CYTOLOGIA

CYTOLOGIA

Transport cząstek, makrocząsteczek i cząsteczek przez błony:
Wyróżnia się kilka rodzajów transportu cząstek, cząsteczek przez błonę i z błoną:
- endocytozę – transport cząstek do komórki z otoczenia,
- egzocytozę,
- fagocytozę, pinocytozę, transcytozę, potocytozę i pączkowanie.
Fagocytoza, pinocytoza i potocytoza są odmianami endocytozy. Pączkowanie jest wytwarzaniem pęcherzyków przez błony organelli komórkowych. Transcytoza jest połączeniem endocytozy i egzocytozy.

Komórka zwierzęca – zbudowana jest z jądra i cytoplazmy w niej są organelle komórkowe, otoczona jest błoną komórkową.
- błona zewnętrzna otacza każdą komórkę i oddziela ją od środowiska zewnętrznego i innych komórek.
- komórki składają się z roztworu białek, elektrolitów i węglowodanów (cytozol), podzielonego systemu wewnętrznym na wyspecjalizowane obszary czynnościowe (organelle),
- ich kształt i płynność są uwarunkowane częściowo przez układ wewnętrznych białek włókienkowych (filamentów pośrednich, aktyny i mikrotubuli), tworzy cytoszkieletu.

Cytoplazma = cytozol + organelle
Cytoplazma - oddzielona jest od otoczenia błoną komórkową. Podstawowym składnikiem cytoplazmy jest cytozol (macierz), w którym znajdują się organelle oraz wtręty cytoplazmatyczne.
Organelle oddziela błona komórkowa. Organelle można podzielić na błoniaste, czyli otoczone błoną, oraz nieotoczone błoną. Do błoniastych struktur należą: siateczka śródplazmatyczna, endosomy, lizosomy, aparat Golgiego i mitochondria oraz peroksysomy.
Do struktur nieotoczonych błoną należą: centriole, proteasomy i cytoszkieletu.

Jądro – zawiera DNA.
Mitochondria – dostarczają energii.
Siateczka śródplazmatyczna – uczestniczy w biosyntezie białek i lipidów.
Błona peryferyjna i błonowe w błonie komórkowej, 2 warstwy w komórce zwierzęcej warstwa cukrowa (glukoliks)
Aparat Golgiego – przetwarzanie produktów biosyntezy na potrzeby komórki lub przeznaczonych do wydzielania.
Pęcherzyki – tymczasowe opakowanie dla substancji transportowanych w obrębie komórki.
Lizosomy – mają enzymy hydrolityczna do trawienia makrocząsteczek.
Peroksysomy – przemiany kwasów tłuszczowych.
Rybosomy – wolne ziarna w cytozolu, jądrze i innych strukturach. Są to kompleksy białek z kwasami nukleinowymi do produkcji białek do translacji, zbudowane z RNA i białek, małe, mogą być w stanie wolnym lub związane z błoną retikulum lub jądrze, są to wieloenzymowe kompleksy z 4 cząsteczek, składają się z 2 podjednostek 40S, 60S.

rRNA jest wytworem jąderka, posiada 2 rowki, 2 dla mRNA, a także 2 miejsca wiązania tRNA.

Budowa błony: składa się z fosfolipidów, glikolipidów i cholesterolu, białka transportowe i powierzchniowe. Błony komórkowe ograniczają szereg przedziałów wewnętrznych komórki z których każdy posiada specjalną funkcję.
ogonki – hydrofobowe
główki – hydrofilarne
Wyróżniamy:
- błonę komórkową, która otacza komórkę od zewnątrz,
- błony śródkomórkowe, które tworzą liczne struktury o charakterze pęcherzyków, zbiorników rurek itp.
W przeciętnej komórce błona komórkowa stanowi zaledwie 2-5% wszystkich błon komórki, a 95-98% przypada na błony śródkomórkowe. Na ogół b. k. jest nieco grubsza niż b. ś.
Białka w błonie pełnia funkcję:
- są receptorami – wiążą informatory I rzędy np. hormony,
- znajdują siew nich kanały do przepływu jonów i cząsteczek,
- funkcje enzymatyczne.
W błonie występują fałdy powierzchniowe, wypustki.

Jądro:
- podwójna błona jądrowa,
- zawiera DNA w formie chromatyny,
- ma jąderko, które odpowiada za wytworzenie rybosomów,
- przemieszczenie substancji tam i z powrotem przez pary jądrowe.
99% informacji genetycznej w postaci DNA, oddzielone otoczką jądrową. Informacje genetyczne zawarte w chromatyczni. W środku jądra karioplazma, główny jej składnik: chromatyna (gr. hroma – barwa). W jej skłąd jeszcze kilka jąderek, pery chromatyna, interchromatyna, ciałka.

Chromatyna:
- endochromatyna – luźna,
- heterochromatyna – zwięzła.

