VI. ZARZĄDZANIE PRODUKCJĄ I USŁUGAMI oraz LOGISTYKA W PRZEDSIĘBIORSTWIE

1. Istota i cele zarządzania produkcją i usługami.

Zarządzanie produkcją i usługami jest procesem polegającym na ustalaniu celów (zadań) dla produkcyjnych i usługowych komórek przedsiębiorstwa, zgodnych z celami przedsiębiorstwa jako całości oraz powodowaniu, aby podejmowane decyzje i działania zapewniały najlepszy stopień ich realizacji.

Model systemu produkcyjnego w gospodarce rynkowej

Istota i funkcje zarządzania produkcją

Produkcja, oprócz marketingu i finansów jest jedną z trzech podstawowych dziedzin zarządzania przedsiębiorstwem. W swej istocie stanowi proces, w którym zasoby kapitałowe, rzeczowe i osobowe (nakłady) są łączone w procesie transformacji lub konwersji dla wytwarzania produktów (efekty), obejmujących wyrobi i/lub usługi.

Zarządzanie produkcją – proces podejmowania decyzji w zakresie nabywania i efektywnego wykorzystania zasobów produkcyjnych, celem wytworzenia pożądanych produktów.

Cele zarządzania produkcji

- muszą wynikać z celu funkcjonowania całego przedsiębiorstwa.

Cele przedsiębiorstwa:

1. Wymiar ekonomiczny:

   1. Osiągnąć i utrzymać dobrą kondycję finansową w kategorii

      • zysk netto

      • zwrot nakładów

      • płynność płatnicza

   2. Zwiększyć zysk zwiększając sprzedaż

   3. Zwiększyć zysk zwiększając rentowność

2. Wymiar rzeczowy:

   1. Dostosować odbierane produkty

      • właściwe (rodzaj, ilość, jakość)

      • we właściwym czasie

      • po akceptowalnej cenie

   2. Zwiększyć udział w rynku.

   3. Poprawić poziom obsługi klienta.

   4. Poprawić produktywność.

2. Obszar zarządzania (system zarządzania) – zbiór komórek, stanowisk, osób, które realizują funkcje zarządzania.

Proces produkcyjny podstawowy – proces, który uzasadnia istnienie organizacji, dla niego organizacja została powołana. Przynosi on równocześnie główny ekwiwalent przychodów tej organizacji.

Proces produkcyjny pomocniczy – nie są podstawowe, ale są niezbędne, by proces produkcyjny podstawowy przebiegał prawidłowo, bez zakłóceń.

Procesy produkcyjne usług – ich wyniki działań są niezbędne do procesu produkcji podstawowej.

Procesy uboczne – związane pod względem techniczno-ekonomicznym z procesem podstawowym, stanowią efekt działalności dodatkowej organizacji.

Obszary: pierwszy i drugi, mogą na siebie zachodzić.

Obszar zarządzania – elementy tego obszaru funkcjonują w tych dwóch pierwszych obszarach, nakładają się na nie.

Obszar działalności podstawowej determinuje działanie całej organizacji.

Podstawowymi miernikami działalności produkcyjnej jest jej rentowność (warunek tworzenia wartości dodanej i zysku) pozostająca w bezpośredniej relacji z produktywnością systemu wytwarzania.

Produktywność=wartość_efektów/wartość_nakładów

„Pętla” zarządzania produkcją

Planowanie – ustalenie celów oraz zadań i sposobów ich efektywnego realizowania

Organizowanie – łączenie zasobów kapitałowych, rzeczowych, osobowych dla potrzeb realizacji planowanych zadań.

