Pod słowem ekosystem rozumiemy zespół żywych organizmów tworzących biocenozę, wraz ze wszystkimi elementami środowiska nieożywionego, czyli z biotopem. Każdy naturalny ekosystem stanowi układ otwarty i funkcjonuje dzięki przepływowi energii i krążeniu materii. Energia przepływa jednokierunkowym strumieniem w układzie otwartym, natomiast materia krąży w obiegu zamkniętym. Energia słoneczna jest najważniejszym źródłem energii w ekosystemie. Część energii, która została skumulowana w organizmie zostaje wykorzystana do podstawowych procesów metabolicznych, oraz budowy własnych struktur organizmów. Mała ich część jest tracona bezpowrotnie w postaci ciepła. Do obiegu materii, czyli aby system funkcjonował, konieczna jest obecność producentów, konsumentów i reducentów. Dzięki producentom jest syntezowana materia organiczna. Natomiast reducenci rozkładają martwą materię organiczną i uwalniają nieorganiczne składniki pokarmowe dla producentów. Obecność lub brak producentów w ekosystemie stały się podstawą do podziału ekosystemów na autotroficzne, które stanowią 99,9% ekosystemów i heterotroficzne, które zdarzają się bardzo rzadko.
Kiedy populacja ludzka rozwijała się, jej wpływ na środowisko był niewielki. Jednak z upływem czasu człowiek zaczął coraz silniej oddziaływać na środowisko. Jego wpływ możemy podzielić zarówno na pozytywny jak i negatywny.
Z roku na rok populacja ludzi na Ziemi wzrasta, a co za tym idzie poszerzają się również obszary, na których ludność ta się koncentruje. Ciągle wzrastający stopień urbanizacji oraz powstawanie dużych aglomeracji miejskich, sprawiają iż konieczna okazuje się niwelacja terenu. Procesy te w bardzo wielkim stopniu zmieniają naturalną rzeźbę terenu. Zniwelowane obszary oraz te, które zostały pokryte sztucznymi nawierzchniami takimi jak na przykład beton czy asfalt, zajmują bardzo duże obszary, szczególnie w silniej zurbanizowanych regionach Ziemi. Kolejnym problemem, który pojawia się przy okazji rozwoju miast są odpady, a konkretniej ich składowanie. Wielkie ilości komunalnych odpadów produkowanych przez miasta wprowadza ogromne zmiany w środowisku, powodując takie zjawiska jak degradacja wód oraz gleb. Trujące substancje wymywane i ulatniając się z tych odpadów dostają się do środowiska szkodząc organizmom żyjącym na przyległych terenach. Nadmiar odpadów przyczynia się do zmiany klimatu. Następnym problemem związanym z urbanizacją jest rozwój sieci komunikacyjnych. Budowane są autostrady, drogi szybkiego ruchu, kolejowe magistrale, a także lotniska. Gleby znajdujące się wokół dróg zatruwane są spalinami lub też poprzez spływającą z nawierzchni drogi skażoną wodę . Gleby niszczone są również w czasie prowadzenia robót ziemnych- podczas budowy drogi zrywane są górne , urodzajne warstwy gleby. Wykonywane podczas budowy dróg roboty ziemne często stają się przyczyną zmian w dotychczasowych stosunkach wodnych. Zakłócają miedzy innymi ustalony sposób spływu wód opadowych oraz gruntowych do ich naturalnych zbiorników. W wyniku zanieczyszczenia wód powierzchniowych dochodzi do zanieczyszczenia wód gruntowych i skażenia gleby. Podczas budowy dróg roślinność musi być usunięta , gdyż przeszkadza w prowadzonych pracach. Pozostała roślinność oddalona nieco bardziej od miejsca budowy narażona na znaczne pogorszenie warunków wegetacji. Czasem zdarza się, że w pobliżu planowanej trasy znajdują się rezerwaty bagienne. Stanowią one ostoje dla wielu gatunków chronionych zwierząt i roślin. Są one także źródłem paszy oraz miejscem retencji wód. Torfowiska mają wpływ na kształtowanie poziomu wód gruntowych , na wilgotność powietrza oraz na opady. Z powodu obniżania się poziomu zwierciadła może dojść do zniszczenia torfowiska. Na terenach mniej podmokłych może to skutkować zmniejszeniem wydajności łąk oraz terenów uprawnych. W konsekwencji najczęściej naturalne zespoły roślinne przekształcają się , a następnie zmniejszają swój zasięg i ostatecznie wymierają . Niszczące dla środowiska są także przeobrażenia, które następują w górnych warstwach skalnych, w skutek budowy w górotworach tuneli, zwłaszcza dla dróg górskich. Przeobrażenia te bardzo często następują na długości kilkudziesięciu kilometrów. Kolejnymi sztucznymi elementami rzeźby terenu są bez wątpienia wały ochronne, które zabezpieczają brzegi morskie przed falami. Budowa kanałów czy wałów przeciwpowodziowych także w znacznym stopniu zmienia rzeźbę.
