Grzegorz Kammer

Gospodarka wodno - elektrolitowa w ustroju.

Sód i chlor to główne składniki płynu pozakomórkowego, a potas i magnez są najważniejszymi elektrolitami wewnątrzkomórkowymi.

87,6% chloru ustrojowego znajduje się w przestrzeni wodnej pozakomórkowej, a tylko 12,4% - wewnątrz komórek.

Prawidłowa zawartość chloru w osoczu waha się od 95 do 106 mmol/l. Chlor wchodzi w skład wszystkich wydalin i wydzielin organizmu, np. występuje w pocie, w ślinie, w płynie mózgowo-rdzeniowym (120-130 mmol/l), w surowicy krwi (95-106 mmol/l), w moczu (80-200 mmol/d).

Chlor i sód dostarczany jest do organizmu w postaci soli kuchennej oraz w pokarmach takich jak: mleko, mięso, wody mineralne, ryby. Ilość wydalanego z moczem chlorku sodowego waha się u człowieka zdrowego od 10 do 17,5 g/dobę (przeciętnie 15 g) i zależy od pożywienia.

Zmniejszone wydalanie NaCl z moczem występuje w przebiegu płatowego zapalenia płuc, w uogólnionych obrzękach, w puchlinie brzusznej, w przesiękach, w gnilcu, w długotrwałych wymiotach i biegunkach. Wynosi wtedy ok. 0,5 g.

Dziennie człowiek najczęściej spożywa od 8 do 16 g soli kuchennej zaś organizm potrzebuje 0,6-3,5 g soli dziennie. Nadmiar powoduje obrzęki i nadciśnienie.

Aby zwalczyć obrzęki i nadciśnienie należy stosować diety niskosodowe oraz uzupełnić dietę o pokarmy zasobne w potas.

SÓD

W ustroju człowieka znajduje się około 4567 mmol, tj. ok. 105 g sodu. Stężenie sodu w osoczu krwi wynosi 135-145 mmol/l, a w moczu 80-160 mmol/d.

Niedobór sodu: przewlekła niewydolność krążenia, marskość wątroby z wodobrzuszem, obrzęki naczyniowe).

POTAS

W organizmie człowieka znajduje się około 3400-3500 mEq (miliekwiwalenty) jonu potasowego, z tego około 75 mEq potasu mieści się w przestrzeni pozakomórkowej. Potas bierze udział w przemianie węglowodanów, jest niezbędny do prawidłowej czynności układu ATP, od którego zależy kurczliwość mięśni. Spełnia również ważną rolę w przewodnictwie nerwowym.

W prawidłowej diecie człowiek dostarcza około 50-80 mEq potasu. Stężenie jonu potasowego w surowicy krwi waha się w granicach od 3,7 do 5,5 mEq/l, tj. 3,7-5,5 mmol/l.

Objawy niedoboru potasu: osłabienie mięśniowe, zmniejszona wydolność fizyczna, zaburzenia orientacji, kojarzenia, koncentracji, osłabienie odruchów ścięgnowych, wymioty, brak łaknienia, niedrożność porażenna jelit.

Leczenie niedoboru potasu: podawanie soli potasowych doustnie lub dożylnie.