Aorta wstępująca : wychodzi z lewej komory serca (jej ujście rzutujemy za mostkiem na wysokości III przestrzeni międzyżebrowej. Stąd biegnie do góry na prawo i do tyłu do wysokości II stawu mostkowo-żebrowego, gdzie przechodzi w łuk aorty. Jest całkowicie pokryta workiem osierdziowym. Oddaje :
- tętnicę wieńcową prawą
- tętnicę wieńcową lewą
Od tyłu sąsiaduje z lewym przedsionkiem, oddzielona od niego zatoką poprzeczną osierdzia ; z przodu pokrywa ją pień płucny i prawe uszko (wyżej : osierdzie, opłucna prawa, przedni brzeg prawego płuca, pozostałości grasicy i tkanka tłuszczowa). Z prawej strony sąsiaduje z żyła główną górną i prawym uszkiem, a z lewej z pniem płucnym.

Łuk aorty : łączy aortę wstępującą ze zstępującą. Rozpoczyna się na poziomie II stawu mostkowo-żebrowego po stronie prawej i biegnie ku górze, ku tyłowi i w stronę lewą do przodu od tchawicy oraz lewego obwodu przełyku i wreszcie kieruje się ku dołowi, kończąc się na stronie lewej trzonu Th3 lub Th4, gdzie przedłuża się w aortę zstępującą. Najwyższy punkt górnego wypukłego brzegu łuku leży ok. 2 - 3 cm poniżej górnego brzegu mostka. Z przodu i po lewej łuk aorty sąsiaduje z : lewą żyłą ramienno-głowową, lewym nerwem błędnym; z tyłu i po prawej sąsiaduje z tchawicą, lewym brzegiem przełyku, przewodem piersiowym i splotem sercowym. Pozostałe informacje : patrz rozdział płaszczyzna tętnic.

Część piersiowa aorty zstępującej : przebiega w śródpiersiu tylnym. Rozpoczyna się na wysokości Th3/4 (lub nawet Th5 wg. podręcznika), a kończy przy przejściu przez rozwór aortowy na wysokości Th12, przechodząc w aortę brzuszną. Począwszy od wysokości Th8 leży przed kręgosłupem, do przodu od przełyku. Stosunek aorty piersiowej do przełyku jest zmienny : w górnej części aorta przylega do lewego obwodu przełyku, biegnie skośnie w dół i przyśrodkowo, wsuwając się między przełyk i kręgosłup; przy przejściu przez przeponę aorta leży do tyłu i nieco po prawej od przełyku.

Z przodu, idąc od góry aorta piersiowa sąsiaduje z : korzeniem lewego płuca, osierdziem, przełykiem oraz przeponą; z tyłu : do kręgosłupa, żyły nieparzystej krótkiej i ż. nieparzystej krótkiej dodatkowej; po prawej sąsiaduje z ż. nieparzystą i przewodem piersiowym; po lewej z lewym płucem i opłucną ścienną śródpiersiową lewą. Gałęzie :

gałęzie trzewne :

• gg. (tętnice) oskrzelowe (lewe) (rami bronchiales) (Uwaga ! wg. podręcznika gałęzie oskrzelowe od aorty piersiowej odchodzą do obu płuc)

• gg. przełykowe (rami esophageales)

• gg. środpiersiowe (rami mediastinales)

• gg. osierdziowe (rami pericardiaci)

gałęzie ścienne :

• tętnice przeponowe górne (aa. phrenicae superiores)

• tętnice międzyżebrowe tylne III - XI (aa. intercostales posteriores) tętnice podżebrowe (aa. subcostales)

Żyła wrotna wątroby– krótkie naczynie, mierzące 6–8 cm o znacznej średnicy (1-1,5 cm), doprowadzające krew do wątroby. Powstaje za głową trzustki z zespolenia żyły śledzionowej i żył krezkowych - górnej i, do których uchodzi szereg żył z nieparzystych narządów jamy brzusznej: z żołądka, jelita cienkiego, jelita grubego, z trzustki i ze śledziony. Bezpośrednio do żyły wrotnej wnikają: Żyła żołądkowa prawa ,Żyła żołądkowa lewa, Żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna, Żyła przedodźwiernikowa, Żyła pęcherzykowa ,Żyła pępkowa  (w życiu płodowym)

Żyła wrotna wątroby sprowadza do narządu krew z nieparzystych narządów jamy brzusznej. Wszystkie jej żyły są pozbawione zastawek. Żyła wrotna wątroby powstaje z połączenia żyły krezkowej górnej, żyły śledzionowej i żyły krezkowej dolnej. Połączenie to leży ku tyłowi od szyjki trzustki.

