Emisja głosu

Emisja głosu to „skoordynowany zespół czynności oddychania, fonacji i artykulacji oraz powstającego przy tym rezonansu” (H. Sobierajska). Zazwyczaj emisję głosu kojarzymy to ze śpiewem. Natomiast mowa i śpiew to dwa rodzaje tej samej czynności, która związana jest z wydobywaniem głosu, co dokonuje się za pomocą narządów głosu.

Wyróżniamy trzy ośrodki, które przyczyniają się do powstania głosu, są to:

płuca, które dostarczają powietrza niezbędnego by mówić, śpiewać i wraz z mięśniami oddechowymi klatki piersiowej i brzucha biorą udział w czynności oddechowej;

krtań, będąca ośrodkiem wydającym głos, warunkującym czynność głosotwórczą (fonacyjną). Ponadto pełni ona jeszcze funkcję oddechową;

nasada, która jest ośrodkiem, w którym głos powstały w krtani poddawany jest ostatecznej obróbce. Nasada oprócz funkcji oddechowej pełni jeszcze funkcję rezonansową i artykulacyjną.

Warunkiem prawidłowej mowy i śpiewu jest harmonijna współpraca wszystkich narządów, a nieprawidłowy przebieg jednej czynności pociąga za sobą nieprawidłowość pozostałych.

Oddychanie polega na dostarczaniu komórkom tlenu niezbędnego dla przemiany materii (wdech) i na wydalaniu dwutlenku węgla (wydech). Powietrze przedostaje się do płuc poprzez górne drogi oddechowe: jamę nosową, ustną, gardłową, a następnie przez dolne drogi oddechowe: krtań, tchawicę, oskrzela. Wyróżniamy dwa rodzaje oddychania:

statyczne - to oddychanie w spoczynku np. w czasie snu. Jest ono mimowolne, instynktowne i stanowi odruch wrodzony.

dynamiczne - to oddychanie w czasie mowy i śpiewu, które jest odruchem nabytym, ukształtowanym przez określone warunki, a przede wszystkim kontrolowanym przez naszą świadomość.

Sposób oddychania ma decydujący wpływ na wszystkie czynności emisji, a w szczególności odbija się na stanie wiązadeł głosowych. Dlatego ważne jest, by od samego początku nauki mówienia wyrobić u dziecka prawidłowy nawyk oddychania. Oddychanie wiąże się z pracą mięśni żeber, brzucha oraz przepony, stąd wyróżnia się kilka typów (torów) oddychania w zależności od przewagi i udziału poszczególnych mięśni, przy czym przepona, jako najważniejszy i najsilniejszy mięsień oddechowy bierze zawsze udział w oddychaniu, bez względu na jego typ, w różnym jedynie stopniu.

Wyróżnia się następujące tory oddechowe:

Oddychanie z przewagą toru żebrowego, tzw. oddychanie żebrowe lub żebrowo-przeponowe. Polega na tym, że żebra rozsuwają się na zewnątrz i nieco ku górze, klatka piersiowa natomiast poszerza się w wymiarze bocznym.

Oddychanie z przewagą toru brzusznego, tzw. oddychanie brzuszne lub brzuszno-przeponowe, Zachodzi wówczas, gdy w momencie wdechu ruch dolnych żeber jest minimalny, a przepona kurczy się i przesuwa ku dołowi. Rozmiary klatki piersiowej powiększają się w przód i w tył.

Oddychanie żebrowo-brzuszne lub tzw. żebrowo-brzuszno-przeponowe. Ten typ połączonego oddychania uważany jest w śpiewie za najgłębszy i najwłaściwszy. Oddech ten charakteryzuje najwydatniejsza amplituda ruchów przepony, umożliwiająca głęboki wdech. Wydatnia praca mięśni żeber gwarantuje prawidłowe podparcie oddechowe.

