Marian Podstawka – b. 6 pok. 36 środa co drugi tydzień 10-12

Pojęcie finansów i teorie finansowe

Finanse to procesy i zjawiska związane z gromadzeniem i rozdysponowywaniem środków pieniężnych, istotą finansów jest ruch pieniądza.

W gospodarce wyróżniamy 2 sektory:

• Publiczny

• prywatny

finanse publiczne dotyczą publicznych środków pieniężnych.

Finanse prywatne dotyczą prywatnych środków pieniężnych.

Teorie finansowe:

1. teoria liberalna

2. teoria interwencyjna

3. monetaryzm (współczesne teorie)

ad1) teoria liberalna (A. Smith, D. Ricardo, J.B.Say) – ukształtowana na zasadzie klasycznej ekonomi, ważne żeby kreować podaż! zakładała:

1. przyjęto że w gospodarce winna dominować własność prywatna,

2. konkurencja doskonała,

^ z tego wynika że rynek sam się reguluje. Dla takiego modelu nie potrzeba żeby państwo zajmowało się wieloma dziedzinami, jedynie:

• bezpieczeństwem (wewnętrznym i zewnętrznym)

• sądownictwem

• robotami publicznymi

założenia:

• budżet państwa niski

• trwale zrównoważony (brak deficytu)

• niskie podatki (z dochodu nie z majątku)

• powinny występować podatki pośrednie (ponieważ odnosić się one powinny do najbiedniejszych podatników, bo skoro nie pracują to powinni chociaż w ten sposób partycypują w kosztach utrzymania państwa)

warto założyć że w tej koncepcji liberałowie nie zajmują się takimi rzeczami jak edukacja, kultura, opieka społeczna, opieka zdrowotna.

Ad2) teoria interwencyjna (J.M.Keynes A.Wagner), najważniejszą rzeczą w gospodarce jest kreowanie popytu!

*Wagner jest twórcą ubezpieczeń społecznego, a także prawa że państwo wraz z rozwojem społeczno-gospodarczego pełni coraz więcej funkcji i tym samym zwiększa zapotrzebowanie na społeczne środki pieniężne.

Keynes obserwuje kryzys lat 30 i zauważa że jeżeli gospodarka oparta o własność prywatną i prawa rynku ma być tylko powierzona tym mechanizmom bez ingerencji władzy powinien sam się regulować, dochodzi do wniosku że rynek jest ułomny i nie potrafi ustrzec gospodarki przed upadkiem. Dalej twierdzi że żeby ustrzec się przed kryzysem to należy w gospodarkę interweniować poprzez.

Wg Keynes’a gdy gospodarka jest na zakręcie należy nie zmniejszać wydatków na społeczeństwo a należy pożyczać by wykształcić popyt. Jeżeli gospodarka jest w kryzysie, należy wydatkami publicznymi stymulować jej rozwój!

Monetaryzm – rolę państwa należy postrzegać szerzej niż to sugerowali liberałowie ale nie bez ograniczeń.

W Maastricht ustalono:

60% PKB dług publiczny nie może przekraczać

3%PKB deficyt budżetowy nie może przekraczać

nie wyższa niż 1,5% inflacja w stosunku do średniej z 3 państw o najniższej inflacji

w gospodarkę należy interweniować poprzez:

• stopę procentową – intrument który przyjmuje bank centralny i od bazowej pochodzą:

• a) stopy depozytów bankowych

• kredytów

• itd.

Jeżeli bank centralny podniesie stopę procentową „R” to :

• wzrost korzyści z oszczędzania

• wzrost popytu na walutę

• umocnienie waluty

Z=q-m + Yd – n*R

Z – funkcja eksportu netto (jeżeli eksport większy niż import)

Q – stała wartość eksportu

M – współczynnik skłonności do zakupu z importu w zależności od dochodów dyspozycyjnych

Yd – dochody dyspozycyjne

N – współczynnik skłonności do eksportu i importu w zależności od stopy procentowej

R – stopa procentowa

Finanse publiczne – ust. z27.VII 2009

Art. 9.

Sektor finansów publiczną:

• jednostki budżetowe (szkoły etc)

• samorządowe zakłady budżetowe

• organy władzy publicznej, w tym organy administracji rządowej

• jednostki samorządu terytorialnego oraz ich związki

• agencji wykonawcze

• instytucje gospodarki budżetowej

• państwowe fundusze celowe

• ZUS i zarządzane przez niego fundusze oraz KRUS i fundusze zarządzane przez Prezesa KRUS

• NFZ

• Samodzielne publiczne zakłady opieki zdrowotnej

• Uczelnie publiczne

• Polska akademia nauk i tworzone przez nią jednostki organizacyjne

• Państwowe i samorządowe instytucje kultury oraz państwowe instytucje filmowe

• Inne państwowe lub samorządowe osoby prawne utworzone na podstawie odrębnych ustawach w celu wykonywania zadań publicznych, z wyłączeniem przedsiębiorstw, jednostek badawczo-rozwojowych, banków i spółek prawa handlowego.

Art11

1. jednostkami budżetowymi są jednostki organizacyjne sektora finansów publicznych nie posiadające osobowości prawnej, które pokrywają swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, a pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego

2. jednostka budżetowa działa na podstawie statutu określającego w szczególności jej nazwę, dziedzinę i przedmiot działalności

Art15

1. Samorządowy zakład budżetowy odpłatnie wykonuje zadania, pokrywając kosz-ty swojej działalności z przychodów własnych, z zastrzeżeniem ust. 3 i 4.

2. Podstawą gospodarki finansowej samorządowego zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy obejmujący przychody, w tym dotacje z budżetu jednostki samorządu terytorialnego, koszty i inne obciążenia, stan środków obrotowych, stan należności i zobowiązań na początek i koniec okresu oraz rozliczenia z bu-dżetem jednostki samorządu terytorialnego.

3. Samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu jednostki samo-rządu terytorialnego:

1) dotacje przedmiotowe;

2) dotacje celowe na zadania bieżące finansowane z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3;

3) dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji.

4. W zakresie określonym w odrębnych ustawach samorządowy zakład budżetowy może otrzymywać dotację podmiotową.

5. Nowo tworzonemu samorządowemu zakładowi budżetowemu może być przy-znana jednorazowa dotacja z budżetu jednostki samorządu terytorialnego na pierwsze wyposażenie w środki obrotowe.

6. Dotacje dla samorządowego zakładu budżetowego, z wyłączeniem dotacji, o których mowa w ust. 3 pkt 2 i 3, nie mogą przekroczyć 50% kosztów jego działalności.

7. Samorządowy zakład budżetowy wpłaca do budżetu jednostki samorządu terytorialnego nadwyżkę środków obrotowych, ustaloną na koniec okresu sprawozdawczego, chyba że organ stanowiący jednostki samorządu terytorialnego po-stanowi inaczej.

8. W planie finansowym samorządowego zakładu budżetowego mogą być dokonywane zmiany w ciągu roku w przypadku realizowania wyższych od planowanych przychodów i kosztów, pod warunkiem że nie spowoduje to zmniejszenia wpłat do budżetu jednostki samorządu terytorialnego ani zwiększenia dotacji z budżetu jednostki samorządu terytorialnego.

metoda brutto – jednostki budżetowe pokrywają z budżetu państwa a generowany zysk mają niezwłocznie oddać budżetowi

metoda netto – dotyczy samorządowych zakładów budżetowy – realizuje on swój program z własnych dochodów/dotacji i działa na podstawie planu rocznego.

ART18

Agencja wykonawcza jest państwową osobą prawną tworzoną na podstawie odrębnej ustawy w celu realizacji zadań państwa.

