Metodologia badań pedagogicznych (ćw.).
Temat: Eksperyment pedagogiczny.
Definicja eksperymentu pedagogicznego.
Według W. Zaczyńskiego eksperyment pedagogiczny „jest metodą naukowego badania określonego wycinka rzeczywistości, polegająca na wywołaniu lub tylko zmienieniu przebiegu procesów przez wprowadzenie do nich jakiegoś nowego czynnika obserwowaniu zmian powstałych pod jego wpływem1”.
Natomiast T. Pilch uważa, iż eksperyment pedagogiczny to „ szczególny sposób gromadzenia wiedzy o badanym osobniku lub zbiorowości, polegający na organizowaniu sytuacji nietypowej, która wyzwala postawy i reakcje badanych lub badanego2”.
Eksperyment w znaczeniu naukowym.
Eksperyment w naukowym znaczeniu jest bardzo istotnym przedsięwzięciem poznawczym, nie tylko w naukach przyrodniczych. Także w naukach społecznych można odwoływać się do eksperymentu, ponieważ pozwalają nam one na :
a)prawie pełne kontrolowanie i kształtowanie uwarunkowań sytuacyjnych danego zjawiska lub procesu oraz
b) sprawdzenie hipotez w sytuacjach, które są dla nich najbardziej istotne, czyli w sytuacjach ekstremalnych.
Akceptacja eksperymentu nie była jednak powszechna w naukach społecznych i to nawet wśród socjologów. Niektórzy z nich, zwłaszcza wcześniejsi, nie dostrzegali możliwości czy potrzeby odwoływania się do eksperymentów przy badaniach problemów społecznych. Comte i Durkheim uważali np., że w naukach społecznych nie można odwoływać się do takich samych eksperymentów, jakie są stosowane w naukach przyrodniczych. Sądzili natomiast, że socjolog może wykorzystywać tzw. „eksperymenty naturalne", do których zaliczali m.in. klęski żywiołowe, wojny, zjawiska tzw. „patologii społecznej", jak np. alkoholizm itp. zjawiska oraz badać, jaki wpływ wywierają one na procesy społeczne tych zbiorowości, w których występują. Przyjmując taki punkt widzenia na eksperyment w naukach społecznych nie dopuszczali oni możliwości kształtowania zjawisk społecznych, ani też nie zalecali sprawdzania hipotez w sytuacjach ekstremalnych, uzyskanych w warunkach laboratoryjnych3.
Eksperymet pedagogiczny wg Tateusza Pilcha.
Charakter eksperymentu polega na wprowadzeniu do wybranego układu (zbiorowości społecznej, zespołu zdarzeń, zjawiska lub procesu) specjalnie przez nas wybranego czynnika w celu uzyskania pożądanych zmian układu lub w celu sprawdzenia, jakie zmiany w obserwowanym układzie zajdą pod wpływem owego nowego czynnika zwanego zmienną niezależną. Celem eksperymentu jest więc wykrycie związków przyczynowo-skutkowych między zmienną niezależna a elementami badanego układu. Bardziej utylitarnie traktowany eksperyment dostarczy wychowawcy wiedzy o skuteczności poszczególnych działań, o efektach podejmowanych inicjatyw wychowawczych czy dydaktycznych, lub też o wartości nowych metod nauczania, bądź pracy wychowawczej. Rezultatem eksperymentu są więc zawsze określone zmiany albo ich brak-zmiany nie tylko badanego układu, choć te są najważniejsze, lecz także zasobu naszej wiedzy.