Kierowanie – przekształcanie planów w rzeczywistość (przydzielanie zadań, ich koordynacja i motywowanie)

Kontrola – ocena wykonania zadań i (w miarę potrzeby) podejmowanie działań kontrolnych

1. Lokalizacja przedsiębiorstwa – ogólna, szczegółowa oraz czynniki, które wpływają na wybór.

Jedna z najważniejszych cech systemu przetwórczego jest sprawność, z jaka jego produkt trafia do odbiorców. Jakiekolwiek rozważania nad tym zagadnieniem muszą dotyczyć wyznaczenia miejsca, w którym należy ulokować zakład produkcyjny lub obiekt, prowadzące działalność gospodarczą, jak również określenie zapotrzebowania na transport materialnych zasileń i produktów działania systemu. Sposób pozyskiwania zasileń i dystrybucji produktów ma wpływa na:

1. całkowity koszt wyrobu lub usługi

2. liczba klientów, do których można dotrzeć;

3. lokalizację organizacji i jej jednostek;

4. sposób zaprojektowania zakładów produkcyjnych lub obiektów, w których

prowadzi się działalność;

Warto zróżnicować problem wyboru lokalizacji ogólnej od wyboru lokalizacji szczegółowej: lokalizacja ogólna to wybór terenu czy regionu, natomiast

lokalizacja szczegółowa to wskazanie miejsca, działki czy parceli usytuowanej na jego obszarze. Decyzja lokalizacyjna podejmowana jest zatem dwustopniowo: najpierw określa się region, a następnie bada się go szczegółowo w celu znalezienia potencjalnych działek. Ostatecznie rozstrzygnięcie opiera się na rozważeniu spełnienia przed dane miejsce szeregu dodatkowych wymagań szczegółowych.

Poniżej wymieniono niektóre czynniki, które wpływają na wybór lokalizacji.

1. Bliskość rynku zbytu

Organizacje gospodarcze mogą lokalizować swe obiekty w pobliżu rynku zbytu nie tylko ze względu na obniżkę kosztów transportu, lecz także aby lepiej obsługiwać rynek. Im bliżej klienta znajduje się zakład produkcyjny czy punkt usługowy, tym łatwiej zorganizować jest terminowe dostawy, reagować na zmiany popytu, na awarię u klienta, zapewnić odpowiedni serwis.

1. Integracja z innymi jednostkami danej organizacji.

Jeśli nowy zakład lub obiekt usługowy jest jednym z wielu należących do organizacji lub grupy przemysłowej eksploatowanych przez nie, to powinien być tak usytuowany, aby jego działanie mogło być zintegrowane z pozostałymi jednostkami organizacji.

1. Dostępność siły roboczej o odpowiednich kwalifikacjach.

W pewnych regionach łatwiej o odpowiednią siłę roboczą niż w innych. Niektóre obszary geograficzne charakteryzują się określoną tradycją zawodową. Na ogół staje się przed wyborem pomiędzy lokalizacją, gdzie istnieje odpowiednio wykwalifikowana siła robocza, ale niedostępna, a lokalizacją, gdzie łatwo można pozyskać pracowników niewykwalifikowanych.

1. Dostępność udogodnień infrastruktury socjalnej.

Lokalizacja mająca dobrą infrastrukturę miejską- mieszkania, sklepy, usługi komunalne, system łączności- jest bardziej atrakcyjna od tej, która znajduje się „z dala od cywilizacji”.

1. Dostępność dróg transportowych.

Występuje 5 podstawowych sposobów przewozu dóbr – taborem lotniczym, kołowym (drogowym), kolejowym, wodnym i rurociągiem. Dobra przeznaczone głównie na eksport mogą powodować konieczność lokalizacji zakładu w pobliżu portu morskiego lub dużego lotniska.

1. Dostępność zasileń.

Dobra sieć dróg transportowych ułatwi w znacznym stopniu pozyskiwanie i dostarczanie dóbr i usług. Lokalizacja w pobliżu głównych dostawców pozwoli na obniżkę kosztów oraz na sprawne wzajemne kontakty w celu omówienia problemów technicznych i jakościowych, związanych z realizacją dostaw.