Mamy 2 tryby powoływania osoby prawnej:

- wpis do KRS

- poprzez akty powołujące

ART21

1. Podstawą gospodarki finansowej agencji wykonawczej jest roczny plan finanso-wy, obejmujący:

1) przychody z prowadzonej działalności;

2) dotacje z budżetu państwa;

3) zestawienie kosztów:

a) funkcjonowania agencji wykonawczej,

b) realizacji zadań ustawowych, z wyszczególnieniem kosztów realizacji tych zadań przez inne podmioty - z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatności odsetkowych wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług;

4) wynik finansowy;

5) środki na wydatki majątkowe;

6) środki przyznane innym podmiotom;

7) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;

8) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.

2. Projekt rocznego planu finansowego agencji wykonawczej ustala jej właściwy organ w porozumieniu z ministrem sprawującym nadzór nad agencją wykonawczą. Po zatwierdzeniu przez ministra sprawującego nadzór projekt jest przekazywany Ministrowi Finansów, w trybie i terminach określonych w przepisach dotyczących prac nad projektem ustawy budżetowej.

3. W ramach projektu planu finansowego sporządza się plan dochodów i wydatków agencji wykonawczej ujmowanych w terminie ich zapłaty.

4. W planie dochodów i wydatków agencji wykonawczej planowane wydatki nie powinny być wyższe od planowanych dochodów. Planowane wydatki mogą przekraczać planowane dochody za zgodą ministra sprawującego nadzór nad agencją wykonawczą, wydaną w porozumieniu z Ministrem Finansów.

5. W planie finansowym agencji wykonawczej mogą być dokonywane zmiany przychodów i kosztów po uzyskaniu zgody ministra sprawującego nadzór nad agencją, wydanej po uzyskaniu opinii sejmowej komisji właściwej do spraw bu-dżetu, z zastrzeżeniem ust. 6. O dokonanych zmianach należy niezwłocznie po-wiadomić Ministra Finansów.

6. Zmiany planu finansowego agencji wykonawczej nie mogą powodować zwięk-szenia zobowiązań agencji ani pogorszenia planowanego wyniku finansowego agencji, chyba że odrębne ustawy stanowią inaczej.

7. Agencja wykonawcza może otrzymywać dotacje z budżetu państwa, w zakresie określonym w odrębnych ustawach.

We wszystkich zapisach istnieją luki dotyczące tego że trzeba wypłacać dochody do kasy państwa ale można też ich nie płacić

ART23

1. Instytucja gospodarki budżetowej jest jednostką sektora finansów publicznych tworzoną w celu realizacji zadań publicznych, która:

1) odpłatnie wykonuje wyodrębnione zadania;

2) pokrywa koszty swojej działalności oraz zobowiązania z uzyskiwanych przychodów.

2. Instytucja gospodarki budżetowej może być tworzona przez:

1) ministra lub Szefa Kancelarii Prezesa Rady Ministrów, za zgodą Rady Ministrów, udzieloną na jego wniosek;

2) organ lub kierownika jednostki, o których mowa w art. 139 ust. 2, jako organu wykonującego funkcje organu założycielskiego.

3) instytucja gospodarki budżetowej uzyskuje osobowość prawną z chwilą wpisania do KRS

ART24

1. Instytucja gospodarki budżetowej może otrzymywać dotacje z budżetu państwa na realizację zadań publicznych, jeżeli odrębne ustawy tak stanowią.

2. Podstawą gospodarki finansowej instytucji gospodarki budżetowej jest roczny plan finansowy, obejmujący:

1) przychody z prowadzonej działalności;

2) dotacje z budżetu państwa;

3) zestawienie kosztów:

a) funkcjonowania instytucji gospodarki budżetowej,

b) realizacji wyodrębnionych zadań

- z wyszczególnieniem wynagrodzeń i składek od nich naliczanych, płatno-ści odsetkowych wynikających z zaciągniętych zobowiązań oraz zakupu towarów i usług;

4) środki na wydatki majątkowe;

5) wynik finansowy;

6) stan należności i zobowiązań na początek i koniec roku;

7) stan środków pieniężnych na początek i koniec roku.

3. Koszty instytucji gospodarki budżetowej mogą być ponoszone tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących uzyskane przychody oraz środki z poprzedniego okresu.

Art28

1. Instytucja gospodarki budżetowej samodzielnie gospodaruje mieniem, kierując się zasadą efektywności jego wykorzystania.

2. Na mienie instytucji gospodarki budżetowej mogą składać się:

1) przeniesione na własność nieruchomości;

2) mienie stanowiące wyposażenie przekazane przez organ wykonujący funkcje organu założycielskiego w formie użyczenia;

3) mienie nabyte z własnych środków.

3. Instytucja gospodarki budżetowej w celu zaciągnięcia zobowiązania przewyższającego 30% rocznych przychodów jest obowiązana uzyskać zgodę organu wykonującego funkcje organu założycielskiego.

Art29

1. Państwowy fundusz celowy jest tworzony na podstawie odrębnej ustawy.

2. Przychody państwowego funduszu celowego pochodzą ze środków publicznych, a koszty są ponoszone na realizację wyodrębnionych zadań państwowych.

3. Państwowy fundusz celowy nie posiada osobowości prawnej.

4. Państwowy fundusz celowy stanowi wyodrębniony rachunek bankowy, którym dysponuje minister wskazany w ustawie tworzącej fundusz albo inny organ wskazany w tej ustawie.

5. Do państwowych funduszy celowych nie zalicza się funduszy, których jedynym źródłem przychodów, z wyłączeniem odsetek od rachunku bankowego i daro-wizn, jest dotacja z budżetu państwa.

6. Podstawą gospodarki finansowej państwowego funduszu celowego jest roczny plan finansowy.

7. Ze środków państwowego funduszu celowego mogą być udzielane pożyczki jed-nostkom samorządu terytorialnego, jeżeli ustawa tworząca fundusz tak stanowi.

8. Koszty państwowego funduszu celowego mogą być pokrywane tylko w ramach posiadanych środków finansowych obejmujących bieżące przychody, w tym do-tacje z budżetu państwa i pozostałości środków z okresów poprzednich.

Art30

1. Państwowe i samorządowe osoby prawne są tworzone na podstawie odrębnych ustaw.

2. Podstawą gospodarki finansowej państwowych i samorządowych osób prawnych jest plan finansowy.

3. Plany finansowe państwowych i samorządowych osób prawnych są sporządzane zgodnie z ustawami o ich utworzeniu, z uwzględnieniem przepisów niniejszej ustawy.

Art34

1. Zasada jawności gospodarowania środkami publicznymi jest realizowana przez:

1) jawność debaty budżetowej w Sejmie i Senacie oraz debat budżetowych w organach stanowiących jednostek samorządu terytorialnego;

2) jawność debaty nad sprawozdaniem z wykonania budżetu państwa w Sejmie i debat nad sprawozdaniami z wykonania budżetów jednostek samorządu terytorialnego;

3) podawanie do publicznej wiadomości:

a) kwot dotacji udzielanych z budżetu państwa i budżetów jednostek samorządu terytorialnego,

b) kwot dotacji udzielanych przez państwowe fundusze celowe,

c) zbiorczych danych dotyczących finansów publicznych,

d) informacji o wykonaniu budżetu państwa za okresy miesięczne;

1. jawność debaty nad projektem uchwały w sprawie wieloletniej prognozy finansowej jednostki samorządu terytorialnego;

6) zapewnianie radnym danej jednostki samorządu terytorialnego dostępu do:

a) dowodów księgowych i dokumentów inwentaryzacyjnych - z zachowaniem przepisów o rachunkowości oraz o ochronie danych osobowych,

b) informacji o wynikach przeprowadzonych kontroli gospodarki finansowej,

c) sprawozdania z wykonania planu audytu za rok poprzedni;

ART37

(jest mały błąd bo pomija gminy, bo nie ma tam zarządu zamiast tego jest wójt/burmistrz/prezydent)

1. Zarząd jednostki samorządu terytorialnego podaje do publicznej wiadomości w terminie:

1) do końca miesiąca następującego po zakończeniu kwartału - kwartalną informację o wykonaniu budżetu jednostki samorządu terytorialnego, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki, oraz o udzielonych umorzeniach nie podatkowych należności budżetowych, o których mowa w art. 60;

a) dane dotyczące wykonania budżetu jednostki samorządu terytorialnego w poprzednim roku budżetowym, w tym kwotę deficytu albo nadwyżki,

d) kwoty dotacji otrzymanych z budżetów jednostek samorządu terytorialnego oraz kwoty dotacji udzielonych innym jednostkom samorządu terytorialnego,

e) wykaz udzielonych poręczeń i gwarancji, z wymienieniem podmiotów, których gwarancje i poręczenia dotyczą,

f) wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nie-posiadających osobowości prawnej, którym w zakresie podatków lub opłat udzielono ulg, odroczeń, umorzeń lub rozłożono spłatę na raty w kwocie przewyższającej łącznie 500 zł, wraz ze wskazaniem wysokości umorzonych kwot i przyczyn umorzenia,

g) wykaz osób prawnych i fizycznych oraz jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, którym udzielono pomocy publicznej.

