POLITYKA MONETARNA

1. Inflacja jest zjawiskiem pieniężnym - występuje, gdy jest nadmierna podaż pieniądza;

2. Stabilny poziom cen stwarza najlepsze warunki do długookresowego rozwoju - brak inflacji stwarza konieczny warunek do rozwoju gospodarczego. Wzrost poziomu cen poniżej 2% oznacza brak inflacji;

3. Gotówka emitowana przez Bank Centralny stanowi jedynie około 10% podaży pieniądza; ogółem pozostała część jest tworzona przez instytucje kredytowo - pożyczkowe;

4. Bank Centralny jako realizator polityki pieniężnej - Bank Centralny jest jednostką niezależną od rządu i polityki (Bank Unii Europejskiej i amerykański Bank Centralny - skrajna niezależność; nikt nie ośmieli się ich krytykować; ma pełną autonomię, bo nikt nie wywiera na nim presji);

5. Strukturalny brak płynności warunkiem koniecznym skuteczności polityki pieniężnej; strukturalny brak płynności kiedy wszyscy pożyczko- i kredytodawcy razem wzięci nie mają wystarczająco gotówki. Wtedy zwracają się do Banku Centralnego, który dyktuje warunki pożyczek dla tych banków (może pożyczać drogo, tanio lub w ogóle nie pożyczać). Bank Centralny pożycza pieniądze poprzez operacje otwartego rynku (sprzedaż - kupno akcji i obligacji. Sprzedaż akcji - zmniejsza podaż pieniądza, kupno akcji - zwiększa podaż pieniądza). Jeśli nie ma strukturalnego braku płynności Bank Centralny jest nieskuteczny.

6. Operacje otwartego rynku i stopy procentowe Banku Centralnego (odpowiedź w poprzednim pytaniu).

7. Dodatnie realne stopy procentowe - warunek konieczny dla działania systemu gospodarczego; stopa procentowa - cena pieniądza (rocznie);

8. Stopa referencyjna NBP - minimalna stopa rentowności 28-dniowych operacji otwartego rynku (teraz wynosi 14,5 %). Bank Centralny zapewnia rentowność 14,5 % swoich papierów wartościowych (bank komercyjny wie, z e kupując papier wartościowy Banku Centralnego uzyska 14,5 % w skali rocznej zysku). Im wyższa stopa referencyjna tym więcej chętnych banków komercyjnych do kupowania akcji Banku Centralnego, tym samym nie opłaca się im dawać kredytów i pożyczek np. ludności (lepiej inwestować bezpiecznie w Bank Centralny).

9. Bilans płatniczy a podaż pieniądza.

10. Monetarna polityka ekspansywna a polityka restrykcyjna. Ekspansywna - zwiększanie podaży pieniądza; restrykcyjna - zmniejszanie podaży pieniądza.

SYSTEM PODATKOWY (wstęp)

Nie ma klarownych zasad tak, jak w polityce monetarnej.

System podatkowy jest elementem systemu fiskalnego (wariacje polityczne i niestabilność, nieprzewidywalność).

Podstawowe zasady:

1. Powinna być zasada równości wertykalnej - czyli im wyższy dochód tym wyższy podatek. Zasada liniowa - wszyscy płaca taki sam podatek.

2. Kryterium sprawiedliwości społecznej założenia:

• podatki pośrednie niesprawiedliwe, gdyż nie da się ich zróżnicować społecznie; podatki pośrednie nie powinny być istotnym źródłem dochodu narodowego (np. USA);

• sprawiedliwe są tylko podatki dochodowe. Sprawiedliwy jest system schodkowy (im większy dochód osobisty tym większy podatek) w rozliczaniu podatku dochodowego (skrajnie podzielone w USA - 35 progów).

System podatkowy dzieli się na:

• budżet państwa

• budżet jednostek samorządowych (mogą same ustalać sobie dochód - np. podatek od nieruchomości)

• część podatków może być jednocześnie podatkiem jednostek samorządowych i rządowych (PIT - podatek od osób fizycznych i CIT - podatek od osób prawnych);

POLITYKA I PRAKTYKA FISKALNA

Należy tak kształtować wydatki publiczne, aby budżet nie był deficytowy (aby wydatki nie przewyższały dochodów).

Deficyt budżetowy stwarza konieczność zaciągania pożyczek.

Dług publiczny suma deficytów budżetowych.

Dominujące założenie dla światowej polityki fiskalnej - budżet z nadwyżką.

2001 - 10 - 10

POLITYKA MONETARNA

Podaż pieniądza (na jakiś dzień)

Składa się z dwóch podstawowych składników:

Pieniądz bankowy (żyrowy, kredytowy)	Pieniądz rezerwowy (emisyjny Banku Centralnego)
15% podaży pieniądza	85% podaży pieniądza
Nie ma postaci materialnej; widnieje jako zapis na koncie	Powstaje w wyniku operacji otwartego rynku Banku Centralnego
Składa się z: rachunki walutowe ok. 20% (17% podaży pieniądza) depozyty złotowe (terminowe i na żądanie) - 68%	Składa się z: gotówka (banknoty i monety) - ok. 75% w obiegu (7.5% - w kasach banków komercyjnych) rachunki banków komercyjnych w NBP (25% - pieniądza rezerwowego)
	Jest nim wyłącznie pieniądz krajowy (u nas PLN)







Środki zagraniczne i kredyty tam zaciągane mają większy wpływ na podaż pieniądza w kraju niż pieniądz Banku Centralnego.