Oddychanie tzw. szczytowe lub obojczykowo-żebrowe, które polega na rozszerzaniu się głównie górnej partii klatki piersiowej. Żebra i brzuch są we względnym spokoju. Ten typ oddechu umożliwia tylko częściowe napełnianie płuc powietrzem i jest to oddech wadliwy.

Podparcie oddechowe - to zdolność polegająca na umiejętnym opanowaniu i regulowaniu oddechem tak by stał się aktywny. Polega ono na świadomym wydłużaniu wydechu z jednoczesnym najwolniejszym przesuwaniem się przepony ku górze. Od właściwego podparcia zależy prawidłowe wydobycie i prowadzenie głosu.

Budowa i czynności krtani oraz więzadeł (strun) głosowych

Krtań, tchawica, nagłośnia

Schemat rozmieszczenia ucha, nosa, gardła i krtani

Krtań - to narząd głosu położony w szyi. Jest zmienionym początkowym odcinkiem tchawicy, połączonym z gardłem wejściem do krtani. Rusztowanie krtani zbudowane jest z chrząstek połączonych więzadłami, stawami i mięśniami, powleczonych od wewnątrz błoną śluzową. Krtań, będąca górnym odcinkiem drogi oddechowej od góry łączy się z gardłem a ku dołowi przechodzi w tchawicę. Trzy chrząstki nieparzyste (tarczowata, pierścieniowata i nagłośniowa) i trzy parzyste (nalewkowate, różkowate i klinowate) tworzą rusztowanie krtani. Nieparzysta chrząstka tarczowata tworzy na szyi charakterystyczną wyniosłość zwaną „jabłkiem Adama”. Chrząstki krtani połączone są z kością gnykową, tchawicą i między sobą więzadłami. Część jednego z więzadeł łącząca chrząstkę tarczowatą z pierścieniową tworzy więzadła głosowe, które ograniczają szparę głośni. Mięśnie wewnętrzne krtani rozszerzają i zwężają szparę. Krtań jako całość pokryta jest błoną śluzową typu oddechowego.

Do celów klinicznych krtań dzieli się na trzy piętra:

piętro górne tzw. przedsionek krtani ograniczony od przodu wolnym brzegiem nagłośni, bocznie przez fałdy nalewkowo-nagłośniowe i od tyłu przez nalewki (chrząstki nalewkowate), ku dołowi dochodzi do poziomu fałdów głosowych,

piętro środkowe to szpara głośni ograniczona przez fałdy głosowe,

piętro dolne to okolica poniżej fałdów głosowych zwana okolicą podgłośniową.

Czynności i funkcje krtani

Krtań poza tym, że jest odcinkiem drogi oddechowej, jest narządem głosu. Czynność głosowa jest wynikiem drgania więzadeł głosowych zwanych fałdami głosowymi. Wysokość głosu zależy od długości fałdów głosowych, ich napięcia, częstości drgań i ciśnienia wydechowego powietrza. Barwa głosu uzależniona jest od budowy gardła, jamy nosowej i częściowo zatok przynosowych.

Więzadła (struny) głosowe

Elementami drgającymi są struny głosowe (głos) odchodzące od wyrostków głosowych chrząstek nalewkowatych, przebiegające poziomo do przodu i dochodzące do kąta chrząstki tarczowatej. Razem z błoną śluzową tworzą fałdy głosowe zamykające szparę głośni.

Szpara głośni przy fonacji jest zamknięta, przy oddychaniu otwiera się. W czasie połykania nagłośnia zamyka wejście do krtani, odcinając tym samym drogę oddechową od gardła (drogi pokarmowej). Nagłośnia, chrząstka krtaniowa (krtań) w kształcie liścia, pokryta błoną śluzową, biorąca udział w zamykaniu wejścia do krtani w czasie połykania.

