BARBARA SZACKA, GRUPA SPOLECZNA

GRUPA SPOŁECZNA- zbiór osób pojmowany, jako całość, pomiędzy którymi zachodzą jakieś konkretne relacje, stosunki; mają wspólny cel i założenia

STRUKTURA SOCJOMETRYCZNA- podział grupy na KLIKI, które formują się według tego jak dane jednostki w grupie traktują się wzajemnie [ktoś kogoś lubi bardziej, lub mniej, ktoś chciałby przebywać z kimś bardziej, z innym w ogóle, czy bardziej potocznie mówiąc: ktoś z kimś trzyma, a z kimś nie]; układ pozycji w grupie

PRZYWÓDZTWO W GRUPIE- istnieje, jeśli między cechami przywódcy a cechami i działaniami jego podwładnymi zachodzi pewien związek; innymi słowy, dana osoba zostanie przywódcą, jeśli będzie miała do tego stworzone warunki, a nie, jeśli będzie miała odpowiednie do tego cechy charakteru

Style przywództwa:

1. Autorytarny- przywódca wydaje polecenia (członkowie grupy uzależnieni od przywódcy, brak im inicjatywy, bez obecności przywódcy grupa zamiera)

2. Demokratyczny- przywódca uzgadnia sposób działania z podwładnymi (harmonia i współpraca między członkami grupy, niski poziom agresji, grupa działa nawet bez obecności przywódcy)

3. Anarchiczny- przywódca nie podejmuje żadnych wysiłków w celach kierowania grupą (dezorientacja, członkowie mogą być aktywni, ale ich działania nie przynoszą rezultatów, istnieje agresja między członkami)

TYPY KOMUNIKACJI W GRUPIE

Załóżmy, że zebraliśmy kilka osób, które mają przekazać sobie pewną informację, siedziały one kolejno w kręgu, w linii prostej i rozproszone (gwiazda). Jak wygląda komunikacja między nimi? Rola przywódcy?

1. Krąg- przekazywanie informacji swoim sąsiadom tak, by obeszła ona wszystkich w grupie (rola kierownika jest nieokreślona, szybkość i dokładność niewielka, jednak zadowolenie grupy duże)

2. Łańcuch- osoby w grupie mogą kontaktować się z dwoma sąsiadami, jednak osoby siedzące z brzegu tylko z jednym sąsiadem (rola przywódcy niewielka, przekaz informacji szybszy i dokładniejszy, uczestnicy zadowoleni)

3. Gwiazda- tylko jedna osoba przekazuje informacje reszcie grupy (bardzo ważna rola przywódcy, szybkość i dokładność przekazywania informacji na najwyższym jak dotąd poziomie, jednak zadowolenie grupy jest najmniejsze)

GRUPA PIERWOTNA I WTÓRNA

1. Grupa pierwotna:

   1. Zespolenie poprzez stosunki osobiste i współpracę

   2. 5 podstawowych cech: względna trwałość, bezpośrednie kontakty, mała liczebność, niewyspecjalizowany charakter kontaktów, zażyłość uczestników

   3. Niewyspecjalizowany charakter kontaktów oznacza, że ważny jest kontakt z drugą osobą sam w sobie, niż to, co się z nią robi (stąd zażyłość)

   4. Stosunki osobowe- kontakt z innymi celem samym w sobie

2. Grupa wtórna: grupy społeczne, które nie spełniają warunków grupy pierwotnej- PO PROSTU.

GRUPA WŁASNA I OBCA

1. w grupie własnej panuje porządek, pokój, ustanowione i przestrzegane prawo, gosporadnoś

2. stosunki koleżeńskie i lojalność wewnątrz grupy

3. nienawiść i wrogość do grup obcych

4. zachowania własnej grupy są pozytywne i zawsze wytłumaczalne; powody negatywnych zachowań są niezależne od „naszej” grupy, miały szlachetny cel

5. pozytywny zachowania grupy obcej są tłumaczone, jako przypadek lub coś, co nie było od niej zależne, negatywne są wynikiem złego charakteru

6. grupa własna, grupa obca, jako podział „my” i „oni”, czy też „swoi” i „obcy”; grupy te niekoniecznie muszą być grupą formalną

7. KULTURA jest kryterium podziału na swoich i obcych, ważne są, bowiem wspólne zainteresowania, wspólne cele i sposób działania, bycia

GRUPA ODNIESIENIA

1. Jest dla jednostki źródłem ODNIESIENIA, jeśli chodzi o wartości, normy, to znaczy, skąd czerpie swoje wzorce, według których postępuje.

2. Ponad to jednostka traktuje grupę odniesienia, jako kryterium oceny samego siebie, swojej sytuacji, czy postępowania.

3. PRZYKŁAD Z TEKSTU: student będzie niezadowolony z siebie, jeśli jego praca roczna zostanie oceniona niżej niż prace jego kolegów ze studiów. Satysfakcję natomiast będzie odczuwał, jeśli zdobędzie ocenę najlepszą, lub zdecydowanie wyższą na tle innych studentów.

