FIZJOLOGICZNE PODSTAWY

W REKREACJI RUCHOWEJ

Układ nerwowy



Układ nerwowy tworzą wyspecjalizowane

komórki i zbudowane z nich narządy.

Zadania układu nerwowego



Odbieranie bodźców



Analiza bodźców



Przetwarzanie bodźców



Przekształcanie bodźców na impulsy nerwowe,

które są przekazywane do ośrodków
nerwowych

Układ nerwowy człowieka dzieli się na dwie

części:



Ośrodkowy , czyli centralny układ nerwowy –

tworzą go komórki nerwowe mózgu i rdzenia
kręgowego.



Obwodowy układ nerwowy przekazuje

informacje aferentne i eferentne. Poza tym
istnieje układ autonomiczny, który nie podlega
świadomej kontroli. Wyróżnie się w nim dwie
części: układ współczulny czyli synaptyczny
oraz układ przywspółczulny czyli
parasynaptyczny.

W mózgu człowieka wyróżnia się:



Śródmózgowie – steruje ono czynnościami wrodzonymi



Wzgórze – tędy przechodzi droga wzrokowa i słuchowa, tu
znajdują się ośrodki czucia i smaku



Podwzgórze – przekazuje impulsy nerwowe do przysadki
mózgowej



Kresomózgowie – kontroluje wszystkie czynności wyczulone,
jest miejscem inteligencji, pamięci, interpretacji zjawisk



Móżdżek – kontroluje wykonywanie ruchów dowolnych,
utrzymywanie postawy ciała i równowagi



Rdzeń przedłużony – znajdują się w nim ważne ośrodki
regulujące czynności odruchowe



Rdzeń kręgowy – najniżej położona część ośrodkowego
układu nerwowego, przewodzi impulsy z mózgu i do mózgu.

Układ oddechowy

W celu zachowania procesów życiowych

konieczna jest dla organizmu ludzkiego ciągła
wymiana gazowa. Układ, który jest za nią
odpowiedzialny, to układ oddechowy. Przy
jego pomocy organizm pobiera z otaczającego
środowiska niezbędny do życia tlen, a wydala
dwutlenek węgla i parę wodną. O ile tlen jest
niezbędnym pierwiastkiem chemicznym w
przemianach energetycznych ustroju, to
należy pamiętać, że dwutlenek węgla odgrywa
ważną rolę w regulacji równowagi kwasowo –
zasadowej organizmu.

Wpływ systematycznej aktywności ruchowej na
układ oddechowy

Chociaż wpływ systematycznego treningu na układ oddechowy nie jest

tak silny jak na układ krążenia, układ ruchu czy układ kostny, to i w
tym zakresie można zaobserwować wiele korzystnych zmian.



U osób wytrenowanych stwierdza się wzrost pojemności życiowej płuc
(VC) w porównaniu z osobami niewytrenowanymi. Jest to ściśle
związane z większą ruchomością klatki piersiowej i większą siłą mięśni
oddechowych u osób trenujących. Równoległe zmniejsza się
czynnościowa przestrzeń martwa, zaś ogólna pojemność wentylacyjna
płuc (TLC) nie zmienia się. Wskaźniki dynamiczne oceniające rezerwy
wentylacyjne płuc ulegają korzystnym zmianom.



W czasie maksymalnego wysiłku zwiększa się istotnie maksymalna
wentylacja płuc osób wytrenowanych. Dochodzi ona czasem do 180
l/min., podczas gdy u młodych niewytrenowanych mężczyzn osiąga
100 l/min. a u kobiet 80 l/min.



U osób trenujących obserwuje się większy przepływ krwi przez
szczytowe fragmenty płuc w porównaniu z osobami prowadzącymi
siedzący tryb życia. Ułatwia to wymianę gazową w płucach, korzystnie
zwiększając stosunek wentylacji pęcherzykowej do włośniczkowego
przepływu krwi przez płuca.



