GLEBA

Skład gleby:

• 5% składników organicznych

• 25% powietrza

• 25% wody

• 45% składników mineralnych

Typy gleb:

Życie biologiczne gleby

głębokość gleby	pola irygowane	pola orne
	liczba organizmów
0 – 10 cm	8 – 10 mln	3 – 4 mln
15 – 30 cm	1 – 1,5 mln	0,5 mln
30 – 50 cm	0,3 – 0,4 mln	0,05 mln

Poziomy genetyczne gleby

Poziomy genetyczne gleby – strefy gleby wykształcone pod wpływem oddziaływania procesów glebotwórczych.

W warstwach gleby wyróżnia się:

• poziom ściółki

• poziom akumulacyjny

• poziom wymywania

• poziom przemywania

• poziom wzbogacenia

• poziom brunatnienia

• poziom skały macierzystej

Etapy powstawania wybranych typów gleb:

• Proces inicjalny – oddziaływanie czynników biotycznych i abiotycznych na skałę macierzystą.

• Proces darniowy – akumulacja materii organicznej w powierzchniowej warstwie gleby.

• Proces brunatnienia – chemiczny rozkład krzemianów i uwalnianie żelaza nadając glebie ciemne zabarwienie.

• Proces płowienia – wymywanie w głębsze warstwy profilu glebowego nie rozłożonych minerałów ilastych.

• Proces bielicowania – selektywne wypłukiwanie składników organicznych i nieorganicznych w głąb profilu glebowego.

• Proces glejowy – redukcja różnych związków chemicznych przez drobnoustroje w warunkach beztlenowych.

• Proces torfienia – proces zachodzący w warunkach bagiennych prowadzący do powstawania pokładu torfu.

• Proces murszenia – przebiega w warunkach tlenowych na torfowiskach po ich odwodnieniu.

EROZJA GLEB – MECHANICZNE PRZEKSZTAŁCANIE POWIERZCHNI ZIEMI PRZEZ CZYNNIKI ZEWNĘTRZNE POŁĄCZONE Z PRZENOSZENIEM PRODUKTÓW NISZCZENIA.

EROZJA WODNA – erozja powodowana przez niszczące działanie wód opadowych, roztopowych, powierzchniowych.

EROZJA WIETRZNA – erozja powodowana przez niszczące działanie wiatru.

Melioracje i wydeptywanie

• Dewastacja gleb – całkowite zniszczenie gleby połączone z przekształceniem i spustoszeniem terenu.

• Degradacja gleb – pogorszenie się właściwości gleb i ich wartości.

• Gleby zdrowe – prawidłowe funkcjonowanie czynników biologicznych (organizmów glebowych), fizycznych (struktury gleby) i chemicznych (makro i mikroelementów glebowych).

• Gleby chore – gleby zniszczone przez erozję i zniszczone przez zanieczyszczenia powodując obniżkę kondycji gleby.

• Gleby martwe – gleby pozbawione życia biologicznego oraz zdolności produkcyjnych.

Maksymalne dopuszczalne stężenia wybranych substancji w środowisku glebowym

substancje	stężenie mg/kg
Arsen	15
Kadm	2
Kobalt	20
Chrom	1
Rtęć	1
Molibden	5
Nikiel	120
Ołów	120
Miedź	150
Selen	2
Cynk	1
Cyjanki	1
Oleje mineralne	100
Związki ropopochodne	20

Izotopy promieniotwórcze o dużym znaczeniu ekologicznym

nuklidy	okres połowicznego rozpadu	wysyłane promieniowanie
izotopy występujące w warunkach naturalnych
Miedź – 64	12,8 godzin	β^1
Wapń – 45	63 dni	β^0
Węgiel – 14	5568 lat	β^1
Uran - 235 (^235U)	7 • 10^8 lat	α^3
Uran – 238	4,5 • 10^9 lat	α^3
Rad - 238	16200 lat	α^3
Tor – 232	1,4 • 10^10 lat	α^3
Potas – 40		α^3
Jod – 131		α^3

Dopuszczalne poziomy wybranych składników w glebie w terenach o zróżnicowanym przeznaczeniu

substancje	stężenie mg/kg s.m. gleby
	place zabaw
Arsen	20
Kadm	10
Chrom	200
Rtęć	10
Ołów	200
Benzopiren	2
Nikiel	200
DDT	8
HCB	8
PCB	2

OCHRONA GLEB

• Działania przeciwerozyjne:

• Melioracje przeciwerozyjne – ochrona przed erozją gruntów, rekultywacja i zagospodarowanie erozyjne nieużytków.

• Biologiczne zabiegi przeciwerozyjne – przeciwdziałanie erozji gleb przez wykorzystanie roślin polowych, trwałych użytków zielonych plantacji trwałych, zakrzewień, zadrzewień i zalesień.

• Techniczne zabiegi przeciwerozyjne – sposoby przeciwdziałania erozji gleb z zastosowaniem elementów technicznych w uprawie roli, zabudowa wąwozów, itp.

• Urządzeniowo-rolne zabiegi przeciwerozyjne – systemy określonych zabiegów technicznych, biologicznych i organizacyjnych, celem których jest intensyfikacja produkcji rolnej i ochrona gruntów przed erozją.

• Agrotechnika przeciwerozyjna:

• Orka przeciwerozyjna – wykonana poprzecznie do spadku terenu.

• Bezodkładnicowa uprawa roli – spulchnianie głębszej warstwy gruntu specjalnymi narzędziami bez odwracania poziomu wierzchniego.

• Nawożenie ochronne strefowo – stokowe – nawożenie mineralne i organiczne, zróżnicowane w dawkach stosownie do żyzności gleb na poszczególnych elementach rzeźby stoku.

• Poprzecznostokowa uprawa roli – zabiegi uprawowe i pielęgnacyjne wykonywane poprzecznie do spadku terenu lub z niewielkim odchyleniem.

• Zmianowanie przeciwerozyjne – określone następstwo upraw polowych, w których po gatunkach słabiej chroniących glebę (okopowe, jare) następują gatunki o dużych właściwościach glebochronnych (trawy, motylkowe, zboża ozime, międzyplony ozime).

• Płodozmian przeciwerozyjny – określone zmianowanie przeciwerozyjne ustalone na szereg lat.

• Uprawa pasmowa – prostopadłe do spadku zboczy pasy upraw zbóż lub roślin okopowych poprzedzielane pasami upraw roślin motylkowych lub traw, itp.