1. Dostępność uzbrojenia terenu.

Należy rozpatrzeć dostępność 6 głównych rodzajów uzbrojenia terenu:

 Doprowadzenie gazu;

 Doprowadzenie energii elektrycznej;

 Zaopatrzenie w wodę;

 Odprowadzanie ścieków;

 Usuwanie odpadów;

 System łączności;

Niektóre rodzaje przemysłu zużywają znaczne ilości wody, np. przetwórstwo żywnościowe,

pralnie, fabryki chemiczne czy walcownie metali. Ocena zapotrzebowania na wodę musi być

w tym wypadku z największym możliwym wyprzedzeniem. Niedoszacowanie potrzeb w

zakresie niezbędnego uzbrojenia terenu okazać się może bardzo kosztowne i sprawiać później

wiele trudności.

1. Dogodność warunków klimatycznych i właściwości terenu.

Należy wziąć pod uwagę geologiczną charakterystykę terenu, jak również warunki klimatyczne (wilgotność, temp.). Nowoczesne techniki budowlane umożliwiają przezwyciężenie jakichkolwiek ujemnych stron terenu czy klimatu, lecz koszty takich przedsięwzięć mogą być bardzo wysokie.

1. Przepisy lokalne.

Jest rzeczą ważną, aby we wczesnych studiach wyboru lokalizacji sprawdzić, czy ta, którą się proponuje, nie narusza jakichkolwiek przepisów lokalnych.

1. Miejsce na rozbudowę.

Byłoby rzeczą nadzwyczajnie niemądrą całkowicie zabudować powierzchnię działki, jeżeli prognoza długookresowa definitywnie nie stwierdza, że nie będzie potrzeby powiększania rozmiarów początkowo wybudowanych obiektów.

1. Wymagania bezpieczeństwa.

Niektóre urządzenia lub instalacje tworzą potencjalne zagrożenia dla otoczenia, np. sąsiedztwo elektrowni jądrowych, fabryk chemicznych, wytwórni materiałów wybuchowych. Zaleca się zatem lokalizację takich jednostek w miejscach odosobnionych.

1. Koszty parceli.

Jako najwcześniej ponoszone mają swoją wagę; choć osiągnięcie natychmiastowych korzyści nie powinno przesłaniać powodzenia planów długoterminowych.

1. Sytuacja polityczna, kulturowa i ekonomiczna.

Należy zauważyć na sytuację polityczną w potencjalnych miejscach lokalizacji. Nawet jeśli inne względy przemawiają za wyborem konkretnego miejsca, znajomość nastawienia politycznego, tradycji kulturowych, uprzedzeń lokalnych (np. ograniczenia praw kobiet bądź stosunek do pracowników zza granicy) lub lokalne trudności ekonomiczne mogą mieć wpływ na podejmowanie decyzji

1. Dotacje specjalne, podatki lokalne i bariery eksportowo-importowe.

Niektóre rządy i władze lokalne często oferują specjalne dotacje, nisko oprocentowane pożyczki, niskie opłaty dzierżawcze lub podatki, jak również inne zachęty w nadziei, że przyciągną pożądane rodzaje przemysłu.

1. Reguła 5P w zarządzaniu produkcją i usługami.

Zarządzanie produkcją oparte na regule 5P:

1. Produkt – materialny wyraz powiązania między marketingiem a produkcją. Przedsiębiorstwo powinno dążyć do wykonania produktu zgodnie z oczekiwaniami klienta. Konieczne jest osiągnięcie zgodności wszystkich funkcji działalności gospodarczej, takich jak: działanie, estetyka, jakość, niezawodność, ilość, cena sprzedaży lub koszty produkcji, termin dostarczenia

2. Przedsiębiorstwo – majątek produkcyjny (budynki, urządzenia) spełniający potrzeby produktu, rynku pracowników i samej organizacji. Funkcja zarządzania działalnością podstawową obejmuje:

