WADY I ZALETY CHLORHEKSYDYNY

Chlorheksydyna jest jednym z najczęściej używanych antyseptyków w stomatologii. Została odkryta w latach 50, podczas prac nad syntetycznymi lekami przeciwmalarycznymi i niemal natychmiast znalazła zastosowanie jako środek odkażający. Podczas testów klinicznych okazało się, że działa silnie na bakterie Gram-dodatnie oraz Gram- ujemne oraz na niektóre wirusy, drożdżaki i pierwotniaki. Jej działanie przeciwbakteryjne i bakteriobójcze polega na uszkadzaniu błony komórkowej bakterii, co powoduje śmierć komórki.

Co więcej – związek ten ma również zdolność do łączenia się z powierzchnią błony śluzowej jamy ustnej i płytką nazębną, skąd jest stopniowo uwalniany, przedłużając w ten sposób swoje działanie antyseptyczne. Dodatkową ważną cechą chlorheksydyny jest jej znikoma szkodliwość. Nie stwierdzono jej toksycznego działania na nabłonek jamy ustnej, choć wyjątkowo może wywołać miejscową nadwrażliwość.

Zastosowanie chlorheksydyny w stomatologii

Zauważono, że chlorheksydyna hamuje odkładanie płytki nazębnej i co za tym idzie – działa przeciwzapalnie, dlatego może być stosowana do leczenia zapaleń dziąseł. Mechanizm tego zjawiska można wyjaśnić następująco: preparat z jednej strony zmniejsza liczbę bakterii w ślinie nawet o 95%, z drugiej – blokuje kolonizacje i wzrost bakterii na powierzchni szkliwa. Jako środek o ładunku ujemnym jest przyciągany do białek na powierzchni zębów i błony śluzowej, skąd przez dłuższy czas jest uwalniany w formie aktywnej.

I właśnie to przedłużone działanie chlorheksydyny jest szczególnie ważne podczas leczenia. Większość płukanek do ust traci swoją aktywność po kilku minutach, tymczasem chlorheksydyna utrzymuje się w jamie ustnej około 8 godzin, a w ślinie – po płukaniu ust przed snem – nawet do 12 godzin.

Chlorheksydyna jest również wykorzystywana w leczeniu endodontycznym jako środek płuczący, szczególnie przy powtórnym leczeniu kanałowym. Ponadto stosuje się ją do odkażania jamy ustnej przed niektórymi zabiegami (skaling, ekstrakcje), a także w celu ułatwienia utrzymania prawidłowej higieny jamy ustnej po zabiegach chirurgicznych. Wielu chirurgów dentystycznych, parodontologów czy implantologów przepisuje swym pacjentom płukanki z chlorheksydyną, ponieważ przyspieszają one gojenie się ran oraz zmniejszają stany zapalne tkanek.

Na zakończenie warto dodać, że chlorheksydyna ma również zastosowanie jako środek do odkażania wycisków oraz uzupełnień protetycznych, a także jako preparat wspierający leczenie kandydozy.

O czym warto pamiętać stosując chlorheksydynę

Niestety, chlorheksydyna posiada pewne wady. Najczęściej spotykanymi działaniami ubocznymi długotrwałej terapii z zastosowaniem chlorheksydyny są: brunatne przebarwienia zębów, języka, wypełnień z materiałów złożonych oraz szkło-jonomerowych. Sporadycznie zdarzają się także podrażnienia błony śluzowej i przejściowe zaburzenia smaku. Należy jednak podkreślić, że objawy te mają charakter przejściowy i są zupełnie odwracalne po zaprzestaniu terapii.

Preparaty z chlorheksydyną

Obecnie preparaty chlorheksydyny są sprzedawane w formie płukanek oraz w postaci past, żelów lub lakieru. Badania wykazały, że największą skutecznością charakteryzują się płukanki oraz żele chlorheksydynowe – pasty do zębów zawierają bowiem składniki, które w znacznym stopniu osłabiają działanie chlorheksydyny.