Głośnia, środkowa część krtani obejmująca tójkątną przestrzeń pomiędzy wolnymi brzegami strun głosowych, w której powstaje głos. Kształt i wielkość głośni zmieniają się zależnie od napinania lub zwalniania strun głosowych. Podczas oddychania i wydawania głosu nagłośnia jest wyprostowana ku górze odsłaniając wejście do krtani. Ruchy nagłośni wiążą się ściśle z ruchami języka. We wnętrzu krtani znajdują się dwa fałdy głosowe, których drgania są źródłem powstawania głosu. Wewnątrz każdego fałdu znajduje się mięsień zwany mięśniem głosowym, a część zewnętrzną fałdu stanowi więzadło głosowe. Przestrzeń utworzona między więzadłami nazywa się głośnią. Zbliżone do siebie więzadła głosowe przyjmują pozycję fonacyjną, tj. głosową. Głośnia jest wówczas zwarta. Jeżeli więzadła są oddalone od siebie i pozwalają na swobodny przepływ powietrza oddechowego, wówczas przyjmują pozycję oddechową. Głośnia jest wówczas rozwarta.

Powstanie głosu uwarunkowane jest każdorazowo drganiem więzadeł głosowych na skutek dochodzących do nich impulsów nerwowych. Drgania te polegają na rytmicznych, bardzo szybkich ruchach oddalania i zbliżania się więzadeł do siebie, przecinają słup powietrza nagromadzonego pod zwartymi więzadłami głosowymi i dają początek fali głosowej czyli głosu. Ruchy krtani, które możemy świadomie regulować, wiążą się z ruchami żuchwy, języka i miękkiego podniebienia. Czynnikiem warunkującym prawidłowe wydobycie głosu jest właściwa praca mięśni nie tylko krtaniowych, ale także tych, które łączą krtań z językiem, żuchwą, gardłem itd. Cały narząd głosu jest podporządkowany i uzależniony od systemu nerwowego. Lekki niedowład któregoś z nerwu od razu wpływa na brzmienie głosu, gdyż od nerwów zależy praca mięśni, a one nigdy nie działają oddzielnie.

Nastawienie głosowe - to stan gotowości, czyli nastawienie więzadeł na dany sposób zapoczątkowania dźwięku. Istnieją trzy rodzaje nastawienia głosowego:

miękkie, gdy więzadła głosowe zbliżają się do siebie, a ich przyśrodkowe krawędzie swobodnie drgają, przy czym zbliżenie więzadeł i początek wdechu następują równocześnie,

twarde, powstaje przy silnym zwarciu więzadeł głosowych, przy czym moment zwarcia wyprzedza moment przepływu powietrza wydechowego, które przeciska się przez zwarte więzadła,

chuchające, ma miejsce wówczas, gdy więzadła głosowe zbliżone są do siebie w sposób niezupełny. Powstaje wówczas niewielka szczelina, przez którą uchodzi powietrze nie przewartościowane na głos.

Zjawisko rezonansu i rodzaje rezonatorów

Obok zagadnienia dotyczącego sposobu zwierania się więzadeł przy fonacji mamy jeszcze do czynienia z zagadnieniem sposobu drgania fałdów głosowych. Drgania te ulegają najrozmaitszym zmianom dzięki pracy mięśni krtani. Każde ciało zdolne do drgania posiada własną częstotliwość drgań, czyli tzw. ton własny. Jeżeli w pobliżu znajduje się inne ciało, które ma tę samą częstotliwość, wówczas i ono zaczyna drgać. To zjawisko określamy mianem rezonansu. W naszym ciele rezonatorami współdrgającymi z falami głosowymi są wszystkie cząstki krtaniowe, niektóre kości oraz jamy powietrzne zdolne do współdrgania. Rezonans rozumiemy jako:

zjawisko akustyczne, które wzmacnia ton krtaniowy w przestrzeniach klatki piersiowej i nasady,

synonim drgań odczuwanych w czasie wydawania głosu, co wpływa na dźwięczność mowy. Głos bez tego rezonansu jest matowy i głuchy, pozbawiony blasku czyli metalu. Wyróżniamy dwa rodzaje rezonatorów:

Rezonatory dolne, które leżą poniżej fałdów głosowych i mają niezmienne kształty. Zaliczamy tu: przestrzeń podgłośniową krtani, tchawicę, oskrzela, klatkę piersiową.

