Formy uczestnictwa w rekreacji ruchowej1.Uczestnictwo indywidualne lub zbiorowe w ćw. fiz., przebiegających w małych grupach nieformalnych, o charakterze spontanicznym i stosunkach osobistych. Chodzi tu o ścieżki zdrowia, gimnastykę np. domową, weekendy rodzinne, spacery, zabawy ruchowe, rajdy piesze, rowerowe, pływanie w akwenach, turystyka np. krajoznawcza. 2.Rekreacja zinstytucjonalizowana i zorganizowana prowadzona w określonych formach metodycznych przez fachowców, w miarę systematycznie, w sformalizowanych, stosunkowo jednorodnych grupach (wiek, płeć, kondycja). W wieku przedprodukcyjnym przeważa aktywność ruchowa w programach wychowania fizycznego i zdrowotnego. W wieku produkcyjnym i emerytalnym chodzi tutaj bardziej o sposób i styl życia. 3.Rekreacja zorganizowana, akcyjna, “imprezowa” występuje najczęściej w formach sportowych, charakteryzująca się indywidualną bądź grupową rywalizacją, dążącą do wyników; mamy tu do czynienia z zachowaniem pół zabawowym pół serio. Imprezom tym towarzyszą symbole zwycięstwa w postaci nagród i wyróżnień. Społeczny zasięg rekreacji ruchowej najbardziej masową formą uczestnictwa w KF powinna być:rekreacja fizyczna, obejmująca ludzi tzw. drugiego i trzeciego wieku. Ze względu na dobrowolność udziału, jej zasięg społeczny jest bardzo zróżnicowany i zależy od poziomu KF określonych zbiorowości. Rekreacja fizyczna ze względu na swoje walory profilaktyczno-terapeutyczne - staje się coraz częściej powinnością współczesnego człowieka, zarówno względem siebie, jak i całego społeczeństwa. Niezależnie od tego, tylko w wypadku fizycznej rekreacji jej skuteczność, a tym samym wartość, w głównej mierze zależy od systematycznego uprawiania. Dlatego nie wszyscy zgadzają się, aby rekreację fizyczną (na równi z innymi zajęciami miłośniczymi) zaliczać do tzw. zachowań wolnoczasowych. Rewolucja cywilizacyjna a ewolucja biologiczna człowieka Ewolucja biologiczna człowieka w żadnym stopniu nie nadąża za rewolucyjnymi przemianami w warunkach jego bytowania. Podczas gdy jeszcze 100 lat temu 90% energii wydatkowanej przez ludzi w czasie pracy przypadało na pracę mięśni, dzisiaj, w krajach wysokorozwiniętych, wskaźnik ten wynosi zaledwie 1%. Równocześnie udział mięśni w ogólnej masie ciała pozostaje od setek tysięcy lat na niezmienionym poziomie (40-45%), warunkując w dalszym ciągu przebieg podstawowych procesów fizjologicznych w całym organizmie. Liczne badania dowodzą, że nawet krótkotrwałe ograniczenie aktywności ruchowej prowadzi do daleko idących zmian strukturalnych i funkcjonalnych w ustroju, jak: odwapnienie kości, zanik mięśni, spadek wydolności, wydłużenie czasu reakcji itp. Efektem postępu technicznego są nie tylko udogodnienia życia i wzrost dobrobytu, ale także rozwój chorób cywilizacyjnych, jak: nadciśnienie, miażdżyca, otyłość, dyskopatie itp. Oprócz drastycznej redukcji obciążenia roboczego mięśni, postęp techniczny spowodował (dzięki wzrostowi wydajności) znaczne skrócenie czasu pracy, który jeszcze pod koniec XIX wieku wynosił 60-70 h tygodniowo, a obecnie 40—42. Ponadto wzrost dobrobytu i osiągnięcia medycyny przyczyniły się do wydłużenia życia ludzkiego, nie powodując jednocześnie przesunięcia w czasie okresu przechodzenia z czynnego zawodowo w pasywny tryb życia. Narastająca dysproporcja między zasobami czasu wolnego od pracy a umiejętnością i możliwościami jego spożytkowania jest jedną z głównych przyczyn nasilenia się zjawisk patologii społecznej w postaci narkomanii, alkoholizmu, przestępczości itp. Funkcje współczesnej rekreacji ruchowej 1.Funkcja zdrowotna: profilaktyka i terapia chorób cywilizacyjnych 2.Funkcja regeneracyjna: usuwanie zmęczenia po pracy 3.Funkcja społeczno-afilacyjna: uwalnianie od stresów, napięć i obciążeń współczesnego życia 4.Funkcja autoekspresyjna: zaspokajanie potrzeby samorealizacji 5.Funkcja kompensacyjna: wyrównywanie braków codziennego życia 6.Funkcja antynwolucyjna: przeciwdziałanie procesom starzenia się. Warunki konieczności wychowania do rekreacji Wychowanie do utylitarnego znaczenia wartości ciała: to społeczy proces kształtowania kompetencji wychowanka, z zamierem przgotowania go do uczestnictwa w kreacji i rehabilitacji cielesnej. Chodzi tutaj o ukształtowanie się “osobowości rekreacyjnej”. Uczeń w procesie wychowania do rekracji: w miarę zdobywania kompetencji rekreacyjnych będzie miał coraz większą możliwość wyboru celu i przebiegu podejmowanych czynności rekreacyjnych; będzie świadomie, pod kierunkiem nauczyciela uczestniczyć w czynnościach rekreacyjnych; uwewnętrzni sens czynności rekreacyjnych - użyteczne zaczenie wartości ciała; będzie poznawał przebieg czynności rekreacyjnych, do podejmowania których jest przygotowany. Rekreacja ruchowa: forma uczestnictwa w KF ludzi głównie w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym, której celem jest renowacja, podtrzymanie i pomnażanie zdrowia, SF i urody ciała, a podstawowym środkiem jest aktywność ruchowa.