• określenie przyszłego możliwego popytu

• zaprojektowanie i rozmieszczenie budynków i biur

• zapewnienie niezawodności działania maszyn i urządzeń

• zapewnienie sprawnego funkcjonowania przedsiębiorstwa

• zapewnienie bezpieczeństwa pracy maszyn i urządzeń

• określenie potrzeb kadrowych

1. Procesy – wybór procesu racjonalnego dla danego produktu. Na decyzje o wyborze procesu wpływają czynniki: dysponowana wydajność, dysponowana umiejętność, typ produkcji, rozmieszczenie zakładu i urządzeń, bezpieczeństwo, potrzeby serwisowe, zaplanowany poziom kosztów

2. Programy dostaw wyrobów lub usług do klienta ustalające terminy – programy dostaw określają harmonogramy: zaopatrzenia w surowce i materiały, wytworzenia wyrobów lub świadczenia usług, eksploatacji maszyn i urządzeń, rozliczeń finansowych, magazynowania i transportu

3. Personel – ludzie różnią się intelektem, umiejętnościami i oczekiwaniami. Komunikowanie się, małe grupy robocze, współudział robotników w zarządzaniu, przekazywanie uprawnień, demokracja przemysłowa, wzbogacanie pracy itp. to podstawowe elementy do rozważenia w procesie zarządzania produkcją.

Przedsiębiorstwo powinno mieć opracowaną strategię rozwoju. Strategia zarządzania działalnością podstawową jest integralną częścią strategii ogólnej przedsiębiorstwa i odnosi się do tych jej aspektów, które mają zasadniczy wpływ na działalność wytwórczą i powinna zawierać szczegóły operacyjne.

model 5P, pomagający zintegrować strategiczne wartości organizacji

Reguły zarządzania 5P:

1. Produkt - posiadający funkcje:

• określone działanie,

• estetyka,

• jakość,

• niezawodność,

• ilość,

• cena sprzedaży,

• termin dostarczenia.

2. Przedsiębiorstwo:

• określenie przyszłego możliwego popytu,

• zaprojektowanie i rozmieszczenie,

• zapewnienie niezawodności działania maszyn i

urządzeń,

• zapewnienie sprawnego funkcjonowania,

• zapewnienie bezpieczeństwa pracy,

• określenie potrzeb kadrowych.

3. Procesy - należy rozpatrzyć takie czynnik:

• dysponowana wydajność,

• dysponowane umiejętności, typ produkcji,

• rozmieszczenie zakładu i urządzeń,

• bezpieczeństwo,

• potrzeby serwisowe,

• zaplanowany poziom kosztów.

4. Programy:

• zaopatrzenie w surowce i materiały,

• wytworzenie wyrobów lub świadczenie

usług,

• eksploatacja maszyn i urządzeń,

• rozliczenia finansowe,

• magazynowanie, transport.

5. Personel:

• zarobki i wynagrodzenia,

• bezpieczeństwo i higienę pracy,

• warunki pracy i motywację,

• związki zawodowe,

• kształcenie i szkolenie.

1. Atrybuty w procesie projektowania usług

Poniżej wymieniono kilka atrybutów mających znaczenie w procesie projektowania usług:

1. Intensywność prac. Stosunek poniesionych kosztów robocizny do wartości użytego wyposażenia.

2. Kontakt. Całkowity czas potrzebny na wyświadczenie usługi w kontakcie z klientem.

3. Wzajemne oddziaływanie. Zakres aktywnego udziału klienta podczas świadczenia usługi. Zawiera się w tym udział klienta w procesie określania potrzeb i wymagań oraz stopnia ich zaspokojenia po wykonaniu usługi.

4. Dostosowanie do indywidualnych potrzeb:

   1. stałe- jedna usługa

   2. wybór- zapewnia pewne opcje wyboru

   3. adaptacja- proces ustalenia potrzeb i wymagań oraz zaprojektowanie i dostarczenie odpowiedniej usługi.

