Charakterystyka i diagnostyka bakterii gram (-) z rodziny Enterobacteriaceae Część I

• główne siedlisko- jelito grube

• w wiekszości są to drobnoustroje oportunistyczne

• niektóre to patogeny np. Salmonella spp.

• fermentują glukozę

• posiadają rzęski- wyj. Klebsiella spp. i shigella spp.

• katalaza (+) oksydaza ( - )

Rodzaj: ESCHERICHIA

Eschierichia coli -pałęczka okrężnicy

• skład mikroflory fizjologicznej przewodu pokarmowego

• bierze udział w syntezie witamin z grupy B,C,K

• powszechne środowisko (gleba, woda, krany )

• wskaźnik bakteriologiczny zanieczyszania wody, art. spożywczych, leków (miano coli )

• chorobotwórczość : ( zakażenia przewodu pokarmowego )

• szczepy ETEC (enterotoksynogenne ) - biegunka podróżnych

• szczepy EHEC (enterokrwotoczne ) :

  • krwotoczne zapalenie jelita grubego (obfita krwotoczna biegunka)

  • powikłanie : zespół hemolityczno

• szczepy EPEC (enteropatogenne) - śluzowe biegunki u dzieci

• szczepy EIEC (enteroinwazyjne) - zapalna biegunka czerwonkopodobna (podobna do Shigella

• Zakażenia pozajelitowe (szczepy gr. ExPEC)

• zakażenia układu moczowego (ZUM), u młodych aktywnie seksualnych kobiet, osób starszych, małych dzieci

  • zapalenie pęcherza moczowego: szczepy kropatogenne (UPEC)

  • odmiedniczkowe zapalenie nerek: szczepy nefropatogenne

• bakteriemia i sepsa - szczepy SEPEC

• zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych (ZOMR ) u noworodków - szczepy NEMEC

• diagnostyka

w większości przypadków zapaleń żołądka i jelit rozpoznanie kliniczne jest wystarczające

1. Hodowla- podłoże MacConkeya

2. Test MIR- wykrywanie obecności ureazy, podłoże z mocznikiem i zdolności do syntezy indolu (woda peptonowa z tryptofanem)

zmiana barwy podłoża na kolor brunatny- ureaza (+ )

pojawienie się czerwonego pierścienie po dodaniu (>>>)

3. Identyfikacja biochemiczna : Api 20E, ID 32E, Vitek

Rodzaj : Klebsiella

• K. pneumoniae > najważniejsze znaczenie

• K. oxytoca > kliniczne w Polsce

• K. ozaenae

• K. rhinoscleromatis

• Klebsiella spp.

• chorobotwórczość :

  • zapalenie płuc

  • sepsa

  • ZOMR

  • ZUM- k. pneumoniae, oxytoca

  • zanikowy cuchący nieżyt nosa (ozena)- k. pneumoniae

  • twardziel (scleroma )- k. pneumonies

• diagnostyka

1. badanie mikroskopowe- uwidacznianie otoczki (met. Burri-Ginsa)

2. Hodowla

• podłoże MacConkeya- laktozo (+)

• wzrost śluzowy ( …………………………..)

3. analiza biochemiczna

Rodzaj: Proteus

16. mirabilis - gatunek najczęściej izolowany

• chorobotwórczość:

  • zakażenia dróg moczowych, kamienie nerkowe

  • zakażenie wtórne (np. ran poparzeniowych )

• diagnostyka :

1. charakterystyczne cechy:

• duża ruchliwość- wzrost mgławicowy (pełzający) na podłożu stałym

• laktozo ( -) ureazo ( +)

• H2S ( + ) ( p. mirabilis )

Rodzaj : Serratia

• większość to saprofity i komensale

• znaczenie kliniczne- S. marcescens

• Zakażenia szpitalne: dróg moczowych, oddechowych, zapalenia wsierdzia

• rozprzestrzenianie- przes skażony sprzęt, środki dezynfekujące płuny do mycia rak

• S. marcescens, S. rubidea, S. plymitnica mogą wytwarzać czrwony barwnik- prodigiozynę

• S. odorifera- zapach zgniłych warzyw, nieobranych gotowanych ziemniaków

Salmonella :

• gatunki:

• bongori (rzadko)

• enterica (ok. 2500 seroworów ? ) m.in

  • salmonella Typhi- dur brzuszny

  • paratyphi- dur rzekomy

  • Hadar, Virchof, Enteridis- zatrucia pokarmowe-salmonellozy

Salmonellozy = zapalenie jelita cienkiego i grubego

• rezerwuar : przewód pokarmowy zwierząt ( gł. drób) → antropozoonozy

• drogi zakażenia:

• pokarmowa- skażona odchodami zwierząt woda

• fekalno- oralna (człowiek- chory/nosiciel)

• duża dawka infekcyjna:

• objawy:

  • wysoka gorączka

  • bolesne skurcze jelit

  • bóle mięśni i głowy

  • wodnisty kał czasem z domieszką śluzu lub krwii

• krótki okres wylęgania (6-48 godz. ) choroba trwa 2-6 dni

• po przebytej chorobie człowiek może byc nosicielem pałeczek salmonnella

DUR BRZUSZNY I RZEKOMY :

• rezerwuar człowiek

• droga zakażenia: fekalno-oralna

• okres wylęgania 10-14 dni ta

• duża dawka infekcyjna

• objawy :

• wysoka gorączka

• bóle głowy, brzucha, wymioty, biegunka

• wysypka skórna

• dur rzekomy = łagodniejsze objawy duru brzusznego

• pozostawia czasem nosicielstwo w jelicie lub drogach żółciowych

Rodzaj: Shigella

• tworzą grupy serologiczne:

1. shigella dysenteriae- gr. A

2. shigella flexneri- gr. B

3. shigella boyolli- gr. C

4. shigella ……….

• wywołują czerwonkę bakteryjną (ograniczenie do przewodu pokarmowego)

• przebieg:

• poronny, lekki - 50 % zachorowań

• średnio ciężki

• ciężki, wstrząsowy- S. dysenteriae (toksyna Shiga)

• DIAGNOSTYKA:

• cechy charakterystyczne Salmonella- Shigella :

  • laktozo (-) niektóre fermentują !!

  • urzęsione perytrychalnie

  • H2S (+) niektóre ( -)

• cechy charakterystyczne Shigella “

  • nieurzęsione

  • słaba aktywność biochemiczna

  • coś tutaj chyba było !!

CZERWONKA :

• rezerwuar→ człowiek

• droga zakażenia fekalno-oralna (choroba brudnych rąk )

• niska dawka zakaźna (100/200 bakterii /rąk)

• okres wylęgania choroby 3-6 dni

• objawy:

  • wczesne : bóle brzucha, gorączka, wodnista biegunka, silne parcie

  • późne : bóle mięśni, bolesne oddawanie małej ilości stolca zawierającego śluz i krew , czasami treść ropną

• powikłania (rzadko ) :

  • zespół hemolityczno-mocznicowy (HUS)

CHARAKTERYSTYKA I DIAGNOSTYKA BAKTERII GRAM (-)

PAŁECZKI NIEFERMENTUJACE

• pałeczki niefermentujące - nie mają metabolizmu fermentajuącego- rozkład klikozy w warunkach tlenowych

Rodzaj: PSEUDOMONAS

• powszechne w przyrodzie i środowisku szpitalnym

• gatunek najczęściej izolowany

• rzadziej izolowane : P. aeruginosa (pałeczki ropy błękitnej), P. fluorescens, P. puptida, P. aeruginosa- chorobotwórcze

• zakażenia szpitalne:

• zakażenie ran

• zak. gałki ocznej

• zak. dróg oddechowych i moczowych

• zak. kości i stawów

• zak. wsierdzia

• ZOMR

• zakażenie pozaszpitalne:

• stosowanie soczewek kontaktowych

• piercing

• częste pływanie powoduje tzw. ucho pływaka

• stosowanie iniekcji dożylnych niejałowymi igłami (narkomani)

• diagnostyka:

• przy ocenie hodowli: zapach jaśminu, wytwarzanie barwnika

• piocyjanina- tylko P. aeruginosa, niebiesko-zielone zabarwienie podłoża, katalizuje przejście tlenu w H2O2 i rodniki ponadtlenkowe

• powerdyna- żółta | fluorescencja

• piorubina- czerwona | w

• piomelanina- brązowa | świetle

• fluoresceina- żółto-zielona | UV

STENOTROPHONAS

• znaczenie kliniczne: S. maltophilia

• występowanie: środowisko naturalne (woda gleba) i środowisko szpitalne (krany, ssaki, respiratory)

• wytwarzają enzymy pozakomórkowe

• naturalna odporność na wiele antybiotyków

• kolonie o zapachu amoniaku

• zakażenia główne szpitalne u pacjentów z grupy wysokiego ryzyka:

• zapalenie płuc

• zakażenie dróg moczowych

• zakażenie ran

• bakteriemia, sepsa

• ZOMR

ACINETOBAKTER

• nieruchome ziarniako-pałeczki

• wiele szczepów wytwarza otoczkę

• oksydazo (-)

• laktozo (+) lub (-) zależnie od gatunku np. A- bo (...........................)

• występowanie : woda, gleba, mięso, skóra

• znaczenie kliniczne:

• A.baumanii- zak. układu odechowego, chirurgiczne i krwii (naturalna wieloleków oporności (?)