W wyniku rozwoju cywilizacji naukowo- technicznej ludzie stopniowo uniezależniali się od środowiska. Potrzebując drewna i terenów do uprawy i hodowli niszczymy ekosystemy, odnowienie środowiska do stanu poprzedniego jest niemal niemożliwe , ponieważ ziemia ulega degradacji. Żyjące gatunki zwierząt i roślin stają się zagrożone , bo niszczy się ich naturalne środowisko. Zbieractwo i polowanie może doprowadzić do zniszczenia pojedynczych gatunków fauny i flory, natomiast wysuszanie bagien i wycinka lasów to tępienie całych ekosystemów. Przykładowo wytępienie ptaków narusza równowagę ekologiczną , a co za tym idzie wywiera negatywny wpływ na funkcjonowanie całego ekosystemu poprzez niekontrolowane , nadmierne namnażanie się owadów, które w naturze są naturalnym pokarmem ptaków.
Naturalna równowaga atmosfery utrzymywała się, jednak obecnie na skutek działalności człowieka jest ona zachwiana. Jest to dla nas zjawisko groźne ponieważ atmosfera jest siedliskiem życia oraz jest dla niego tarcza ochronną. Zanieczyszczenia pyłowe i gazowe działają bardzo niekorzystnie na rośliny , bo zatykają aparaty szparkowe , pokrywają nieprzenikliwa warstwą pyłu liście , igły oraz wnikając do wnętrza niszczą chlorofil. Głównym zagrożeniem tej strefy jest zanikanie warstwy ozonowej , która chroni życie na Ziemi poprzez pochłanianie nadfioletowego promieniowania Słońca. Szkodliwe stosowanie chlorofluorowęglowodorów powoduje uwalnianie chloru niszczącego cząsteczki ozonu w warstwie ozonowej , a w dolnych warstwach powodujący zatrzymanie promieniowania cieplnego. Kolejne niebezpieczeństwo to efekt cieplarniany , który jest spowodowany wprowadzenie do atmosfery różnorodnych zanieczyszczeń m.in. dwutlenku węgla. Innym szkodliwym czynnikiem są kwaśne deszcze, które tworzą się , gdy tlenek azotu i dwutlenek siarki, dwa główne odpadowe gazy przemysłowe reagują z zawartą w atmosferze para wodną. Deszcze te powodują stopniowe obumieranie drzew oraz są zabójcze dla ryb w różnego typu zbiornikach wodnych. Kolejnym negatywnym wpływem na ekosystemy jest stosowanie pestycydów w rolnictwie i sadownictwie. Jeśli nawet są one używane wyłącznie do walki z określonym wrogiem roślin, mogą wywołać istotne zmiany w całym ekosystemie. Walka z wrogiem biologicznym w uprawach zmniejsza ilość pożywienia dla innych organizmów, które z kolei ginąc z braku pożywienia obniżają następnie liczebność swoich konsumentów. Toksyczne działanie zastosowanych pestycydów wpływa nie tylko na organizmy przeciwko którym zostało ono skierowane , ale również przeciwko pożytecznym organizmom w wyniku, czego pojawia się problem zachwiania równowagi ekosystemów. Należy podkreślić , że pestycydy mogą rozprzestrzeniać się bardzo łatwo i zostać przeniesione do mórz i rzek. Są one oceniane jako substancje trudno ulegające biodegradacji, co zapewnia im długoterminowa obecność w naturalnych ekosystemach. Posiadają one dodatkowo zdolność do biologicznej akumulacji, dzięki której dostając się do łańcucha pokarmowego osiągają w tkankach ptaków i ssaków ostatecznie stężenie dużo większe od początkowego.