5. Charakter świadczenia usług. Usługi mogą mieć charakter materialny lub niematerialny.

6. Bezpośredni odbiorca. Ludzie albo przedmioty.

Atrybuty stosowane przy klasyfikowaniu usług: Intensywność prac – duża lub mała. Kontakt – duży lub mały. Wzajemne oddziaływanie – duże lub małe. Dostosowanie do indywidualnych potrzeb – stałe, wybór lub adaptacja. Charakter świadczenia usług – materialne lub niematerialne. Bezpośredni odbiorca – ludzie lub przedmioty.

5. Sterowanie przebiegiem produkcji - system JiT

Just-in-time – w skrócie JIT, ang. "dokładnie na czas". System zarządzania produkcją, którego istotą jest sprowadzanie części składowych dokładnie w momencie, kiedy mogą być użyte do produkcji. W rezultacie uzyskuje się oszczędności, wynikające z ograniczenia nadprodukcji, zapasów i kosztów magazynowania. System wymaga od pracowników umiejętności planowania oraz elastyczności myślenia i błyskawicznego reagowania w sytuacjach kryzysowych.Od dostawcy wymaga się, by jego produkty odpowiadały wymaganym przez klienta specyfikacjom, były dostarczone w ściśle określonym czasie, były dostarczane w ściśle określonej ilości. JIT wymaga ścisłej dyscypliny oraz wysokiej sprawności i niezawodności całego systemu logistycznego ( zaopatrzenie –produkcja -dystrybucja-serwis)
Podstawowe znaczenie w tym systemie mają takie elementy jak:

- wysoka jakość części, podzespołów i wyrobów gotowych,
- sprawna organizacja systemu informacyjnego,
- kwalifikacje i motywacja pracowników,
- niezawodny system transportowy wewnątrz przedsiębiorstwa oraz pomiędzy przedsiębiorstwem a jego kooperantami,
- gwarantowanie przez dostawców wysokiej jakości i terminowości dostaw

Podstawową cechą tego rodzaju systemów produkcji, jest eliminacja zapasów oraz ograniczenie przemieszczania się materiałów (surowców, części, półfabrykatów oraz gotowych produktów) do sytuacji, w których występuje na nie zapotrzebowanie. Oznacza, to odwrócenie tradycyjnego podejścia, w którym najpierw producent stara się wytworzyć dużą serię wyrobów po jak najniższych kosztach a następnie poszukuje nabywcy. W systemach JIT produkcja zainicjowana jest pojawieniem się popytu. Dąży się do zminimalizowania wielkości zapasów. Charakterystyczna dla filozofii JIT jest idea kaizen- wprowadzania coraz nowych rozwiązań, mających zoptymalizować cały system. Brak zapasów wymusza utrzymanie sprzętu w idealnym stanie, dokonuje się prewencyjnych napraw i wielu przeglądów. Pracownicy , którzy obsługują maszyny są zmuszani do wielofunkcyjności, ciągłego doskonalenia się i podnoszenia swoich umiejętności oraz otwartego myślenia. Wyróżniającą cechą sytemu jest bardzo wysoki poziom współpracy i jedności zespołu.

Korzyściami ze stosowania JIT jest:
- eliminacja zapasów magazynowych surowców, półwyrobów
- zmniejszenie liczby magazynów wyrobów gotowych,
- zwiększenie liczby dostaw,
- zapewnienie jakości w przypadku produktów łatwo psujących się czy narażonych na niekorzystne procesy podczas magazynowania.

6. Rodzaje magazynów i realizowane w nich procesy.

Magazyny z względu na wykonywaną funkcję dzielimy na magazyny:

-rozdzielcze - Magazyny rozdzielcze gromadzą towary od różnych producen­tów, a następnie kompletują asortyment dla handlu detalicznego

-przeładunkowe - znajdują się w portach, stacjach węzłowych i stanowią miejsce przechowywania towarów przełado­wywanych z jednego środka transportu na drugi.

-zasobowe- Magazyny zasobowe służą do tworzenia zapasów towarowych

-re­zerw państwowych - Magazyny rezerw państwowych gromadzą zapasy na wypadek klęsk żywiołowych i wypadków losowych.