Jąderko (nukleolus) – fragment jądra, okrągły, miejsce syntezy prekursorów rybosomów, nie ma błony otaczające, jego składniki:
- chromatyna jąderkowa, która zawiera geny do syntezy rRNA i tRNA,
- ziarna śr 15nm, rozrzucone lub w skupiskach zbudowane z rybonukleoprotein i są prekursorami podjednostek rybosomów,
- białka jąderka,
- nukleina i polimeraza.

Mitochondria (gr. mitos – nić i chondrą – ziarno) są organellami cytoplazmatycznymi z 2 jądrami zewnętrzną i wewnętrzną. Wytwarzają i magazynują energię w ATP, mają wydłużony kształt, otoczona podwójną błoną. Błona wewnętrzna pofałdowana, tworzy grzebienie w niektórych komórkach zamiast grzebieni znajdują się kanaliki mitochondrialne, występujące we wszystkich komórkach jądrowych, dużo znajduje siew komórkach wykazujących intensywną pracę np. wątroba.

Czynności związanych enzymów Miejsce
Synteza lipidów, metabolizm kwasów tłuszczowych Bł. zewnętrzna
Łańcuch oddechowy, wytwarzanie ATP Bł. wewnętrzna
Cykl kwasów, trikarboksylowych Macierz
Fosforylacja nukleotydów ADP ATP Przestrzeń międzybłonowa

W mitochondriach zachodzi oddychanie komórkowe, wytwarzanie ATP.
Przestrzeń między grzebieniami to macierz.

Siateczka śródplazmatyczna, aparat Golgiego uczestniczą w biosyntezie białek, lipidów, w transporcie białek i lipidów komórkowych.
Siateczka śródplazmatyczna dzieli się na siateczkę:
- gładką - synteza lipidów błonowych i przetwarzanie białek, 10% objętości, występują kanaliki
- szorstką – synteza białek, brak kanalików.
Siateczka gładka występuje obficie w wyspecjalizowanych komórkach np. mięśniowych, wątroby, zawiera liczne białka enzymatyczne, receptorowe, kanałowe. Funkcje:
- metabolizm tłuszczów,
- synteza lipidów, lipoprotein, trójglicerolów,
- detoksykacja szkodliwych metabolitów i samobiotyków ( substancje samodzielnie wchodzących w skład organizmu ale nie metaboliwanych),
-magazynowanie jonów wapnia.

Siateczka szorstka: występuje we wszystkich komórkach mających jądra z wyjątkiem plemników, dużo mają jej komórki specjalizujące się w syntezie białek na eksport np. komórki plazmatyczne, k. pęcherzyków trzystkowych, zawiera rybosomy, błona zawiera glikoproteinę, rybatozynę za pomocą której rybosomy są z nią związane.

Aparat Golgiego – system błon uczestniczących w sortowaniu, opakowywaniu i transporcie produktów komórkowych. Znajduje się w pobliżu jądra, składa siez 6-30 woreczków i połączonych z nimi licznych rurek i pęcherzyków, których ściany są zbudowane z błony, ten układ zwie się biktiosomem, powstaje z szorstkiej siateczki w tym także z zewnętrznej błony otoczki jądrowej. Wyróżniamy w nich 3 części:
- powierzchnia cis – na dole, fosforylacja białek,
- cześć środkowa stos – dodawanie reszt cukrowych,
- cześć trans – na górze, proteoliza białek, sortowanie lipidów z białek, dodawanie reszt cukrowych.
Funkcje: - modyfikacja makrocząsteczek przez dodawanie cukrów z wytwarzaniem oligochararydów,
- proteolityczny rozpad peptydów do form aktywnych,
- sortowanie makrocząsteczek do specjalnych obłamanych pęcherzyków.

Lizosomy – kuliste ziarenka otoczone błoną, powstają z endosomów późnych ( błoniastych struktur przybierających postaci zbiorników, cewek i pęcherzyków). Zawierają enzymy hydrolityczne, uczestniczą w trawieniu, magazynowaniu i rozkładzie białek, kwasów nukleinowych, węglowodanów, tłuszczów, dużo lizosomów zawierają makrofagi i leukocyty.

Peroksysomy – małe, otoczone błoną pęcherzyki, w 1 komórce może być ich 400. Mają duże znaczenie w detoksykacji wielu metabolitów i ksenobiotyków, metabolizowanie kwasów tłuszczowych o długich łańcuchach, powstają przez pączkowanie z gładkiej siateczki, a ich enzymy SA syntezowane w szorstkiej, zachodzi w nich rozkład nadtlenku wodoru, oprócz mitochondriów są głównym składnikiem komórki zużywającymi O2
2H2O2 2H2O + O2
Występują w wątrobie, syntezują lipidy i detoksykują np. etanol.

