SKUTKI NIEWYKONANIA LUB NIENALEŻNEGO WYKONANIA ZOBOWIĄZANIA
Niewykonanie zobowiązania ma miejsce wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia należnego wierzycielowi zgodnie z treścią stosunku obligacyjnego. Nienależyte wykonanie zobowiązania polega na tym, że dłużnik świadczy wierzycielowi ale w sposób nienależyty, czyli niezgodny z treścią zobowiązania. Niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania powoduje, że wierzyciel może dochodzić przymusowego wyegzekwowania świadczenia. Jeżeli wyegzekwowanie świadczenia pierwotnego nie jest możliwe lub wierzyciel nie ma już interesu w uzyskaniu pierwotnego świadczenia, to może żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Nawet gdy wierzyciel uzyskał należne świadczenia, to nie zawsze będzie to prowadziło do pełnego zaspokojenia jego interesu. Wtedy może żądać naprawienia szkody wynikającej z opóźnienia.
Roszczenie odszkodowawcze przysługuje wierzycielowi:
Gdy wykonanie zobowiązania przez dłużnika zgodnie z jego treścią jest niemożliwe; świadczenie odszkodowawcze występuje tu zamiast świadczenia głównego;
Gdy dłużnik dopuszcza się zwłoki w spełnieniu świadczenia; świadczenie odszkodowawcze występuje tu obok możliwości żądania wykonania zobowiązania (art. 477 § 1 KC [ Skutki zwłoki] § 1. W razie zwłoki dłużnika wierzyciel może żądać, niezależnie od wykonania zobowiązania, naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki.)
Gdy dłużnik spełnia świadczenie w sposób nienależyty; świadczenie odszkodowawcze występuje tu obok roszczenia o należyte spełnienie świadczenia.
PRZESŁANKI I ZASADY ODPOWIEDZIALNOŚCI DŁUŻNIKA
Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania określana jest pojęciem odpowiedzialności kontraktowej ( art. 471 i 472 KC). Odpowiedzialność ta powstaje na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania istniejącego już zobowiązania wynikającego z umowy lub innych zdarzeń prawnych.
Przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej dłużnika:
Powstanie szkody, którą poniósł wierzyciel – chodzi tylko o szkodę majątkową i to zarówno rzeczywistą stratę poniesioną prze wierzyciela, jak i utracone przez niego korzyści – art. 361 § 2 KC
Powstanie szkody wynika z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania (zdarzenie będzie źródłem szkody)
Między zdarzenie, z którego szkoda wynikła, a szkodą istnieje związek przyczynowy.;
Odpowiedzialność dłużnika za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania oparta jest na zasadzie winy, chyba że co innego wynika z woli stron lub przepisu ustawy.
Niemożliwość świadczenia str 19
OPÓŹNIENIE I ZWŁOKO DŁUŻNIKA
Opóźnienie dłużnika
Dłużnik opóźnia się z wykonaniem zobowiązania, jeżeli nie spełnia świadczenia w terminie oznaczonym w sposób dostatecznie ścisły lub wynikającym z właściwości zobowiązania, a gdy termin nie został w ten sposób oznaczony – jeżeli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu dłużnika do wykonania (art. 455 KC). Dłużnik popada w opóźnienie, jeśli nie spełnia świadczenia pieniężnego w terminie, w którym stało się ono wymagalne, także wtedy, gdy kwestionuje istnienie lub wysokość świadczenia. Opóźnienie w spełnianiu świadczenia ma miejsce wtedy, kiedy niewykonanie zobowiązania w terminie jest następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności ( art. 476 zd. 2 KC). Niespełnienie świadczenia we właściwym terminie powoduje, że zobowiązanie nie zostaje należycie wykonane. Zgodnie z ogólnymi zasadami w takiej sytuacji wierzyciel może:
Żądać spełnienie świadczenia (jeżeli spełnione zostały przesłanki potrącenia, może potrącić swoją wierzytelność z wierzytelnością dłużnika); nie przysługuje mu w tym wypadku roszczenie odszkodowawcze;