U osób trenujących hiperwentylacja pojawia się przy pokonywaniu
wyższych obciążeń w porównaniu z osobami nie trenującymi. Powoduje
to zmniejszenie odczucia duszności przy dużych obciążeniach.

Układ krążenia

Układ krążenia zapewnia przepływ krwi. Składa

się z serca, tętnic, żył i naczyń włosowatych.
Serce pełni rolę pompy. Lewą połowę serca
można uznać za pompę wysokociśnieniową, a
prawą połowę za pompę niskociśnieniową.
Serce sprawuje też funkcje
wewnątrzwydzielniczą, syntetyzuje
przedsionkowy peptyd natriuretyczny (ANP).



Jednym podstawowych, łatwo mierzalnych efektów systematycznej
aktywności ruchowej stosowanej przez człowieka jest zwolnienie
spoczynkowej częstości skurczów serca, czyli – u osoby zdrowej –
zwolnienie tętna. Średnia spoczynkowa częstość skurczów serca osoby
dorosłej wynosi 72 ud./min-1. U osób trenujących przyjmuje ona wartość
poniżej 60 ud./min.



Stan czynnościowy mięśnia sercowego charakteryzuje się najczęściej za
pomocą objętości wyrzutowej serca (SV) oraz pojemności minutowej serca
(CO). Pojemność minutowa serca jest iloczynem objętości wyrzutowej i
ilości skurczów serca na minutę (HR).



W spoczynku u osób wytrenowanych objętość wyrzutowa wzrasta. U
dorosłej niewytrenowanej osoby wynosi ona 70-80 ml, zaś u osoby
wytrenowanej często przekracza wartość 100 ml. W czasie wysiłków
objętość wyrzutowa serca ulega wzrostowi. U osób wytrenowanych w
czasie wysiłku maksymalnego może osiągnąć 150-160 ml, podczas gdy u
osób niewytrenowanych tylko 100 ml.



Ciśnienie tętnicze krwi jest ważnym wskaźnikiem charakteryzującym pracę
układu krążenia. W czasie wykonywania umiarkowanego wysiłku
fizycznego wartość ciśnienia skurczowego i rozkurczowego u osób
wytrenowanych są istotnie niższe, od wartości stwierdzonych u osób nie
ćwiczących. W tym przypadku jednomyślnie uznaje się korzystny wpływ
aktywności ruchowej na wartość ciśnienia tętniczego.

MIĘŚNIE

W organizmie człowieka

występują trzy rodzaje
mięśni:



mięśnie

prążkowane(szkieletowe),



mięsień sercowy,



mięśnie gładkie.

Wpływ ćwiczeń rekreacyjnych

na mięśnie.

Mięśnie pod wpływem ćwiczeń fizycznych ulegają
zmianie. Najczęściej w rekreacji ruchowej stosowane
są wysiłki dynamiczne, trwające około godziny,
których intensywność jest na poziomie wysiłków
submaksymalnym. Stosowanie takich wysiłków
wytrzymałościowych już po okresie 2-3 tygodni
ćwiczeń może spowodować zmiany w mięśniach
szkieletowych. Ważna rzeczą jest jednak to, że w
ćwiczeniach o charakterze wytrzymałościowym nie
występuje przyrost masy mięśniowej.

KREW

Krew należy do szczególnego

rodzaju tkanki łącznej składającej
się z części komórkowej i płynnej.
Krew znajduje się w organizmie
człowieka w ilości od 5 do 6 litrów
i stanowi 8 % jego masy.

Funkcje krwi w

adaptacji do wysiłków

fizycznych to m.in.:



transport gazów oddechowych, transport

oczyszczający,



niszczenie drobnoustrojów, utrzymywanie stałości

składu komórkowego organizmu w tym
likwidowanie komórek nowotworowych,



utrzymywanie stałej objętości krwi krążącej,



utrzymywanie równowagi kwasowo-

zasadowej

.

Rekreacja ruchowa, a

zmiany powysiłkowe we

krwi.