TRANSPORT DO WNĘTRZA I NA ZEWNĄTRZ KOMÓREK:

Dyfuzja bierna i ułatwiona – to rodzaj transportu, zachodzi za pomocą białek transbłonowych, kanałowych i nośnikowych, energia przepływu jest czerpana z różnych stężeń jonów od wyższego do niższego.
Transport czynny – rodzaj transportu przez błonę, który odbywa się przeciwko gradientowi stężeń transportowanej substancji (małe duże) i bierze w nim udział białko transbłonowe majace aktywność ATP.
Cząsteczka ATP działa jak pompa, która wypompowuje na zewnątrz komórki Na+, gdzie ich stężenie jst duże i wpompowuje K+ do wnętrza. Taki system transportu to pompa sodowo-potasowa.
Duże makrocząsteczki i niekiedy małe są transportowane za pomocą specjalnego mechanizmu.
Egzocytoza – polega na otoczeniu transportowanych makrocząsteczek błoną przez co powstaje pęcherzyk, które są transportowane ku błonie komórkowej tzw. fuzja błon i wydzielane dalej na zewnątrz.
Endocytoza – transportowanie cząsteczek do komórki z otoczenia. Przykłady:
Pinocytoza – sposób przypadkowego transportu makrocząsteczek przez błonę do komórki bez udziału receptorów.
Transcytoza – przekazywanie miedzy komórkami przez cytoplazmę z jednej komódki na inną.
Potocytoza – transport małych cząsteczek do komórki, odbywa się przez wytwarzanie jam w błonie zawierającej receptory dla transportowanych cząsteczek.

Cytoszkielet:
Skład:
- filamenty cienkie – polimery białka globularnego aktyny (mikrofilamenty), średnica 5-8 nm
- filamenty grube – miozynowe, ułożone w pęczki, średnicy około 15 nm,
- filamenty pośrednie – średnicy około 10 nm z polipeptydów fibrylarnych, łącza się między sobą bocznymi powierzchniami,
- mikrotubule – rurkowate.

Mikrotubule – rurki, środek pusty, składają się z 2 rodzajów cząsteczek: tu bulin α i β, które tworzą heterodimer
Funkcją jest zapewnienie kształtu, wewnętrznej organizacji i ruchu komórek oraz w komórkach.
Wtręty komórkowe i produkty zapasowe:
- substancje zapasowe,
- wydzieliny,
- wydaliny,
- barwniki,
- wtręty nieorganiczne.

Kształt i wielkość komódek zależą od miejsca występowania i funkcji:
- w środku płynnym komórka ma kształt owalny lub kulisty,
- w stałym przybiera różne formy: wrzecionowate, cylindryczne, sześcienne, gwieździste, strzałkowate.
Komórki mogą mieć wypustki, które w zależności od kształtu określa się jako:
- blaszkowate – lamelipodia,
- palczaste – pseudopodia,
- witkowate – filopodia,
- cienkie, krótkie, pałeczkowate – mikrokosmki.

Komórki w organizmie tworzą zespoły zwane tkankami, które są częściami narządów.
W tkance komórki stykają się ze sobą błonami komórkowymi lub łączą się ze sobą za pomocą specjalnych połączeń międzykomórkowych. Połączenia międzykomórkowe:
1. mają znaczenie mechaniczne:
- strefy zamknięte,
- połączenia ścisłe,
- oksnosomy.
2. pośrednie, w transporcie substancji z komórki do komórki:
- połączenie szczelinowe – przechodzą przez nie jony i małe cząsteczki.

Komórki totipotencjalne – zdolne do wytwarzania całego zarodka ( może z nich powstawać każdy typ komórki).
Komódki pluripotencjalne – komórki o ograniczonym przeznaczeniu, mogą z nich powstawać tylko niektóre typy komórek.
Komórki macierzyste

Ektoderma – pokrycie ciała, nabłonek jelita przedniego i tylniego, układ nerwowy, narządy zmysłów.
Endoderma – środkowy odcinek układu pokarmowego, nabłonek płuc, gruczoły przewodu pokarmowego, gruczoły dokrewne (tarczyca, przytarczyce), krtani, tchawica płuca, pęcherz moczowy, cewka moczowa, gruczoł krokowy.
Mezoderma – mięśnie, nerki, chrząstki.


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
cytologia 2
Cytologia
Cytologia, Fizjoterapia, Biologia medyczna
PATOMORFOLOGIA I CYTOLOGIA KOMÓRKI, Zagadnienia
Cytologia
cytologia
Cytologia2, Cytologia- wykład 2
pula pytan, Cytologia Stomatol.
POZNA [1], U 19-letniej kobiety rozpoznano w badaniu cytologicznym ASC-US
Skrzypy anatomia i cytologia
Cytologia i histologia 7
struktury cytoplazmatyczne, biologia, cytologia
botanika wykłady cytologia (wakuola) histologia (wydzielanie) (1)
1 CYTOLOGIA, NABŁONKI
Cytologia klasyfikacja Papanicolau
patomorfo cytologia gin sem id Nieznany
CYTOLOGIA, PWSZ, Genetyka
Cytologia egzamin.dot-1, Analityka Medyczna UMB, III, Cytologia, Giełdy

więcej podobnych podstron