Zakres znaczeń i pojęć a) rehabilitacja ruchowa: (łac. rehabilitare - przywracać do stanu właściwego) forma uczestnictwa w KF, która odnosi się do zdrowia, a której celem jest przywracanie lub kompensacja utraconych w wyniku choroby lub kalectwa funkcji psychomotorycznych i ubytków somatycznych przy pomocy fizycznych środków, a zwłaszcza ruchu. Na rehabilitację ruchową składa się: kinezyterapia, fizykoterapia i masaż. b) fizjoterapia: forma leczenia środkami naturalnymi oparta na różnych formach energii fizycznej występującej w środowisku człowieka. Wykorzystuje bodźce termiczne, kinetyczne, mechaniczne, elektryczne, świetlne, chemiczne. Pojęcie fizjoterapii bywa używane zamiennie z rehabilitacją ruchową c) kinezyterapia: leczenie ruchem, gimnastyka lecznicza. Podstawą tej dziedziny są ćwiczenia ruchowe. Ruch staje się środkiem leczniczym, mającym wpływ na cały organizm. Zadaniem kinezyterapii jest maksymalne usunięcie niesprawności fizycznej i przygotowanie do dalszej rehabilitacji, np. społecznej. Kompensacja: jest interwencją a priori, która uprzedza dewiację, jej racją jest zagrożenie, a metodą przewidywanie; kompensacja stanowi zorganizowany system bodźców dopełniających oraz antybodźców mających wyrównać i równoważyć ślepe działanie hiperadaptacji. Polega więc na czujnym regulowaniu strumieni bodźców, wyrównaniu ich bilansu, m. in. przez uzupełnienie tych bodźców, których skąpi tryb życia Korektywa: jest interwencją a posteriori, opartą na rozpoznaniu dewiacji już istniejącej, choćby w trakcie powstawania; Treścią korektywy jest interwencja we wszelkich przypadkach odchleń rozwojowych możliwych do zlikwidowania lub złagodzenia środkami wychowawczymi. Perspektywy rozwoju fizjoterapii w świetle zagrożeń kulturowych Dalszy rozwój ilościowy i jakościowy usług świadczonych w ramach rehabilitacji ruchowej będą wymuszały następujące okoliczności: 1)zmiana obrazu zachorowań w postaci malejącej liczby przypadków o ostrym przebiegu na rzecz wzrostu chorób przewlekłych, 2)wzrost liczby urodzeń dzieci defektywnych, które dzięki postępom medycyny udaje się utrzymać przy życiu, 3)wzrost liczby chorób z niedostatku ruchu na skutek udogodnień cywilizacyjnych w życiu codziennym i w pracy, 4)wzrost liczby ofiar kolizji komunikacyjnych w następstwie rozwoju motoryzacji, 5)wydłużenie się przeciętnej długości życia i związane z tym starzenie się społeczeństw, 6)wzrost poziomu świadomości społecznej wobec kalectwa i niepełnosprawności. Dalszy postęp w rehabilitacji będą wyznaczały dwa czynniki: cywilizacyjny i kulturowy. Od pierwszego będzie zależała wielkość zapotrzebowania na różnorodne usługi rehabilitacyjne, od drugiego - społeczna aprobata na koszty związane z ich zaspokajaniem. Miejsce rehabilitacji ruchowej w pracy zawodowej nauczyciela wychowania fizycznego Dziś, gdy szkoła została zobligowana do pracy kompensacyjno-korekcyjnej, gdy organzuje liczne i różnorakie zespoły wyrównawczo-korekcyjne, wychowanie fizyczne, władające tak potężnym czynnikiem jak ruch, dostrzec musi swoją nową, niezastąpioną, trojaką rolę: a) wyłączna lub niemal wyłączna w odniesieniu do zagrożeń i zaburzeń układu statyczno-ruchowego b) wiodąca w kompleksowym prowadzeniu niektórych grup dyspanseryjnych (np. otyłość, nerwice) c) wspomagająca - w innych grupach dyspanseryjnych oraz zespołach wyrównawczo-korekcyjnych.