Rezonatory górne, które znajdują się powyżej fałdów głosowych, o kształtach ulegających zmianom. Zaliczamy do nich: przestrzeń nadgłośniową krtani oraz komory nasady.

Warunki rezonansowo-artykulacyjne nasady

Nasada jest systemem połączonych jam rezonacyjnych, do których zaliczamy: jamę gardłową, ustną, nosową wraz z jamami bocznymi nosa. Każda z nich pełni funkcję oddechową i rezonansową, przy czym jama ustna pełni jeszcze funkcję artykulacyjną.

jama gardłowa czyli gardło dzieli się na trzy odcinki: gardło górne (jama nosowo-gardłowa), gardło średnie (jama ustno- gardłowa) i gardło dolne (jama krtaniowo- gardłowa)

jama ustna, to największy i najważniejszy rezonator nasady. Możliwości te wykorzystywane są przy czynności artykulacyjnej jamy ustnej. Artykulacja polega na przekształcaniu w zrozumiałą mowę dźwięków, które powstały w krtani i szmerów, które powstają w nasadzie. Powstaje ona na skutek ciągłych zmian zachodzących w jamie ustnej. Dokonuje się dzięki pracy narządów artykulacyjnych, które z kolei dzielimy na:

ruchome: język (najważniejszy i najbardziej ruchliwy narząd artykulacyjny), wargi (to ważny modulator brzmienia głosu), żuchwa z zębami i podniebienie miękkie wraz z języczkiem podniebiennym,

nieruchome: górna szczęka z zębami oraz podniebienie twarde.

jama nosowa, to jedyny rezonator nasady o sztywnych ścianach. Powietrze, które przedostaje się do nosa powoduje nosowe zabarwienie głosu. Toteż jama nosowa bierze udział w artykulacji głosek nosowych (ą, ę, m, n, ń). Jama ustna łączy się z jamami bocznymi nosa: zatoki szczękowe, klinowe, sitowe, czołowe i tworzy z nimi połączony system rezonacyjny. Oprócz jamy nosowej duże znaczenie dla rezonansu nasady mają drgania chrząstki nosa oraz kości oczodołów.

Wszystkie omówione warunki rezonansowo-artykulacyjne nasady powstają wskutek prawidłowego i udoskonalonego działania mięśni nasady, które muszą współdziałać z mięśniami krtaniowymi i oddechowymi. Dlatego też prawidłowa emisja głosu zależy od harmonijnego współdziałania wszystkich jej elementów.

Prawidłowa fizjologicznie emisja głosu działa dodatnio nie tylko na sam narząd głosu, ale również na takie funkcje organizmu jak: oddychanie, praca serca, trawienie, funkcje układu nerwowego itp. Prawidłowa emisja jest naturalna, ponieważ angażuje do pracy wszystkie grupy mięśni, które ze sobą współdziałają. Jest przede wszystkim właściwa, gdyż prowadzi do zachowania równowagi między elementami mowy i śpiewu, a z kolei wyraźna artykulacja jest podstawą prawidłowej emisji.

Mowa i śpiew nierozerwalnie związane są ze słuchem. Od zdrowego narządu słuch zależy prawidłowy rozwój głosu człowieka. Bez słuchu nie byłoby muzyki, nie byłoby również mowy. Ucho jest organem, który nadzoruje i kontroluje mowę i śpiew. Podsumowując, najważniejszymi zagadnieniami „mówienia świadomego” w świetle teorii emisji głosu są:

rozluźnienie ciała,

naturalne otwieranie ust w czasie fonacji,

poprawny wdech, ze zwróceniem uwagi na pracę żeber i zasysanie powietrza,

prawidłowe podparcie oddechowe,

zjawisko swobodnego rezonansu ( rezonans nasady),

wibracja chrząstek nosa w czasie artykulacji.

