Ochrona Własności Intelektualnej dn. 16/12/2013
Kolejną przesłanką z korzystania z dozwolonego użytku jest obowiązek wymienienia imienia i nazwiska twórcy oraz źródła. Jest to obowiązek wskazany w art. 34 ustawy. Podanie twórcy i źródła powinno uwzględniać istniejące możliwości. Źródło to na pewno cały tytuł utworu. Ponadto należy wskazać lokalizację dzieła w taki sposób by umożliwić znalezienie utworu. Naruszenie obowiązku z art.34 wyłączy możliwość powoływania się na dozwolony użytek, a korzystający poprzez swoje korzystanie z utworu będzie naruszać autorskie prawa majątkowe.
Co do zasady w przypadku dozwolonego użytku podmiotowi autorskich praw majątkowych należy się wynagrodzenie tylko w przypadkach wskazanych w ustawie. Jest to łagodzone poprzez regulacje zawarte w art.20 i 201 . Zgodnie z pierwszy z wskazanych przepisów producenci i importerzy magnetofonów, magnetowidów i innych podobnych urządzeń oraz kserokopiarek, skanerów i innych podobnych urządzeń reprograficznych umożliwiających pozyskiwanie kopii całości lub części egzemplarza opublikowanego utworu, a także czystych nośników służących do utrwalania utworów w zakresie własnego użytku osobistego są zobowiązani do wniesienia opłaty której część jest przeznaczona dla twórców, artystów, wykonawców, producentów fonogramów i wideogramów oraz wydawców. Z kolei art.201 przewiduje opłaty od niektórych posiadaczy niektórych urządzeń reprograficznych np. kserokopiarki, którzy prowadzą działalność gospodarczą w zakresie zwielokrotniania utworów dla własnego użytku osobistego osób trzecich.
Dozwolony użytek osobisty
Dozwolony użytek osobisty notowany w art. 23 ust. ma szczególne znaczenie społeczne, umożliwia każdej osobie fizycznej, ale nie prawnej korzystanie z już rozpowszechnionego utworu w zakresie własnego użytku osobistego, który obejmuje krąg osób pozostających w związku osobistym, w szczególności : pokrewieństwa, powinowactwa lub stosunku towarzyskiego. Dla tego ostatniego potrzebna jest stała, nieformalna więź wynikająca np. ze wspólnych spotkań. Nie są natomiast raczej relacje jednorazowe lub np. obecności kontaktu np. na Sali wykładowej poza zakresem dozwolonego użytku osobistego są raczej także własne cele zawodowe. Postać korzystania jest dowolna obejmując wszystkie pola eksploatacji może zatem polegać na zwielokrotnianiu .Dozwolony użytek jest jednak wyłączony w przypadku korzystania z programów komputerowych, elektronicznych baz danych spełniających cechy utworu, chyba że dotyczy to własnego użytku naukowego niezwiązanego z celem zarobkowym, a także jest wyłączony w przypadku budowania wg cudzego utworu architektonicznego lub architektoniczno-urbanistycznego. Ustawa wskazuje że zakres własnego użytku osobistego obejmuje z korzystania z pojedynczych egzemplarzy, przez co należy rozumieć zakaz sporządzania dużej liczby kopii utworu z powołaniem się na dozwolony użytek osobisty.
UZUPEŁNIĆ
Czy dopuszczalnych prawem dozwolonego.
Zgodnie z jednym są stany prawne dozwalające do maksymalnej ilości stron kopiowanych z jednej książki chociażby w ten sposób że kopiowanie nie powinno przekraczać rozsądnej liczby stron. Takie rozwiązanie wywodzone jest z art.35 ust. Zgodnie z którym dozwolony użytek nie może naruszać normalnego korzystania z utworu lub godzić w słuszne interesy twórcy.
Drugi pogląd przyjmuje że nie ma ograniczeń w tej kwestii zaś gdyby ustawodawca chciał takie ograniczenia wprowadzić to by to zrobił. Wie bowiem o praktyce kopiowania książek w całości i widocznie to akceptuje, nie nowelizując w tym zakresie ustawy oprawie autorskim.