Część początkowa żyły wrotnej (część zatrzustkowa) biegnie ku górze i w stronę prawą. Kolejna część (zadwunastnicza) krzyżuje ten odcinek jelita i przechodzi do dolnej części sieci mniejszej (część sieciowa). W więzadle wątrobowo-dwunastniczym przebiega aż do wątroby i kończy się dzieląc na gałąź prawą i lewą.

Do gałęzi bocznych żyły wrotnej wątroby należą: żyła żołądkowa lewa, żyła żołądkowa prawa, żyła przedodźwiernikowa, żyła trzustkowo-dwunastnicza górna tylna, żyła pęcherzykowa, żyła pępkowa.

Położenie węzłów chłonnych

Rozróżnia się węzły powierzchowne, czyli przynależne do ściany ciała, oraz węzły głębokie przynależne do trzewi. Położenie węzłów chłonnych oraz ich przynależność do części ciała i narządów jest stosunkowo stałe.

Węzły chłonne głowy i szyi to: węzły chłonne potyliczne, węzły chłonne zamałżowinowe, węzły chłonne przyusznicze, węzły chłonne policzkowe, węzły chłonne językowe, węzły chłonne podżuchwowe, węzły chłonne podbródkowe, węzły chłonne zagardłowe, węzły chłonne podgnykowe, węzeł chłonny przedkrtaniowy, węzły chłonne przedtchawicze, węzły chłonne przytchawicze, węzły chłonne nadrostkowe. Węzły chłonne szyjne układają się w trzy pasma: przednie, głębokie oraz powierzchowne. Węzły chłonne szyjne przednie przyjmują chłonkę z trzewi szyi oraz odprowadzają ją do węzłów szyjnych głębokich. Węzły chłonne szyjne powierzchowne znajdują się w trójkącie bocznym szyi i zbierają chłonkę z okolicy karku odprowadzając ją do węzłów szyjnych głębokich oraz węzłów nadobojczykowych. Węzły chłonne szyjne głębokie ułożone są wzdłuż szyły szyjnej wewnętrznej. Uchodzą do kąta żylnego krótkim pniem szyjnym. Węzły te zbierają chłonkę z całej głowy jako jej ostatnia stacja.

Węzły chłonne kończyny górnej dzielą się na węzły powierzchowne oraz głębokie. Węzły powierzchowne to: węzły chłonne naramienno-piersiowe, węzły chłonne tylne powierzchowne barku, węzeł chłonny łokciowy powierzchowny. Węzły chłonne głębokie to: węzeł łokciowy głęboki, węzły promieniowe, węzły międzykostne, węzły ramienne, węzeł bruzdy bocznej mięśnia dwugłowego, węzeł przylegający do tętnicy tylnej okalającej ramię. W odróżnieniu do wyżej wymienionych węzłów chłonnych przedramienia i ramienia wyróżnia się także grupę węzłów chłonnych pachowych, do których należą: węzły pachowe boczne, węzły pachowe piersiowe, węzły pachowe podłopatkowe, węzły pachowe środkowe, węzły pachowe szczytowe.

Węzły chłonne klatki piersiowej to węzły trzewne, węzły ścienne, węzły przepony, węzły sutka. Do powierzchownych należą węzły chłonne piersiowo-nabrzuszne, a do głębokich węzły chłonne śródpiersiowe przednie, środkowe i tylne.

Do węzłów chłonnych brzucha i miednicy zaliczane są: węzły chłonne trzewne, węzły chłonne lędźwiowe, węzły chłonne biodrowe, węzły chłonne biodrowe wewnętrzne, węzły chłonne krzyżowe. Węzły trzewne dzielą się na: węzły chłonne żołądkowe lewe i prawe, węzły chłonne trzustkowo-śledzionowe, węzły chłonne wątrobowe, węzły chłonne krezkowe, węzły chłonne krętniczo-okrężnicze, węzły chłonne okrężnice, węzły chłonne odbytowo-odbytnicze, węzły chłonne pęcherzowe, węzły chłonne przymacicze.

