Anakruza – rozpoczęcie wersu od jednej, rzadziej od dwóch sylab, które pozostają poza schematem rytmicznym.
Asonans – zgodność samogłosek – zgaś – gwiazd.
Aton – wyraz nieakcentowany.
Cezura – średniówka wewnątrz stopy metrycznej.
Diereza – średniówka między stopami metrycznymi.
Enklityka – jeśli wyraz akcentowany poprzedza aton.
Heterosylabizm – brak izosylabizmu.
Hiperkataleksa – dodanie sylaby nieakcentowanej na końcu wersu ponad potrzebę rachunku stopowego.
Intonacja – nadaje naszej mowie specyficzną melodię.
Izosylabizm – powtarzanie takiej samej liczby sylab w każdym wersie.
Kataleksa – wypadek usunięcia, stłumienia ostatniej sylaby ostatniej stopy w wersie.
Klauzula – zamknięcie wersu.
Kolon, zestrój intonacyjny (skupienie syntaktyczne) – człon zdania (wypowiedzenia), który zorganizowany jest pod jednym intonemem.
Konsonans – zgodność spółgłosek – mitra – metry.
Konstanty metryczne – sylaba, akcent, rym, przedział międzywyrazowy.
Logaed – mieszanie stóp w wersie.
Metr – porządek językowy wersu, ujawniony przez jego powtórzenie: we wszystkich, w kolejnym bądź niezbyt odległym wersie tekstu-utworu.
Monorym – rymowanie tym samym współbrzmieniem więcej niż dwu kolejnych wersów.
Oktawa – układ rymów sposób abababcc, odmianą oktawy jest oktostych.
Paradygmat wiersza – pauza wersyfikacyjna, sylaba, akcent, przedział międzywyrazowy, rym.
Paroksytoneza – kiedy akcent pada na przedostatnia sylabę (akcent paroksytoniczny).
Pauza – zero dźwięku w systemie znaków akustycznych, przerwa w strumieniu mowy.
Perintegracja – przesunięcie granic jednostek leksykalnych.
Proklityka – jeśli aton poprzedza wyraz akcentowany.
Rym – fonetyczna zgodność dwu wyrazów na przestrzeni od akcentu do końca wyrazów.
Rym dokładny – dolina – brzezina.
Rym nagłosowy – umieszczamy go na początku wersu.
Rym niedokładny – chleb – potrzeb.
Rym oksytoniczny – męski, tlen – sen.
Rym paroksytoniczny – żeński, zdrowie – dowie.
Rytm – regularne lub z przemienną regularnością powtarzanie w każdym wersie identycznych porządków językowych.
Skansja – skłonność do skandowania (sposób wygłaszania utworu, kładący nacisk na jego regularność rytmiczną).
Stopa metryczna – odcinek wersu organizowany przez jedne akcent wyrazowy.
Stopa zestrojowa – kiedy stopa jest tożsama z wyrazem lub zestrojem akcentowym.
Strofa – powtarzająca się grupa wersów utworu – minimum dwa, maksimum kilkanaście, stanowiąca jego jednostkę kompozycyjną, w obrębie której powtarza się na ogół układ rymów. Strofy mniejsze odpowiadają wypowiedzeniom w prozie, większe – akapitom. Rozdaje strof: dystych, tercet, tetrastych, kwintylla, sekstyna, septet, oktostych, decyma.
Strofa saficka – 11(5+6), ostatni wers kończy się po sylabie piątej, aabb, abab.
Strofa stanisławowska – 10(5+5)a, 8b.
Strofa mickiewiczowska – 14(7+7)a, 10b.
Strofoid – segment w tekście wierszowanym w postaci akapitu.
Sylaba – odcinek strumienia mowy, którego ośrodkiem i podstawą jest samogłoska.
Sylabotonizm – rytm oparty na metrze stopowym.
System prozodyjny – zespół czynników brzmieniowych mowy, tworzony przez intonację, akcent i pauzę, służących do akustycznej delimitacji tekstu. Formacje prozodyjne: proza, skandowanie, wiersz.
System wersyfikacyjny – sposób sytuowania arbitralnej pauzy wersyfikacyjnej w stosunku do działów składniowych.
Średniówka – stabilizowany przedział międzywyrazowy.
Tok dierezowany – tworzy go szereg stóp zestrojowych.
Wers – odcinek (segment) mowy wierszowanej zawarty między dwoma pauzami wersyfikacyjnymi, które są dla niego czynnikiem konstytutywnym.
Wers o charakterze składniowym – kiedy pauza wersyfikacyjna pojawia się po każdym zdaniu i wersy są równe zdaniom
Wers o charakterze składniowym – kiedy wersy nie są tożsame ze zdaniami, bo pauza pada w obrębie zestroju intonacyjnego czy wyrazu.
Wiersz – sposób prozodyjnej segmentacji tekstu za pomocą arbitralnie użytych pauz, których tekstową wydolność określają reguły systemu prozodyjnego języka.
Wiersz biały – wiersz nierymowany.
Wiersz stychiczny – parzyście rymowany.
Wyrazy oksytoniczne – jednosylabowe wyrazy akcentowane.
Zdanie oznajmujące rozpoczyna się antykadencją, a kończy kadencją. Zdanie pytajne posiada wyłącznie antykadencję. Zdanie rozkazujące ma wyłącznie kadencję.
Zestrój akcentowy – jednostka tekstowa albo odcinek tekstu organizowany przez akcent wyrazowy.
Zestrój akcentowy rozpadowy – zestrój akcentowy, który posiada akcent poboczny.
Zwrotka hetero metryczna – na różne sposoby łączy wersy w pary.