Warto zauważyć że dopuszczalne jest sporządzanie przez kogoś innego kopii w ramach art.33 ust. Dla naszego użytku osobistego. Potwierdza to po części art. 201 wprowadzający wszak opłaty od posiadaczy urządzeń reprograficznych prowadzących gospodarstwo w takim zakresie.
Dominuje także stanowisko ze dozwolony użytek osobisty może służyć celom komercyjnym korzystającego. Zdaniem części doktryny dozwolony użytek nie jest przy tym ograniczony do przypadków gdy kopie są sporządzane z legalnego egzemplarza. Konsekwencje obejmuje także korzystanie z tzw. piratów.
Swoboda cytowania
Swoboda cytowania – zgodnie z art. 30 ust.1 wolno przytaczać w utworach stanowiących samoistną całość urywki rozpowszechnionych utworów lub drobne utwory w całości w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem, lub prawami gatunku twórczości. Wskazany przepis dotyczy zakresu możliwości posługiwania się cytatem tj. inkorporowaniem do osobiście stworzonego utworu urywków utworów lub całości drobnych utworów. Cytat jest dozwolony po spełnieniu pewnych przesłanek :
Konieczne jest uprzednie rozpowszechnienie cytowanego dzieła.
Cytowany fragment lub cytowana całość wytworu intelektualnego musi spełniać cechy indywidualnej twórczości.
Co do zasady prawo cytatu dotyczy niezmienionego fragmentu cudzego dzieła choć powszechnie dopuszcza się własne tłumaczenie.
Możemy cytować ze względu na rozmiar cytatu, urywek utworu lub drobne utwory w całości. Urywek to mniej niż fragment, a fragment to mniej niż znaczna cześć i na pewno mniej niż całość.
Cytat musi być umieszczony w utworze stanowiącym samoistną całość co oznacza że usuwając cytat pozostałe elementy dzieła uzasadniają jego oceny jako utwór.
Kluczowe jest spełnienie funkcji cytatu, można się jednak nim posłużyć jedynie w zakresie uzasadnionym wyjaśnianiem, analizą krytyczną, nauczaniem, lub prawami gatunków twórczości.
Cytat musi być rozpoznawalny, to znaczy czytelnik musi wiedzieć gdzie znajduje się cytat, a gdzie jest tekst autora nowego utworu. Nie wystarczy ogólne wskazanie, że w tekście wykorzystano fragmenty innych utworów znajdujące się np. na początku lub na końcu nowego utworu. W każdym przypadku cytowania należy wskazać autora i źródło.
Przedruk
Art. 25 ust. stanowi podstawę wykorzystywania w prasie, radiu i telewizji cudzych rozpowszechnionych już utworów, w szczególności tekstów bez uzyskiwania zgody uprawnionego podmiotu. Wolno mianowicie rozpowszechniać celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji.
Po 1: już rozpowszechnione sprawozdania o aktualnych wydarzeniach oraz aktualne artykuły na tematy polityczne , gospodarcze lub religijne chyba że zostało wyraźnie zastrzeżone że ich dalsze rozpowszechnianie jest zabronione. ( taki zakaz może zgłosić podmiot praw majątkowych w zakresie eksploatacji utworu, choć jest także pogląd że chodzi tu o uprawnienie wydawcy lub nadawcy niezależnie od tego czy nabył on od twórcy materiału prasowego stosowne prawa autorskie.