Zmiany we krwi występujące po wysiłku fizycznym
przyczyniają się do realizacji co najmniej dwóch celów
rekreacji ruchowej: doskonalenia zdrowia i wydolności
fizycznej.

Niektóre zmiany zachodzące we krwi w czasie wysiłków
rekreacyjnych przyczyniają się do:



zwiększenia potreningowej objętości krwi o 15-20%, co
powoduje zwiększanie objętości wyrzutowej serca,



zmniejszania powysiłkowych zmian w stężeniu mleczanu,
amoniaku i pirogronianu,



utrzymywania glukozy we krwi na stałym poziomie,



zwiększanie całkowitej ilości białek we krwi.

Wpływ wysiłków rekreacyjnych

na układ dokrewny.

Wysiłki rekreacyjne powodują: 



zmniejszenie wysiłkowej aktywacji układu współczulno-
nadnerczowego,



zmniejszanie wydzielania adrenaliny i noradrenaliny w czasie
wysiłku,



zmianę wrażliwości tkanek na działanie hormonów,



zmniejszenie wydzielania insuliny przez trzustkę, przy
jednoczesnym zwiększeniu wrażliwości tkanek na działanie insuliny
i zwiększeniu wiązania insuliny przez receptory insulinowe,



u kobiet w czasie wysiłku zwiększanie stężenia hormonów płciowych
we krwi,



wzrost wydzielania androgenów nadnerczowych,



u mężczyzn zmiany poziomu testosteronu we krwi,



wzrost wydzielania endogennych peptydów opioidowych.

UKŁAD ODPORNOŚCIOWY

Odporność można podzielić na odporność nieswoistą, nazywaną też

odpornością wrodzoną lub fizjologiczną, oraz na odporność swoistą.

Do odporności nieswoistej zalicza się:



Barierę mechaniczną stworzoną przez skórę dla drobnoustrojów;



Oczyszczające i lekko kwaśne działanie potu



Kaszel, łzawienie, wymioty, oddawanie moczu i kału;



Oddziaływanie soków trawiennych;



Zdolności fagocytarne komórek krwi, główne związane z funkcją
granulocytów i monocytów;



Opsoniny, przeciwciała występujące w osoczu;

W odporności swoistej wyróżniamy:



Odporność swoistą typu serologicznego (humoralną)



Odporność swoistą typu komórkowego

FAGOCYTOZA- niszczenie

drobnoustrojów

WPŁYW WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH NA UKŁAD
ODPORNOŚCIOWY LUDZI W WIEKU ŚREDNIM

WYDOLNOŚC FIZYCZNA

FIZJOLOGICZNA OCENA WYDOLNOŚCI FIZYCZNEJ I

REAKCJI POWYSIŁKOWYCH UKŁADU KRĄŻENIA

CHARAKTERYSTYKA FIZJOLOGICZNA

WYSIŁKÓW FIZYCZNYCH

Rozróżnia się:
-Wysiłki dynamiczne
-Wysiłki statyczne
-Wysiłki maksymalne
-Wysiłki supramaksymalne
-Wysiłki submaksymalne
-Wysiłki ekscentryczne
-Praca lokalna

ZMĘCZENIE

-Zmęczenie lokalne
-Zmęczenie ogólne ostre
-Stan przemęczenia

RYTMY BIOLOGICZNE

Synchronizatorami zewnętrznymi są:



Cykl światło – ciemność,



Cykl karmienie – głodzenie,



Cykl aktywność zawodowa – odpoczynek po pracy,



Cykl hałas – cisza



Cykl temperatura otoczenia – wyższa – niższa.