Miary pieniądza

Prognozy podaży pieniądza nie przyjmuje się na czas dłuższy niż 1 rok;

M0 = podaż pieniądza rezerwowego jest to wielkość wynikowa, a nie parametr, którego Bank Centralny używa do regulacji podaży pieniądza. Agregat jest niestabilny w czasie (np. okres rozliczeń podatkowych powoduje nagłe zapotrzebowanie na gotówkę, a tym samym zmniejszenie ilości pieniądza rezerwowego);

M1 (podobne do M0) = gotówka w obiegu (czyli M0-rachunki banków komercyjnych-gotówka w kasach banków) + depozyty złotowe i walutowe, na żądanie;

M2 = M1 + depozyty terminowe złotowe i walutowe;

Mechanizmy kreacji pieniądza bankowego - mnożnik pieniądza

Przyrost pieniądza bankowego = przyrost pieniądza rezerwowego * odwrotność stopy rezerwy

Jeśli stopa rezerw rośnie to słabnie przy danym przyroście gotówki kreacja pieniądza bankowego (10000*1/0,2=50000; przy 20% stopie rezerw).

10000*(1-0,1)⁵⁰=51,53 kreacja pieniądza bankowego w n - tym cyklu (n=50).

Każdy pieniądz w systemie bankowym jest podstawą do kreacji kredytu. Podaż pieniądza jest bardzo wrażliwa na wpływ czynników niezależnych od Banku Centralnego. Bardzo istotny jest tutaj pomiar tego zjawiska.

TEZY (finansisty)

1. Inflacja jest zjawiskiem pieniężnym. Inflacja to wzrost poziomu cen. Wskaźnikiem pomiaru dynamiki inflacji (zmiany poziomu cen w czasie) jest CPI (wskaźnik poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych). Wskaźnik ten można jednak zaobserwować dopiero po pewnym czasie.

2. Pieniądz nie pełni aktywnej funkcji w procesach gospodarczych. Jego funkcja jest neutralna.

3. Podaż pieniądza musi być na poziomie niezbędnym dla prawidłowego przebiegu procesów gospodarczych przy danych założeniach o poziomie dopuszczalnym inflacji.

Te trzy tezy stanowią bazę monetaryzmu - podstawa do skutecznej polityki pieniężnej (skuteczna = bezinflacyjna, zrównoważony wzrost gospodarczy). Podaż pieniądza = popyt pieniężny => nadmierny popyt pieniężny (w stosunku do podaży) => przekłada się to na wzrost poziomu cen, a nie na wzrost gospodarczy.

2001 - 10 - 17

Jeśli popyt pieniężny jest większy od podaży dóbr i usług następuje wzrost cen.

Wzrost cen prowadzi do wzrostu nominalnego PKB (wyrażonego w cenach bieżących).

4. Nadmierna podaż pieniądza w krótkim czasie powoduje wzrost nominalnego PKB; a w długim czasie (prowadzi do inflacji) samoistnego wzrostu poziomu cen .

Monetaryzm neutralna funkcja pieniądza zmiany popytu globalnego (zmiany dynamiki nominalnego PKB) są wynikiem podaży pieniądza.

Ilościowy układ głównych kreatorów podaży pieniądza:

1. Bank Centralny - tworzy podaż pieniądza emitując banknoty i monety;

2. Zagranica - dopływ walut (saldo rachunku bieżącego + saldo rachunku kapitałowo-finansowego bilansu płatniczego)

3. Banki kredytowe - działają poprzez mnożnik pieniężny. Jest to największy udziałowiec w tworzeniu podaży pieniądza.

W Polsce jest tak wielki udział zagranicy w podaży pieniądza, że częściowo uniemożliwia on założenia polityki finansowej.

Konstytucyjnie i ustawowo (ustawa o NBP) za politykę pieniężną odpowiada Bank Centralny i tylko Bank Centralny. Jest to tożsame ze stabilizacją poziomu cen.

STABILIZACJA
przyczyna	działania	skutki
wysoka inflacja	programy dostosowawcze - radykalne PROGRAMY (zazwyczaj nie powodzą się)	bardzo głęboki spadek płac realnych bardzo głęboki spadek świadczeń socjalnych

2001-10-23

Agregaty pieniężne mają różną płynność finansową (czyli zdolność do przekształcenia się w gotówkę). Najbardziej płynny jest agregat M1=pieniądz transakcyjny (gotówka + depozyty bieżące w walucie krajowej i zagranicznej).

Są produkty bankowe, które nie mogą być zakwalifikowane ani do rachunków bieżących, ani do rachunków terminowych.