Art38

Minister Finansów ogłasza, w terminie do dnia 31 maja roku następnego, w drodze obwieszczenia, w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej „Monitor Polski”:

1) kwotę i relację do produktu krajowego brutto:

a) państwowego długu publicznego,

b) długu Skarbu Państwa,

c) niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa,

2) kwotę niewymagalnych zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez jednostki sektora finansów publicznych

– według stanu na koniec roku budżetowego.

Art44

3. Wydatki publiczne powinny być dokonywane:

1) w sposób celowy i oszczędny, z zachowaniem zasad:

a) uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów,

b) optymalnego doboru metod i środków służących osiągnięciu założonych celów;

2) w sposób umożliwiający terminową realizację zadań;

3) w wysokości i terminach wynikających z wcześniej zaciągniętych zobowiązań.

4. Jednostki sektora finansów publicznych zawierają umowy, których przedmiotem są usługi, dostawy lub roboty budowlane, na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, o ile odrębne przepisy nie stanowią inaczej.

Art48

Jednostki sektora finansów publicznych, z wyłączeniem jednostek, o których mowa w art. 9 pkt 1, 3 i 4, mogą dokonywać lokat wolnych środków, z wyjątkiem środków pochodzących z dotacji z budżetu państwa:

1) w skarbowych papierach wartościowych;

2) w obligacjach emitowanych przez jednostki samorządu terytorialnego;

3) na rachunkach bankowych w bankach mających siedzibę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

(bo jeżeli minister zaciąga kredyt na dotacje jakiejś organizacji a ta organizacja wsadza na niżej oprocentowaną lokatę niż ten kredyt to państwo traci hajs)

Art. 51.

1. Zamieszczenie w budżecie państwa dochodów z określonych źródeł lub wydat-ków na określone cele nie stanowi podstawy roszczeń ani zobowiązań państwa wobec osób trzecich, ani roszczeń tych osób wobec państwa.

Art. 72.

1. Państwowy dług publiczny obejmuje zobowiązania sektora finansów publicznych z następujących tytułów:

1) wyemitowanych papierów wartościowych opiewających na wierzytelności pieniężne;

2) zaciągniętych kredytów i pożyczek;

3) przyjętych depozytów;

4) wymagalnych zobowiązań:

a) wynikających z odrębnych ustaw oraz prawomocnych orzeczeń sądów lub ostatecznych decyzji administracyjnych,

b) uznanych za bezsporne przez właściwą jednostkę sektora finansów publicznych będącą dłużnikiem.

2. Minister Finansów określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowy sposób klasyfikacji tytułów dłużnych zaliczanych do państwowego długu publicznego, w tym do długu Skarbu Państwa, uwzględniając podstawowe kategorie przedmiotowe i podmiotowe zadłużenia oraz okresy zapadalności.

Pochodzi głównie z realizacji deficytowych budżetów.

Art. 73.

1. Państwowy dług publiczny oblicza się jako wartość nominalną zobowiązań jednostek sektora finansów publicznych po wyeliminowaniu wzajemnych zobowiązań między jednostkami tego sektora.

2. Przez wartość nominalną zobowiązania rozumie się wartość nominalną:

1) wyemitowanych papierów wartościowych;

2) zaciągniętej pożyczki, kredytu lub innego zobowiązania, to jest kwotę świadczenia głównego, należną do zapłaty w dniu wymagalności zobowiązania.

3. Wartość nominalna zobowiązań indeksowanych lub kapitalizowanych odpowiada początkowej wartości nominalnej z uwzględnieniem przyrostu kapitału, wynikającego z indeksacji lub kapitalizacji, naliczonego na koniec okresu sprawozdawczego.

Tak naprawdę nie wartość nominalna tylko realną (przez wzgląd na odsetki). DŁUG PUBLICZNY TO WARTOŚĆ REALNA! (wartość nominalna + odsetki)

Art. 74.

1. Minister Finansów sprawuje kontrolę nad sektorem finansów publicznych w za-kresie przestrzegania zasady stanowiącej, że państwowy dług publiczny nie może przekroczyć 60% wartości rocznego produktu krajowego brutto.

Art. 86.

W przypadku, gdy wartość relacji kwoty państwowego długu publicznego do pro-duktu krajowego brutto, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, ogłoszonej zgodnie z art. 38:

1. jest większa od 50%, a nie większa od 55%, to na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w którym relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa nie może być wyższa niż relacja deficytu budżetu państwa do dochodów budżetu państwa z roku bieżącego wynikająca z usta-wy budżetowej;

jest większa od 55%, a mniejsza od 60%, to:

a) na kolejny rok Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej, w któ-rym:

– nie przewiduje się deficytu budżetu państwa lub przyjmuje się poziom różnicy dochodów i wydatków budżetu państwa, zapewniający, że rela-cja długu Skarbu Państwa do produktu krajowego brutto przewidywana na koniec roku budżetowego, którego dotyczy projekt ustawy, będzie niższa od relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. b, ogłoszonej zgod-nie z art. 38,

– nie przewiduje się wzrostu wynagrodzeń pracowników państwowej sfe-ry budżetowej, w tym pracowników jednostek, o których mowa w art. 139 ust. 2,

– waloryzacja rent i emerytur nie może przekroczyć poziomu odpowiada-jącego wzrostowi cen towarów i usług konsumpcyjnych, ogłoszonego przez Główny Urząd Statystyczny za poprzedni rok budżetowy,

– wprowadza się zakaz udzielania pożyczek i kredytów z budżetu państwa z wyjątkiem rat kredytów i pożyczek udzielonych w latach poprzednich,

– nie przewiduje się wzrostu wydatków w jednostkach, o których mowa w art. 139 ust. 2, na poziomie wyższym niż w administracji rządowej,

b) Rada Ministrów dokonuje przeglądu wydatków budżetu państwa finansowanych środkami pochodzącymi z kredytów zagranicznych oraz przeglądu programów wieloletnich,

c) Rada Ministrów przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu obniżenie relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a,

d) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok mogą być wyższe niż dochody tego budżetu powiększone o nadwyżkę budżetową z lat ubiegłych i wolne środki, jedynie o kwotę związaną z realizacją zadań ze środków, o których mowa w art. 5 ust. 3;

3) jest równa lub większa od 60%, to:

b) Rada Ministrów, najpóźniej w terminie miesiąca od dnia ogłoszenia relacji, o której mowa w art. 38 pkt 1 lit. a, przedstawia Sejmowi program sanacyjny mający na celu ograniczenie tej relacji do poziomu poniżej 60%,

c) wydatki budżetu jednostki samorządu terytorialnego określone w uchwale budżetowej na kolejny rok nie mogą być wyższe niż dochody tego budżetu,

Teraz kiedy przekroczymy 2 próg ostrożności owy to minister może podnieść podatki VAT do 24 lub 25%.

ART. 103.

1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa to plan dochodów i wydatków oraz przy-chodów i rozchodów budżetu państwa sporządzany na cztery lata budżetowe.