Po 2: krótkie wyciągi ze sprawozdań i artykułów wcześniej wskazanych
Po 3: przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych
Po 4: mowy wygłoszone na publicznych spotkaniach i rozprawach z zastrzeżeniem publikacji zbioru mów jednej osoby
Po 5: krótkie streszczenia rozpowszechnionych utworów
# Przedmiotem przedruku mogą być tylko aktualne artykuły co oznacza publiczne zainteresowanie w danym czasie. Konieczne jest zachowanie integralności przejmowanego dzieła i jego rzetelne wykorzystanie. Nie można dokonywać zmian w tym w ramach tytułu. Jest obowiązek wymienienia twórcy oraz źródła. W przypadku aktualnych artykułów oraz aktualnych wypowiedzi i fotografii reporterskich istnieje obowiązek zapłaty wynagrodzenia. Zgodnie z art.26 wolno w sprawozdaniach o aktualnych wydarzeniach przytaczać utwory udostępniane podczas tych wydarzeń w granicach uzasadnionych celem informacji.
Licencje dla instytucji naukowych i oświatowych
Zgodnie z art. 27 dopuszczalne jest korzystanie z wyjątkiem zwielokrotniania z całości utworów przez instytucje naukowe i oświatowe w celu prowadzenia własnych badań lub realizowania celów dydaktycznych zaś w odniesieniu do fragmentu rozpowszechnionego utworu także sporządzanie ich egzemplarzy. Informacje naukowe i oświatowe to np. szkoły czy uczelnie zarówno publiczne jak i prywatne. Brak jest obowiązku zapłaty wynagrodzenia. Dozwolone jest publiczne odtwarzanie utworu w celach edukacyjnych przy ograniczonym kręgu odbiorców np. w czasie wykładu.
Licencje dla bibliotek, archiwów i szkół
Zgodnie z art. 28 biblioteki, archiwa i szkoły mogą udostępniać nieodpłatnie w zakresie swoich zadań statutowych egzemplarze rozpowszechnionych utworów. Nieodpłatność nie przeczy możliwości powielania opłat pokrywających koszty udostępnienia, np. koszty obsługi. Wskazany podmioty mogą także sporządzać lub zlecać sporządzanie egzemplarzy rozpowszechnionych utworów w celu uzupełnienia , zachowania lub ochrony własnych zbiorów. W tym zakresie jest możliwe zwielokrotnianie utworów w całości. Wątpliwości budzi brak wymogu by utwory niebyły dostępne na rynku w handlu. ( wymóg taki istniał w 2004r. )
Obecna regulacja pozwala bowiem np. bibliotekom lub szkołom w szerokim zakresie korzystać z przywilejów uzupełniania zbiorów. Zdaniem części doktryny wskazany przepis umożliwia także digitalizację utworów przez biblioteki. Biblioteki, archiwa i szkoły mogą także udostępniać zbiory dla celów badawczych lub poznawczych za pośrednictwem końcówek systemu informatycznego (terminali) znajdujących się na terenie tych jednostek. Przepis ten dotyczy eksploatacji zdigitalizowanych utworów. Przewidując możliwość udostępniania zbiorów za pośrednictwem wewnętrznej sieci komputerowej.
Publiczne odtwarzanie programu radiowego lub telewizyjnego
Art. 24 ustęp 2. ustawy umożliwia posiadaczom urządzeń służących do odbierania programów radiowych lub telewizyjnych odbieranie i odtwarzanie nadawanych programów. Dotyczy to zarówno odbierania w domu jak i w miejscu publicznym. Odbiór nie może łączyć się z osiąganiem korzyści majątkowych zarówno bezpośrednich np. pobieranie opłaty za wstęp do lokalu jak i pośrednich np. w postaci zwiększenia obrotów ze względu na chętniejsze korzystanie z usług danego lokalu. Ciężar dowodu ze udostępnienie odbioru nie łączy się z uzyskaniem korzyści majątkowej spoczywa na właścicielu lokalu. Przepis obejmuje zatem w odniesieniu do gospodarczego zastosowania tylko przypadki gdy odtwarzanie jest skierowane do osób zatrudnionych w danym lokalu zaś w przypadku z odbioru przez osoby korzystające z lokalu jest to dla nich obojętne np. w przypadku taksówki. Licencja nie obejmuje odtwarzania płyt lub kaset.