4. Postępowanie na zasadzie „inni tak robią” lub „inni tak nie robią (grupa odniesienia są

5. Względne upośledzenie- odnosi się do sytuacji, w której człowiek czuje się gorszy (upośledzony) w stosunku do innego człowieka, który ma do niego podobne cechy, znajduje się w podobnej sytuacji itp. PRZYKŁAD: asystent w państwowej uczelnie nie czuje się upośledzony w stosunku do swojego profesora, jeśli chodzi o zarobki, jeśli profesor zarabia o wiele więcej. Jednak będzie czuł się upośledzony w stosunku do asystenta z innej państwowej uczelni, jeśli ten będzie zarabiał od niego dwa razy więcej. Ich właściwości i sytuacje są podobne, subiektywna ocena samego siebie i swojej sytuacji

6. Grupa odniesienia może być jednocześnie źródłem norm i źródłem standardów oceny (to właśnie te rodzaje odnoszenia się)

7. Dla jednostki grupą odniesienia może być grupa, do której należy, ale i ta, do której nie należy- fakt.

8. Grupa odniesienia z perspektywy funkcjonalistycznej- funkcje tej grupy dla zbiorowości i jednostki, w czym się przydaje, a w czym nie, czy i jak pomaga w ocenie samego siebie czy swojej sytuacji

9. Grupa odniesienia z perspektywy interakcjonistycznej- jest wzorcem sposobu postrzegania świata, samego siebie, otoczenia, reagowania na nie

Grupa ekspresyjna- grupa znajomych, przyjaciół lubiących przebywać w swoim towarzystwie, spędzać razem czas, „pic piwo, chodzić do dyskoteki i wyjeżdżać na wakacje”

Grupa instrumentalna- grupa ludzi, którzy zrzeszają się, ponieważ mają wspólny cel np. wspólne prowadzenie działalności zarobkowej

Podstawy spójności grupy wg Mertona

1. Grupa spójna to taka, w której nie ma głębokich podziałów, nie ma klik. Jej członkowie są wierni tym samym zasadom, mają wspólne sposoby zachowania i działania. Jest między nimi WIĘŹ SPOŁECZNA.

2. Więź społeczna wg Jana Szczepańskiego: system stosunków, kontroli społecznej, który zachodzi między członkami grupy i pomaga im utrzymać grupę w spójności i wciąż ją rozwijać

3. Więź społeczna wg Stanisława Ossowskiego: świadomość przynależności do grupy, tendencja do zachowywania konformizmu, wspólne wartości, świadomość wspólnych interesów, zdolność przedkładania interesów grupy nad osobiste, świadomość wspólnych stosunków

4. Trzy typy spójności grupy wg Mertona:

   1. Kreowana kulturowo- wynikająca z działania według wprowadzonych w życie zasad i wartości

   2. Kreowana organizacyjnie- wynikająca z wspólnego realizowania celów wcześniej sobie postawionych; współpraca

   3. Kreowana strukturalnie- wynika z konfliktów między grupami własnymi a obcymi; grupa jest tym spójniejsza im bardziej podkreśla różnicę między grupą własną a przeciwną (obcą)

5. Konformizm- wraz ze wzrostem spójności grupy wzrasta możliwość do kontrolowania jej członków. Jednostka jest bardziej skłonna do konformizmu w przypadku, kiedy: bardzo jej zależy na przynależności do danej grupy, jest niepewna swojej pozycji w grupie, obawia się braku akceptacji.

6. Syndrom myślenia grupowego- zachodzi wówczas, gdy jednostka jest na tyle zespolona z grupą, że nie potrafi trafnie wartościować działań i poglądów przedstawianych przez jej grupę, powstrzymuje się od kwestionowania tych działań i poglądów, a nawet ignoruje sygnały, które potwierdzają, że są one złe; przekreśla możliwość lepszego rozwiązywania spraw. PRZYKŁAD Z TEKSTU: INWAZJA USA NA KUBĘ W ZATOCE ŚWIŃ- Decyzję podjął prezydent Kennedy, jednak miał wokół siebie ludzi, którzy te decyzję zaakceptowali, mimo tego, iż jak się później okazało mieli wiele wątpliwości, co do trafności tej decyzji. Bali się, że Johnny ich zwolni może… Inwazja całkowicie skompromitowała USA, a Kuba zacieśniła sojusz z ZSRR. Kennedy pytał potem „jak mogliśmy być tak głupi?!”

ARONSON, WILSON, PSYCHOLOGIA SPOLECZNA

INFORMACYJNY WPŁYW SPOŁECZNY- zachodzi, kiedy sytuacja jest niejasna. Kiedy ludzie nie wiedzą, co powiedzieć, jak się zachować, by było to poprawne. Źródłem wiedzy wówczas jest dla nich zachowanie innych ludzi.