2. Wieloletni Plan Finansowy Państwa jest sporządzany w układzie obejmującym funkcje państwa wraz z celami i miernikami stopnia wykonania danej funkcji i uwzględnia:

PRZYJĘTY W UKŁADZIE ZADANIOWYM NA 4 LATA, i zawsze będzie przedłużany na te 4 lata żeby zapobiec zmianom polityki gospodarczej przez kolejne rządy!

Art. 104.

1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa, w podziale na poszczególne lata budżetowe, określa:

1) podstawowe wielkości makroekonomiczne;

2) kierunki polityki fiskalnej;

3) prognozy dochodów oraz wydatków budżetu państwa;

4) kwotę deficytu i potrzeb pożyczkowych budżetu państwa oraz źródła ich sfinansowania;

5) prognozy dochodów i wydatków budżetu środków europejskich;

6) wynik budżetu środków europejskich;

7) skonsolidowaną prognozę bilansu sektora finansów publicznych;

8) kwotę państwowego długu publicznego.

Art. 105.

1. Wieloletni Plan Finansowy Państwa stanowi podstawę przygotowywania projektu ustawy budżetowej na kolejny rok budżetowy.

2. W projekcie ustawy budżetowej na dany rok budżetowy

Art. 109.

1. Ustawa budżetowa jest podstawą gospodarki finansowej państwa w danym roku budżetowym.

2. Ustawa budżetowa składa się z:

1) budżetu państwa;

2) załączników;

3) postanowień, których obowiązek zamieszczenia w ustawie budżetowej wynika z niniejszej ustawy lub z odrębnych ustaw.

3. Ustawa budżetowa jest uchwalana na okres roku budżetowego.

4. Rokiem budżetowym jest rok kalendarzowy.

5. Ustawa budżetowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy.

etowa nie może zawierać przepisów zmieniających inne ustawy.

Art. 110.

Budżet państwa określa:

1) łączną kwotę prognozowanych podatkowych i niepodatkowych dochodów budżetu państwa;

2) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu państwa;

3) kwotę planowanego deficytu budżetu państwa wraz ze źródłami jego pokrycia;

4) łączną kwotę prognozowanych dochodów budżetu środków europejskich;

5) łączną kwotę planowanych wydatków budżetu środków europejskich;

6) wynik budżetu środków europejskich;

7) łączną kwotę planowanych przychodów budżetu państwa;

8) łączną kwotę planowanych rozchodów budżetu państwa;

9) planowane saldo przychodów i rozchodów budżetu państwa;

10) limit zobowiązań z tytułu zaciąganych kredytów i pożyczek oraz emitowanych papierów wartościowych.

Art. 111.

Dochodami podatkowymi i niepodatkowymi budżetu państwa są:

1) podatki i opłaty, w części, która zgodnie z odrębnymi ustawami nie stanowi dochodów jednostek samorządu terytorialnego, przychodów państwowych funduszy celowych oraz innych jednostek sektora finansów publicznych;

2) cła;

3) wpłaty z zysku przedsiębiorstw państwowych oraz jednoosobowych spółek Skarbu Państwa;

4) wpłaty z tytułu dywidendy;

5) wpłaty z zysku Narodowego Banku Polskiego;

6) wpłaty nadwyżki środków finansowych agencji wykonawczych;

7) dochody pobierane przez państwowe jednostki budżetowe, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

8) dochody z najmu i dzierżawy oraz z innych umów o podobnym charakterze, dotyczące składników majątkowych Skarbu Państwa, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

9) odsetki od środków zgromadzonych na rachunkach bankowych państwowych jednostek budżetowych lub organów władzy publicznej, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

10) odsetki od lokat terminowych ustanowionych ze środków zgromadzonych na centralnym rachunku bieżącym budżetu państwa;

11) odsetki od udzielonych z budżetu państwa pożyczek krajowych i zagranicznych;

12) grzywny, mandaty i inne kary pieniężne, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

13) spadki, zapisy i darowizny w postaci pieniężnej na rzecz Skarbu Państwa;

14) dochody ze sprzedaży majątku, rzeczy i praw, niestanowiące przychodów w rozumieniu art. 5 ust. 1 pkt 4 lit. a i b, o ile odrębne ustawy nie stanowią inaczej;

15) inne dochody określone w odrębnych ustawach lub umowach międzynarodowych;

16) środki europejskie i środki

17) odsetki wykupywane przez nabywców obligacji skarbowych.

Art. 112.

1. Wydatki budżetu państwa są przeznaczone w szczególności na:

1) funkcjonowanie organów władzy publicznej, w tym organów administracji rządowej, organów kontroli i ochrony prawa oraz sądów i trybunałów;

2) zadania wykonywane przez administrację rządową;

3) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;

4) dotacje dla jednostek samorządu terytorialnego;

5) wpłaty do budżetu Unii Europejskiej, zwane dalej „środkami własnymi Unii Europejskiej”;

6) subwencje dla partii politycznych;

7) dotacje na zadania określone odrębnymi ustawami;

8) obsługę długu publicznego;

9) wkład krajowy na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich

2. Deficyt budżetu państwa oraz inne pożyczkowe potrzeby budżetu państwa mogą być sfinansowane przychodami pochodzącymi z:

1) sprzedaży skarbowych papierów wartościowych na rynku krajowym i zagranicznym;

2) kredytów zaciąganych w bankach krajowych i zagranicznych;

3) pożyczek;

4) prywatyzacji majątku Skarbu Państwa;

5) kwot pochodzących ze spłat udzielonych kredytów i pożyczek;

6) nadwyżki budżetu państwa z lat ubiegłych;

7) nadwyżki budżetu środków europejskich, z zastrzeżeniem art. 118 ust. 4;

8) innych operacji finansowych.

Art. 114.

1. Budżet państwa składa się z części odpowiadających organom władzy publicznej, kontroli państwowej, sądom, trybunałom i innym organom wymienionym w art. 139 ust. 2, administracji rządowej, przy czym dla poszczególnych działów administracji rządowej oraz dla urzędów nadzorowanych przez Prezesa Rady Ministrów ustala się odpowiednio odrębne części budżetu.

BUDŻET ZADANIOWY SKŁADA SIĘ Z 24 CZĘŚCI

2. W odrębnych częściach budżetu państwa ujmuje się:

1) subwencje ogólne dla jednostek samorządu terytorialnego;

2) rezerwę ogólną;

3) rezerwy celowe;

4) obsługę długu Skarbu Państwa;

5) środki własne Unii Europejskiej;

6) przychody i rozchody związane z finansowaniem potrzeb pożyczkowych budżetu państwa;

1. W załącznikach do ustawy budżetowej zamieszcza się także:

1) plany finansowe:

a) agencji wykonawczych,

b) instytucji gospodarki budżetowej,

c) państwowych funduszy celowych,

d) państwowych osób prawnych, o których mowa w art. 9 pkt 14;

2) wykaz:

a) jednostek otrzymujących dotacje podmiotowe i celowe oraz kwoty do-tacji,

b) programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2 i 3, wraz z limitami wydatków budżetu państwa przezna-czonych na finansowanie tych programów,

c) wieloletnich limitów zobowiązań w kolejnych latach realizacji progra-mów finansowanych z udziałem środków europejskich wraz z wyka-zem wieloletnich limitów wydatków realizowanych w ich ramach;

3) plan wydatków budżetu państwa w roku budżetowym na:

a) realizację projektów pomocy technicznej programów finansowanych z udziałem środków europejskich i środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5,

b) realizację programów współfinansowanych z udziałem środków euro-pejskich i wpłat do wspólnych budżetów pomocy technicznej progra-mów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5,

c) realizację programów, o których mowa w art. 5 ust. 3 pkt 5 lit. c i d

- w szczegółowości klasyfikacji budżetowej: część, dział, rozdział;

4) zestawienie programów wieloletnich w układzie zadaniowym;

5) zestawienie zadań z zakresu administracji rządowej i innych zadań zleconych jednostkom samorządu terytorialnego odrębnymi ustawami;

Art. 124.