Żądać zapłaty odsetek za opóźnienie, choćby wierzyciel nie poniósł z powodu opóźnienia żadnej szkody i chociażby opóźnienie było następstwem okoliczności, za które dłużnik nie ponosi odpowiedzialności (art. 481 § 1 KC); dotyczy to tylko sytuacji, w której przedmiotem świadczenia są pieniądze; wierzycielowi należą się odsetki ustawowe, chyba że wyższa stopa odsetek została z góry ustalona przez strony (art. 481 § 2 KC)
Jeżeli zobowiązanie było zabezpieczone poręczeniem ( art. 876 i 877 KC), to wierzyciel powinien niezwłocznie zawiadomić poręczyciela o tym, że dłużnik opóźnia się ze spełnieniem świadczenia (art. 880 KC)
Zwłoka dłużnika
Zwłoka ma miejsce wtedy, gdy dłużnik nie spełnia świadczenia w oznaczonym terminie, a gdy termin nie został oznaczony – jeżeli nie spełnia świadczenia niezwłocznie po wezwaniu go do wykonania (art. 455 KC) i jest to następstwem okoliczności, za które dłużnik ponosi odpowiedzialność (art. 476 KC). Dłużnik jest odpowiedzialny za własne działanie lub zaniechanie, ale również za działania lub zaniechania osób, za pomocą których zobowiązanie wykonywa, lub osób, którym wykonanie zobowiązania powierza. Dotyczy to też wypadków gdy zobowiązanie wykonywa przedstawiciel ustawowy dłużnika (art. 474 KC)
Dłużnik może wykazać, że nie popadł w zwlokę, w ten sposób, że udowodni, że opóźnienie w spełnieniu świadczenia było następstwem okoliczności, za które nie ponosi odpowiedzialności.
Zwłoka dłużnika nie musi być przez niego zawiniona, może wynikać też z winy jego pomocnika czy wykonawców lub innych przyczyn, za które ponosi on odpowiedzialność. Okoliczność, że dłużnik był np. aresztowany przez okres ponad 7 miesięcy nie uzasadnia stanowiska, iż wynikłe z tego faktu dalsze opóźnienie w wykonaniu świadczenia jest następstwem okoliczności, za które nie ponosi on odpowiedzialności.
Skutki zwłoki dłużnika:
Wierzyciel może dalej domagać się wykonania zobowiązania i może żądać naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki – art. 477§1 KC; szkoda wierzyciela powstała na skutek zwłoki spełnienia świadczenia musi pozostawać w normalnym, adekwatnym związku przyczynowym ze zwłoką (art. 361 § 1 KC)
Wierzyciel może świadczenia nie przyjąć i żądać naprawienia szkody wynikłej z niewykonania zobowiązania, jeżeli wskutek zwłoki dłużnika świadczenie utraciło dla wierzyciela całkowicie lub w przeważającym stopniu znaczenie (art. 477 § 2 KC)
Jeżeli przedmiotem świadczenia była rzecz oznaczona co do tożsamości, to dłużnik będący w zwłoce odpowiada ze utratę lub uszkodzenie przedmiotu świadczenia; dłużnik może zwolnić się z tej odpowiedzialności, jeśli wykaże, że utrata lub uszkodzenie rzeczy nastąpiło by także wtedy, gdyby świadczenie zostało spełnione we właściwym czasie (atr.478 KC)
Wierzycielowi przysługuje uprawnienie do żądania wykonania zastępczego gdy:
Przedmiotem świadczenia jest określona ilość rzeczy oznaczonych tylko co do gatunku. Wtedy wierzyciel może nabyć na koszt dłużnika taką samą ilość rzeczy tego samego gatunku albo żądać od dłużnika ich wartości; zachowuje przy tym roszczenie o naprawie szkody wynikłej ze zwłoki (art. 479 KC); istotą zastępczego wykonania, a także zastępczego nabycia, jest podjęcie przez wierzyciela czynności zmierzających do wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią, tj. zaspokojenie interesu wierzyciela w wypadku, gdy dłużnik jest w zwłoce ze spełnieniem świadczenia. Zastępcze wykonanie zmierza do realizacji celu zobowiązania dłużnika przez samego wierzyciela i jest dokonywane na jego koszt.
