Układ moczowy

Składa się z:

2 nerek

2 moczowodów

Pęcherza moczowego

Cewki moczowej

Nerki-> kielichy mniejsze i większe -> miedniczka -> moczowody -> pęcherz moczowy -> cewka moczowa -> wydalanie

1. Nerki

- produkcja moczu pierwotnego (zagęszczają go; osocze krwi pozbawione komórek i makrocząsteczek) i moczu ostatecznego (+ filtracja osocza krwi i absorpcja składników moczu do krwi)- równowaga osmotyczna i usuwanie niepotrzebnych związków

-wydzielanie i usuwanie erytropoetyny i prostaglandyny (cytokina)

-regulują objętość krwi

Budowa:

-kształt ziarna fasoli

-w cześci wklęsłej jest wnęka (weń przebiega tętnica nerkowa, żyła nerkowa i moczowód)

-otoczna jest torebką łącznotkankową zawierającą nieliczne miocyty gładkie

Na przekroju wyróżnia się

-korę nerkową (zewnętrzna częśc wypukłej nerki, nie ma tego we wnęce, wnika do rdzenia przez Supy (kolumny) nerkowe (Bertina))

-rdzeń nerki (wewnątrz kory)

-ukształtowany w postaci 8-18 piramid nerkowych. Podstawa piramid znajduje się w świetle kielichów mniejszych, są to brodawki nerkowe, zawierają one otwory, czyli ujścia przewodów brodawkowych, które tworzą pole sitowate. Od postawy piramidy biegną promienie rdzenia, aż do torebki łącznotkankowej

-kanalik zbiorczy stanowi oś promienia rdzenia. Składa się też z fragmentów kanalików I i II rzędu i leżącej tętnicy międzyzrazikowej (na obwodzie kanalika, od nich do kory nerki odchodzą tętniczki doprowadzające)

-płaciki nerwowe- fragment kory ograniczony tętnicami międzyzrazikowymi. Składają się z kanalika zbiorczego i nefronów uchodzących do kanalika. Są zbudowane z piramid, fragmentów kolumn i kory nerkowej przylegającej do płacika

Zrąb:

-z tkanki łącznej właściwej luźnej, podtrzymującej naczynia krwionośne, limfatyczne, miężśż nerki i komórki śródmiąższowe

-zrąb rdzenia jest obfitszy niż kory

Unaczynienie nerki

-krew dopływa z tętnicy nerkowej, wnikającej przez wnękę nerki i rozgałęziającej się na tętnice międzypłatowe, od nich odchodzą tętnice łukowe (biegną na pograniczu kory i rdzenia), od nich odchodzą tętnice międzypłacikowe (są one tętnicami końcowymi), rozgałęziają się na tętniczki doprowadzające, rozpadające się na naczynia włosowate (tworzą kłębuszek nerkowy)

Układ wrotny tętniczo-tętniczy-> tętniczki doprowadzające-> naczynia włosowate-> tętniczka odprowadzająca

-naczynia proste- tętniczka odprowadzająca krew z ciałek nerkowych nefronów trzyrdzeniowych oddaje długie naczynia proste rzekome (rodzaj naczyń włosowatych tętniczek), zagłębiają się w rdzeń (jako naczynia proste zstępujące, wysłane śródbłonkiem ciągłym), na wysokości brodawki lub wyżej zginają się i biegną ku korze nerki wzdłuż pętli Henlego i kanalików zbiorczych.

-z naczyń włosowatych krwe tam przepływa do powierzchniowych żył korowych (-> gwiaździstych -> międzypłacikowych -> łykowate -> międzypłatowe -> nerkowe)

Miąższ nerki

-nefrony- strukturalne i funkcjonalne jednostki nerki

-ciałko nerwowe (Malpighiego)

-kłębuszek nerkowy (naczynia krwionośne włosowate, tworzące kłębuszki; nabłonkowe komórki: podcyty i z tkanki łącznej (mezanginium wewnętrzne), otoczony jest nabłonkową torebką kłębuszka- Bowmana (składa się z listka trzewnego torebki, pokrywający naczynia włosowate i listka ściennego torebki, wyścielającego otoczenie kłębuszka, nabłonek jednowarstowyw płaski, między listkami znajduje się światło torebki, do którego filtrowany jest mocz pierwotny; błona podstawna składa się z blaszki jasnej wewnętrznej i blaszki gęstej oraz blaszki jasnej zewnętrznej ) . Swoisty układ tętniczo tętniczy- tętnica łączy się z tętnicą za pośrednictwem nacyzń włosowatych (again), nazywa się go też układem wrotnym tętniczo-tętniczym

-wyróżnia się: biegun naczyniowy (tętniczka doprowadzająca i odprowadzająca, między nimi komórki mezangium zewnętrznego) i biegun kanalikowy (rozpoczyna się tu kanalik I rzędu)

-weń odbywa się filtracja krwii i wytwarzanie filtratu (mocz pierwotny)

-kanalik I rzędu (kanalik bliższy, kanaplik główny)

-rozpoczyna się na biegunie kanalikowym ciałka nerkowego

-część kręta i część prosta

-wysłany jednowarstwowym nabłonkiem sześciennym

-komórki się specjalizują w pompowaniu jonów nieorganicznych (kwasochłonna cytoplazma)

-mikrokosmki i wgłobienia na powierzchni boczno-podstawnej

-część gruba i cienka zstępującej pętli nefronu (Henlego)

-część cienka i gruba wstępującej pętli nefronu (Henlego)

-kanalik II rzędu (czynności: transport Na+ i Cl- z moczu do cytoplazmy komórki)

-kanaliki zbiorcze (idą w głąb rdzenia, uchodzą na powierzchni brodawek, wysłane nabłonkiem jednowarstwowym sześciennym, w przewodach brodawkowych jednowarstwowy walcowaty, składa się z komórek jasnych (nieruchoma rzęska) i komórek ciemnych (mikrokosmki i wgłobienia).

