Semiotyka- w projektowanym prze nas znaczeniu jest ogólną, formalną teorią języka w aspekcie racjonalności i sprawności w aktach poznania i komunikowania. Semiotczna def.języka- język jest zbiorem znaków formalnych scharakteryzowanych możliwie jednoznacznie za pomocą reguł poznawania i służących pewnej grupie ludzi do poznania i komunikowania. Semiotyczne rozumienie znaków- znak to coś dostępne zmysłowo, przy pomocy czegoś ktoś dociera i poznaje coś innego niż ten znak. Żeby coś było znakiem musi mieć substrat materialny, który jest nośnikiem znaczenia. TYPY ZNAKÓW: A) ze względu na genezę: naturalne(dym znak ognia), konwencjonalne(obrączka znak miłości), ikoniczne(fotografia własna, mapa). B) ze względu na relacje do świadomości użytkownika: instrumentalne(znaki drogowe), formalne(„uwaga mysz!). REGUŁY UŻYWANIA: 1.Syntaktyczna-rządzi wnętrzem języka, pokazuje jak poprawnie go używać(ortografia). 2.Przekształcona-pokazuje jak przekształcać wyrażenia by były poprawne(odmiana). 3.Semantyczna-rządzi relacjami między wyrażeniami a tym do czego się wyrażenie odnosi(KOT=rysunek kota). 4.Pragmatyczne-rządzą używaniem znaku(zwracanie się do kogoś, używanie poprawnie wulgaryzmów, używanie tytułów). FUNKCJE JĘZYKA: 1.Poznawcza- język jest narzędziem opisu świata(E=mc2). 2.Pozapoznawcza(język jest narzędziem przekazywania wyników poznawczych): *f.argumentatywna-język narzędziem formułowania racji. *f.ekspresywna- język narzędziem wyrażania stanów psychicznych(„ale mi smutno”. *f.ewokatywna- j.n wywoływania emocji u innych(„jak mogłeś mi to zrobić?”). *f.persfazyjna- j.n nakłaniania do przyjęcia poglądów bądź nie wykonania czegoś(„taki duży chłopak a tak płacze”, „na pańskim miejscu bym nie wzięła..”). *f.dyrektywna- j.n wydawania rozkazów. *f.impresywna- j.n wywoływania wrażenia, zdobywania przewagi społecznej(„pan chyba zapomniał z kim rozmawia”) *f.performatywna (sprawcza, magiczna)- j.n kierowania nowego stanu rzeczy(o tym mówi wyrażenia: „ja Tobie odpuszczam grzechy” i stało się to mocą wypowiedzenia tych słów. „Skreślam Pana z listy”-dzieje się dopiero w momencie podpisania). Performatywy nie są prawdziwe lub fałszywe. Mogą być skuteczne lub nieskuteczne(np. przy spowiedzi tylko słowa wypowiedziane przez księdza mają moc). *f.interrogatywna- j.n zdobywania wiedzy(zadawanie pytań). *f.estymatywna- j.n wyrażania ocen(„ten film to porażka”). *f.życzeniaowa- j.n wyrażania życzeń. *f.terapeutyczna- j.n zmieniania nastawienia(„na tym świat się nie kończy”). *f.ludyczna- j.n rozbawienia (opowiadnaie żartów). *f.dydaktyczna- j.n przekazywania wiedzy. *f.łącząca i dzieląca- j.n porządkowania świata (dzielenie świata na „swoich” i „obcych”). *f.fatyczna- j.n nawiązywania i podtrzymywania kontaktu(„zgłąszanie przytomnej obecności”). TEORIE ZNACZENIA: 1.Syntaktyczna- głosi, że znaczenia wyrażeń jest wyznaczone przez występowanie i użycie wyrażenia w pewnym kontekście językowym. 2.Semantyczne- wiążą znaczenie wyrażeń z rzeczą, do której odnosi się wyrażenie; I teoria- znaczenia jest przedmiotem realnym, który odpowiada danemu wyrażeniu. II teoria- znaczenie jest przedmiotem idealnym(intencjonalnym) na które wskazuje dane wyrażenie. 3.Pragmatyczne- teorie psychologiczne wiążą znaczenie z myślami albo skojarzeniami, które łączy użytkownik z wyrażeniami językowymi. Te reguły językowe wyrażają sens poszczególnych wyrażeń. Znaczenie jest wyznaczone kontekstem językowym, tzn sąsiedztwem określonym wyrażeń w danej całości. TYPY WYRAŻEŃ O SZCZEGÓLNYM RODZAJU ZNACZENIA: 1.wyrażenia synonimiczne- mają różny kształt zewnętrzny, ale to samo lub zbliżone znaczenie(kartofel). 2.wyrażenie homoniczne- mają ten sam substrat materialny, ale różne znaczenie w zależności od kontekstu(mysz). RODZAJE WIELOZNACZNOŚCI: 1.wieloznaczność potencjalna- możliwość użycia pewnego słowa w różnym znaczeniu w zależności od kontekstu. 2.wieloznaczność aktualna- faktyczne użycie danego wyrażenia w określonym kontekście w więcej niż jednym znaczeniu. *w.analogiczne (metaforyczne)- nie są jednoznaczne ani wieloznaczne. Mają wspólne elementy. *w.okazjonalne- nie mają stałego odniesienia przedmiotowego, tzn to do czego się odnoszą w zależności od kontekstu w jakim dane wyrażenie jest użyte(okoliczniki miejsca i czasu). *w.idiomatyczne- sens nie jest prostą sumą znaczeń wyrażenia wchodzącego w ich skład( ostatnia deska ratunku, kopnąć w kalendarz). LEKTY: 1.dialekty- odmiany geograficzno-kulturowe. 2.socjolekty- języki grup społecznych(grypsera,slang młodzieżowy,j.zawodowy). 