OBJAWY ZESPOŁU DŁUGU

CZASOWEGO

Układ trawienny



- jama ustna



- gruczoły ślinowe



- przełyk



- żołądek



- wątroba



- pęcherzyk żółciowy



- drogi żółciowe



- trzustka



- dwunastnica



- jelito grube



- jelito cienkie (czcze)



- jelito kręte



- odbyt



Układ trawienny zwany jest układem pokarmowym. Proces trawienia
przebiega w przewodzie pokarmowym przy udziale enzymów. Pokarm
po jego rozdrobnieniu w jamie ustnej przy udziale gruczołów ślinowych
przechodzi przez gardło oraz przełyk do żołądka. Z niego przesuwa się
przez jelito cienkie i grube. Przewód pokarmowy kończy się otworem
odbytowym. Gruczoły należące do układu pokarmowego to ślinianki,
trzustka, oraz wątroba. W czasie wysiłków fizycznych o niewielkiej
intensywności ,najczęściej występujących w reakcji ruchowej,
czynność układu trawiennego ulega niewielkim zmianom. Bardzo
istotne znaczenie dla adaptacji organizmu do ćwiczeń rekreacyjnych
ma uzupełnianie wody, elektrolitów i substancji energetycznych. W
czasie intensywnych wysiłków rekreacyjnych może wystąpić
zarzucanie treści żołądkowych do przełyku, dlatego ćwiczenia
rekreacyjne należy rozpoczynać z częściowo tylko wypełnionym
żołądkiem U osób ćwiczących rekreacyjnie nie spotykamy chorób
układu trawiennego. W sporcie wyczynowym działanie takich
czynników jak stres, przetrenowanie i doping, przyczynia się do
rozwoju zmian chorobowych.

ODŻYWIANIE



Człowiek żeby utrzymać się przy życiu musi spożywać optymalne
ilości składników pokarmowych. Podstawową funkcją każdego
żywego organizmu są zatem procesy związane z przemianą
materii i energii, określane jako metabolizm. Uzyskanie energii z
pokarmu powinno być równoważone przez wydatek energetyczny
organizmu związany z wykorzystaniem wartości energetycznych
na przemiany metaboliczne. Prawidłowe żywienie polega na
zaspokajaniu w sposób optymalny zapotrzebowania organizmu na
energię i odpowiednie składniki odżywcze (witaminy, składniki
mineralne i wodę).Żywienie nie spełniające tych warunków
stanowi jedną z najważniejszych przyczyn chorób cywilizacyjnych,
szczególnie chorób układu krążenia, otyłości, cukrzycy i niektórych
nowotworów złośliwych. Prawidłowe żywienie warunkuje
odpowiedni rozwój oraz stan zdrowia człowieka.

ZMĘCZENIE A WYPOCZYNEK



Zmęczenie spowodowane wysiłkiem fizycznym można
zdefiniować jako: zmniejszenie zdolności do
kontynuowania pracy. Proces zmęczenia może
występować z różnym nasileniem. Czasami można
określać zmęczenie jako „patologię” – to stany
przemęczenia, a w sporcie – stan przetrenowania
.Rozróżniamy zmęczenie lokalne występujące w czasie
wysiłków fizycznych, w których bierze udział nie więcej
niż 30 % mięśni. Najczęściej w reakcji ruchowej
występuje zmęczenie ostre, które pojawia się po
wysiłkach fizycznych średniej i dużej intensywności,
okres wypoczynku po takich wysiłkach trwa zwykle kilka
godzin.

Teorie zmęczenia

1. Teoria wyczerpania (Verworn`a i Schiff`a

2. Teoria zakwaszenia (Pflüger`a)

3. Teoria neurogenna Pawłowa, Sjeczenowa, Orbelli`ego i

Krestownikowa

4. Teoria zatrucia

5. Teoria niedotlenienia



Wpływ systematycznych ćwiczeń rekreacyjnych na organizm zależy od
rodzajów stosowanych wysiłków, odpowiedniego ich doboru do wieku i
umiejętności osób ćwiczących, od sposobu dawkowania obciążeń i
przerw wypoczynkowych oraz stosowania ćwiczeń wstępnych-
rozgrzewających i ćwiczeń rozluźniających.