-wymieniacz przeciwprądowy-> pod wpływem hormonu ADH nabłonek kanalików zbiorczych staje się przepuszczalny dla wody wskutek otwarcia błonowych kanałów wodnych, woda przepływa poźniej do zrębu, Idzie przez śródbłonek naczyń prostych rzekomych rdzenia, który jest przepuszczalny dla jonów i wody. Izotoniczna krew z kory płynie przez naczynia proste w głąb rdzenia stając się hipertoniczna (absorbuje jony). Płynie przez naczynia proste w kierunku kory przyjmując wode i dopływając do kory znów jest izotoniczna

-dwa rodzaje nefronu: nefrony korowe (leżą w części środkowej i zewnętrznej kory nerkowej i mają krótsze pętle nefronu) nefrony trzyrdzeniowe (leżą w korze w pobliżu rdzenia i mają długie pętle nefronu, drążące w głąb rdzenia)

-podocyty: komórki nabłonka torebki trzewnej kłębuszka oddające wypustki cytoplazmatyczne pierwszorzędowe (grubsze) i drugorzędowe (cieńsze), leżące na błonie podstawnej naczynia krwionośnego włosowatego kłębuszka i owijające się dokoła niego. Między tymi wypustkami znajduje się szczelina filtracyjna (don jest filtrowane osocze krwi), między sąsiednimi, drugorzędowymi wypustkami jest błona- przepona szczeliny (zbudowana jest z makrocząsteczek białka transbłonowego- nefryt)

-erytropoetyna- wydzielana przez komórki śródmiąższowe (podobne od fibroblastów), leżą szeregami między kanalikami i naczyniami krwionośnymi nerki.

-aparat przykłębuszkowy- JG, narząd receptorowo-wydzielniczy nerki, odbierający sygnały o stężeniu elektrolitów w filtracie nerki i wydzielający enzym- reninę. Skład: komórki przykłębuszkowe (komórki JG; zmodyfikowane miocyty gładkie, błona środkowa tętniczki doprowadzającej w pobliżu kłębuszka, syntetyzuja i wydzielają białka, renina), komórki plamki gęstej (wyspy zmodyfikowanych komórek nabłonka kanalika II rzędu w miejscu zbliżenia kanalika do ciałka nerkowego walcowate lub sześcienne komórki, są osmoreceptorami, odbieraja sygnały o zmianie osmotycznej moczu), komórki mezangium zewnętrznego (komórki łącznotkankowe, leżą w ciałku nerkowym między tętniczką doprowadzającą i odprowadzającą)

1. Kielichy, miedniczka, moczowód

-ściany zbudowane z błony śluzowej (kilichy i miedniczki jest gładka, moczowodu ma podłużne fałdy, na powierzchni jest nabłonek przejściowy. Błona śluzowa właściwa- (tkanka łączna właściwa luźna, zawiera włókna kolagenowe i nieliczne sprężyste, zjadują się tu też grudki limfatyczne i limfocyty), błony mięśniowej (w górnym odcinku moczowodu i kielichów i miedniczke, składa się z 2 warstw miocytów gładkich podłużnej i okrężnej lub spiralnej, w dolnych odcinkach moczowodu ma 3 warstwy podłużną, okrężną i podłużńa. Ma komórki Cajla funkcjonujące jako rozruszniki, przesuwające mocz do dalszych części dróg wyprowadzających) i przydanki (tkanka łączna właściwa, zawierająca włókna sprężyste)

1. Pęcherz moczowy

-workowaty zbiornik moczu

-ściana pęcherza składa sięz błony śluzowe (liczne fałdy, znikające po wypełnieniu moczem, pokryta nabłonkiem przejściowym, zawiera komórki baldaszkowate ich wolna powierzchnia ma dwie cechy: znajdują się plamki i ma fałdy ), błony mięśniowej (3 nieciągłe warstwy miocytów gładkich, 1 podłużna, 2 okrężna, 3 podłużna), przydanki (tkanka łączna właściwa) i błony surowiczej

1. Cewka moczowa

-przewód łączący pęcherz moczowy ze światłem zewnętrznym

-męska: część stercząca (biegnie przez gruczoł krokowy, uchodzą doń liczne przewody wyprowadzające gruczołu krokowego, wysłana nabłonkiem przejściowym, leżącym na błonie podstawnej. Błona śluzowa właściwa jest zbudowana z tkanki lącznej właściwej luźnej, a podeń są dwie warstyw mięśni gładkich: wewnętrzna podłużna i zewnętrzna okrężna) i część błoniasta (leży w przeponie miednicy i przponie moczow-płciowej, wysłana nabłonkiem wielorzędowym walcowatym) i częśc gąbczasta (wysłana nabłonkiem wielorzędowym walcowatym, przy ujściu cewki przechodzi w nabłonek wielowarstwowy płaski. Znajdują się tu ujścia śluzowych gruczołów Litterego.

-żeńska: wysłana nabłonkiem wielowarstwowym płaskim, błona śluzowa zawiera dużo naczyń krwionośnych, błona mięśniowa jest z miocytów gładkich