Węzły chłonne kończyny dolnej układają się podobnie jak w kończynie górnej. Składają się z węzłów chłonnych powierzchownych i głębokich. Węzły pachwinowe powierzchowne leżą w okolicy trójkąta udowego pod powięzią sitową. Natomiast węzły chłonne głębokie obejmują na goleni węzeł piszczelowy przedni, w dole podkolanowym węzły podkolanowe, a na udzie węzły pachwinowe głębokie.

Tętnice wieńcowe 

są to naczynia zaopatrujące serce w krew. Tętnica wieńcowa lewa rozpoczyna się w lewej zatoce aorty, biegnie między uszkiem lewym a pniem płucnym i oddaje gałąź międzykomorową przednią i gałąź okalającą. Tętnica wieńcowa prawa rozpoczyna się w prawej zatoce aorty, biegnie między uszkiem prawym a stożkiem tętniczym prawym i oddaje gałąź międzykomorową tylną.

Wszystkie żyły serca uchodzą do prawego przedsionka za pośrednictwem zatoki wieńcowej, która jest pozostałością lewego rogu zatoki żylnej. Jej dopływy to: żyła sercowa wielka, żyła sercowa mała, żyła sercowa średnia, żyła tylna komory lewej, żyła skośna przedsionka lewego.

Zastawki serca

Serce posiada cztery zastawki. Są to dwie zastawki przedsionkowo-komorowe oraz zastawka aorty i zastawka pnia płucnego. Zastawki przedsionkowo-komorowe, zwane żylnymi, są przyczepione do pierścieni włóknistych, które okalają ujścia przedsionkowo-komorowe. Właściwa zastawka składa się z płatków. W prawym ujściu żylnym znajdują się trzy płatki (przedni, tylny, przyśrodkowy - zastawka trójdzielna), a w lewym dwa (przedni, tylny - zastawka dwudzielna, mitralna). Do wolnych brzegów płatka przyczepiają się struny ścięgniste, beleczki mięśniowe i mięśnie brodawkowate. Zastawki aorty i pnia płucnego różną się od opisanych powyżej. Ich płatki są kształtu półksiężycowatego. Środek wolnego brzegu płatka jest wzmocniony grudką płatka półksiężycowatego. Wzdłuż wolnego brzegu płatka biegnie obłączek. Każdemu płatkowi odpowiadają trzy zatoki pnia płucnego i trzy zatoki aorty.

Oba pnie lędźwiowe

prawy i lewy, wychodzą ze splotów lędźwiowych (powstałych z węzłów lędźwiowych) i kierują się ku górze wzdłuż aorty brzusznej. Pnie łączą się ze sobą (i pien jelitowy) wytwarzając zbiornik mleczu. Odbierają chłonkę z kończyn dolnych, ściany i narządów miednicy oraz parzystych narządów jamy brzusznej.

Pnie jelitowe powstają z naczyń odprowadzających w krezce jelita. Naczynia jelitowe razem z węzłami trzewnymi wytwarzają splot chłonny trzewny, który jest początkiem pni.

Pnie śródpiersiowe wytwarzane są w śródpiersiu obustronnie. Z naczyń odprowadzających z węzłów śródpiersiowych przednich powstaje pień śródpiersiowy przedni (oskrzelowo-śródpiersiowy przedni), który uchodzi do kąta żylnego. Z naczyń odprowadzających z węzłów śródpiersiowych tylnych powstaje pień śródpiersiowy tylny (oskrzelowo-śródpiersiowy tylny). Po stronie lewej uchodzi on do przewodu piersiowego, a po stronie prawej wpada do kąta żylnego.

Pień podobojczykowy to naczynie odprowadzające chłonkę z bocznej okolicy szyi, przednio-bocznej ściany klatki piersiowej i kończyny górnej. Po stronie lewej uchodzi do przewodu piersiowego, a po stronie prawej do kąta żylnego lub przewodu chłonnego prawego. Biegnąc przez trójkąt boczny szyi oraz szczelinę przednią mięśni pochyłych pień podobojczykowy przyjmuje naczynia odprowadzające węzłów nadobojczykowych.

