Opłakiwanie z Chomranic
Opłakiwanie z Chomranic – dzieło anonimowego artysty znanego w literaturze jako Mistrz Opłakiwania. Datowane jest na drugą ćwierć XV stulecia (ok. 1440). Nazwę swoją obraz zawdzięcza miejscu w którym się znajdował, w małym wiejskim kościele w Chomranicach koło Nowego Sącza. Wcześniej prawdopodobnie znajdował się w Krakowie, w nieistniejącym dziś kościele Św. Krzyża na Kleparzu. Obecnie znajduje się w Muzeum Diecezjalnym w Tarnowie. Cenny przykład malarstwa tablicowego w Małopolsce doby późnego gotyku.
Porządek kompozycji obrazu oparty jest na kilku nieforemnych trójkątach, których boki podstaw można zarysować wzdłuż górnej i dolnej krawędzi dzieła. O takim układzie czynnikiem decydującym są kolory. Dolny trójkąt wyznacza grupa postaci w ciemnych walorowo szatach, którego wierzchołek stanowi postać Św. Jana Ewangelisty. Górny trójkąt tworzą jasne kolory ciał Chrystusa i łotrów, oraz Maryja. Różnica wysokości krzyży podkreśla taki układ kompozycji. O ile idealizowane twarze postaci cechuje podobny zarys, to w sposób bardzo wysublimowany Mistrz Opłakiwania podchodzi do szczegółów, na przykład to zjawisko można dostrzec w stroju Nikodema, z bogatym złocistym ornamentem, plastycznie drapowanym fałdach czapki, czy też laserunkowo malowanym perizonium Chrystusa. Wreszcie roślinność, która została oddana drobiazgowo, zarówno na ziemi, jak w reliefie tła, co świadczy o osiągnięciu realizmu przez artystę. Świadczy to o dobrej znajomości techniki, oraz świadomego balansowania pomiędzy realizmem a idealizmem, który podyktowany był założeniami treściowymi, chodziło tu bynajmniej nie o wyeksponowanie dramatyzmu sceny, a sprowadzenia odbiorcy do kontemplacji i włączenie się w scenę.
Trudno jest dociec pochodzenie artysty. Forma obrazu może zdradzać znajomość dzieł z różnych środowisk artystycznych, przede wszystkim związanych ze sztuką włoskiego trecenta, zarówno malarstwa toskańskiego, jak sieneńskiego, z charakterystycznymi mu typami postaci i delikatnym światłocieniem, charakteryzuje go także wyszukany linearyzm, kolorytem, umiejętność wyrażenia stanów duchowych, o znamiennej, statycznej ekspresji, opartej na spokojnym, pełnym wymowy i znaczenia geście czy postawie postaci. W dziele tym nie widać najmniejszej chęci przeniesienia zapisu z Biblii na obraz średniowiecznego życia.
Dzieło chomranickie wywarło wpływ na malarstwo małopolskie. Prawdopodobnie autor dzieła miał swoją pracownię, zwaną w literaturze warsztatem Mistrza Opłakiwania, z którego wywodzą się autorzy takich dzieł jak m.in. Opłakiwanie z Żywca, Opłakiwanie z Czarnego Potoku, Misericordia Domini ze Zbylitowskiej Góry, "Pieta" (obecnie w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie) Obraz z Chomranic wywarł silny wpływ na wiele dzieł małopolskich, jak na przykład Opłakiwanie z Żywca czy Czarnego Potoku.