PODSTAWY FIZJOLOGII
HEMODIALIZY

Hemodializa

Dializa pozaustrojowa; jest jedną z metod leczenia nerkozastępczego stosowanego

u chorych z ostrą i przewlekłą niewydolnością nerek. Jest to proces polegający na kilkugodzinnym oddziaływaniu na osocze krwi pacjenta roztworu leczniczego, którym jest płyn dializacyjny o składzie elektrolitowym zbliżonym do składu osocza osoby zdrowej

Proces hemodializy

obejmuje wymianę cząsteczek wody i substancji

w nich rozpuszczonych przez kanały filtracyjne (pory) błony dializacyjnej i zachodzi przy udziale dwóch niezależnych mechanizmów transportu:

dyfuzji

ultrafiltracji

DYFUZJA

- to proces zachodzący w trakcie zabiegu hemodializy, polegający na przemieszczaniu cząsteczek rozpuszczonych w osoczu przez wystarczającej wielkości pory w błonie półprzepuszczalnej do roztworu płynu dializacyjnego lub z roztworu płynu dializacyjnego do osocza – zależny od różnicy stężeń po obu stronach błony.

Na szybkość dyfuzji mają wpływ:

Gradient ( różnica stężeń)

Ciężar cząsteczkowy

Oporność błony półprzepuszczalnej

ULTRAFILTRACJA

- jest to mechanizm transportu rozpuszczalnika

( wody) i substancji w nich rozpuszczonych przez barierę półprzepuszczalną pod wpływem różnicy ciśnień.

Dzięki ultrafiltracji z osocza usuwana jest głównie woda, która gromadzi się w organizmie w wyniku spożywania płynów, jak również powstałej w wyniku procesów metabolicznych zachodzących miedzy dializami.

HEMODIALIZA jest formą leczenia nerkozastępczego chorych z przewlekłą i ostrą niewydolnością nerek

polegającą na adekwatnym usuwaniu toksyn mocznicowych w stosunku do ilości produkowanej w okresie międzydializacyjnym za pomocą urządzenia zwanego

sztuczną nerką.

Cele zabiegu hemodializy

usuwanie drobno i średniocząsteczkowych toksyn mocznicowych,

wyrównywanie zaburzeń elektrolitowych,

wyrównanie kwasicy metabolicznej,

usuwanie nadmiaru wody w wyniku ultrafiltracji.

Układ do hemodializy

składa się z dwóch obiegów:

- krwi

- płynu dializacyjnego

Elementem wspólnym tych obiegów jest

DIALIZATOR

w którym przedział krwi jest oddzielony od przedziału płynu dializacyjnego

błoną półprzepuszczalną.

Aparat do hemodializy

Aparat do hemodializy

Aparat do hemodializy

Pacjent w trakcie zabiegu hemodializy

Dializator

Dializator

- jest urządzeniem, w którym poprzez błonę dializacyjną dochodzi do usunięcia z organizmu produktów przemiany materii oraz nadmiaru elektrolitów nieusuniętych przez niewydolne nerki.

Dializator ma kształt graniastosłupa lub tuby, ma 4 otwory końcowe.

Dwa otwory łączą się z przedziałem krwi, a dwa z przedziałem płynu dializacyjnego. Między tymi przedziałami znajduje się błona półprzepuszczalna, która w celu zwiększenia powierzchni wymiany jest podzielona na kapilary lub warstwy.

Rodzaje dializatorów:

warstwowe

kapilarne

Rodzaje błon dializacyjnych:

Błony zbudowane z niezmodyfikowanej celulozy (np. octan celulozy, celofanowe).

Błony zbudowane ze zmodyfikowanej celulozy

( hemofanowe, trójoctan celulozy).

Błony syntetyczne - największa biozgodność

( polisulfonowe, poliamidowe)

DOSTĘP NACZYNIOWY

DOJRZEWANIE PRZETOKI TĘTNICZO - ŻYLNEJ

- po założeniu przetoki z naczyń własnych część żylna przetoki musi „ dojrzeć”, czyli ulec tzw arterializacji.

Za najkrótszy czas trwania tego procesu uważa się 4 – 6 tyg. Optymalny czas dojrzewania przetoki t – ż to 3 – 4 miesiące.