Pień szyjny to obustronne naczynie odprowadzające chłonkę z dolnych głębokich węzłów szyjnych. Biegnie on wzdłuż bocznego obwodu żyły szyjnej wewnętrznej i uchodzi do kąta żylnego.

Przewód chłonny prawy to naczynie odprowadzające chłonkę z prawej połowy głowy i szyi, z prawej połowy klatki piersiowej oraz prawej kończyny górnej. Uchodzi do kąta żylnego.

Krążenie duże

Rozpoczyna się w lewej komorze, a konczy w prawym przedsionku serca . LK -> PP

Komora lewa- aorta- tetnice narzadowe- siec naczyn włosowatych- zyly narządowe- zyly glowne- prawy przedsionek.

Krążenie małe (płucne)

Rozpoczyna się w prawej komorze serca, a kończy w lewym przedsionku. PK -> LP

Komora prawa- pień płucny- tętnice płucne- sieć naczyń włosowatych w płucach- żyły płucne- lewy przedsionek.

Zatoka wieńcowa jest szeroką, krótką żyłą o cienkich ścianach. Położona jest w tylnej części bruzdy wieńcowej i uchodzi do prawego przedsionka serca.

Grubość ściany serca zależna jest od stopnia rozwoju mięśniówki, który w różnych częściach serca jest bardzo różny w zależności od czynności. Ściana przedsionków ma najcieńszą warstwę mięśniową, gdyż przedsionki nie tłoczą krwi do ustroju, a tylko przeprowadzają ją do komór. W obu przedsionkach mięśniówka jest mniej więcej tej samej grubości. Zupełnie inaczej w ścianie komór. Na przekroju poprzecznym  widzimy najwyraźniej o ile ściana lewej komory jest silniej rozwinięta niż prawej. Obie łączą się z sobą w przegrodzie międzykomorowej i tutaj sztucznie tylko dają się mniej więcej oddzielić jedna od drugiej. Zadanie komory prawej polega tylko na wtłaczaniu krwi do układu włosowatego płuc. Komora lewa natomiast wypycha krew do wielkiego krążenia, do układów włosowatych wszystkich narządów ciała z wyjątkiem płuc; komora lewa musi więc (przy pomocy ścian tętnic) przezwyciężać różny, nieraz bardzo zmienny opór w poszczególnych narządach. Dlatego też ściana lewej komory jest najgrubsza, przeszło dwukrotnie grubsza niż prawej, a ta znowu znacznie grubsza od ściany przedsionków.

Waga ściany obu przedsionków razemstanowi około l/« wagi obu komór, przy czym komora lewa waży przeszło dwa razy tyle co prawa. U noworodka różnica grubości ścian między obu komorami jest jeszcze znacznie mniejsza niż później w związku z odmiennym podziałem krwi w sercu płodu.

Aorta jest inaczej zwana tętnicą główną. Od niej odchodzą wszystkie naczynia doprowadzające krew do całego ustroju. Tętnica ma kształt długiej laski pasterskiej z zaokrągloną rączką. Rozpoczyna się w przedłużeniu stożka tętniczego komory lewej. Wstępuje ku górze w śródpiersiu przednim. Następnie zatacza łuk nad korzeniem płuca lewego. Kieruje się do ródpiersia tylnego na stronę lewą kręgosłupa.

Aorta znajduje się na wysokości między trzecim a czwartym kręgiem piersiowym. Najwyższy punkt łuku aorty leży ku tyłowi od rękojeści mostka. Następnie aorta prostolinijnie zstępuje przylegając do kręgosłupa. Przez rozwór w przeponie dostaje się do jamy brzusznej.

Aorta pozornie kończy się na poziomie czwartego kręgu lędźwiowego. W rzeczywistości po oddaniu tętnic biodrowych wspólnych przedłuża się w tętnicę krzyżową pośrodkową, która biegnie na powierzchni miednicznej kości krzyżowej do końca kręgosłupa. Od łuku aorty odchodzą: pień ramienno-głowowy, tętnica szyjna wspólna lewa, tętnica podobojczykowa lewa.

