polska współczesna koniugacja -m/-sz zawiera czasowniki V psł. koniugacji (jem, wiem, dam, jestem) i niektóre z III psł. -jo-|-je-. Te z III koniugacji podległy pewnym przekształceniom - ściągnięto w nich wygłosowe grupy składające się z dwóch samogłosek przedzielonych jotą. Np. kochać w l.poj.: kochaję, kochajesz ---->kochasz (-aje- --->-a-), kochaje---->kocha. W XV w. formę pierwszej osoby wyrównano względem tematu 3 os. l.poj. (z długim a lub e)m po czym dodano w tejże 1os. l.poj końcówkę z V koniugacji -m.

Pochodzenie: (dokładnie tak, jak mówił nam Pan K.):
a- 1)z przegłosu (jat), 2) z 'o', ale to rzadkie przypadki, 3) mogło być też 'a' pierwotne
b- 1)efekt udźwięcznienia, 2) ale zawsze było,
c- 1)'t' zmiękczone przez jotę, 2)z 'k', 
ć- 1)'t'+samogłoska przednia, np. telę-cielę
cz- 1)z'k', 2)z palatalizacji I z 'k', 3)palatalizacja przez jotę
d- po prostu jest:D
dź-'d'+przednia, np. delo-dzieło
dz-1)'d'+jota, np. medja-miedza, 2)z 'g'
e-1)'e' pierwotne, 2)wokalizacja jeru, 3)rozwój grupy 'ir', 4)z dawnego jat, 5)'e' ruchome pochodzi z jeru
f-głoska niesłowiańska, były zastępowane przez 'p' i 'b'
g-po prostu było:D
h, ch- 'ch' bezdźwięczne, 'h' dźwięczne z importu (j. czeski, j.ruski)
i-1)pierwotne, 2)rozwój sonantu miękkiego r->ir
j-po prostu była;]
k-pierwotna, 
l-miękkie 'ł',
ł-głoska pierwotna,
m,n-pierwotne, mogły się zmiękczać do m', n'
o-1)przegłos e->o, 2)pierwotne, 3)wzdłużenie zastępcze ('ó'-pochodzi z 'o' długiego, które mogło być pierwotnie długie i wtedy brak wzdłużenia?)
p-pierwotne,
r-rozwój sonantów,
rz-pochodzi z 'r',
sz-1)zmiękczenie 'ch', np. duch-dusza, 2) z 's' zmiękczonego przez jotę np. wisję-wiszę
ś-'s' zmiękczone przez samogłoskę przednią
u-1)pierwotne, 2)rozwój sonantu l, np. słuch
y-1) 'i' wariant, ale 'y' po twardych
z-1)udźwięcznienie 's', 2)pierwotne,
ż-1)z 'g'->palatalizacja I lub przez jotę, 2)z 'z', np. mazać/mażę-mazją -'z' zmiękczone przez jotę
ź-'z' zmiękczone przez przednią 

Kazania świętokrzyskie - XIII/XIVw. - grafia prosta, wielofunkcyjność liter (dana litera może oznaczać kilka głosek), nie ma żadnych dwuznaków (incydentalnie ch ze starofrancuskiego lub trójznaki niemieckie), nie ma oznaczeń miękkości.
Żywot św. Błażeja - XIVw. (nie wiem dokładniej) - grafia złożona II stopnia
Psałterz floriański - XIV/XVw. - złożona I stpnia
Kazania gniźnieńskie - I poł XVw. - złożona I stopnia
Rozmyślania przemyskie - połowa XVw. złożona II st.
Biblia Królowej Zofii - IIpoł. XVw. złożona IIst.
Psałterz puławski - II poł. XV złożona IIst.