3.idiolekty- języki jednostki. PODZIAŁMKATEGORII WRAŻENIOWYCH: A) ze względu na funkcję syntaktyczną: zdania, nazwy, punktory. B) ze względu na funkcję pragmatyczną: *wyrażenia samoinformujące (zdania)- jest jednostką samodzielnie przenoszącą informację. *wyrażenia współinformujące (nazwy, punktory)- przenosi informację występującą w kontekście zdania. C) ze względu na funkcję semantyczną: *wyrażenia samodzielnie oznaczające, czyli nazwy. Pełni funkcję oznaczenia, niezależnie od kontekstu językowego. *wyrażenie niesamodzielnie oznaczające, czyli punktory. D) ze względu na budowę: wyrażenie proste (dom), wyrażenie złożone (mój dom). FUNKCJE WYRAŻEŃ JĘZYKOWYCH: 1.f.syntaktyczne: zastępowanie, przekładanie (translacja), reprezentowanie, wynikanie. 2.f.semantyczne: oznaczenie, dysygnowanie, kontaktowanie, spełnianie, nazywanie, supozycje. 3.f.pragmatyczne: wyrażenie, rozumienie, komunikowanie, wznawianie, widzenie, znaczenie. Zdanie- wyrażenie, któremu przysługuje wartość logiczną (prawda/fałsz). Prawda- własność zdań, która polega na zgodności sensu zdania, czyli tego co zdanie głosi ze stanem rzeczy, do którego zdanie się odnosi. Zdanie prawdziwe- jest to danie, któremu przysługuje wartość logiczna prawdy(np.dziś jest wtorek). Fałsz- własność zdania, która polega na niezgodności sensu zdania ze stanem rzeczy, do którego to zdanie się odnosi. Zdanie fałszywe- to zdanie, któremu przysługuje wartość logiczna fałszu. KLASYCZNE POJĘCIE PRAWDY I FAŁSZU: *I własność- ABSOLUTNOŚĆ- zdanie jest prawdziwe lub fałszywe niezależnie od okoliczności, w których jest wygłaszane przez użytkownika języka. *II własność –NIESTOPNIOWALNOŚĆ- prawda i fałsz są własnościami nie podlegającymi stopniowaniu, tzn coś jest albo prawdziwe albo fałszywei nei może być mniej lub bardziej prawdziwe lub fałszywe. Adekwatność- własność poznania ludzkiego, która polega na uwzględnianiu większej lub mniejszej ilości aspektów danego przedmiotu. RODZAJE ZDAŃ ZE WZGLĘDU NA STRUKTURĘ: 1.Proste- żadna część nie jest zdaniem. 2.Złożone: *jawnie- mają spójnik międzyzdaniowy (np. zrobiłem zakupy i poszłam do kina). *ukrycie- gramatycznie proste, natomiast semantycznie i pragmatycznie złożone (np. oprócz chleba kupiłam mleko->kupiłam chleb i kupiłam mleko; dziś jest ponuro chociaż cieplej niż wczoraj->dziś jest ponuro ale dzisiaj jest cieplej niż wczoraj) ZDANIA PROSTE: 1) ze względu na orzeczenie: *podniotowo-orzeczeniowe – zdania z orzeczeniem zwykłym (np. student gada na wykładzie). *podmiotowo-orzecznikowe – zdania z przeczeniem imiennym ‘jest’+orzecznik (np.ten student jest zmęczony). 2) ze względu na ilość: *jednostkowe- mówią o jednym przedmiocie. Przedmiotem zdania jest nazwa jednostkowa tzn. imię własne albo tzw, deskrypcja określona (np. Olga Kimel notuje polecenie, Agnieszka Lekka prowadzi wykład, obecny rektor KUL jest teologiem). *szczegółowe- orzekają coś o części pewnej klasy przedmiotów. Przedmiotem tych zdań jest nazwa ogólna poprzedzona słowami: pewne, niektóre, wszystkie, pewna część itd. (np. pewne kurczaki są za chude na rosół, niektórzy studenci nie mogą się skupić na wykładzie z logiki). *ogólne- mówią coś, orzekają coś o całej klasie przedmiotów. Przedmiotem tych zdań jest nazwa ogólna poprzedzona słowami: każde, wszystkie, żaden itp. (np. żaden komar nie jest miłym zwierzęciem, wszyscy studenci są zdolni). 3) ze względu na jakość: twierdzące, przeczące. 4) ze względu na sposób stwierdzenia jakości logicznej: A) analityczne – nie wymagają doświadczenia by stwierdzić czy są prawdziwe czy fałszywe. * Analitycznie prawdziwe (tautologi) „każdy trójkąt ma trzy boki” . * Analitycznie fałszywe (kontradyktoryjne) –„każdy kwadrat ma sześć boków”. Te zdania nie wnoszą wiedzy o świecie! 5) Ze względu na sposób orzekania: A) zdania asertoryczne – zdania które stwierdzają ze cos jest jakieś albo nie jest jakieś ( „ten student jest zmęczony” „żadne krzesło nie jest lampą”). B) modalne: *apodyktyczne- stwierdzają konieczność albo niemożliwość( „każdy trójkąt musi być trojakiem” „niemożliwe jest by jakiś trójkąt był czworobokiem”) *problematyczne – orzekają możliwość albo niekonieczność ( „trójkąt może być rozwartokątny” „trójkąt niekoniecznie jest równoboczny”) . Zdania kategoryczne- zdania podmiotów orzecznikowe o następującej strukturze: 1)ogólnotwierdzące (wszystkie S są P) zdania kategorii Sap - Subiektom i Predicatum (podmiot i orzecznik) – np. „wszyscy studenci są cierpliwi” etc 2)szczegółowotwierdzące (pewne S są P) SiP (np.„pewne lampy są drogie” ). 3)ogolnoprzeczace( żadne S nie jest P) SeP

