V GOSPODARKA WODNA

i Uwagi ogólne

1. podstawowe zasady gospodarki wodnej

   • ustawa o ochronie i kształtowaniu środowiska , ustawa prawo wodne

   • wody śródlądowe oraz środowisko morskie podlegają ochronie , która polega przede wszystkim na :

     • racjonalnym gospodarowaniu ich zasobami

     • zapobieganiu lub przeciwdziałaniu naruszania równowagi przyrodniczej i wywoływania w wodach zmian powodujących ich nieprzydatność dla ludzi , świata roślinnego lub zwierzęcego bądź dla gospodarki narodowej

     • szczególnej ochronie podlegają wody podziemne oraz obszary ich zasilania

2. własność wód

   • Skarb Państwa – wszystkie wody podziemne oraz powierzchniowe wody płynące ( z wyjątkiem znajdujących się w rowach)

   • objęte prawem własności gruntowej – powierzchniowe wody stojące oraz znajdujące się w studniach i rowach

   • zarząd wodami stanowiącymi własność Skarbu Państwa sprawują – okręgowe i regionalne dyrekcje gospodarki wodnej

3. instrumenty racjonalnej gospodarki zasobami wód

   • warunki korzystania z wód dorzeczy

   • pozwolenia wodnoprawne

   • opłaty za korzystanie z wód i urządzeń wodnych

   • kataster wodny

ii korzystanie z wód

1. podstawowe zasady korzystania z wód

   • korzystanie z wód – ich używanie dla potrzeb ludności i gospodarki narodowej ; nie może ono powodować marnotrawstwa wody ani wyrządzać szkód

   • przepisy o korzystaniu z wód stosuje się do – nawadniania gruntów , odwadniania obiektów budowlanych , wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi wydobywania z wód materiałów (kopalin , lodu)

   • wody podziemne – powinny być wykorzystywane przede wszystkim na potrzeby ludności (wyjątek – zakłady górnicze korzystające z wód kopalnianych)

   • wydobywanie wód będących kopalinami (wody lecznicze , termalne , solanki) – konieczność uzyskania koncesji

2. powszechne korzystanie z wód

   • 3 rodzaje korzystania z wód : powszechne , zwykłe , szczególne

   • korzystanie powszechne – wyłącznie wody powierzchniowe stanowiące własność Skarbu Państwa , z wyjątkiem wód w rowach oraz stawach i innych zbiornikach wodnych przeznaczonych do hodowli i chowu ryb

3. zwykłe korzystanie z wód

   • korzystanie zwykłe – dotyczy wody objętej prawem własności gruntowej oraz wód podziemnych znajdujących się w granicach nieruchomości gruntowej

   • przysługuje ono właścicielowi gruntu , jednakże wyłącznie dla zaspokojenia jego potrzeb własnych , gospodarstwa domowego oraz gospodarstwa rolnego . nie obejmuje ono jednak korzystania :

     • z wody na potrzeby przemysłowe

     • z wody podziemnej do nawodnień za pomocą deszczowni

     • gdy pobór przekracza 5m3 na dobę lub gdy wydajność eksploatacyjna ujęcia przekracza 0,5 m3 na godzinę

   • uprawniony może odprowadzać ścieki do wód lub do ziemi

     • jeżeli są one nienależycie oczyszczone wójt (burmistrz, prezydent) może nakazać wykonanie niezbędnych urządzeń zabezpieczających lub zabronić takiego odprowadzania

   • korzystanie zwykłe jest wolne od opłat

4. szczególne korzystanie z wód

   • korzystanie szczególne – wykracza poza powszechne i zwykłe np.

     • pobór wód powierzchniowych o podziemnych

     • wprowadzanie ścieków do wód (ziemi)

   • pobierane są opłaty oraz wymagane jest pozwolenie wodnoprawne wydawane przez :

     • starostę

     • wojewodę – dla inwestycji szczególnie szkodliwych dla środowiska

     • Ministra Środowiska – dla przesyłów wód , a także na wykonanie urządzeń zabezpieczających przed powodzią

iii pozwolenie wodnoprawne

1. udzielenie pozwolenia wodnoprawnego

   • udzielenie (cofnięcie , ograniczenie zakresu) pozwolenia wodnoprawnego wymaga przeprowadzenia rozprawy administracyjnej

   • strony postępowania – zawsze organy sprawujące zarząd wodami (dyrekcje gospodarki wodnej)

   • pozwolenie wodnoprawne wydawane jest na podstawie operatu wodnoprawnego – powinien on określać : istniejący stan wód , zamierzenia w zakresie ich wykorzystania oraz zamierzonego korzystania za stan wód