świadczenie dłużnika polega na czynieniu dłużnika, w taki sposób, że nie wymaga to osobistego działania dłużnika, to wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do wykonania czynności na koszt dłużnika; wierzyciel zachowuje przy tym roszczenie o naprawienie szkody (art. 480 § 1 KC)
świadczenie dłużnika polega na zaniechaniu – wierzyciel może żądać upoważnienia przez sąd do usunięcia na koszt dłużnika wszystkiego, co dłużnik wbrew zobowiązaniu uczynił; wierzyciel zachowuje przy tym roszczenie o naprawie szkody (art. 480 § 2 KC)
w wypadkach nagłych czynności na koszt dłużnika lub usunięcie na jego koszt tego, co wbrew zobowiązaniu uczynił, może być wykonywane przez wierzyciela bez upoważnienia sądu; wierzyciel zachowuje przy tym roszczenie o naprawienie szkody (art. 480 § 3 KC)
Przyjmuje się, że gdy dłużnik popadnie w zwlokę co do części świadczenia, to wierzycielowi przysługują uprawnienia wynikające ze zwłoki dłużnika tylko w stosunku do tej części świadczenia. Szczególna regulacja dotyczy skutków zwłoki dłużnika przy wykonaniu zobowiązań z umów wzajemnych:
jeżeli jedna ze stron dopuszcza się zwłoki, to druga może jej wyznaczyć odpowiedni, dodatkowy termin do wykonania z zagrożeniem, iż w razie bezskutecznego upływu oznaczonego terminu będzie uprawniona do odstąpienia od umowy (art. 491 § 1 zd. 1 KC)
strona może również bądź bez wyznaczania dodatkowego terminu, bądź po jego bezskutecznym upływie, żądać wykonania zobowiązania i naprawienia szkody wynikłej ze zwłoki (art. 491 § 1 zd.2 KC)
jeżeli świadczenia obu stron w zobowiązaniu wzajemnym są podzielne, a jedna ze stron dopuszcza się zwłoki co do części świadczenia, to uprawnienie do odstąpienie od umowy przysługujące drugiej stronie ogranicza się, według jej wyboru, albo do tej części, albo do całej reszty niespełnionego świadczenia. Strona ta może także odstąpić od umowy w całości, jeżeli wykonanie częściowe nie miałoby dla niej znaczenia ze względu na właściwości zobowiązania albo ze względu na zamierzony przez nią cel umowy wiadomy stronie będącej w zwłoce (art. 491 § 2 KC); odstąpienie od umowy wywołuje skutki ex tunc, tj. umowa jest traktowana tak jak niezawarta i strony mają obowiązek zwrócić sobie to, co wzajemnie świadczyły w jej wykonaniu; wierzyciel, który odstępuje od umowy wzajemnej, może żądać naprawienia szkody, która obejmuje szkodę wynikłą ze zwłoki jak również szkodę spowodowaną niewykonaniem zobowiązania (art. 494 KC)
jeżeli świadczenie jednej ze stron w umowie wzajemnej ma charakter ciągły i dłużnik popadnie w zwłokę, to drugiej stronie przysługuje uprawnienie do wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym (art. 664 § 2, art. 672 KC) lub przy zachowaniu dodatkowych przesłanek (art. 687 KC)
ZWŁOKA WIERZYCIELA
Str 175
KARA UMOWNA
Strony stosunku obligacyjnego mogą określić w umowie sposób i zakres naprawienia szkody na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania przez dłużnika, ustalając tzw. odszkodowanie umowy (kara umowna). Zastrzeżenie kary umownej dotyczy jedynie zobowiązań niepieniężnych (art.. 483 § 1 KC).
Kara umowna jako odszkodowanie należy się tylko wtedy, gdy dłużnik ponosi odpowiedzialność za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania i zobowiązanie było nieważne. Nieważność umowy z powodu niemożliwości świadczenia eliminuje możliwość dochodzenia kar umownych określonych w treści tej umowy, a także innych roszczeń, o których umowa stanowiła. Kara umowna może przybrać postać kwoty pieniężnej w określonej wysokości lub może zostać określona przez wskazanie relacji do określonaj wartości.
Zgodnie z art. 483 C strony mogą zastrzec karę umowną na wypadek:
niewykonania zobowiązania
nienależytego wykonania zobowiązania; zastrzeżenie kary umownej w takim wypadku nie wyłancza żądania wierzyciela wykonania zobowiązania. Jeżeli kara umowna została zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania, wierzyciel może domagać się albo wykonania zobowiązania, albo zapłaty oznaczonej kary umownej. Natomiast jeżeli strony zastrzegły karę umowną na wypadek nienależytego wykonania zobowiązania, wierzyciel obok akry umownej, może żądać wykonania zobowiązania.
