EKSPERYMENT JAKO METODA BADAŃ PEDAGOGICZNYCH

Eksperyment: próba; doświadczenie naukowe; celowe wywoływanie określonego zjawiska (lub jego zmiany) w warunkach sztucznie stworzonych (laboratoryjnych), w celu zbadania i wyjaśnienia jego przebiegu.

Składniki metody eksperymentalnej:

-przyjęcie jakiegoś czynnika eksperymentalnego (zmiennej niezależnej) i założenie przypuszczalnego kierunku zmian przezeń powodowanych,

- sam proces sprawdzania słuszności przypuszczeń (hipotezy roboczej) przez wywołanie lub zmienianie biegu realnych procesów,

- obserwowanie i dokładne odnotowywanie zmiennych zależnych.

Rodzaje eksperymentu:

-laboratoryjny

-naturalny

Niektóre eksperymenty nie wymagają laboratorium, jeśli sytuacja pozwala na zachowanie podstawowego warunku naukowości, to znaczy utrzymywania wszystkich czynników w stanie niezmienności, poza jednym.

Przykład:

Wyobraźmy sobie, że chcemy sprawdzić o ile szybciej dzieci chwalone nauczą się prawidłowej pisowni, w odróżnieniu od dzieci, których praca pozostaje bez żadnej oceny.

Po pierwsze podzielilibyśmy klasę na dwie grupy:

I grupa byłaby chwalona we wszystkich możliwych sytuacjach;

II grupa tzw. kontrolna byłaby traktowana z akceptacją bez pochwał i nagan.

Aby obie grupy były maksymalnie do siebie podobne, należy zapewnić tę samą liczbe dzieci o podobnych umiejętnościach, zdolnościach, wynikach w nauce i z tej samej klasy, krótko mówiąć- powinny być pod każdym względem ujednolicone.

Wówczas uzyskamy największą pewność, że różnice rezultatów wynikają z obecności lub braku badanego czynnika, a więc w tym wypadku "pochwały"

Eksperyment jest metodą ściśle związaną z obserwacją. Polega na aktywnym stosunku obserwatora do badanej rzeczywistości. Jest to metoda trudna pod względem przygotowania i przeprowadzania w codziennej praktyce szkolnej, stwarza wiele problemów natury metodologicznej i organizacyjnej. Aktywna postawa obserwatora pozwala na zastosowanie tej metody w dowolnym dla niego czasie i może być powtarzana wielokrotnie.

Warunki te są bardzo trudne do spełnienia, ponieważ przy powtórzeniu eksperymentu uczniowie pozostają nadal pod wpływem pierwszego. Dlatego w przypadku eksperymentu pedagogicznego warunki te nie są bezwzględnie wymagane. Warunki w jakich przeprowadza się eksperyment nie muszą być identyczne do poprzedniego ale mogą być zbliżone. Eksperyment pedagogiczny wywołujemy w warunkach naturalnych uczniów, stworzenie bowiem sztucznych warunków prowadzi do utraty naturalnej osobowości lub staje się niemożliwy do wykonania.

Można powiedzieć, że eksperyment pedagogiczny stanowi metodę badania jednego lub kilku czynników zwiększających efektywność pracy dydaktyczno-wychowawczej w naturalnych możliwie warunkach życia szkoły, przy czym kontroli podlegają zarówno czynniki wprowadzone do zastosowanej sytuacji procesu nauczania i wychowania jak również zmiany powstałe pod ich wpływem.

W eksperymencie pedagogicznym każdy badany czynnik musi być analizowany w strukturalnym układzie z następująymi składnikami procesu wychowawczego:

1. Intencjonalnym oddziaływaniem wychowawcy- nauczyciela na swoich wychowanków.

2. Przekształceniem psychiki wychowanków pod wpływem metodycznych działań pedagoga.

3. Treściami, na kanwie których zachodzi współdziałanie wychowawcy i wychowanków.

4. Środkami i metodami oddziaływania wychowawczego wprowadzanymi przez pedagoga.

5. Formami organizacyjnymi w jakich zachodzi realizacja społecznie pożądanych celów wychowawczych.

Hipoteza robocza jest podstawowym i pierwszym składnikiem badań eksperymentalnych. Wyraża ona pewne prawidłowości istniejące między rzeczami lub zjawiskami, które wymagają badań dla ich potwierdzenia lub odrzucenia.

Hipoteza ma jednak charakter

naukowy i uznać można tylko takie twierdzenie, które między innymi:

-pozwala się zweryfikować

- wyraża związek w zasadzie tylko pomiędzy dającymi sie zbadać zmiennymi

-przysługuje mu wysoki możliwie stopień prawdopodobieństwa

-jest wnioskiem z dotychczasowych obserwacji i doświadczeń badacza

-jest przypuszczeniem wyrażonym jednoznacznie.

Weryfikacja eksperymentalna hipotezy roboczej zaczyna się od dokładnego ustalenia zmiennych niezależnych i zależnych.

Zmienne niezależne, czyli czynniki eksperymentalne, określają strategię działalności pedagogicznej nauczyciela , jaką będzie stosował podczas badań.

Przy ustaleniu zmiennych zależnych należy liczyć się z możliwością ich obiektywnego zbadania. Należy posługiwać się tutaj rzetelnymi pomiarami wiadomości i umiejętności uczniów jakimi mogą byc testy osiągnięć uczniów.

Następnym etapem weryfikacji eksperymentalnej jest dobór klas równoważnych tzn. takich, które w niewielkim stopniu różniłyby się pod względem liczby uczniów, wieku, płci , poziomu umysłowego i społecznego, warunków środowiskowych, a także przerabianych treści materiału programowego, czasu jego realizacji, jednakowych warunków pracy.

Badania wstępne mają na celu dokładne rejestrowanie wyjściowej sytuacji eksperymentu tzn. dokonanie pomiarów wszystkich zmiennych zależnych. Takie samo badanie powtarza się pod koniec weryfikacji, co umozliwia w późniejszym opracowaniu badań ustalenie różnic pomiędzy wstępnymi i końcowymi ich wynikami. To stanowi podstawę do wyciągnięcia ogólnych wniosków z badań.

Bibliografia:

1. Mieczysław Łobocki "Metody badań pedagogicznych" - Warszawa 1982

2. Jerzy Brzeziński " Elementy metodologii badań psychologicznych" PWN Warszawa 1978

3. Władysław Zaczyński " Praca badawcza nauczyciela" Państwowe Zakłady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa 1968