   • do operatu należy dołączyć :

     • dokumentację hydrogeologiczną – w razie korzystania z wód podziemnych

     • dokumentacja hydrologiczna – w razie korzystania z wód powierzchniowych

   • jeżeli nie można ustalić w jakim stopniu zamierzona działalność może być źródłem szkodliwych oddziaływań , wydanie pozwolenia należy od przedstawienia ekspertyzy wykonywanej na koszt wnioskodawcy przez biegłego z listy wojewody

2. treść pozwolenia wodnoprawnego

   • pozwolenie wodnoprawne wydaje się na czas oznaczony

   • powinno ono przede wszystkim określać :

     • sposób i zakres dozwolonego korzystania z wód , określenie wielkości dozwolonego poboru ,

     • rodzaju stanu i składu odprowadzanych ścieków

     • obowiązek wykonania i utrzymywania wodnych urządzeń pomiarowych

     • nakłada obowiązki niezbędne dla ochrony wód

     • prawa przysługujące innym podmiotom czy też gospodarce narodowej

3. zmiana (utrata mocy) pozwolenia wodnoprawnego

   • zakres obowiązków określonych pozwoleniem wodnoprawnym może zostać zmieniony – o ile wymagają tego potrzeby gospodarki narodowej , interesy ludności bądź wymagania ochrony środowiska

     • rozszerzenie – np. przez orzeczenie nakazu wykonania urządzeń zabezpieczających

     • cofnięcie – w całości lub części – za odszkodowaniem lub bez

4. zadanie wojewódzkiego inspektoratu ochrony środowiska

   • nakaz usunięcia zaniedbań w oznaczonym terminie

   • decyzje o unieruchomieniu zakładu do czasu usunięcia zaniedbań

5. następstwa prawne

   • następcy prawni zakładu , który uzyskał pozwolenie wodnoprawne wstępują w określone nim prawa i obowiązki

   • pozwolenie wodnoprawne stanowi zatem decyzję rzeczową – skuteczna w stosunku do każdoczesnego posiadacza urządzeń (nieruchomości ) służących do szczególnego korzystania z objętych nim wód

   • w razie utraty mocy pozwolenia organ właściwy do jego wydania może żądać usunięcia urządzeń wodnych , które służyły do szczególnego korzystania z wód

   • organy administracji właściwe do udzielenia pozwolenia rozstrzygają m.in. spory powstałe w związku z tymi pozwoleniami , w tym o naprawę szkód

     • obowiązkowe przeprowadzenie rozprawy administracyjnej

     • postępowanie jest jednoinstancyjne

iv Ochrona wód

• ochrona wód

  • ochrona przed zanieczyszczeniami (zachowanie lub przywrócenie stanu ich czystości )

  • oszczędne wykorzystywanie (zapobieganie marnotrawstwu wody)

  • wody podziemne i obszary ich zasilania podlegają wzmożonej ochronie

1. obszarowa ochrona wód

   • ochrona obszarowa – ustanowienie różnych uwarunkowań służących zachowaniu należytego stanu wód (czystości) w celu zaspokajania potrzeb gospodarki narodowej oraz wymagań ochrony środowiska

   • obszar ochronny zbiornika wód podziemnych –

     • tworzy Rada Ministrów w drodze rozporządzenia ; mogą zwłaszcza dotyczyć

       1. zakaz lokalizowania zakładów przemysłowych

       2. punktów przeładunkowych i dystrybucyjnych produktów ropopochodnych

       3. gromadzenia ścieków i składowania odpadów mogących zanieczyścić wody podziemne

     • ustalenia te są wiążące dla planów miejscowych oraz dla decyzji o wzzt

2. strefy ochronne wód

   • chronią źródła i ujęcia wody

   • strefa ochronna – obszar poddany zakazom , nakazom i ograniczeniom w zakresie użytkowania gruntów i korzystania z wody , obejmujący ujęcie wody , źródło wody lub jego część oraz grunty przyległe do ujęcia i źródła wody

     • dla źródeł – ustanawia je wojewoda

     • dla ujęć wody – organ właściwy do wydania pozwolenia wodnoprawnego

   • teren ochrony bezpośredniej – bezpośrednio przylega do ujęcia (źródła wody)

     • jego granice zależą od ukształtowania terenu i w zasadzie nie może on sięgać na odległość przekraczającą 20 m

     • powinien być wykorzystywany wyłącznie w celach związanych z eksploatacją oraz ochrona źródła (ujęcia)

