Roztocze, Przędziorki, Czerwce
ROZTOCZE (ACARINA)
Systematyka Typ: Stawonogi Gromada: Pajęczaki Rząd: Roztocze
Nadrodzina:
Przędziorki:
Rodzina: Przędziorkowate
Szpeciele
Rozkruszki
Nadrodzina PRZĘDZIORKI RODZINA: Przędziorkowate:
Przędziorek owocowiec (Panonychus ulmi)
Przędziorek chmielowiec (Tetranychus urticae)
Przędziorek głogowiec (Tetranychus viennensis)
Przędziorek szklarniowiec
Rubinowiec owocowiec (Bryobia rubrioculus)
PRZĘDZIOREK OWOCOWIEC
Niewielkie pajęczaki, początkowo jasnoczerwone, później ciemnoczerwone.
Samica- owalna, grzbietowo wypukła, na powierzchni ciała widoczne są jasne wzgórki, z których wyrastają szczecinki.
Samiec ma ciało kształtu gruszkowatego, barwy żółtawej z wyraźnymi czerwonymi oczkami.
5 pokoleń w ciągu roku.
Zimują jaja złożone przez samice 4 i 5 pokolenia na powierzchni kory- głownie na młodszych pędach i gałęziach (w 1 cm2 złoża – 1,5 tys. jaj)
Rośliny żywicielskie: śliwy, jabłonie i inne z rodziny różowatych
Larwy wylęgają się w okresie białego pąka śliw i różowego jabłoni).
Intensywnie żerują na najmłodszych liściach, gdzie rozwijają się ok. 3 tygodni.
Samice letnich pokoleń składają jaja na dolnej stronie liści (zielonkawo- różowawe).
Larwy i postacie dorosłe wysysają sok z komórek roślinnych,
początkowo u podstawy liścia i wzdłuż nerwu głównego oraz na całej jego powierzchni widoczne są żółtawe plamki, które stopniowo łączą się ze sobą. Liść szarzeje, później żółknie, brązowieje i zasycha.
Drzewa opanowane przez przędziorka owocowca słabiej kwitną i gorzej owocują.
Zwalczanie: Metodą biologiczną w zwalczaniu przędziorków jest wprowadzanie drapieżnego roztocza, naturalnego wroga przędziorków- dobroczynka gruszowego (Typhlodromus pyri).
PRZĘDZIOREK GŁOGOWIEC
Zimujące samice są karminowoczerwone, a letniego pokolenia zielonożółte lub czerwonawe. Samiec mniejszy, żółtawy, ze słabo zaznaczonymi plamami.
Jaja kuliste, szklistobiałe, potem zielonoróżowe.
Składane są w pobliżu nerwu głównego.
Larwa zielonkawo zabarwiona, ma 3 pary odnóży. Na jej ciele widoczne są 4 wyraźne ciemnie plamy.
W ciągu roku występuje 4- 5 pokoleń.
Rośliny żywicielskie: głównie jabłonie, ale też innych rośliny uprawne i dziko rosnące.
Żeruje na dolnej stronie liści, pod warstwą delikatnej pajęczyny.
W wyniku żerowania górna strona liścia ulega uwypukleniu, w którego obrębie widoczne są skupiska drobnych, jasnych plamek. Stopniowo uszkodzona zostaje cała powierzchnia blaszki liściowej, która także z czasem szarzeje i żółknie.
Zwalczanie : dobroczynek gruszowy.
PRZĘDZIOREK CHMIELOWIEC
Jeden z najbardziej rozpowszechnionych szkodników, występującym na roślinach uprawianych w gruncie, szklarni oraz w warunkach domowych.
Ciało owalne, różnie ubarwione (od zielonkawożółtej, czerwonawo pomarańczowej do ciemnobrązowej), po bokach widoczne ciemniejsze plamy.
Na ciele widoczne pojedyncze szczecinki.
Roślinami żywicielskimi jest ponad 300 różnych roślin, w tym drzewa i krzewy owocowe.
Zapłodnione samice zimują w szczelinach kory, w górnej warstwie gleby lub na opadłych liściach.
Wiosną rozpoczynają one żerowanie i składanie jaj. Po 3-10 dniach z jaj wykluwają się larwy, intensywnie żerujące i szybko rozwijające się.
W ciągu roku zależnie od panujących warunków, można zaobserwować kilkanaście pokoleń tego szkodnika, jednak najbardziej dogodne warunki do jego rozwoju panują w szklarni, przy stale wysokiej temperaturze, gdzie w ciągu dwóch tygodni następuje całkowity jego rozwój.
