6. Kultura w świetle strukturalizmu Levy- Straussa
STRUKTURY - mechanizm, w którym każdy wie o co chodzi, ale o tym nie mówi, bo po co
Np. język – jest w pewnym sensie czymś co nami rządzi – to my się musimy dostosować do reguł języka, jest to coś co używa każdy z nas, choć nikt z nas go nie wymyślił
TABU – to coś o czym się nie mówi, jednak wszyscy dobrze wiedzą co się do niego zalicza
Strukturalizm- stanowisko metodologiczne w najogólniejszym sensie głoszące że dla zrozumienia pewnych zjawisk niezbędne jest uchwycenie struktury w której one występują, lub budowa takiego modelu, który wyjaśnia ich rolę w ich środowisku
badanie niezmiennych struktur społecznych, wykrywanie analogii strukturalnych między różnymi sferami danej kultury i między odpowiednimi strefami kultur o zbliżonej strukturze
`przedmiotem badań strukturalnych jest badanie stosunków społecznych za pomocą modeli`
Człowiek jest podległy pewnym regułom, schematom funkcjonującym w danej kulturze – jest istotą nieracjonalną
Warunki, które modele muszą spełniać:
struktura ma charakter systemu, a zatem zmiana jakiegoś elementu pociąga za sobą zmianę wszystkich pozostałych
każdy model należy do pewnej grupy transformacji, każda grupa transformacji odpowiada jednemu modelowi z tej samej rodziny, tak więc zbiór tych transformacji stanowi grupę modeli (?)
własności te pozwalają przewidzieć zachowanie się modelu w przypadku zmiany jednego elementu
model musi być tak skonstruowany by za jego pomocą można było wyjaśnić wszelkie dostrzeżone fakty
Reguły zawierania małżeństw jako swego rodzaju język:
- podstawową cechą pokrewieństwa ludzkiego, jest to, że ma ono za warunek swego istnienia ustanowienie stosunków między rodzinami podstawowymi – naprawdę podstawowe nie są więc rodziny ale relacje między nimi
- terminy pokrewieństwa są elementami znaczenia – zyskują one znaczenie dopiero wtedy gdy zostają scalone w systemy
- `systemy pokrewieństwa` są wypracowywane przez umysł na poziomie myślenia nieuświadomionego
- całe to zjawisko np. podobne reguły małżeństw w oddalonych od siebie regionach, podobne podstawy narzucane typom krewnych (ojciec głowa rodziny) wynikają z działania ogólnych – ukrytych praw
- ta cecha pozwala porównać je zjawisk językowych – działa to wszystko mniej więcej na podobnej zasadzie
__________
Levi-Strauss wykorzystał pojęcie struktury do wyjaśnienia zjawisk niezrozumiałych na gruncie tradycyjnej, głównie pozytywistycznej metodologii, takich jak awunkulat czy mit:
______________
MIT wg. Strukturalizmu Levi Straussa – opowieść o niezmienionej osnowie fabularnej, w której występują bogowie, półbogowie, demony, legendarni bohaterowie i nadnaturalne wydarzenia. Ich celem jest interpretacja życia i przeznaczenia.
Mit społeczny – nieuzasadnione pod względem ontologicznym i historycznym wyobrażenia o rzeczywistości społecznej stanowiące obiegowe stereotypy o silnym zabarwieniu emocjonalnym (np. mit Oświecenia)
Mit nie jest prymitywnym wyjaśnieniem niezrozumiałych zjawisk, lecz elementem znaczącym.
Sposoby interpretacji mitów:
Funkcjonalna: przedmiotem zainteresowania jest przede wszystkim funkcja, jaką pełni mit dla społeczeństwa
Psychoanalityczna teoria Junga: mity są sposobem przejawiania się archetypów tj. pradawnych wyobrażeń tkwiących w kolektywnej nieświadomości – badane jest znaczenie mitu dla psychiki ludzkiej
Symbolistyczna (Cassirer) – odrębna od nauki i sztuki forma myślenia
Strukturalistyczna interpretacja mitów. Charakterystyka mitów:
- nacisk położony jest głównie na zależności pomiędzy elementami występującymi w narracyjnej formie mitu
- w odróżnieniu od poezji, mit jest łatwo przekazywalny z jednego języka na inny
- różne wersje mitu nie wpływają na jego przesłanie
- celem mitu jest dostarczenie logicznego modelu rozwiązywania sprzeczności
- myśl mityczna wychodzi od uświadomienia sobie pewnych opozycji i zmierza ku ich stopniowemu godzeniu
- osiągamy w ten sposób uniwersalny sposób organizowania danych doświadczenia zmysłowego
Struktura mitu:
- każdy mit ma strukturę warstwową – dzieli się na kolejne segmenty opowiadające kolejne epizody z dziejów mitycznych
- znaczenie mitu ujawnia się w sposobie powiązania jego segmentów
- mit odnosi się zdarzeń minionych, ale zdarzenia te tworzą trwałą strukturę odnoszącą się do przeszłości, teraźniejszości i przyszłości
- wszystkie epizody są do siebie przyległe – każdy jest metaforą innego
Awankulat - taki system pokrewieństwa, w którym najważniejsza rola przypada bratu matki (wujowi)
Według badacza awunkulat i tradycyjne ojcostwo tworzą pary opozycyjne.
Awunkulat okazał się nie być przeżytkiem, ale znamieniem wewnątrzspołecznych reguł dotyczących krążenia kobiet w społeczeństwie. Levi-Strauss wykazał, że we wszystkich analizowanych społecznościach kobieta jest przekazywana mężczyźnie wyłącznie przez innego mężczyznę, i w sposób precyzyjny objaśnił ten mechanizm we wszystkich niewyjaśnionych wcześniej przypadkach.