   • teren ochrony pośredniej –

     • wielkość (granice) terenu ochrony pośredniej wyznacza się w oparciu o obszar zasilania (alimentacyjny) ujęcia wody , na podstawie wyników badań oraz dokumentacji hydrogeologicznej

     • możliwość wprowadzenia zakazów i nakazów dla wymaganej ochrony wód ,przez ograniczenie działań mogących zmniejszyć przydatność ujmowanej wody lub wydajność ujęcia

     • rozstrzyga o nich organ właściwy do ustanowienia strefy

     • np. zakaz zakładania cmentarzy , wydobywania kopalin , składowania odpadów , stosowania nawozów sztucznych

3. jakościowa ochrona wód

   • ochrona jakościowa – podejmowanie działań przeciwdziałających zanieczyszczeniu wód – dotyczy odprowadzania ścieków do wód (ziemi)

   • zakłady wprowadzające ścieki do ziemi i wód mają obowiązek budowy , utrzymywania i eksploatacji urządzeń zabezpieczających wody przed zanieczyszczeniem

   • instrument ochrony jakościowej – pozwolenie wodnoprawne – określając ilość i rodzaj odprowadzanych ścieków

v Ochrona przed powodzią

1. ochrona przed powodzią :

   • zadanie administracji rządowej oraz jednostek samorządowych

   • działania związane z budową i utrzymaniem wałów przeciwpowodziowych , a także mające na celu bezpośrednią ochronę przed powodzą

   • budowa urządzeń służących ochronie przed powodzią należy do właścicieli wód , a w praktyce do jednostek sprawujących zarząd wód (Dyrekcja Gospodarki Wodnej)

   • pomiędzy wałem przeciwpowodziowym a korytem rzeki płynącej zabrania się m.in. :

     • wznoszenia obiektów budowlanych

     • sadzenia drzew]

2. nieobwałowane obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi

   • starosta może określić nieobwałowane obszary narażone na niebezpieczeństwo powodzi (tzw obszary zalewowe) – mają umożliwić skierowanie fali powodziowej na obszary niezagospodarowane – jest wiążące dla planu miejscowego i wzzt

3. wały przeciwpowodziowe

   • na wałach przeciwpowodziowych i w ich pobliżu zabrania się wykonywania wszelkich czynności , które mogłyby zagrażać jego uszkodzeniem

   • w razie wykonywania na wale przeciwpowodziowym robót mogących utrudniać ochronę przed powodzią starosta może nakazać przywrócenie stanu poprzedniego

4. bezpośrednia ochrona przed powodzią

   • bezpośrednia ochrona przed powodzią – obejmuje działania wykonywane w stanie zagrożenia powodziowego lub w razie wystąpienia powodzi

   • stanowi zadanie komitetów przeciwpowodziowych

     • działają na stopniu centralnym (Główny Komitet Przeciwpowodziowy) , wojewódzkim oraz gminnym

     • w bezpośredniej ochronie przed powodzią uczestniczą jednostki Sił Zbrojnych , Policji i straży pożarnej pod kierownictwem komitetów przeciwpowodziowych

   • wójt (burmistrz , prezydent) może zobowiązać mieszkańców terenów zagrożonych powodzią do wykonania własnymi środkami i siłami pilnych prac zabezpieczających oraz organizować ochotnicze drużyny ratownicze

   • zarząd gminy może zarządzić ewakuację – w sytuacja nagłych wójt

vi Niektóre problemy budownictwa wodnego

• budownictwo wodne – obejmuje obiekty budowlane gospodarki wodnej (urządzenia hydrotechniczne , melioracji wodnych , studnie publiczne

• lokalizacja raz warunki realizacji inwestycji obejmującej urządzenie wodne których wykonanie wymaga pozwolenia wodnoprawnego , powinny być uzgadniane z organem właściwym dl jego wydania

vii Zaopatrzenie w wodę

1. odprowadzenie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych

   • wprowadzanie ścieków do urządzeń kanalizacyjnych następuje w drodze umowy pomiędzy odprowadzającym ścieki a eksploatującym takie urządzenia

   • Rada Ministrów określa zasday :

     • Wprowadzania ścieków do urządzeń kanalizacyjnych stanowiących mienie komunalne bądź własność Skarbu Państwa

     • Ustalania i poboru opłat za wodę pobieraną z urządzeń kanalizacyjnych stanowiących własność państwa , stosowania ulg i zwolnień

- kontrolę jakości wody pobieranej z urządzeń zaopatrzenia w wodę sprawują organy inspekcji sanitarnej