Zastrzeżenie kary umownej jest korzystne dla wierzyciela. Kara umowna w zastrzeżonej wysokości należy się mu bez względu na wysokość poniesionej szkody (art. 484 § 1 zd.1 KC)Zastrzeżenie kary umownej zwalnia wierzyciela z obowiązku wykazywania istnienia i wysokości szkody. Wierzycielowi należy się wskazana w treści porozumienia kara umowna, nawet jeżeli poniósł mniejszą szkodę niż wskazana suma pieniężna. Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty również w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody. Natomiast żądanie odszkodowania ponoszącego wysokość zastrzeżonej kary umownej jest niedopuszczalne, chyba, że strony postanowiły inaczej (art. 484 § 1 KC).
Dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (art. 483 §2 KC)
Wysokość kary umownej
Kara umowna należy się w wysokości zastrzeżonej przez strony w umowie. Tylko w dwóch przypadkach dopuszczalna jest modyfikacja wysokości zastrzeżonej przez strony wysokości kary umownej. Dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej (art. 484 § 2 KC)
gdy zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane
gdy kara jest rażąco wygórowana; np. brak szkody wierzyciela, stanowi podstawę do obniżenie wysokości zastrzeżonej kary umownej; kara umowna – jako rażąco wygórowana – powinna ulec zmniejszeniu w stopniu dosłownym do tej dysproporcji. W przeciwnym razie kara umowna prowadziła by do nieuzasadnionego wzbogacenia wierzyciela.
Wysokość zastrzeżonej kary umownej nie musi pokrywać się z wysokością szkody. Strona obciążona karą umowną nie może w ramach tzw. miarkowania kary żądać takiej redukcji kary, by pokrywała ona jedynie wysokość szkody poniesionej przez kontrahenta.
Przepisy o karze umownej stosuje się odpowiednio, jeżeli przepis szczególny stanowi, że w razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania niepieniężnego dłużnik, nawet bez umownego zastrzeżenia, obowiązany jest zapłacić wierzycielowi określoną sumę (art.485 KC)
WYGAŚNIĘCIE ZOBOWIĄZANIA
Wygaśnięcie zobowiązania następuje z chwilą wykonania zobowiązania zgodnie z jego treścią. Do wygaśnięcia zobowiązania dochodzi też jeżeli została naprawiona szkoda wyrządzona na skutek jego niewykonania. Wygaśnięcie zobowiązania powodują również inne zdarzenia prawne. Zobowiązanie może wygasną z zaspokojeniem wierzyciela lub bez jego zaspokojenia. Zobowiązanie wygasa z zaspokojeniem wierzyciela w wypadkach:
świadczenia w miejsce wypełnienia (datio In solutum)
potrącenia
odnowienia
złożenia przedmiotu świadczenia do depozytu sądowego
Wygaśnięcie zobowiązania bez zaspokojenia interesu wierzyciela może być następstwem określonych zdarzeń:
ziszczenia się warunku rozwiązującego lub nadejścia terminu końcowego zastrzeżonego w treści czynności prawnej
śmierci dłużnika lub wierzyciela, jeżeli zobowiązanie ma charakter osobisty (art. 748 KC, art. 747 KC)
konfuzji – połączenia w jednej osobie praw wierzyciela i obowiązków dłużnika, np. w skutek dziedziczenia
niemożliwości świadczenia
zwolnienia z długu
rozwiązania umowy przez strony
rozwiązania umowy przez sąd (art. 357 1 § 1 KC)
DATIO IN SOLUTUM
Świadczenie w miejscu wypełnienia polega na tym, że dłużnik zamiast świadczenia pierwotnego spełnia na rzecz wierzyciela inne świadczenie (art. 453 KC). Jeżeli wierzyciel przyjmie świadczenie zastępcze, to zobowiązanie wygasa. Do świadczenia w miejsce wykonania mają zastosowanie ogólne przesłanki ważności czynności prawnych. Umowa co do świadczenia w miejsce wykonania może być w konkretnych okolicznościach nieważna, między innymi, z powodu sprzeczności z zasadami współżycia społecznego lub dlatego, że miała na celu obejście ustawy.
