WADY I ZALETY

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest jedną z najpopularniejszych i najchętniej wybieranych przez przedsiębiorców form spółki handlowej w Polce. Szczególną popularnością cieszy się wśród przedsiębiorców dążących do realizacji przedsięwzięć gospodarczych o większym rozmiarze. Jest to niewątpliwie uzasadnione uniwersalnym - z prawnego i ekonomicznego punktu widzenia - charakterem tego rodzaju spółki.

Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością jest spółką kapitałową, która może być utworzona w każdym prawnie dopuszczalnym celu, a zatem nie tylko w celu gospodarczym. To spółka mająca stały kapitał zakładowy, który powinien wynosić co najmniej 5 tys. złotych.

Kapitał zakładowy spółki dzieli się na przysługujące wspólnikom udziały o równej albo nierównej wartości nominalnej. Status spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jako spółki kapitałowej implikuje posiadanie przez nią takich cech, charakterystycznych dla tej grupy spółek, jak osobowość prawna, czy też możliwość utworzenia i funkcjonowania spółki wyłącznie przez jednego wspólnika.

Niewątpliwą zaletą konstrukcji spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest połączenie jej kapitałowego charakteru z elementami osobowymi, takimi jak m. in.: prawo żądania wyłączenia wspólnika lub też prawo żądania rozwiązania spółki przez sąd.

Z osobowością prawną spółki jako spółki kapitałowej wiąże się natomiast ograniczona odpowiedzialność wspólników za jej zobowiązania. W świetle prawa wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie odpowiadają jednak za jej zobowiązania. Podmiotem ponoszącym nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania powstałe w toku działalności spółki jest sama spółka.

Ograniczenie odpowiedzialności wspólników odnosi się zatem do wniesionych do spółki wkładów i stanowi wyraz ryzyka gospodarczego, jakie jest związane z utworzeniem i prowadzeniem spółki. Wspólnicy muszą mieć świadomość, iż w razie niepowodzenia, mającego skutek w postaci upadłości lub likwidacji, jeśli po spłacie wierzytelności spółki nie pozostanie żaden majątek, nie odzyskają zainwestowanych w spółkę środków kapitałowych.

Mimo powyższych zalet przedsiębiorcy nie zawsze pamiętają o negatywnych aspektach i zagrożeniach związanych z prowadzeniem działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednym z nich jest solidarna odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o. w razie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Zgodnie bowiem z Kodeksem spółek handlowych członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, lub że mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody. Mimo powyższych zalet przedsiębiorcy nie zawsze pamiętają o negatywnych aspektach i zagrożeniach związanych z prowadzeniem działalności w formie spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Jednym z nich jest solidarna odpowiedzialność członków zarządu za zobowiązania spółki z o.o. w razie bezskuteczności egzekucji przeciwko spółce.

Zgodnie bowiem z Kodeksem spółek handlowych członek zarządu może uwolnić się od tej odpowiedzialności, jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub wszczęto postępowanie układowe, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości lub niewszczęcie postępowania układowego nastąpiło nie z jego winy, lub że mimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewszczęcia postępowania układowego, wierzyciel nie poniósł szkody.

a członkach zarządu spółki z o.o. ciąży również odpowiedzialność za jej zaległości podatkowe. Jest ona podobna do odpowiedzialności za zobowiązania spółki w przypadku bezskuteczności egzekucji z majątku spółki. Zgodnie z ordynacją podatkową odpowiedzialność członków zarządu obejmuje zaległości podatkowe z tytułu zobowiązań, których termin płatności upływał w czasie pełnienia przez nich obowiązków członka zarządu. Odpowiedzialność tego typu dotyczy również członków zarządów spółek akcyjnych.

Konstrukcję spółki z ograniczoną odpowiedzialnością cechuje niewątpliwie znacznie większa elastyczność wynikająca z regulujących jej organizację i funkcjonowanie przepisów dyspozytywnych, co przekłada się na ich mniejsze sformalizowanie i uproszczenie w porównaniu ze spółką akcyjną. Uproszczenia te są wyraźne szczególnie w odniesieniu do organów wewnętrznych spółki. Jedynym organem, który musi zostać powołany, jest zarząd, organy nadzoru mają w zasadzie charakter fakultatywny.