1. Wydatki budżetu państwa dzielą się na następujące grupy wydatków:

1) dotacje i subwencje;

2) świadczenia na rzecz osób fizycznych;

3) wydatki bieżące jednostek budżetowych;

4) wydatki majątkowe;

5) wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa;

6) wydatki na realizację programów finansowanych z udziałem środków, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 2, w tym wydatki budżetu środków europejskich;

7) środki własne Unii Europejskiej.

1. Świadczenia na rzecz osób fizycznych obejmują wydatki budżetu państwa kierowane, na podstawie odrębnych przepisów, bezpośrednio lub pośrednio do osób fizycznych, a niebędące wynagrodzeniem za świadczoną pracę.

4. Wydatki majątkowe obejmują:

1) wydatki na zakup i objęcie akcji oraz wniesienie wkładów do spółek prawa handlowego;

2) wydatki inwestycyjne państwowych jednostek budżetowych oraz dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów inwestycji realizowanych przez inne jednostki.

5. Wydatki na obsługę długu Skarbu Państwa obejmują w szczególności wydatki budżetu państwa z tytułu oprocentowania i dyskonta od skarbowych papierów wartościowych, oprocentowania zaciągniętych kredytów i pożyczek oraz wypłat związanych z udzielonymi przez Skarb Państwa poręczeniami i gwarancjami, a także koszty związane z emisją skarbowych papierów wartościowych.

Art. 125.

1. Środki własne Unii Europejskiej ujmuje się w ustawie budżetowej w wysokości ustalonej w toku procedury budżetowej Unii Europejskiej.

2. Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza się:

1) udział we wpływach z ceł, opłat rolnych i cukrowych;

2) środki obliczone na podstawie podatku od towarów i usług, zgodnie z metodologią wynikającą z przepisów Unii Europejskiej;

3) środki obliczone na podstawie wartości rocznego dochodu narodowego brutto.

3. Do środków własnych Unii Europejskiej zalicza się również odsetki i kary za nieterminowe lub nieprawidłowo naliczone płatności.

Tryb opracowywania i uchwalania budżetu państwa

Art. 138.

1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów założenia projektu budżetu państwa na rok następny, uwzględniające ustalenia przyjęte w Wieloletnim Planie Finansowym Państwa oraz kierunki działań zawarte w przyjętym przez Radę Ministrów Programie Konwergencji,

2. Materiały do projektu ustawy budżetowej opracowują i przedstawiają Ministrowi Finansów dysponenci części budżetowych,

Art. 139.

1. Minister Finansów przedstawia Radzie Ministrów projekt ustawy budżetowej na rok następny wraz z uzasadnieniem.

2. Minister Finansów włącza do projektu ustawy budżetowej dochody i wydatki Kancelarii Sejmu, Kancelarii Senatu, Kancelarii Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej, Trybunału Konstytucyjnego, Najwyższej Izby Kontroli, Sądu Najwyższego, Naczelnego Sądu Administracyjnego wraz z wojewódzkimi sądami administracyjnymi, Krajowej Rady Sądownictwa, sądownictwa powszechnego, Rzecznika Praw Obywatelskich, Rzecznika Praw Dziecka, Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Generalnego Inspektora Ochrony Danych Osobowych, Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, Krajowego Biura Wyborczego i Państwowej Inspekcji Pracy.

Inicjatywa ustawodawcza w sprawie budżetu państwa może być zgłaszana tylko i wyłącznie przez Radę ministrów. Do 15 maja do ministra zgłaszają się do gestorzy finansowych z przedstawienie potrzeb. Najczęściej gestorzy estymują potrzeby finansowe z poprzedniego roku najczęściej inflacją i składają to do 15 maja. Następnie minister zestawia je z możliwościami. Dodaje do tych potrzeb „święte krowy” wymienione w art. 139, nazywane tak ze względu na to że im nie można obciąć budżetu. Dochody rok rocznie do wydatków wychodzą na minusie o ok. 40 mld zł. Ta różnica musi być jakoś załatana instrumentami co też musi być uwzględnione w planie. Następnie przedstawia to radzie ministrów, oni się targują i następnie w formie uchwały zatwierdzają projekt ustawy do września poprzedniego roku. Następnie ląduje to w sejmie w przeciągu 7 dni, i przedstawiane jest posłom. Deficyt który jest przyjęty w uchwale rady ministrów jest nienaruszalny. Po pierwszym czytaniu ląduje w komisji finansów publicznych, mogą coś zmieniać ale nie mogą naruszyć kotwicy (deficytu). Następnie mamy 2 czytanie, gdzie posłowie mogą zgłaszać poprawki ale nie mogą naruszyć kotwicy! (mogą ew. zabrać komuś bądź podnieść komuś podatki kiedy chcą podnieść gdzieś budżet). Następnie 3 czytanie, nad którym następuje głosowanie nad poprawkami (przynajmniej 50% obecnych 2/3 głosów za poprawkami). Następnie po 3 czytaniu uchwalenie USTAWY budżetowej. Następnie ląduje w senacie, senat zgłasza poprawki. Sejm głosuje nad poprawkami senatu. A potem przekazywany jest do prezydenta może go zatwierdzić albo wysłać do trybunału konstytucyjnego (NIE MOŻE ZGŁOSIĆ VETA!). kiedy prezydent się zgadza przed 31.XII to wchodzi ona w życie od 1.I. Gdyby jednak trafił do trybunału i przekroczony zostałby termin 31.XII to wtedy obowiązuje Prowizorium budżetowe (uchwała ministra). Uchwalenie ustawy kończy publikacja w dzienniku ustaw.

Art. 140.

1. W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną nie wyższą niż 0,2% wydatków budżetu.

2. W budżecie państwa mogą być tworzone rezerwy celowe

3. Suma rezerw celowych, o których mowa w ust. 2 pkt 1 i 4, nie może przekroczyć 3% wydatków budżetu.

Art. 141.

Rada Ministrów uchwala projekt ustawy budżetowej i wraz z uzasadnieniem przedkłada go Sejmowi w terminie do dnia 30 września roku poprzedzającego rok budżetowy.

Art. 146.

1. Dysponenci części budżetowych, w terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej, przekazują jednostkom podległym informacje o kwotach dochodów i wydatków, w tym wynagrodzeń.

2. Jednostki, o których mowa w ust. 1, sporządzają plany finansowe celem zapewnienia ich zgodności z ustawą budżetową.

3. Przepisu ust. 1 nie stosuje się do kwot dochodów z podatków i ceł pobieranych przez jednostki podległe Ministrowi Finansów.

Art. 148.

W terminie 21 dni od dnia ogłoszenia ustawy budżetowej dysponenci części budżetowych przekazują:

1) jednostkom samorządu terytorialnego informacje o kwotach dotacji celowych, dotacji na zadania z zakresu administracji rządowej, zadania inspekcji i straży, dotacji na realizację zadań własnych oraz o kwotach dochodów związanych z realizacją zadań z zakresu administracji rządowej oraz innych zadań zleconych odrębnymi ustawami jednostkom samorządu terytorialne-go, określonych w ustawie budżetowej;

2) samorządom województw informacje o środkach na realizację programów finansowanych z udziałem środków europejskich, dla których zarządy województw są instytucją zarządzającą lub pośredniczącą, określonych w ustawie budżetowej.

Znaczącym źródłem dochodów budżetu państwa są podatki, zysk wygospodarowany przez NBP, Zyk przedsiębiorstw państwowych itd. On stale rośnie, dostajemy również dotacje które rosną. GŁÓNIE KASE MAMY Z PODATKÓW!