Przesłankami skutecznego datio In solutum są:
zgoda wierzyciela na przyjęcie innego świadczenia (umowa między wierzycielem a dłużnikiem)
faktyczne spełnienie innego świadczenia; jeżeli nie dojdzie do rzeczywistego spełnienia nowego świadczenia, to może dojść do odnowienia zobowiązania.
Jeżeli przedmiotem świadczenia zastępczego są rzeczy, które mają wady, to mimo tego zobowiązanie pierwotne wygasa, a dłużnik jest odpowiedzialny z tytułu rękojmi za wady rzeczy według przepisów o rękojmi prze sprzedaży. Oznacza to, że wierzyciel nie może żądać od dłużnika świadczenia pierwotnego.
POTRĄCENIE
Potrącenia (kompensacja) polega na tym, że dwie osoby, będące jednocześnie względem siebie wierzycielami i dłużnikami, dokonują umorzenia przysługujących sobie wzajemnie wierzytelności (art. 498 – 505 KC). Umorzenie następuje poprzez zaliczenie świadczenia drugiej strony na poczet swojej wierzytelności. Wyróżnia się dwa rodzaje potrącenia:
potrącenie ustawowe – następuje poprzez założenie jednostronnego oświadczenia woli przez jednego z wierzycieli względem drugiego (art. 499 KC)
potrącenie umowne – następuje poprzez zawarcie umowy między wzajemnymi wierzycielami.
Potrącenie wierzytelności jest możliwe przy spełnieniu następujących przesłanek (art. 498 § 1 KC)
dwie osoby są jednocześnie względem siebie dłużnikami i wierzycielami; nie jest konieczne aby obie wierzytelności wynikały z tego samego stosunku prawnego lub ze stosunków prawnych pozostających ze sobą w związku; z reguły obie wierzytelności pochodzą z różnych tytułów prawnych
przedmiotem świadczenia obu stron są pieniądze lub rzeczy tej samej jakości oznaczone tylko co do gatunku
obie wierzytelności muszą być wymagane i mogą być dochodzone przed sądem lub innym organem państwowym, tzn. że musiał już upłynąć termin ich spełnienia; odroczenie wykonania zobowiązania udzielone przez sąd albo bezpłatnie przez wierzyciela nie wyłącza potrącenia (art. 501 KC)
wierzytelność osoby, która dokonuje potrącenia, musi być zaskarżalna, tj. nie uległa jeszcze przedawnieniu; na zasadzie wyjątku wierzytelność przedawniona może być potrącona, jeżeli w chwili, gdy potrącenie stało się możliwe, przedawnienie jeszcze nie nastąpiło (art.502 KC); wierzyciel któremu przysługuje wierzytelność zaskarżalna, może potrącić ją z wierzytelnością niezaskarżalną (przedawnioną); wierzytelność zasądzona prawomocnym orzeczeniem sądu jest wierzytelnością zaskarżalną w rozumieniu art. 498 § 1 KC i może być przedstawiona do potrącenia.