Ucho - narząd słuchu i równowagi

Człowiek pozostaje w ciągłym kontakcie z otaczającym go środowiskiem. Wszystkie informacje z zewnątrz są odbierane przez organizm dzięki wyspecjalizowanym komórkom, czyli receptorom. Za ich pośrednictwem odpowiednie wrażenia docierają do układu nerwowego i są tam interpretowane. Grupy receptorów wraz z tkankami dodatkowymi tworzą narządy zmysłów. Wśród narządów tych możemy wyróżnić:

- narząd słuchu i równowagi,

- narząd węchu,

- narząd smaku,

- narząd dotyku.

Struktury te charakteryzuje optymalna wrażliwość na specyficzne dla danego narządu bodźce. Receptory mają za zadanie rejestrowanie sygnału lub braku sygnału. Nie jest to jednak ich jedyna funkcja, muszą jeszcze uwzględnić stopień nasilenia danego bodźca, a także kierunek jaki obiera dana zmiana.

NARZĄD SŁUCHU I RÓWNOWAGI

Narządem słuchu i równowagi jest ucho. Jego budowa umożliwia odbieranie zarówno wrażeń słuchowych, jak i odpowiada za utrzymywanie równowagi. Zmysł słuchu charakteryzuje się zdolnością do rejestracji fal dźwiękowych o określonej częstotliwości, rozpoznaje on także kierunek, natężenie, ton i barwę danego dźwięku.

Ucho możemy podzielić na trzy części:

ucho zewnętrzne,

ucho środkowe,

ucho wewnętrzne.

Ucho zewnętrzne

Małżowina uszna i przewód słuchowy zewnętrzny tworzą ucho zewnętrzne.

Małżowina uszna zbudowana jest z chrząstki, którą pokrywa skóra. Zadaniem tej struktury jest wyłapywanie fal dźwiękowych i kierowanie ich do przewodu słuchowego.

Przewód słuchowy zlokalizowany jest w kości skroniowej. Dochodzi on do błony bębenkowej. Przewód pokrywa skóra, a w jego początkowej części występują krótkie włosy, które chronią ucho przed wnikaniem ciał obcych. Nabłonek znajdujący się w przewodzie słuchowym odpowiada za produkcje woskowiny, spełniającą również funkcję ochronną. Woskowina, która zalega w przewodzie słuchowym może osłabiać słuch, wywołuje bowiem pewne zakłócenia w odbieraniu dźwięku.

Zewnętrzny przewód słuchowy kończy się błoną bębenkową. Oddziela ona ucho zewnętrzne od ucha środkowego. Błona bębenkowa jest zbudowana z tkanki łącznej i charakteryzuje się elastycznością i silnym unerwieniem. Błona zostaje wprowadzona w drgania pod wpływem dźwięków, które są następnie przekazywana do ucha wewnętrznego.

Ucho środkowe

W skład ucha środkowego wchodzi jama bębenkowa, kosteczki słuchowe oraz trąbka słuchowa (Eustachiusza).

Jama bębenkowa będąca przestrzenią powietrzną, położona jest w kości skroniowej. Ograniczona jest ona od strony zewnętrznej błoną bębenkową, od strony wewnętrznej natomiast ścianą kostną ucha wewnętrznego. Jama bębenkowa łączy się z gardłem trąbką słuchową. Dzięki temu możliwe jest wyrównywanie ciśnienia po obu stronach błony bębenkowej. Mechanizmem, który wspomaga ten proces jest połykanie.

Kosteczki słuchowe zlokalizowane są w jamie bębenkowej. Zaliczamy do nich: młoteczek, kowadełko i strzemiączko. Młoteczek łączy się z błona bębenkową, strzemiączko z okienkiem owalnym. Kosteczki te przenoszą i wzmacniają drgania błony bębenkowej na ucho wewnętrzne.