Równanie wymiany (stosuje się do opisu zdarzeń w gospodarce):

P*Q=M*V gdzie:

P - wektor cen

Q - wektor dóbr i usług

M - zasób pieniądza

V - szybkość obiegu pieniądza

P*Q=PKB całość wytwarzanych dóbr i usług w okresie


gotówka w gospodarce (kupno - sprzedaż) została użyta 6,5 raza w tym okresie.

V przyjmuje się w średnich okresach czasu; jest względnie stałe (nie ma istotnych zmian w strukturze produkcji i strukturze dochodu).

Q produkcja dóbr i usług - relatywnie stałe


;
(V i Q - relatywnie stałe)

P = M * k

P = f(M)
































Daje to obraz, że pieniądz jest neutralny (wzrost podaży = wzrost cen).

Cena pieniądza = stopa procentowa = procent = płatność za fundusze (za ich wykorzystanie w okresie).

Stopa procentowa oddziaływuje na popyt pieniężny i podaż pieniądza tak samo, jak każda inna cena. Jeśli cena (stopa procentowa) rośnie to popyt na pieniądz maleje, a podaż pieniądza rośnie.

Stopa procentowa jest to wynagrodzenie pożyczkodawcy za udostępnienie funduszy.

WŁAŚCIWE DZIAŁANIE STÓP PROCENTOWYCH

Popyt pieniężny ≠ Podaż pieniądza

Zmiana poziomu stopy procentowej

Popyt pieniężny > Podaż pieniądza

Wzrost stopy procentowej

Słabnie popyt wzmacnia się podaż

Popyt = Podaż

Popyt pieniężny < Podaż pieniądza

Obniżenie stopy procentowej

Wzmocnienie popytu Słabnie podaż

Popyt = Podaż

Warunkiem koniecznym właściwego działania stopy procentowej jest dodatność realnej stopy procentowej (realna stopa procentowa = nominalna stopa procentowa - stopa inflacji; przy dużych liczbach jest to stosunek nominalnej stopy procentowej do inflacji). Jeśli stopa procentowa < 0, to stopa procentowa jako cena nie działa właściwie na popyt i podaż pieniądza.

Stopa procentowa jako cena pieniądza jest pod silnym wpływem czynników niezależnych (niekontrolowanych) od kogokolwiek).

Siła oddziaływania stopy procentowej na popyt i podaż pieniądza jest funkcją wysokości dodatności; relacja realna stop. procent. do nominalna stop. procent. Im ta liczba jest większa tym stopa silniej działa na podaż i popyt (silniej hamuje popyt pieniądza).

Układ czasowy stóp procentowych

Normalny stopa procentowa tym wyższa im na dłuższy okres udostępniamy fundusze; na rynku występują oczekiwania inflacyjne (wzrost inflacji).
















Układ odwrotny stopa procentowa tym niższa im na dłuższy okres udostępniamy fundusze; inflacja w przyszłości będzie niższa niż obecnie
















Spadek inflacji wydłuża okres udostępnienia funduszy.

NARZĘDZIA POLITYKI PIENIĘŻNEJ

1. Cel polityki pieniężnej: stabilność poziomu cen (wzrost cen < 2%)

2. Inflacja nie większa niż 2% rocznie jeśli popyt pieniężny > podaż pieniądza

3. Oddziaływanie na podaż i popyt pieniądza odbywa się na rynku głównie za pomocą stopy procentowej (ceny pieniądza w czasie)

4. Wzrost stopy procentowej = wzrost podaży pieniądza i spadek popytu; spadek stopy procentowej = spadek podaży i wzrost popytu

5. Tak jest jeśli spełnione są warunki:

realna stopa procentowa musi być dodatnia

siła oddziaływania jest właściwa (odpowiednio wysoka dodatniość realnej stopy);

(zgłaszający) popyt pieniężny muszą kierować się racjami ekonomicznymi; (popyt rządowy nie kieruje się racjami ekonomicznymi jeśli nie ma ograniczeń na deficyt budżetowy i dług publiczny);

ceny są stałe jeśli popyt = podaży ma pieniądz w czasie

ceny rosną coraz wolniej zbliżając się do stabilności, jeśli popyt pieniężny stale jest większy niż podaż pieniądza;

6. Podstawowy warunek skuteczności polityki pieniężnej - strukturalny brak płynności w systemie bankowym (sytuacja, gdy dostępna systemowi bankowemu gotówka (PLN) jest mniejsza niż potrzeby gotówkowe)














Kiedy gotówka > niż potrzeba to strukturalna nadpłynność















Źródłem zaspokajającym potrzeby gotówkowe systemu bankowego jest bank centralny.

Stopy procentowe

Czas

Stopy procentowe

Czas

M

P

&

bank centralny może zacząć odgrywać rolę pożyczkodawcy ostatniej szansy

czas

Saldo popytu i podaży gotówki w systemie bankowym

Bilans NBP

aktywa

Rozrachunki banków w banku centralnym

Bilans systemu bankowego

Gotówka

5000 zł - saldo bankowe w RP

---