Po wykonaniu zabiegu często trzeba kontrolować przepływ krwi w przetoce ( szum przetoki).

Powikłania po wykonaniu przetoki tętniczo - żylnej

Obrzęk kończyny z przetoką,

Zatrzymanie przepływu krwi w przetoce,

Zakażenie rany pooperacyjnej,

Objawy niedokrwienia kończyny: bladość, uczucie zimna w obrębie palców, mrowienie

i ból palców.

Obrzęk kończyny z przetoką tętniczo-żylną

To nadmierne nagromadzenie się płynu limfatycznego w przestrzeni międzykomórkowej. Kończyna jest obrzęknięta, ale nie zasiniona jak w przypadku krwiaka. Często obrzękom limfatycznym towarzyszy wysięk surowiczy, który może utrudniać gojenie się rany operacyjnej.

Przyczyny:

- Uszkodzenie naczyń limfatycznych odprowadzających płyn międzykomórkowy do naczyń żylnych,

- Nieadekwatny odpływ krwi przez naczynie żylne .

Zatrzymanie przepływu krwi
w przetoce

tzw. zakrzepica przetoki – przejawia się brakiem jej szumu.

Przyczyny powstania zakrzepicy:

- zwężenie naczyń obwodowych i centralnych.

- pierwotnie niskie ciśnienie tętnicze chorego lub spadek ciśnienia tętniczego

- znaczne odwodnienie

- pomiar ciśnienia na kończynie z przetoką

Zakażenie rany pooperacyjnej

To przedostanie się drobnoustrojów do miejsca operowanego i/lub okolicznych tkanek. Rana pooperacyjna jest zaczerwieniona, bolesna i nadmiernie ocieplona. Widać utrudnione gojenie rany. Może się pojawiać wysięk.

Niedokrwienie kończyny z przetoką tętniczo - żylną

Spowodowane jest najczęściej zespołem podkradania. Dochodzi do zmniejszenia przepływu krwi tętniczej przez tkanki obwodowe poniżej przetoki, co skutkuje ich niedokrwieniem.

Powikłania podczas korzystania
z przetoki tętniczo – żylnej:

krwiak po nieudanych wkłuciach,

stan zapalny,

tętniaki i zwężenia w okolicy przetoki,

tętniak rzekomy.

CZASOWY DOSTĘP NACZYNIOWY

CEWNIK DO HEMODIALIZY OSTRY LUB CZASOWY NIETUNELIZOWANE

CEWNIK DO HEMODIALIZY TUNELIZOWANY

- PERMANENTNY

Cewniki dializacyjne

Zalety:

Możliwość szybkiego uzyskania dostępu naczyniowego

Wady:

Wysoka chorobowość spowodowana powikłaniami głównie infekcyjnymi

Miejsca zakładania cewników:

żyła udowa,

żyła podobojczykowa,

żyła szyjna wewnętrzna

Żyła szyjna wewnętrzna

Cewnik permanentny

Rola pielęgniarki

Wszystkie czynności wykonywane przy cewniku powinny być przemyślane

i wykonywane z zachowaniem perfekcyjnych zasad aseptyki,

Zmiana opatrunku okołocewnikowego powinno być dokonywane przez pielęgniarki posiadające dodatkowe specjalistyczne przeszkolenie,

Po zdjęciu opatrunku ocenić miejsce wkłucia, w przypadku cewnika permanentnego także tunel podskórny, zebrać wywiad pod kątem objawów zapalenia.

Do dezynfekcji cewnika używać bezalkoholowych środków antyseptycznych- kierunek dezynfekcji odśrodkowy,

Ważne, aby okolica cewnika była sucha,

Cewnik zabezpiecza się jałowym plastrem nieuszkadzającym naskórka,

Do zamykania cewnika używamy zawsze korków jednorazowego użytku,

Podczas wszystkich procedur polegających na przyłączaniu i odłączaniu cewnika personel i pacjent mają założone maski chirurgiczne,

W okresie między dializami nie wykorzystujemy cewnika do jakichkolwiek infuzji.

DOKUMENTACJA

- PROWADZENIE KARTY OBSERWACJI CEWNIKA DO HEMODIALIZY.