Ucho wewnętrzne

Składa się z błędnika kostnego i leżącego w nim błędnika błoniastego. Przestrzeń pomiędzy błędnikiem kostnym a błędnikiem błoniastym wypełnia płyn, zwany przychłonką. Błędnik błoniasty wypełnia natomiast śródchłonka.

Do błędnika kostnego zaliczamy przedsionek, ślimak, i trzy kanały półkoliste. Błędnik błoniasty natomiast składa się z woreczka i łagiewki, które położne są w przedsionku kostnym. Wyróżniam tu także trzy kanały półkoliste, które kończą się bańkami błoniastymi oraz przewód ślimakowy.

Właściwy narząd równowagi stanowią kanały półkoliste, woreczek i łagiewka. Rejestrują one zmiany wywołane ruchami głowy. Każdy z kanałów półkolistych ma ułożenie prostopadłe do płaszczyzn dwóch pozostałych kanałów. Kanały posiadają bańkowate zakończenia, które są pokryte komórkami zmysłowymi. Komórki te reagują na przyspieszenie kątowe.

W przedsionku zlokalizowane są łagiewka i woreczek. Zawierają one nabłonek nerwowy z komórkami zaopatrzonymi we włoski. Komórki zmysłowe pokrywa galaretowata błona, na której znajdują tzw. otolity, czyli kryształy węglanów i fosforanów wapnia. Komórki zmysłowe woreczka i łagiewki są receptorami grawitacji i przyspieszenia liniowego.

W wyniku działania siły ciężkości, przyspieszenia komórki zmysłowe narządu równowagi ulegają podrażnieniu. W bańkach kanałów półkolistych bodziec wywoływany jest pod wpływem przemieszczającej się śródchłonki. Powstające potencjały czynnościowe przekazywane są następnie przez nerw przedsionkowo - ślimakowy do rdzenia przedłużonego. Ośrodkowy układ nerwowy przetwarza pobudzenia na wrażenia o położeniu ciała w przestrzeni. Bodźce z narządu równowagi integrowane są z impulsami, które przekazywane są do mięśni poruszających gałkami ocznymi, a także do mięśni szyi, tułowia czy kończyn.

Ludzki głos, zarówno w formie mowy, jak i śpiewu powstaje jako wynik współdziałania aparatu oddechowego, krtani (w której mieszczą się fałdy głosowe) oraz jamy gardłowej, ustnej i nosowej. Ten wysoko wyspecjalizowany proces nie miałby racji bytu, gdyby nie nadzór głównego ośrodka naszych życiowych czynności, emocji i zachowań – mózgu i układu nerwowego. Dzięki temu możliwe jest połączenie i skoordynowanie działań wszystkich mechanizmów i procesów niezbędnych do zaistnienia głosu. Dzięki temu również funkcja głosowtórcza narządu głosowego splata się z jego funkcją emocjonalną, pozwalając między innymi na wyrażanie poprzez głos wewnętrznych stanów emocjonalnych.

Aby powstał głos konieczne jest zharmonizowanie takich procesów jak:

oddychanie – proces wymiany gazowej oraz dostarczanie strumienia powietrza koniecznego do wprowadzenia fałdów w drgania;

fonacja – proces tworzenia dźwięku;

rezonans – wzmacnianie i modyfikowanie tworzonego w krtani dźwięku w przestrzeniach rezonacyjnych (klatka piersiowa, jama ustna, gardłowa, nosowa) oraz nadawanie mu indywidualnej barwy;

artykulacja – przekształcanie tonu krtaniowego w dźwięki mowy, co umożliwiają narządy artykulacyjne.