• A. lwoffii- zakażenie oportunistyczne, gł. szpitalne

Część III : HEAMOPHILUS, NEISSERIA, MORAXELLA

HAEMOPHILLUS SPP

• pałeczki gram (-)

• katalaza (+) oksydazo (+)

• mogą wytwarzać otoczki, np. szczepy H. influenzae ( 6 serotypów a-f )

• znaczenie kliniczne :

• H. influenzae (paleczka grypy)

• H. parainfluenzae- zapalenie płuc i wsierdzia

• H. ducreyi- wrzód miękki

• H. aegyptius- zapalenie spojówek

• H. influenzae :

• kolonizacja- górne drogi oddechowe

• najczęściej bezotoczkowe

• szczepy otoczkowe kolonizują przede wszystkim błony sluzowe dzieci

• zakażenia drogą kropelkową, możliwe endogenne

• dorośli: zaostrzenie przewlekłego zapalenia oskrzeli, zapalenie zatok

• Dzieci :

• ZOMR

• sepsa

• bakteriemie

• zapalenie nagłośni

• zapalenie kości i stawów

• zapelenie tkanki łącznej

• zapalenie ucha, zatok

• zapalenie oskrzeli, płuc

• zapelenie spojówek

• profilaktycznie u dzieci szczepionka przeciw HIB

• diagnostyka:

• niezbędne do wzrostu: czynnik X i czynnik V

• agar czekoladowy z bacytacyną do izolacji bakteri z materiału klinicznego

• wzrost satelitarny- naciągane (?) krwawym w hodowli z S. aureus, S. pneumoniae, S. Neisseria (dostarczają NAD, hemina uwalniana z krwinek w wyniku hemolizy

• różnicowanie w obrębie rodzaju :

  • XV- H. influenzae

  • X- H. ducreyi

  • V - (.....)

NEISSERIA SPP

• ziarenkowce gram (-) wyj. N. elongata

• nerkowaty kształt (ziarenka kawy ) układają się w dwoinki

• katalazo (+) oksydazo (+)

• bezwzględnie chorobotwórcze gatunki :

• N. meningidis- dwoinka nagminnego ZOMR, meningokok

• N. gonorrhoeae- dwoinka rzeżączki gonokok

• N. MENINGITIDIS :

• nosicielstwo - (jama gardłowo-nosowa, jama ustna ) bezobjawowe (łagodne nieżyt dróg oddechowych )

• żródło zakażenia:

  • nosiciele 2-25 % populacji

  • chorzy

• droga zakażenia- kropelkowa

• zespoły kliniczne zakażenia meningokokowych

1. łagodny nieżyt górnych dróg oddechowych

2. ZOMR (0-5 r.ż. i 14-19 r. ż- objawy nasilone bóle głowy, gorączka wysypka skórna, zaburzenia psychiczne, śpiączka )

3. ostra sepsa

4. inne rzadziej

• grupy serologiczne

  • serogrupa B- najczęściej izolowana gr. w PL i Europie

  • obserwuję się wzrost gr. C → groźniejsza postać choroby o wyższej śmiertelności

• 13 gr. serologicznych uwzględniając różnicę w budowie antygenu

Immunoprofilaktyka- szczepionki otrzymane z otoczek polisacharydowych serotopowe C, A oraz A, C, Y W135

• N. GONORRHOEAE

• nie występuje nosiciel

• droga zakażenia:

• głównie- stosunki płciowe z zakażoną osobą

• rzedziej- zakażenia okołoporodowe lub przez zakażone przedmioty np. gąbka

• chorobotwórczość:

• wywołuje rzeżączkę, która moż objawiać się jako:

  • ropne zapalenie cewki moczowej u mężczyzn

  • ropne zapalnie błony sluzowej szyjki macicy, cewki moczowej

  • zapalenie odbytu lub gardła

  • okołoporodowe zapalenie spojówej i rogówki

• Nieleczona lub wielokrotnie przebyta może doprowadzić do bezpłodności

• po dostaniu się do krwii powoduje rozsiane zakażenie gonokokowe

• diagnostyka :

• preparat mikroskopowy, duże znaczenie dla rozpoznania ZOMR a szczególnie rzeżączki u mężczyzn

• bezpośrednie- dwoinki lub ich agretydy

• pośredni- dwoinki przypominające ziarenko kawy

• warunki hodowle: atmosfera wzbogacona z CO2

MORAXELLA SPP

• pałeczki gram (-) przypominające ziarenkowece

• katalaza (+) oksydaza (+)

• nie rozkładają cukrów

• wytwarzają DNAzę

• M. catarrhalis:

• występuje w drogach oddechowych

• zwykle zakażenia jest u dzieci i osób w podeszłym wieku

  • zapelenie zatok i ucha środkowego

  • zap. oskrzeli i płuc

  • zap. wsierdzia

  • zap. spojówek

  • zap. dróg moczowo-płciowych, ran

  • bakteriemie

  • ZOMR

• w diagnostyce- posiew na podłaża wzbogacone np.

  • agar z krwią (wzrost w tem. 22 st C)

  • agar czekoladowy