• Informacyjny wpływ społeczny wiąże się z PRYWATNĄ AKCEPTACJĄ, czyli przyjęciem poglądów, których nauczyli się od innych ludzi, sami przed sobą zgadzamy się, co do nich

NORMATYWNY WPŁYW SPOŁECZNY- wpływ innych ludzi, który prowadzi nas do konformizmu, ponieważ chcemy być akceptowani i lubiani. Przyjmujemy poglądy innych osób, mimo, iż sami przed sobą nie zgadzamy się z nimi (zjawisko PUBLICZNEGO KONFORMIZMU)

MYŚLENIE GRUPOWE- rodzaj myślenia, w którym bardziej liczy się dążenie do zachowania spójności i solidarności grupy niż realistyczne uwzględnienie faktów

POLARYZACJA GRUPY- tendencja grup do podejmowania decyzji, które są bardziej skrajne niż początkowe założenia członków; działając grupą podejmuje się odważniejsze decyzje niż działając, jako jednostka

INDYKCJA/INDUKOWANIE- szybkie rozprzestrzenianie się emocji i zachowań w grupie (tutaj odnieść się można do słynnej audycji radiowej, w której mowa była o fikcyjnej inwazji kosmitów i końcem ludzkości- ludzie mimo komunikatu, iż audycja jest tylko słuchowiskiem radiowym, naradzając się ze sobą uwierzyli w to, co słyszą- widząc swoje reakcje na coraz to nowe podawane „fakty” z opowieści, którą słyszą- wpływ informacyjny i jego złe strony)

PSYCHOZA TŁUMU- pojawienie się w grupie ludzi podobnych fizycznych dolegliwości bez żadnej fizycznej przyczyny; kiedy pojawia się jakaś osoba i informuje resztę grupy o swoich dolegliwościach, reszta ludzi formułuje pogląd na sprawę, podaje przyczyny takiej sytuacji i sama u siebie odnajduje podobne objawy/dolegliwości

EKSPERYMENT MILGRAMA

• Na czym polegał?

Podano w gazecie ogłoszenie, w którym proszono o udział w badaniach nad pamięcią i szybkim uczeniem się. Uczestnicy badań byli w wielu od 20 do 50 lat, robotnicy. W poszczególnych eksperymentach brały udział pary ludzi: nauczyciel, który miał uczyć i uczeń, który miał SIĘ nauczyć. Nauczyciel musiał nauczyć ucznia kilku słów, a przy każdym błędzie w powtarzaniu ucznia miał potraktować do prądem. Dawki przechodziły od bolesnych, ale nieszkodliwych, do zagrażających życiu. Nauczycielowi wytłumaczono, że celem tego jest sprawdzenie jak kary wpływają na szybkość uczenia się. Faktycznie jednak, uczeń nie był podłączony do prądu. Jednak nauczyciel za Kady błąd ucznia, zgodnie z poleceniem eksperymentatora „podkręcał” dawkę prądu uczniowi.

• Czego dowiódł?

Naciski społeczne mogą działać tak podstępnie, że ludzie zaczynają postępować niehumanitarnie. Ludzie tak polegają na zdaniu innych osób, które charakteryzują się pewnością siebie i słuszności swoich czynów, że faktycznie nie potrafią się im sprzeciwić, nie potrafią Myślec i robić tego, co ONI SAMI PRZED SOBA uważają za słuszne. Potrafią nawet dopuścić się popełnienia krzywdy innym ludziom.

EKSPERYMENT ASHCA (dotyczący normatywnego wpływu społecznego)

• Na czym polegał?

Student biorący udział w badaniach dowiedział się, że są to badania dotyczące sądów percepcyjnych. Eksperymentator pokazał każdemu dwie plansze. Na pierwszej była narysowana linia, a na drugiej trzy, kolejno ponumerowane. Poprosił uczestników, by każdy ocenił, która z linii na planszy drugiej jest najbardziej zbliżona do tej na planszy pierwszej i głośno wypowiedzieli swoje opinie. Wszyscy podaje zgodny werdykt, który był zgodny z prawdą. Podjęto kilka prób. Student jest już zmęczony i rozkojarzony. Podczas kolejnej próby znów widzi wyraźne podobieństwa między odpowiednimi liniami na dwóch planszach. Jednak inni studenci mówią, co innego (są podstawieni). Student sam przed sobą przyznaje, że oni się mylą, ale na skutek wpływu reszty osób przyznaje im rację.

• Czego dowiódł?

Ludzie obawiają się wyjść na głupców przed grupą obcych sobie ludzi. Decydują się na konformizm, bo nie chcą się narazić na dezaprobatę społeczeństwa, nawet, jeśli są to ludzie, których nie znamy i nigdy więcej nie zobaczymy na oczy.