Wyłączenie możliwości potrącenia
W przypadkach wskazanych w ustawie nie jest możliwe dokonanie potrącenia w odniesieniu do niektórych wierzytelności. Dotyczy to (art. 505 KC):
wierzytelności niepodlegających zajęciu (art. 831 – 833 KC)
wierzytelności o dostarczanie środków utrzymania
wierzytelności z czynów niedozwolonych; wierzytelność poszkodowanego w wypadku komunikacyjnym wobec zakładu ubezpieczeń wynikają z ustawowego ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych, a nie z czynu niedozwolonego, który stanowi jedynie podstawę odpowiedzialności sprawcy szkody, nie zaś ubezpieczyciela. Dlatego nie jest to wierzytelność wynikająca z czynu niedozwolonego, w rozumieniu art. 505 pkt 3 KC i może być umorzona przez potrącenie
wierzytelność co do których potrącenie jest wyłączone przez przepisy szczególne
Przepis art. 505 KC należy rozumieć tak, że wymienione w tym przepisie wierzytelności nie mogą być umorzone wbrew woli wierzyciela. Potrącenie jest również wyłączone w sytuacji wskazanej w przepisie art. 504 KC. Zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią wyłącza umorzenie tej wierzytelności przez potrącenie tylko wtedy, gdy dłużnik stał się wierzycielem swego wierzyciela dopiero po dokonaniu zajęcia albo gdy jego wierzytelność stała się wymagalna po tej chwili, a przy tym dopiero później aniżeli wierzytelność zajęta. Przepis art. 504 LC odnosi się do ogółu przypadków zajęcie wierzytelności przez osobę trzecią, bez względu na tytuł, z jakiego wywodzi się egzekwowanie świadczenie. Wyłączenie więc według art. 504 KC należy oceniać wpływ dokonanego zajęcia na dopuszczalność umorzenia przez potrącenie zajętej wierzytelności/ Istniejące ograniczenia, co do możliwości umorzenia wierzytelności przez potrącenie (art. 504 – 505 KC) nie wyłączają odmowy dokonania potrącenia także w innych wypadkach, jeżeli dokonanie tej czynności w okolicznościach konkretnej sprawy może być uznane za nadużycie prawa podmiotowego. Wyłączenie możliwości dokonania potrącenia określonych wierzytelności może wynikać z woli stron wyrażonej w umowie. Czynność taka podlega ocenie z punktu widzenia zgodności z zasadami współżycia społecznego (art. 58 § 2 i art. 353 KC)
Skutki potrącenia str 183
ODNOWIENIE
Odnowienie (novatio) zobowiązania jest umową między dłużnikiem a wierzycielem. Umowa ta jest zawierana w celu umorzenia zobowiązania. Dłużnik zobowiązuje się ze za zgodą wierzyciela spełnić inne świadczenie niż to do którego był zobowiązany lub spełnić to samo świadczenie, lecz z innej podstawy prawnej. Przesłanką ważności umowy owacyjnej jest istnienie między stronami ważnego dawnego zobowiązania. Skutkiem odnowienia jest to, że dotychczasowe zobowiązanie wygasa (art. 506 § 1 KC) Między dłużnikiem a wierzycielem powstaje nowy stosunek obligacyjny, który różni się od dotychczasowego albo świadczeniem, albo podstawą prawną świadczenia. Umowa nowacyjna powinna zawierać wyraźne lub dorozumiane oświadczenia stron, że dokonują odnowienia zobowiązania, a nie mają zamiaru zaciągnięcia kolejnego zobowiązania. W razie wątpliwości sama zmiana treści dotychczasowego zobowiązania nie stanowi odnowienia. Dotyczy to w szczególności przypadku, gdy wierzyciel otrzymuje od dłużnika weksel lub czek (art. 506 § 2 KC) Przepis art. 506 KC nie rozstrzyga o tym, jak dalece treść nowego zobowiązania powinna się różnic od treści dotychczasowego zobowiązania, aby może przyjąć odnowienie. Do tej kategorii nie zalicza się zmiany tylko czasu, miejsca lub sposobu spełnienia świadczenia, zmiany zabezpieczenia, stopy procentowej lub innych świadczeń ubocznych. Gdy zmiana treści umowy dotyczy przedmiotowo istotnych jej postanowień, czyli idzie tak z samego faktu zmiany i nie potrzeba wyraźnej deklaracji umorzenia jako celu nowej umowy. Skoro bowiem strony zmieniają przedmiotowo istotną treść umowy, to tym samym chcą umorzyć stosunek dawny przez zawiązania nowego. Do umowy tak przekształconej, że straciła ona swój charakter, nie mogą już mieć zastosowania przepisy KC regulujące ten typ umowy. Umowa nowacyjna nie wymaga zastosowania żadnej szczególnej formy. Wyjątek stanowią sytuacje, kiedy przepisy szczególne przewidują dla określonego zobowiązania zachowanie szczególnej formy (np. art. 158 KC) Skutki umowy owacyjnej są następujące:
wygasa dotychczasowe zobowiązanie dłużnika
co do zasady wygasają związane z zobowiązaniem prawa akcesoryjne (poręczenie lub ograniczone prawo rzeczowe ustanowione przez osobę trzecią), chyba że poręczyciel lub osoba trzecia dająca zabezpieczenie wyrażą zgodę na dalsze trwanie zabezpieczenia (art. 507 KC), wówczas prawa te będą zabezpieczać nowe zobowiązanie.