W strukturze wydatków najwięcej mają subwencje i dotacje ~40%, świadczenia na rzecz osób fizycznych (dopłaty do ubezpieczeń dla ludzi z sektorów państwowych 3,5mln ludzików)

Kwotowo:

Subwencje 130mld

Ludziki 22mld

Wydatki bieżące jednostek 51mld

Projekty z Uni 45mld

Wydatki majątkowe 17lmd

Obsługa długu 28mld

Własne z Uni UE 12mld

Jednostki samorządu terytorialnego zostały ukształtowane w Polsce w 2 okresach:

1. 8.III.1990r. – 2478 (306 miejskie, 586 miejsko wiejskie reszta 1586 wiejskie gminy)

2. 2 ustawy z 5.VI.1998r – 314 pow. Ziemskich 65 pow. grodzkich i 16 województw

	Uchwałodawczy (kontrolny)	Wykonawczy	nadzorczy
Województwo	Sejmik wojewódzki	Zarząd województwa	wojewoda
Powiat	Rada powiatu	Zarząd powiatu	Starosta powiatu
gmina	Rada gminy	Wójt, burmistrz, prezydent	Wójt, burmistrz, prezydent

Samorządowy sektor finansów publicznych obejmuje:

1. Jednostki samorządu terytorialnego

2. Organy jednostek samorządu terytorialnego

3. Związki jednostek samorządu terytorialnego

4. Jednostki organizacyjne jednostek samorządu terytorialnego

Podstawy prawne gospodarowania finansami w JST:

1. Konstytucja 2.IV.1997r.

2. Europejska karta samorządu terytorialnego 1993 – umowa międzynarodowa, jest aktem prawa obowiązującego w Polsce od 1 stycznia 1994

To wszystko co jest zawarte w EKST jest również w konstytucji.

Polska konstytucja art. 167 i 168 zawierają:

1. JST zarządzają finansami samodzielnie i na własną odpowiedzialność

2. JST realizują zadania na które winny otrzymywać adekwatne środki finansowe,

3. wraz ze zmianą zadań JST powinny zmieniać się również środki finansowe.

4. JST winny mieć udział w dochodach centralnych

5. JST finansowo słabsze winny korzystać z mechanizmów wyrównawczych

6. System finansowy JST powinien być zróżnicowany – powinny mieć dostęp do rynku finansowego, emitować papiery wartościowe itd.

7. JST powinny mieć własne wpływy podatkowe i powinny stosować władztwo podatkowe – uprawnienia gmin(tylko one realizują władztwo) do:

   1. Nakładania podatków

   2. Ustalania ulg i zwolnień

   3. Poboru wpływów

   4. Rozdysponowania wpływów

Dochody JST określa ustawa

Ustawa z 13.XI.2003 o dochodach JST jej czas działania przewidziano na lata 2004 – 2006, ale po tym czasie nikt nie zareagował żeby przedłużyć żywotność tej ustawy i w 2007 roku wypuszczono rozporządzenie ministra finansów, które to rozporządzenie zgłoszono do TK i zostało odrzucone przez TK i wtedy parlament nowelizuje starą ustawę 7.IX.2007.

Do tego do ustaw regulujących finanse JST należy dodać ustawę z 24.VII.2003 o RJO, do tego ustawę z 12.I.1991 o podatkach i opłatach lokalnych (ale ta ustawa mówi tylko o niektórych podatkach lokalnych o reszcie mówi np. ta o podatkach rolnych, o podatkach leśnych, o podatku od spadków i darowizn) do tego trzeba dołączyć akty prawa miejscowego (ustawy sejmików dotyczące innych obciążeń finansowych )

Instrumentem w oparciu o który prowadzona jest gospodarka finansowa JST jest budżet gmin! Taki budżet tworzy organ wykonawczy! Przyjmuje to do realizacji organ stanowiący (robiąc z niego ustawę) później wykonuje się taki budżet nie przekraczając zasad wydatków. Budżet może podlegać zmianom.

Póki co budżet JST jest realizowany w oparciu o budżet tradycyjny natomiast na 2012 rok w województwach będzie konstruowany budżet zadaniowy. W budżecie zadaniowym określa się stopień realizacji celów poprzez mierniki. Cała filozofia to stworzenie takich mierników.

GMINY

Niektóre z zapisów konstytucyjnych są realizowane w gminach a inne nie

Polska konstytucja art. 167 i 168 zawierają:

1. JST zarządzają finansami samodzielnie i na własną odpowiedzialność - realizowane

2. JST realizują zadania na które winny otrzymywać adekwatne środki finansowe – nie realizowane

3. wraz ze zmianą zadań JST powinny zmieniać się również środki finansowe. – nie realizowane

4. JST winny mieć udział w dochodach centralnych – realizowane (dochody PIT 39,34% - od podatników w danej gminie, CIT 6,71% - od firm i osób prawnych z danej gminy)

5. Mają władztwo podatkowe (rolny, leśny, od nieruchomości, od środków trans, karta podatkowa, od czynności cywilno prawnych, spadków i darowizn)

6. JST o słabszych finansach powinny być wspierane wyrównawczo – realizowane (subwencja ogólna)

7. Gminy mogą emitować papiery wartościowe, kupować je.

dochody własne:

1. Wpływy z podatków lokalnych

2. Wpływy z opłat (opłata skarbowa, opłata miejscowa, opłata eksploatacyjna, opłata adjacencka, opłata z licencji na sprzedaż napoi alkoholowych)

3. 5% udział gmin w dochodach pobieranych przez gminy na rzecz budżetu państwa na rzecz zadań administracyjnych zleconych przez państwo (zmiana dowodów, praw jazdy)

4. Dochody z jednostek budżetowych i samorządowych zakładów budżetowych

5. Wpływy z majątku gminnego:

   1. z tytułu sprzedaży

   2. dywidendy

   3. z czynszów z tytułu dzierżawy

   4. z przekształcenia wieczystego użytkowania we własność

   5. opłaty za wieczyste użytkowanie

6. spadki, zapisy, darowizny, grzywny, kary, mandaty

7. odsetki od depozytów bankowych

8. odsetki od udzielonych kredytów, poręczeń i gwarancji

9. spłaty poprzednio udzielonych kredytów

10. dyskonta od papierów wartościowych które zakupuje gmina

11. inne dochody (np. wpływy z komunalizacji i sprzedaży nieruchomości)

dochody z subwencji (pochodzi od subwentino – pomoc), JST są subwencjonowane ponieważ gdyby nie to, to mogłoby by się okazać że dochody własne nie wystarczają na realizację nałożonych na nie obowiązków. (subwencja – transfer środków pieniężnych z budżetu państwa do budżetu JST z uwagi na zbyt niskie dochody własne).

Jest to regulowane ustawą, a zawarte są w niej zasady przyznawania subwencji.

W Polsce, Niemczech i kilku innych krajach dochody JST pochodzą głównie z transferu (subwencji) bo są niskie wpływy z podatków lokalnych, na odwrót jest np. w Szwecji.

Subwencja ogólna dla gmin składa się z:

1. część wyrównawcza

   1. kwota podstawowa – otrzymuje gmina której wskaźnik dochodów w przeliczeniu na 1 mieszkańca(G) jest mniejszy niż 92% analogicznego wskaźnika dla wszystkich gmin (GG)

   2. kwoty uzupełniającej – otrzymują gminy które mają średnią gęstość zaludnienia < niż ta w kraju oraz mają dochód na 1 mieszkańca nie wyższy niż 150%G w stosunku do GG

2. część równoważąca – mechanizm poziomego wyrównywania dochodów między gminami bogatymi i biednymi

3. część oświatowa (nie ma charakteru wyrównywania sytuacji dochodowej gmin)

Ad. część wyrównawcza

G = dochody podatkowe/liczba mieszkańców.

Dochody podatkowe gminy (2 opłaty, 6 podatków podstawowych, 2 udziały w podatkach):

1. podatku od nieruchomości

2. rolnego

3. leśnego

4. od środków transportowych

5. od czynności cywilnoprawnych

6. od osób fizycznych opłacanego w formie karty podatkowej

7. z opłaty skarbowej

8. wpływów z opłaty eksploatacyjnej

9. udział we wpływach z podatku dochodowego od osób fizycznych

10. udział we wpływach z podatku dochodowego od osób prawnych

dochody są liczone jako dochody podatkowe rzeczywiste i potencjalne(te które nie zostały zrealizowane w związku z ulgami).