-skupu - Magazyny skupu służą tylko do gromadzenia artykułów sku­powanych i przygotowywania ich do dalszej wysyłki.

W praktyce przeważnie są łączone różne typy magazynów speł­niające różne funkcje.

Ze względu na konstrukcję budynku magazy­nowego magazyny dzielimy na:

-otwarte,

-półotwarte

-zamknięte.

Każdy z wymienionych typów magazynów przeznaczony jest dla określonych towarów. Różne właściwości fizyczne i chemiczne to­warów wymagają różnych warunków magazynowania. Magazyn otwarty i półotwarty, zwany wiatą, jest pomieszczeniem zaopa­trzonym tylko w dach lub dodatkowo w półścianki i jest przezna­czony na produkty wymagające dopływu świeżego powietrza, a nie na wrażliwe na wilgoć i zmiany temperatury.

Magazyny zamknięte są budynkami z trwałych materiałów budowlanych, często z do­datkowym wyposażeniem chłodniczym, wentylacyjnym lub też I wykopem piwnicznym, zachowującym niską i stałą temperaturę.

Magazyny mogą być parterowe i wielokondygnacjowe. Te ostatnie są najczęściej równocześnie chłodniami z szeregiem ko­mór chłodniczych i tuneli o różnych temperaturach zamrażania.

Niektóre towary wymagają specjalnej konstrukcji budynku, np. zagłębienia w ziemi, co daje stałą temperaturę i wilgotność powietrza (ważne dla owoców i warzyw), silosy zbożowe np. budo­wane są z komorami suszącymi i przesypującymi ziarno, zabezpie­czającymi przed samozagrzaniem.

Ze względu na asortyment przechowywa­nych towarów wyróżniamy magazyny:

-uniwersalne - Magazyny uniwersalne obejmują asortyment podstawowych towarów spożywczych i nie-spożywczych

-ogólno-przemysłowe lub spożywcze - Magazyny ogólnoprzemysłowe lub spożywcze prze­znaczone są do przechowywania podstawowych grup artykułów spożywczych bądź też niespożywczych.

-specjalne- Magazyny specjalne prze­znaczone są do przechowywania określonych towarów w typowych dla nich warunkach. Przykładem magazynów specjalnych o spe­cyficznym wyposażeniu są magazyny paliw.

7. Czynniki decydujące o wielkości i rodzaju składu.

Do najważniejszych czynników mających wpływ na wielkość składu można zaliczyć:

· Poziom obsługi klienta,

· Wielkość obsługiwanego rynku (rynków),

-Liczbę sprzedawanych na rynku produktów,

· Wielkość produktu (produktów),

· System transportu i przeładunków wewnątrz składu,

· Czas cyklu produkcji,

· Rozplanowanie składu,

· Poziom i typ popytu.

Jeśli rośnie poziom obsługi klienta, wymaga on zwykle więcej przestrzeni składowej w celu

zapewnienia możliwości składowania większych ilości zapasów. Jeśli rośnie wielkość i liczba

rynków obsługiwanych przez skład, wymaga to z reguły dodatkowej przestrzeni składowej. Gdy przedsiębiorstwo oferuje większą liczbę produktów bądź ich zestawów, potrzebuje ono większych składów w celu utrzymywania przynajmniej minimalnych zapasów wszystkich produktów. Zwiększają się generalnie wymagania wobec przestrzeni składowej, jeśli jest długi cykl produkcji, rośnie masa produktów przepływająca przez skład, długi jest cykl produkcji, w składzie są wykonywane czynności biurowe, sprzedaży czy zarządzania informacją, zaś popyt jest zmienny lub nieprzewidywalny.

Rodzaj składu:

- magazyny - Większość produktów musi być przechowywana wewnątrz obiektów zamkniętych, czyli w magazynach, które zabezpieczają przed szkodliwymi wpływami środowiska naturalnego.

- centra dystrybucji - jest to specjalny rodzaj magazynu, zaprojektowany dla odbioru produktów od kilku dostawców w celu skompletowania i przygotowania partii produktów do wysyłki. 