Cały proces zostaje uruchomiony w momencie, gdy w naszym umyśle zaistnieje potrzeba czy konieczność komunikacji lub wydobycia dźwięku śpiewanego. Pobudzona zostaje wówczas kora mózgowa ruchowa, z której - drogami nerwowymi - wysyłane są do poszczególnych części narządu głosowego impulsy mobilizujące określone grupy mięśni do wykonywania przypisanych im czynności i ruchów. Są one ze sobą zsynchronizowane i w odpowiednim czasie docierają do obszarów ciała zaangażowanych w proces tworzenia i wydobywania dźwięku.

Otwiera się kanał prowadzący od jamy ustnej i nosowej do płuc, kurczą się mięśnie oddechowe odpowiedzialne za wdech (mięśnie międzyżebrowe, mięśnie brzucha, przepona), przestrzeń między fałdami głosowymi (tzw. głośnia) otwiera się, zmniejsza się ciśnienie w klatce piersiowej; dzięki temu powietrze może swobodnie napłynąć.

Kiedy podczas wdechu płuca wypełnią się ilością powietrza potrzebną do wypowiedzenia lub wyśpiewania frazy, proces oddechowy odwraca swój bieg. Następuje skurcz mięśni brzucha, przepony i klatki piersiowej powodujący wydychanie powietrza z płuc w górę do jamy nosowej i ustnej. Na tej drodze powietrze wydechowe napotyka na zbliżone już do siebie i lekko napięte fałdy głosowe, stawiające opór płynącemu strumieniowi powietrza.

Powietrze gromadzi się pod zwartymi fałdami i kiedy jego ciśnienie osiągnie pewną wartość krytyczną, następuje rozwarcie fałdów głosowych. Przepływ powietrza przez głośnię powoduje spadek ciśnienia podłośniowego, fałdy głosowe powracają do swojego pierwotnego położenia, czyli zwierają się. W ten sposób zachodzą drgania fałdów głosowych, a powtarzające się w jednostce czasu cykle naprzemiennego rozwierania i zwierania fałdów głosowych powodują powstawanie dźwięku.

Ten dźwięk zwany jest dźwiękiem krtaniowym i zależy od długości, napięcia, elastyczności i masy fałdów głosowych oraz charakteru przepływającego powietrza. Jest on jednak słaby i pozbawiony kolorytu. Zanim stanie się dźwiękiem docierającym do odbiorcy musi przejść przez jamy rezonacyjne leżące ponad krtanią ( tzw. nasadę) : jamę gardłową, ustną lub nosową.

W tych przestrzeniach dźwięk uzyskuje potrzebną siłę brzmienia oraz specyficzną dla każdej osoby barwę. Dzięki procesowi artykulacji przebiegającemu między innymi przy udziale języka, warg i podniebienia staje się on dźwiękiem mowy, dźwiękiem artykułowanym, zrozumiałym dla odbiorcy.

Proces słyszenia

Małżowina uszna skopia fale dźwiękowe i kieruje je do zewnętrznego przewodu słuchowego. Drgania powietrza wprawiają w ruch błonę bębenkową, na której wspiera się młoteczek. Drgania młoteczka przenoszone są dalej, przez kowadełko i strzemiączko aż na okienko owalne. Drgania tego okienka są przenoszone na płyn wypełniający kanały ślimaka (perylimfę) w schodkach przedsionka (część górna ślimaka). Przy przenoszeniu fali z perylimfę w schodkach przedsionka na perylimfę w schodkach bębenka (w części dolnej ślimaka) zostaje zmieniona częstotliwość dźwięków. To powoduje pobudzenie komórek włosowatych (receptorów słuchu). Zmiana położenia blaszki podstawnej kanału ślimaka powoduje tarcie rzęsek o błonę pokrywającą (leżącą nad nimi) i w konsekwencji depolaryzację lub hiperpolaryzację komórek włosowatych. Wtedy zostaje uwolniony neurotransmiter do synapsy i I-rzędowy neuron czuciowy (komórka dwubiegunowa) zostaje pobudzony. Sygnał zostaje przekazany przez cztery neurony czuciowe aż do kory słuchowej w płacie skroniowym mózgu.