Skutki błędów przy nabywaniu udziałów w spółkach

Cel działania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest dowolny, niemniej jednak, wiele obszarów działalności gospodarczej jest zarezerwowanych dla pozostałych typów spółek. I tak, prowadzenie wielu rodzajów działalności z zakresu funkcjonowania giełd i rynków finansowych możliwe jest wyłącznie w formie spółki akcyjnej, zaś z ustaw regulujących poszczególne wolne zawody wynika, że ich wykonywanie, poza formą indywidualnego wykonywania takiego zawodu, jest dopuszczalne tylko w formie spółki cywilnej bądź określonych spółek osobowych.

Innym istotnym aspektem funkcjonowania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością jest aspekt podatkowy. Podobnie jak w przypadku spółki akcyjnej, rozliczenia fiskalne przybierają postać niejako podwójnego opodatkowania, gdyż podatkiem za wypracowany dochód obarczona jest nie tylko spółka, lecz także wspólnicy, którym przysługuje coroczny udział w zysku w postaci dywidendy. Powyższy dualizm podatkowy nie istnieje natomiast w spółkach osobowych.

Prawa i obowiązki wspólników sp. z o.o.

I. Uwagi ogólne

Wspólnicy sp. z o.o. mają równe prawa i obowiązki w spółce.

Wyjątki od wspomnianej zasady mogą być wprowadzone tylko w ustawie lub umowie spółki (np. uprzywilejowanie udziałów co do prawa głosu na walnym zgromadzeniu wspólników).

II. Prawa wspólników

Do najważniejszych praw wspólników w sp. z o.o. zaliczymy:

1. Prawo do uczestniczenia i glosowania w zgromadzeniu wspólników

Udział wspólnika w zgromadzeniu wspólników jest jego prawem, nie obowiązkiem.

Wspólnicy mogą uczestniczyć w zgromadzeniu wspólników oraz wykonywać prawo głosu przez pełnomocników.

Pełnomocnictwo powinno być pod rygorem nieważności udzielone na piśmie.

Każdy wspólnik posiada z tytułu swojego udziału w spółce co najmniej jeden głos, chyba że niektóre udziały zostały uprzywilejowane co do prawa głosu.

2. Prawo do nadzoru nad działalnością spółki

Prawo to przejawia się w służącym każdemu wspólnikowi uprawnieniu do indywidualnej kontroli spółki.

Wspólnik może w każdym czasie przeglądać księgi i dokumenty spółki, sporządzać bilans dla swego użytku lub żądać wyjaśnień od zarządu.

Zarząd może odmówić wspólnikowi informacji, jeżeli istnieje uzasadniona obawa, że wspólnik wykorzysta je w celach sprzecznych z interesem spółki i przez to wyrządzi spółce szkodę.

Prawo wspólnika do indywidualnej kontroli spółki może być wyłączone w umowie spółki, jeżeli ustanowiono w spółce radę nadzorcza lub komisję rewizyjną.

Możliwe jest pozostawienie tego prawa wspólnikowi pomimo powołania rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej.

3. Prawo do dywidendy (udziału w zysku)

Wspólnik ma prawo do udziału w zysku wynikającym z rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonego do podziału uchwałą zgromadzenia wspólników.

Z chwilą podjęcia uchwały o podziale zysku wspólnik nabywa wobec spółki roszczenie o jego wypłatę.

Uprawnionymi do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym udziały przysługiwały w dniu powzięcia uchwały o podziale zysku.

Umowa spółki może upoważniać zgromadzenie wspólników do określenia dnia, według którego ustala się listę wspólników uprawnionych do dywidendy za dany rok obrotowy (dzień dywidendy).

Jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w stosunku proporcjonalnym do ich udziałów.

Możliwe jest uprzywilejowanie w umowie spółki niektórych udziałów co do dywidendy.

Na udział uprzywilejowany co do dywidendy można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa nie więcej niż o połowę dywidendę przysługującą udziałom nieuprzywilejowanym.

Kwota przeznaczona do podziału między wspólników nie może przekraczać zysku za ostatni rok obrotowy powiększonego o niepodzielone zyski z lat ubiegłych oraz o kwoty przeniesione na kapitał zapasowy i rezerwowy.

Istnieje możliwość wypłaty wspólnikom zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.

4. Prawo do żądania wyłączenia wspólnika

Wyłączenia wspólnika mogą żądać wszyscy pozostali wspólnicy, jeżeli ich udziały przekraczają ½ kapitału zakładowego, a zachodzi ważna przyczyna dotyczących wspólnika mającego zostać wyłączonym ze spółki.