Objawy żerowania: maleńkie bladozielone plamy na liściach, które z czasem stają się biało żółte do brązowych.
Przy silnym wystąpieniu blaszka liściowa zasycha i liście opadają.
Cechą charakterystyczną obecności przędziorka jest delikatna przędza, którą powleczone są liście, pędy.
Dobroczynek gruszowy i szklarniowy
W celu zmniejszenia ryzyka pojawienia się przędziorka, należy uprawianym roślinom zapewnić optymalne warunki do ich rozwoju, gdyż przede wszystkim rośliny słabe wykazują zwiększoną podatność na tego szkodnika. Szczególnie zwracajmy uwagę na pojawienie się przędziorka w pomieszczeniach, gdzie panuje wysoka temperatura i suche powietrze, czyli idealne warunki do rozwoju szkodnika.
RUBINOWIEC OWOCOWIEC
Samica- grzbietobrzusznie spłaszczona, szara, zielonkawa lub ciemnoczerwona. Pierwsza para nóg dłuższa od pozostałych. Samiec mniejszy.
Larwa prawie okrągła, pomarańczowa. Deutonimfa, większa i ciemniejsza od larwy.
Zimują kuliste rubinowoczerwone jaja.
Larwy rubinowca wylęgają się na początku pękania pąków jabłoni.
Największą liczebność szkodnika obserwuje się w czerwcu i lipcu.
W ciągu roku występuje 4- 6 pokoleń.
Szkodliwość: nakłuwanie i wysysanie komórek miękiszu, na liściach tworzą się drobne, jasne plamki, które z czasem brązowieją. Drzewa słabiej rosną i owocują.
Liczne występowanie tego szkodnika obserwuje się w sadach zaniedbanych, źle nawożonych, nie przecinanych.
Zwalczanie: dobroczynek gruszowy
Nadrodzina SZPECIELE
Pordzewiacz jabłoniowy (Aculus schlechtendali)
Pordzewiacz śliwowy (Aculus fockeui)
Podskórnik gruszowy (Eriophyes piri)
PORDZEWIACZ JABŁONIOWY
Dorosłe osobniki są beżowe, wrzecionowate.
Jaja bezbarwne, kuliste, mikroskopijnych rozmiarów. Młode osobniki podobne do dorosłych, mniejsze.
Zimują samice w różnych naturalnych kryjówkach- w spękaniach kory, pod łuskami pąków itp.
W IV wchodzą do rozwijających się pąków, gdzie żerują i składają jaja.
Rozwój jednego pokolenia trwa ok. miesiąca.
W ciągu roku występuje 5 generacji szkodnika.
Roślinami żywicielskimi pordzewiacza są jabłonie.
W wyniku żerowania liście od spodu stają się charakterystycznie brązowe, matowieją i często zwijają się łódeczkowato. W skrajnych przypadkach liście więdną i opadają. Następuje wzrost transpiracji roślin i zwiększenie wrażliwości na niedobór wody.
Żerowanie szpecieli jest również przyczyną ordzawienia skórki owoców, zwłaszcza w okolicach zagłębienia kielichowego i słabszego ich wybarwienia.
W młodych sadach bardzo hamują wzrost drzewek.
Zwalczanie: dobroczynek gruszowy, stosowanie środków olejowych.
PORDZEWIACZ ŚLIWOWY
Ciało kształtu wrzecionowatego z dwiema parami odnóży, słomkowożółty.
Zimują samice w spękaniach kory oraz pod łuskami pąków.
W kwietniu, przechodzą na rozwijające się pąki.
Samice składają jaja (okrągłe i spłaszczone) u podstawy liści lub na dolnej stronie blaszki liściowej.
W ciągu roku występuje 4-5 pokoleń.
Rośliny żywicielskie: śliwy, morele i brzoskwinie.
Na spodniej stronie blaszki liściowej powoduje powstawanie żółtych, rdzawych, podłużnych plam. Przy bardzo licznym żerowaniu, liście marszczą się, a ich nerwy robią się grube.
Na młodych pędach widoczne są marmurkowate przebarwienia oraz pękające skorkowacenia.
Żerowanie powoduje zahamowanie rozwoju młodych drzew, które zawiązują mniej kwiatów i owoców.
W przypadku zaobserwowania szpeciela w danym roku, można się spodziewać jego licznego występowania również w roku następnym.
Zwalczanie: dobroczynek gruszowy, zdrowy materiał szkółkarski.
PODSKÓRNIK GRUSZOWY
Bardzo małe szkodniki, białe, kształt wrzecionowaty.