4)szczegółowo przeczące (pewne S nie są P) Sop. Miedzy zdaniami kategorycznymi zachodzą konieczne związki logiczne, które umożliwiają tzw. wnioskowania bezpośrednie. I- Prawa kwadratu logicznego ~ to znak nieprawdziwości

Sap Sep

Sip Sop Przekatne – sprzeczność 1)zdania sprzeczne- nie mogą być zarazem prawdziwe ani zarazem fałszywe Sap ~> Sop i tak dla każdego rogu Sep ~>SiP.

Gora kwadratu – przeciwieństwo 2)zdania przeciwne – nie mogą być zarazem prawdziwe ale mogą być zarazem fałszywe Sap ~> SeP Sep~>Sap .

Dol kwadratu – podprzeciwienstwo 3)zdania - podprzeciwne – mogą być zarazem prawdziwe ale nie mogą być zarazem fałszywe ~Sep -> Sop (wyjściowe fałszywe to drugie jest prawdziwe).

Pion(po obu bokach)- podporządkowanie 3)zdania podporządkowane – jeśli zdanie ogólne jest prawdziwe to prawdziwe tez jest zdanie szczegółowe, jeśli założymy niepustość nazw to fałszywość zdania szczegółowego pociąga za sobą fałszywość zdania ogólnego Sap -> Sip Sep-> Sop ~Sip->~Sop.

II Prawa obwersji

Obwersja- przekształcenie zdania kategorycznego polegające na zmianie jakości zdania i zaprzeczeniu orzecznika Sap <- > SeP`(apostrof znaczy nie-P, zaprzeczam orzecznik, stawiam nie przed orzecznikiem) Sep <-> Sap` Sip <-> Sop`

Sop <-> Sip`

III Prawa Konwersji

Konwersja – to przekształcenie zdania kategorycznego polegające na zamianie podmiotu i orzecznika

1)Prosta

Sip <-> Pis

Sep ,-> PeS

Konwersja ograniczona

Sap -> Pis

Sep -> Pos

Zdanie SoP nie ulega konwersji.