Morgan wykorzystał do swojego doświadczenia muszki różniące się barwa oczu. Skrzyżował ze sobą samice o oczach dzikich (czerwonych) z samcem o oczach białych. Owady te należały do linii czystych. Pokolenie pierwsze było jednolite – wszystkie muszki miały czerwoną barwę oczu. W pokoleniu drugim obok muszek o czerwonej barwie oczu pojawiły się też muszki z białą barwą – stosunek ich fenotypów wynosił 3:1. Mogłoby się wydawać, że rezultat ten potwierdza I prawo Mendla. Jednak przy dokładniejszej analizie okazuje się, że w F2 wszystkie samice są czerwonookie, natomiast połowa samców jest czerwonooka, a druga połowa białooka.
Wobec takich wyników Morgan wykonała krzyżówkę odwrotną, skrzyżował samicę o białych oczach z samcem o oczach czerwonych. W pierwszym pokoleniu nastąpiło rozszczepienie cechy w stosunku 1:1, przy czym samice były czerwonokie, w samce białookie. W drugim pokoleniu w obrębie każdej z płci połowa osobników była białooka, a połowa czerwonooka.
Wyniki uzyskane z tych dwóch krzyżówek, dało się wyjaśnić, przyjmując, że geny warunkujące barwę oczu znajdują się na chromosomach płci. Morgan założył, że gen determinujący czerwoną barwę oczu znajduje się na chromosomie X, a męski chromosom Y jest genetycznie pusty, co oznacza, że nie zawiera żadnego allelu odpowiedzialnego za barwę oczu. Wówczas wyniki stały się w pełni wytłumaczalne. W pierwszej krzyżówce każdy z potomków otrzymuje od homozygotycznej samicy chromosom X, który zawiera allel czerwonej barwy oczu, stąd całe pokolenie jest jednolite. W krzyżówce odwrotnej samiec o czerwonych oczach przekazuje samicom chromosom z allelem normalnej barwy oczu, a samcom pusty chromosom Y. Ponieważ samce dostają od samicy allele recesywne, wszystkie mają białą barwę oczu.
B – allel warunkujący czerwoną barwę oczu; b – allel warunkujący białą barwę oczu
P: XBXB x XbY
samica czerwonooka x samiec białooki
gamety: XB, XB , Xb, Y
F1:
♂/♀ | Xb | Y |
---|---|---|
XB | XBXb | XB Y |
XB | XBXb | XB Y |
Wszystkie samice (♀) i samce (♂) są czerwonokie.
F2: XBXb x XBY
♂/♀ | XB | Y |
---|---|---|
XB | XBXB | XBY |
Xb | XBXb | XbY |
Wszystkie samice są (♀) czerwonokie. Samice (♂) natomiast w połowie są czerwonokie, a w połowie białookie.
Krzyżówka odwrotna:
P: XbXb x XBY
samica białooka x samiec czerwonooki
gamety: Xb, Xb , XB,Y
F1:
♂/♀ | XB | Y |
---|---|---|
Xb | XB Xb | Xb Y |
Xb | XB Xb | Xb Y |
Wszystkie samice (♀) są czerwonokie, w wszystkie samce (♂) białookie.
F2: XBXb x XbY
♂/♀ | Xb | Y |
---|---|---|
XB | XB Xb | XBY |
Xb | Xb Xb | Xb Y |
Połowa samic jest białooka, a połowa czerwonaka, tak samo sytuacja wygląda u samców.