Człowiek jednak, widząc konsekwencje swojego postępowania, stara się pozytywnie wpływać na środowisko. Zaczęto rozumieć, że Ziemię mamy tylko jedną i jeśli nie będziemy o nią dbać przyszłe pokolenia nie będą miały gdzie żyć. Powołano też wiele międzynarodowych organizacji, które zajmują się ochroną szeroko pojętego środowiska naturalnego, wprowadzono wiele form ochrony krajobrazu. Składają się na nie parki narodowe , na których obszarze funkcjonuje zakaz jakiejkolwiek ingerencji człowieka w środowisko przyrodnicze, parki krajobrazowe , które tworzone są by chronić przyrodę cenną z punktu widzenia turysty, spełniają one funkcję wypoczynkową i rekreacyjną dla ludności. Kolejne to obszary chronionego krajobrazu stanowiące korytarze ekologiczne dla zwierząt, tworzone w celu utrzymania populacji ginących gatunków, pomniki przyrody chroniące pojedyncze obiekty przyrody ożywionej lub nieożywionej o cennych walorach krajobrazowych. Inne to rezerwaty przyrody chroniące ekosystemy naturalne bądź w niewielkim stopniu zmienione przez człowieka, mają na celu ochronę określonych gatunków zwierząt lub siedlisk roślinnych oraz ochrona gatunkowa, której podlegają pojedyncze gatunki lub całe siedliska zagrożone wyginięciem. W ostatnich latach ludzie na całym świecie jednoczą się w działaniach na rzecz poprawy czystości naszego środowiska. Organizuje się różne akcje np. "sprzątanie Ziemi", kiedy młodzież zbiera śmieci oczyszczając najbliższa okolicę. Urządza się różne konkursy plastyczne literackie mające uświadomić młodym ludziom konieczność ochrony środowiska w którym żyjemy. Otwiera się nowe kierunki studiów np. "ochrona środowiska", które kształcą specjalistów w tej dziedzinie. Pozytywnym oddziaływaniem na ekosystemy jest oczyszczanie ścieków, zmierzające do usunięcia z wód substancji powodujących jej negatywne zmiany biologiczne, chemiczne i fizyczne , na skutek przedostawania się do niej substancji pochodzących z różnych źródeł.
Z myślą o kolejnych pokoleniach człowiek zaczął przyczyniać się do ochrony środowiska podczas codziennego życia. Przykładem może być racjonalne robienie zakupów , aby tony niezużytych produktów nie trafiały na wysypiska śmieci. Obecnie reklamówki , w które pakujemy zakupy wykonane są z przyjaznych dla środowiska produktów. Następnym pozytywnym zjawiskiem jest segregowanie odpadów. Dobrym przykładem jest makulatura , która może być przerobiona na ulotki nie wyrywając przy tym kolejnych drzew. W przemyśle również zauważalne są zmiany z myślą o ekosystemy. Na kominy fabryk instalowane są odpowiednie filtry ,stosowane są cyklony elektrofiltrów unieszkodliwiające gazy odlotne i eliminujące wyziewy przemysłowe. Procesy produkcyjne i transport zostały zhermetyzowane. Samochody zaopatrzone są w katalizatory ograniczające przedostawanie się spalin do atmosfery, stosowana jest tez benzyna bezołowiowa. Coraz częściej słyszy się o ekologicznym rolnictwie , w którym nie stosuje się trujących pestycydów. Poprzez stosowanie tylko środków naturalnych, nieprzetworzonych technologicznie zapewnia trwałą żyzność gleby , zdrowotność zwierząt oraz pozwala produkować wysokiej jakości, zdrowe produkty rolnicze. Innym pozytywnym oddziaływaniem jest stosowanie alternatywnych źródeł energii, które mają minimalny wpływ na środowisko , powodują oszczędzanie paliw a co za tym idzie zmniejsza się zużycie węgla , ropy i gazu w produkcji energii elektrycznej. Dodatkowo są to duże odnawialne zasoby energii, a rozproszenie po całym obszarze kraju rozwiązuje problem transportu energii , eliminuje straty związane z dystrybucją i pozwala uniknąć budowy linii przesyłowych.
Bibliografia
„Ekologia z ochroną środowiska" Ewa Pyłka - Gradkowska
artykuł „Ochrona przyrody w Polsce” -Renata Banasik
„Świat Wiedzy"
Internetowa Wolna Encyklopedia „Wikipedia”
„Biologia 8" Barbara Klimuszko