Np. za ważną przyczynę należy uznać działanie danego wspólnika na szkodę spółki.

O wyłączeniu wspólnika orzeka sąd.

Udziały wspólnika wyłączonego muszą być przejęte przez wspólników lub osoby trzecie.

Wspólnika prawomocnie wyłączonego, za którego przejęte udziały zapłacono w terminie, uważa się za wyłączonego ze spółki.

5. Prawo do zbywania udziałów

Wspólnik może zbyć swój udział, jego części lub ułamkową część oraz zastawić swój udział - właściwą do tego formą jest forma pisemna z podpisami notarialnie poświadczonymi.

Nabywca udziału wstępuje w wynikające z udziału prawa i obowiązki zbywcy.

Nie przechodzą prawa i obowiązki przyznane osobiście danemu wspólnikowi.

Można ograniczyć w umowie spółki dopuszczalność obrotu jej udziałami.

Np. przez ustanowienie prawa pierwokupu dla pozostałych wspólników, czy też przez wprowadzenie wymogu uzyskania zgody spółki.

Wspólnicy maja również prawo:

Przeglądać księgę udziałów.

Żądać zwrotu wniesionych przez nich dopłat, jeżeli nie są one wymagane na pokrycie strat spółki.

Żądać, aby sąd rejestrowy spółki wyznaczył podmiot uprawniony do badania jej sprawozdań finansowych w celu zbadania rachunkowości oraz działalności spółki (pod warunkiem, że reprezentują co najmniej 1/10 kapitału zakładowego),

Żądać zwołania nadzwyczajnego walnego zgromadzenia wspólników lub umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego zgromadzenia wspólników (pod warunkiem, że reprezentują co najmniej 1/10 kapitału zakładowego),

Żądać tajnego głosowania na zgromadzeniu wspólników.

Wytoczyć powództwo przeciwko uchwale wspólników.

Wystąpić do sądu, aby ten wyrokiem rozwiązał spółkę.

Wniesienia pozwu o naprawienie szkody wyrządzonej spółce, jeżeli spółka nie wniosła pozwu w tej sprawie.

III. Obowiązki wspólników

Do najważniejszych obowiązków wspólników zaliczymy:

1. Obowiązek wniesienia wkładów

Każdy wspólnik obowiązany jest wnieść wkład do spółki.

W zamian za wkłady wspólnicy zyskują udziały w spółce.

2. Obowiązek wyrównania brakującej wartości aportu (wkład niepieniężny do spółki)

Wspólnik, który wniósł zawyżony aport obowiązany jest wyrównać spółce brakującą wartość solidarnie z członkami zarządu, którzy wiedząc o tym, zgłosili spółkę do rejestru.

Np. Wkład, jaki wspólnik miał wnieść do spółki określony został w umowie spółki na 100.000 zł. Wspólnik jako wkład do spółki wniósł nieruchomość deklarując jej wartość na 100.000 zł, gdy jej rzeczywista wartość w dniu zawarcia umowy spółki to 20.000 zł. Wspólnik, który wniósł taki wkład oraz członkowie zarządu spółki, którzy wiedzieli o znacznym zawyżeniu wartości nieruchomości wniesionej jako wkład obowiązani są solidarnie wyrównać spółce brakującą wartość – 80.000 zł.

3. Obowiązek dopłaty na rzecz spółki

Dopłaty to świadczenia pieniężne dokonywane przez wspólników na rzecz spółki w celu powiększenia jej majątku.

Np. dopłaty wspólników w sytuacji, gdy spółka poniosła straty i istnieje niebezpieczeństwo naruszenia jej kapitału zakładowego. Dopłaty służą w tym wypadku poprawieniu kondycji finansowej spółki.

Wspólnicy obowiązani są do wniesienia dopłat, jeżeli umowa spółki tak stanowi.

4. Obowiązek dokonywaniq powtarzających się świadczeń niepieniężnych

W umowie spółki można nałożyć na wspólnika obowiązek dokonywania powtarzających się świadczeń niepieniężnych na rzecz spółki.

Np. spółka prowadzi działalność gospodarczą polegającą na produkcji mebli a jednym z jej wspólników jest właściciel tartaku. W umowie spółki został nałożony na wspomnianego wspólnika, obowiązek comiesięcznego dostarczania określonej ilości drewna.

Wspólnik w zamian za swoje świadczenia pobiera wynagrodzenie od spółki. Wynagrodzenie nie może być wyższe od cen i stawek przyjętych w obrocie