Zimują samice pod zewnętrznymi łuskami pąków.
Wczesną wiosną samice przemieszczają się do wnętrza pąków i tam składają do kilkunastu jaj. Okres inkubacyjny trwa 3-4 tygodnie.
Nimfy żerują najpierw wewnątrz pąków, a później u nasady ogonków liściowych.
W maju samice pierwszego pokolenia żerują w miękiszu liści i tam składają jaja.
Na liściach powstają charakterystyczne pęcherzyki. Później pojawia się drugie i trzecie pokolenie samic.
Żeruje na gruszach, czasem na jabłoniach, głogu i irdze.
Żer na pąkach powoduje ich silne nabrzmiewanie i opóźnienie rozwoju o 2- 3 tygodnie. Wyrastające z nich liście są zdeformowane i mają różnej długości ogonki liściowe.
Na blaszkach liściowych- liczne, żółtawe pęcherzyki, które z czasem brązowieją.
Atakuje także owoce, na powierzchni których powstają małe, czerwonawe plamki.
Występowanie i żerowanie na młodych drzewach jest bardzo groźne, gdyż może zahamować ich wzrost.
Zwalczanie: drzewka z kwalifikowanych i sprawdzonych szkółek, drapieżne roztocze z rodziny dobroczynkowatych, systematyczne usuwanie zaatakowanych liści w okresie maja i czerwca w celu ograniczenia występowania tego agrofaga.
CZERWCE
Systematyka Typ: Stawonogi Gromada: Owady Rząd: Pluskwiaki Podrząd: Piersiodziobe
Nadrodzina: Czerwce
Rodzina: Miseczniki Rodzina: Tarczniki Rodzina: Czerwce mączyste
SKORUPIK JABŁONIOWY
Pluskwiak z rodziny tarcznikowatych.
Bezskrzydłe samice skorupika jabłoniowego są gruszkowate, przykryte szarobrązową tarczką, przypominającą przecinek.
Samce mają rozwinięte skrzydła i mogą się przemieszczać między koronami drzew.
Jaja są białe i lekko wydłużone.
Zimują jaja pod tarczką samicy.
Larwy wylęgają się zaraz po kwitnieniu jabłoni.
Następnie rozchodzą się po gałęziach, po pewnym czasie tracą odnóża i nieruchomieją. Wbijają kłujkę do pędu i ich ciało zaczyna pokrywać powiększająca się tarczka.
Rośliny żywicielskie: głównie jabłonie oraz inne gatunki drzew i krzewów owocowych.
Larwy i postacie dorosłe wysysają sok z pędów oraz w czasie żerowania wprowadzają do tkanek toksyczną substancję niszczącą komórki, przez co wzrost jednej strony pędu zostaje zahamowany i dochodzi do pastorałowatego wygięcia.
Silnie opanowane drzewa zawiązują mniej pąków, słabiej owocują, są wrażliwe na mróz oraz podatne na zaatakowanie przez korniki.
Gatunek należy zwalczać chemicznie w okresie wylęgania się larw.
MISECZNIK ŚLIWOWY
Pluskwiak z rodziny misecznikowatych.
Ciało bezskrzydłych samic pokryte jest stwardniałym, wiśniowobrązowym „płaszczem” kutykuli w kształcie wypukłej miseczki.
Samice żerują nieruchomo przytwierdzone kłujką do podłoża. Samce- uskrzydlone.
Jaja owalne, białe, pokryte woskową wydzieliną samicy.
Larwy- płaskie, ruchliwe, zielonkawe, później brązowe.
Zimują larwy II stadium rozwojowego w szczelinach kory.
W marcu przechodzą na pędy oraz cienkie gałązki i żerują.
W kwietniu- różnicowanie się larw na żeńskie i męskie.
W maju samice składają jaja do komory lęgowej pod miseczką, a następnie zamierają.
Najczęściej żeruje na jabłoniach i śliwach.
Bardzo szkodliwe są larwy i samice.
Żerowanie misecznika śliwowego prowadzi do wyginania się pędów oraz ich zasychania. Występowanie tego szkodnika obniża plon owoców.
Zwalczać szkodnika można wiosną, w okresie żeru larw na pędach lub w drugiej połowie lata, po wyjściu larw nowego pokolenia na liście.
W drzewka zaopatrywać się w tylko w sprawdzonych, pewnych, kwalifikowanych szkółkach.
Przy niewielkim porażeniu roślin ochronę można ograniczyć do mechanicznego usuwania tarczek wraz z jajami.