Mamy 3 kategorie biedy gmin:

1. G < 40%GG i wtedy Kp = Lm * (99% (40%Gg – G ) + 41,97%Gg

2. G między 40 a 75% GG i wtedy Kp = Lm * (83%(75%GG-G) + 12,92Gg

3. G między 75% a 92% GG i wtedy Kp = Lm * (76%(92%GG-G)

Kwotę uzupełniającą liczy się wg:

Ku = 0,17*Gg*Lm*(Zk-Zg)/Zk

Zk – średnia gęstość zaludnienia w kraju

Zg – średnia gęstość zaludnienia w gminie

Gg – wskaźnik dochodów podatkowych na jednego mieszkańca dla wszystkich gmin

Ad. kwota równoważąca

Gminy bogate to te w których g > niż 150%GG

Klasy bogactwa gmin:

1. 150% < G < 200%GG i wtedy Kw = Lm *(20%(G-150%GG)

2. 200%< G < 300% GG i wtedy Kw = Lm *(10%GG + 25%(G – 200%GG)

3. G>300%GG i wtedy Kw = Lm * (35%GG + 30%(G-300%GG)

Takie dopłaty to tak zwane Janosikowe.

Pieniądz

Funkcje pieniądza:

1. pieniądz jest miernikiem wartości możemy nim mierzyć wartość pracy, zysk, przychody/dochody itd.

2. Jest środkiem wymiany (cyrkulacji)

3. Jest środkiem tezauryzacji – funkcja oszczędnościowa (najlepiej egzyplifikować prawem Kopernika – pieniądz lepszy wypiera z obiegu pieniądz gorszy – bo pieniądz lepszy podlega oszczędzaniu)

Pieniądz jest towarem a zatem ma swoją cenę. Ceną pieniądza jest stopa procentowa.

Z jakich elementów powinna składać się stopa procentowa:

1. Utraty wartości pieniądza (inflację)

2. Powinna być wynagrodzeniem wierzyciela za czas oczekiwania

3. Uwzględniać ryzyko z tytułu nie wypłacalności dłużnika

Kosztem pieniądza obcego są odsetki.

Formuła na odsetki proste

K – kwota kapitału pożyczonego

D – odsetki

T – czas

(ważne żeby czas i odsetki były w takich samych momentach czasowych (co miesiąc)

Pieniądz zmienia swoją wartość w czasie!

Pieniądz zmienia swoją wartość ze względu na inflację, z którą mamy do czynienia gdy więcej jest pieniędzy na rynku niż produktów.

Inną wartość ma pieniądz dyspozycyjny (ten który mamy) niż oczekiwany (należności itd.). im wyższy czas i stopa procentowa tym aktualna wartość pieniądza niższa.

Do ustalania aktualnej wartości przyszłej wartości jest rachunek dyskontowy.

Suma skapitalizowana po n okresach (inaczej rachunek kapitalizacyjny)

Dyskontowy jest odwrotnością tego wzoru. – określa ile warta jest dziś złotówka którą otrzymam za rok dwa trzy przy złożeniu jej w depozycie

Zawarto umowę o pożyczkę na kwotę 50k zł która zostanie spłacona po 4 latach wraz z odsetkami na poziomie 16% naliczane raz w roku. Przyszła wartość kredytu to:

Kp – 50000

Odestki po 1 roku = 8000

Po 1 roku 58000

Odsetki po 2 roku = 9580

Po 2 roku 67280

Odestki po 3 roku = 10765

Po 3 roku 78045

Odsetki po 4 roku = 12487

Po 4 roku do spłacenia jest 90532

Realna stopa procentowa(uwzględnia inflację):

Odsetki mogą być pobierane:

1. Z góry (dyskonto) – jeżeli pożyczamy 100k zł potrącone 10k to dyskonto i do dyspozycji mamy 90k

2. Z dołu (inkas) – normalne spłacanie

Firma może uzyskać kredyt roczny 8k zł w przypadku inkasa ich stopa wynosi 20% w razie spłaty z góry stopa dyskonta to 18%. Aby to obliczyć należy stopę dyskonta przeliczyć na stopę inkasa.

Robi się to przy pomocy wzoru:

d – stopa odsetek naliczanych z dołu

ds – stopa odsetek z góry

w naszym wypadku d = 22%

18% dyskonta daje nam 22 % dyskonta. Dlatego bardziej opłaca się zapłacić 20% dyskonta.

Podstawy analizy sytuacji finansowej przedsiębiorstwa

Analiza finansowa jest metodą która pozwala oceniać sytuację finansową przedsiębiorstwa/podmiotu gospodarczego.

Analiza polega na rozłożeniu danego zjawiska finansowego na części składowe, na badaniu ich i szukaniu związków zachodzących między nimi.

Wybór najkorzystniejszych alternatyw do podejmowania decyzji związanych ze źródłami finansowania działalności przedsiębiorstwa – wyniki analizy!

Z wyników korzystają:

1. Zarządzający przedsiębiorstwem

2. Banki/firmy ubezpieczeniowe/władze skarbowe

3. Akcjonariusze

4. Konkurenci

5. Partnerzy

Prowadząc ocenę na podstawie analizy mamy problem związany z inflacją ale potrafimy sobie z nią poradzić.

Uwzględnienie inflacji w ocenie sytuacji finansowej przedsiębiorstwa:

W – nie	Lata
	1
Zysk nominalny (wg cen bieżących) Współczynnik inflacji Zysk według cen porównywalnych (realnych) z roku 1 Zysk według cen porównywalnych (realnych) z roku 3	80000 - 80000 80000*1,09*1,15 = 100280

współczynnik inflacji = (stopa inflacji + 100) / 100

z naszych obliczeń wynika że w roku 2 było najlepiej dla roku 1

Nie można prowadzić oceny sytuacji finansowej przy pomocy analizy bez sprawozdań finansowych.

Sprawozdania finansowe podstawą analizy!

Najważniejszymi sprawozdaniami wykorzystywanymi w analizie są bilans oraz rachunek zysków i strat.

1. Bilans to zestawienie na określony czas stanu majątku(aktywa) firmy oraz źródeł jego finansowania(pasywa). Po stronie lewej są aktywa (majątek trwały i obrotowy) po prawej pasywa (kapitał własny pochodzenia zewnętrznego (akcje) i wewnętrznego (część zysku), zobowiązania długoterminowe)

Majątek trwały powinien mieć pokrycie w kapitale stałym.(kapitały własne i zobowiązania długoterminowe) – złota zasada

Sposób uszeregowania w bilansie:

Aktywa uszeregowane są według rosnącego stopnia łatwości zamiany ich płynności (im łatwiej zamienić na gotówkę)

Pasywa uszeregowane według stopnia pilności ich zwrotu (na górze najmniej pilne)

1. Rachunek zysków i strat (wyników) to sprawozdanie finansowe zawierające przychody oraz źródła kosztów. Ten rodzaj sprawozdania to przychody na różnych poziomach działalności oraz ich koszty. Rachunek wynikiem zamyka się zyskiem bądź stratą, oczywiście zysk bądź strata powinny pokrywać się z tym co zamieszczamy w bilansie.

W przedsiębiorstwie wyróżniamy:

1. Działalność operacyjną

2. Działalność finansową

3. Zdarzenia nadzwyczajne

Zysk – koszty = zysk operacyjny

Zysk operacyjny – zapłacone odsetki = zysk brutto

Zysk brutto – podatek = zysk netto

Zysk netto dzielimy na:

1. Dywidendę

2. Kapitał własny wewnętrzny

Amortyzacja jest kosztem ale nie jest wydatkiem (zmniejsza obciążenia podatkowe powiększając koszty, jest wirtualnym kosztem (na papierze))

Nadwyżka finansowa jest realnym rzeczywistym zyskiem, ponieważ jest to zysk + amortyzacją. (jest to rzeczywisty Cash flow!)