8. Rodzaje zapasów i przyczyny ich utrzymywania.

W gospodarce zapasami można stosować różne kryteria ich klasyfikacji. Tradycyjnie

więc dzieli się zapasy według ich rodzajów. Wyróżnia się zatem:

-zapasy materiałów (surowce, paliwa, przedmioty nietrwałe).

-zapasy produkcji nieukończonej, do której zalicza się półfabrykaty i tzw. produkcję w toku.

-zapasy wyrobów gotowych i towarów.

Istotną zasadą klasyfikacji zapasów jest ich ekonomiczna celowość. Wyróżnia się tu:

- zapasy bieżące, czyli takie, które występują stale w wielkościach niezbędnych dla

utrzymania procesu produkcyjnego, a także obrotu.

-zapasy sezonowe - czyli zapasy występujące okresowo w wyniku sezonowych wahań wielkości produkcji, sprzedaży, organizacji transportu itp.

-zapasy rezerwowe, gromadzone w wyniku decyzji różnych władz w sprawie utworzenia odpowiednich rezerw.

W praktyce ekonomicznej możemy wyróżnić także:

-zapasy nadmierne - czyli takie, które przekraczają wielkość niezbędną do utrzymania ciągłości produkcji i obrotu.

- zapasy zbędne, niewykorzystywane przez przedsiębiorstwo, stanowiące istotny hamulec w jego prawidłowym rozwoju.

Przyczyny utrzymania zapasów:

• wytworzenie zamówionych produktów przed przewidywanym terminem zapotrzebowania (np. ze względu na technologię lub ekonomikę produkcji)

• nieodebranie zamówionych produktów przez klientów

• wcześniejsze wytworzenie produktów na przewidywane zamówienia klientów na podstawie przyjętych założeń o gotowości realizacji dostawy w ramach określonej polityki obsługi klienta

• produkcja z myślą o potencjalnych, przyszłych klientach (wynika ze strategii marketingowej

9. Rodzaje gałęzi transportu i kryteria ich wyboru.

Możemy wyróżnić 5 środków transportu za pomocą:

-kolei,

-samolotów,

-ciężarówek,

-statków

-rurociągów.

Przy ich wyborze bierze się pod uwagę:

-szybkość,

-częstotliwość,

-wydolność,

-niezawodność,

-dostęp

-koszt.

Jeżeli w transporcie jest najważniejsza szybkość to najlepszym rozwiązaniem będzie transport lotniczy lub drogowy. Jeśli głównym kryterium jest niski koszt to najlepiej wybrać drogę morską lub rurociąg. Transport drogowy spełnia większość wymienionych kryteriów. Spedytorzy (czyli osoby lub przedsiębiorstwa zajmujące się odpłatnym przewozem rzeczy) łączą dwa lub więcej sposobów transportu poprzez konteneryzację.

Ze względu na środowisko, w którym dokonywane jest przemieszczanie osób lub ładunku, wyróżniamy transporty:

-lądowy, który dzieli się na naziemny, podziemny (np. metro) i nadziemny (np. napowietrzna kolej linowa),

-transport szynowy (kol.) i bezszynowy (samochodowy)

-wodny (mor., śródlądowy)

-powietrzny (lotniczy ).

-przesyłowy (rurociągowy, przewodowy lub przenośnikowy)

Zależnie od sposobu przemieszczania ładunku rozróżnia się transport:

-ciągły (np. rurociągiem)

-nieciągły (samochodowy, kol., lotniczy.).

Pod względem typu ładunku transport możemy podzielić na :

-towarowy

-pasażerski

10. Rodzaje i funkcje opakowań.

Logistyczna funkcja opakowań 
Przepływ fizyczny produktów w gospodarce jest często warunkowany zastosowaniem odpowiednich opakowań. Wymienia się między innymi następujące funkcje opakowań:
* Produkcyjne,
* Marketingowe,
* Użytkowe,
* Logistyczne
Funkcje marketingowe i użytkowe opakowań są powszechnie znane. Opakowanie wymienia się zwykle jako podstawowy instrument strategii marketingowej przedsiębiorstwa.