Od aorty piersiowej odchodzą: gałęzie oskrzelowe, gałęzie przełykowe, gałęzie śródpiersiowe, gałęzie osierdziowe, tętnice przeponowe górne, tętnice międzyżebrowe tylne. Od aorty brzusznej odchodzą: tętnica przeponowa dolna, tętnice lędźwiowe, tętnica nadnerczowa środkowa, tętnica nerkowa, tętnica jądrowa (lub jajnikowa), pień trzewny, tętnica krezkowa górna, tętnica krezkowa dolna.

Gałęzie aorty

• gałęzie aorty wstępującej:

  • tętnice wieńcowe

• gałęzie łuku aorty:

  • pień ramienno-głowowy

    • tętnica szyjna wspólna prawa

    • tętnica podobojczykowa prawa

    • tętnica tarczowa najniższa, która występuje w ok. 10% przypadków

  • tętnica szyjna wspólna lewa

  • tętnica podobojczykowa lewa

• gałęzie aorty piersiowej;

  • gałęzie trzewne:

    • gałęzie oskrzelowe

    • gałęzie przełykowe

    • gałęzie śródpiersiowe

    • gałęzie osierdziowe

  • gałęzie ścienne:

    • tętnice międzyżebrowe tylne

    • tętnice podżebrowe

    • tętnice przeponowe górne

• gałęzie aorty brzusznej:

  • gałęzie ścienne:

    • tętnice przeponowe dolne

    • tętnice lędźwiowe

  • parzyste gałęzie trzewne:

    • tętnice nadnerczowe środkowe

    • tętnice nerkowe

    • tętnice jądrowe lub tętnice jajnikowe

  • nieparzyste gałęzie trzewne:

    • pień trzewny

    • tętnica krezkowa górna

    • tętnica krezkowa dolna

  • gałęzie końcowe:

    • tętnice biodrowe wspólne

    • tętnica krzyżowa pośrodkowa

Tętnica udowa to przedłużenie tętnicy biodrowej zewnętrznej. Rozpoczyna się pod więzadłem pachwinowym, w połowie jego długości. Kieruje się pionowo w dół po wyjściu z rozstępu naczyń. Początkowo leży w części przedniej uda, położona powierzchownie. Następnie przechodzi na część przyśrodkową uda, leżąc głębiej między przywodzicielami uda a jego prostownikami. Jej przebieg zaznacza linia biegnąca ze środka więzadła pachwinowego aż do strony przyśrodkowej kości udowej powyżej kłykcia przyśrodkowego. Powyżej linii wgłębienia, nad kłykciem, znajduje się jej koniec. Tam tętnica przez rozwór ścięgnisty przywodzicieli przechodzi do dołu podkolanowego i przyjmuje nazwę tętnicy podkolanowej. Do gałęzi tętnicy udowej zalicza się: tętnicę nabrzuszną powierzchowną, tętnicę okalającą biodro powierzchowną, tętnice sromowe zewnętrzne, tętnicę głęboką uda, tętnicę zstępującą kolana.

Chłonka (limfa) – płyn tkankowy spływający do naczyń chłonnych, tworzących układ naczyń limfatycznych (układ chłonny).

Chłonka rozprowadza po organizmie limfocyty zabierane z węzłów chłonnych. Bierze także udział w transporcie tłuszczów pokarmowych, stąd jej lekko żółtawe zabarwienie. Ta część limfy rozpoczyna bieg od jelita cienkiego. Odgrywa istotną rolę w mechanizmach obronnych organizmu, gdy dochodzi do zakażenia. Bierze udział w wielu reakcjach odpornościowych (dlatego układ chłonny bywa nazywany układem immunologicznym). W węzłach chłonnych dojrzewają limfocyty (rodzaj białej krwinki zaliczany doagranulocytów). Są one najczęściej spotykanymi białymi krwinkami w chłonce, dlatego też inna jej nazwa to limfa. Patogeny, które dostaną się do limfy są łatwo niszczone, podobnie komórki nowotworowe. W skład chłonki wchodzi osocze, które pod wpływem wysokiego ciśnienia wydostaje się z kapilar do płynu tkankowego.

Skład: woda, sole mineralne, białka, tłuszcze, limfocyty