Wydatki które nie są kosztami:

1. Koszt reprezentacji

2. Członkostwo w różnych organizacjach

Analiza wskaźnikowa – ważny element analizy finansowej

Wskaźniki:

1. Grupa wskaźników rentowności (zyskowności)

   1. Wskaźnik zyskowności sprzedaży = zysk netto/sprzedaż netto (inaczej jest to marża sprzedaży – może się bardzo wahać zależy od produktu i cyklem obrotu)

   2. Wskaźnik zyskowność majątku = zysk netto/majątek ogółem(aktywa)

   3. Wskaźnik zyskowności kapitałów własnych = zysk netto/kapitały własne

Tych 2 używa się do określenia dźwigni kapitałowej co oznacza że przedsiębiorstwo korzysta z kapitałów obcych. Dźwignia kapitałowa = wskaźnik zyskowności kapitałów własnych – wskaźnik zyskowności majątku, przy czym pamiętamy o tym że płacimy odsetki i mamy mniejsze kości

(Zysk netto + odsetki – podatek)/aktywa = skorygowana zyskowność majątku w związku z tym dźwignia będzie efektem różnicy między zyskownością kapitałów własnych – wskaźnik skorygowanej zyskowności majątku.

1. Wskaźniki bieżącej płynności finansowej (pozwala dokonać nam oceny zdolności przedsiębiorstwa do spłaty zobowiązań krótkoterminowych/bieżących)

   1. Wskaźnik bieżącej płynności = aktywa obrotowe/zobowiązania bieżące (przyjmuje się że powinna wynosić między (1,5 a 2) – poniżej będą problemy ze spłatą, ale lepiej można wykorzystywać dźwignię, natomiast powyżej oznacza że firma nie do końca wykorzystuje kredyty)

   2. Wskaźnik płynności szybkiej = płynne środki obrotowe (aktywa obrotowe – zapasy)/zobowiązania bieżące

Płynne środki obrotowe = gotówka, należności papiery wartościowe

(optymalna wielkość 1,1 -2)

1. Wskaźniki zdolności zadłużenia służą do terminowego spłacania zobowiązań nie tylko bieżących ale i długoterminowych

   1. Wskaźnik obciążenia majątku zobowiązaniami = zobowiązania ogółem/majątek ogółem

(wskaźnik np. 57,6% to możemy powiedzieć że im niższy wskaźnik tym większa niezależność finansowa firmy od obcych kapitałów)

1. Wskaźnik pokrycia majątku kapitałami własnymi = kapitał własny/majątek ogółem (aktywa)

(jeżeli wskaźnik obciążenia majątku = 57,6 to wskaźnik pokrycia = 42,4)

1. Wskaźnik pokrycia zobowiązań nadwyżką finansową = nadwyżka finansowa(zysk netto+amortyzacja)/zobowiązania

1. Wskaźniki rynku kapitałowego

   1. Wskaźnik zysku na 1 akcję = zysk netto/liczba wyemitowanych akcji

   2. Wskaźnik ceny do zysku na 1 akcję = cena rynkowa/zysk na 1 akcje (jeżeli ten wskaźnik wzrasta oznacza to iż inwestorzy decydują się płacić więcej niż poprzednio za 1 akcje a to wynika ze wzrostu firmy itd.)

   3. Stopa dywidendy (miara inwestowania w akcje różnych frm) = dywidenda na 1 akcję/cenę 1 akcji (im wyższy wskaźnik tym wyższe korzyści akcjonariuszy)

Stopa zyskowności kapitałów własnych i o progu zysku

Powinno się dążyć do najwyższej zyskowności kapitałów własnych i to zależy od:

1. Wielkości zysków

2. Wielkości kapitałów własnych

Im wyższa zyskowność tym większa zyskowność akcjonariuszy.

Poziom stopy zyskowności i dynamika wzrostu najważniejsze czynniki

Stopę powinniśmy oczyścić o wpływ inflacji

Inflacja z jednej strony wpływa na zmniejszenie wartości kapitałów własnych i jej uwzględnianie jest bardzo ważne.

Nominalna stopa kapitałów własnych = zysk netto/wartości kapitałów własnych*100%

Realna stopa kapitałów własnych (Dr) = (Dn – Di) /(100 +Di)

Dn – nominalna stopa zyskowności

Di – stopa inflacji

4 spółki

Zysk netto

	Stopy zysku kapitałów własnych nominalne (w roku 2)	Realna stopa zysku kapitałów własnych	Kapitał	1 rok (zysk)	2 rok (zysk)	Delta	Zysk wg cen roku 2	Zmiany zysku wg cen porównywalnych
A	7%	-0,02%	5400	350	378	+8%	381,5	-3,5
B	5%	-3,7%	9000	300	450	+50%	327	123
C	15%	+5,5%	3400	500	510	+2%	545	-35
D	24%	+13,8%	3000	900	720	-20%	981	-261

współczynnik inflacji między 1 a drugim rokiem = 1,09% (współczynnik)

W takim razie stopa to 9%

Jedynie spółka B uzyskała zysk.

Aby zabezpieczyć się przed błędnymi wnioskami trzeba stwierdzić czy zysk umożliwia pokrycie deprecjacji kapitałów własnych które pod wpływem inflacji temu procesowi podlegają

(Sam wzrost zysku nic nie oznacza, trzeba sprawdzić czy może on zaspokoić deprecjacje kapitału firmy)

Poprzez realną stopę zysku sprawdzamy które firmy wypracowały taki zysk który pozwoli na wypłatę dywidend lub powiększenie kapitałów własnych. (C i D)

Deprecjacja kapitałów własnych (do poprzedniej tabelki)

	Deprecjacja kapitałów własnych	Wynik po uwzględnieniu deprecjacji
A	5400*0,09 = 486	378-486=-108
B	9000*0,09 = 810	450-810=-360
C	3400 * 0,09 = 306	510-306=204
D	3000 * 0,09 = 270	720-270=450

Ten ostatni rachunek informuje że tylko firma C i D mają realne zyski na rozwój firmy/wypłatę dywidend.

Przedstawiony przykład pokazuje że poziom zysku jest istotny tylko jeżeli realna stopa zyskowności jest na +.

Zyskowność firmy oceniamy, za pomocą różnych wskaźników. Kluczowe znaczenie ma jednak zyskowność kapitałów własnych i to w ujęciu realnym! Ponieważ wówczas możemy się tylko dowiedzieć czy nasz zysk pokrywa inflacje a w wyniku deprecjację kapitału własnego. Jeżeli stopa jest na minusie to nie ma ekonomicznej podstawy do wypłaty dywidend. Jeżeli stopa zyskowności realna jest dodatnia to ew. wypłata dywidendy nie powinna przekraczać tej kwoty. Wystąpienie w firmie ujemnej realnej stopy zyskowności kapitałów własnych nawet przy nominalnym wzroście zysku wymaga działań naprawczych.

Próg zysku!

Koszty stałe – w pewnych granicach rozmiarów produkcji nie podlegają zmianie (koszty amortyzacji, zarządu, dozoru) – maleją w przeliczeniu na każdą kolejną jednostkę produkcji, gdy liczone są na jednostkę.

Koszty zmienne – zmieniają się wraz ze wzrostem rozmiarów produkcji.

Chodzi o osiągnięcie takiego poziomu produkcji i sprzedaży po przekroczeniu których można pokryć koszty.

Formuła na próg zysku

Q=F/C-Zj

Q – wielkość produkcji sprzedaży

F – suma kosztów stałych

C – cena

Zj – koszty zmienne (na 1 jednostkę produkt)

Przedsiębiorstwo przewiduje uruchomienie nowego produktu koszty stałe – 400000, da to możliwość produkowania 80000 nowych wyrobów wobec tego, a cena to 15 a koszty zmienne 7

Q = 50000 sztuk

Po przekroczeniu tej liczby firma osiąga zysk (czyli zysk z (80000 – 50000) * (15-7))