Z punktu widzenia interesującego nas tematu, szczególnie ważne są funkcje logistyczne. To one często warunkują sprawność czynności transportowych, manipulacyjnych, magazynowania itp.
Zróżnicowanie funkcji opakowań wskazuje na ich znaczenie w procesie dystrybucji.
Funkcje logistyczne opakowań to przede wszystkim funkcje:
* Ochronne,
* Magazynowe, 
* Transportowe, 
* Manipulacyjne,
* Informacyjne,
* Recyclingowe,
* Kasacyjne
1. Ochrona produktów to niewątpliwie podstawowa funkcja opakowań w całym przepływie tych produktów. Zniszczenie bądź uszkodzenie produktu, jest często stratą niewspółmierną do wartości opakowania. Stąd funkcja ochronna opakowania powinna być w pełni dostosowana do charakterystyki technicznej i użytkowej produktu, a także do jego "cenności".
2. Funkcje magazynowe, transportowe, oraz manipulacyjne opakowania wiążą się z jego podatnością na procesy mechanizacji i automatyzacji. Opakowania powinny być dostosowane do obowiązującego , znormalizowanego systemu wymiarowego, ułatwiać składowanie, formowanie jednostek ładunkowych itp.
3. Opakowanie jest także nośnikiem informacji, które mają nie tylko charakter marketingowy. Są także wykorzystywane w procesach manipulacyjnych i magazynowych, np. masa jednostkowa, liczba produktów zawartych w opakowaniu, kod kreskowy, indeks jako klasyfikator wewnętrzny. Informacje te ułatwiają, a często wręcz warunkują, sprawne magazynowanie, manipulację, oraz sterowanie przepływem.

4.Funkcje utylizacyjne opakowań także mają swój związek z procesami logistycznymi, gdyż recycling i utylizacja wykorzystywanych wielokrotnie opakowań to także składnik logistyki, zwanej niekiedy logistyką odpadów .

2)PODZIAŁ OPAKOWAŃ ze względu na: 

1. Podstawową rolę opakowania w odniesieniu do tego co zawiera w środku:

-jednokrotnego użytku

-przewozowe

-zbiorcze

2. Surowca, z którego powstały najważniejsze części opakowania:

- z papieru, tektury, ze szkła, z metalu, z tworzyw sztucznych, z tkanin, ceramiczne, z materiałów kompozytowych np. lamanitu, drewniane, i inne..

3. Fundamentalnej postaci opakowania:

• opakowania jednostkowe niezupełnie zasłaniające produkt:

-kubki otwarte, owinięcia częściowe, pudełka bez wieka, siatki, tacki

• opakowania jednostkowe zupełnie zasłaniające produkt:

-ampułki, balony, fiolki, kubki zamknięte, owinięcia całkowite, pudełka z wiekiem, butelki, puszki, słoje, tuby, torby

• opakowania transportowe niezupełnie zasłaniające produkt:

-klamry, obejmy, klatki, płozy, skrzynki bez wieka, obitki

• opakowania transportowe zupełnie zasłaniające produkt:

-bańki, beczki, ho boki, kanistry, owinięcia całkowite, pojemniki zamknięte, pudełka, skrzynki z wiekiem, wiadra, worki

4. Właściwości opakowań i możliwości obrotu opakowaniem

własne - należą do wytwórcy

obce - należą do dostawcy

z punktu widzenia możliwości obrotu rozróżniamy:

opakowania sprzedawane - wartość wliczona jest w cenę produktu (jednokrotnego użytku)

opakowania sprzedawane - ich wartość zapisywana jest osobno (do wykorzystania wiele razy), po wykorzystaniu sprzedający musi oddać je dostawcy

opakowania wypożyczane - opakowania transportowe, nieszablonowe (do wykorzystania wiele razy)