22.03.12r. Kozak KIWWE
Temat: Zimna wojna a bezp. narodowe.
II wojna światowa zasadniczy sposób zmieniła układ sił na świecie w porównaniu do okresu z przed 1939 r. Zakończył się okres dominacji państw które uważały się i były mocarstwami ( Anglia Francja) Natomiast wyłoniły się 2 mocarstwa ZR i St. Zjednoczone wokół których powstały różnego rodzaju ugrupowania militarne Poli. i gosp. Nawiązana w okresie wojennym i budowana wielka koalicja pomijając kwestie ideologiczne którym celem było zwycięstwo nad hitlerowskimi Niemcami w okresie późniejszym koalicja ta zaczęła się rozpadać. Okres zimnej wojny można podzielić na 3 okresy. Wojna ta w wymienionych okresach „toczona była” tzw fazach. 1 okres obejmuje lata 1945 – 1950. Drugi 1956-1969. Trzeci 1970-1990.
Okres pierwszy rozpoczyna się 25.06.1945r. powołaniem ONZ. 5.03.1946r. Fullton Cherchi użył sformułowania określając państwa które znajdują się za żelazną kurtyną. Rok później prezydent St. Zjed. Wezwał kongres ST. Zje. Do udzielenia pomocy wolnym narodom. Jest to określone jako doktryna Trumana. W czerwcu 47 r. została zaoferowana pomoc tzw. Plan Marschala do All państw które w wyniku działań II WŚ doznały zniszczeń. Celem planu była odbudowa gospodarek państw. Zaoferowana pomoc wynosiła 13 mld dolarów. Państwa socjalistyczne z pomocy tej nie skorzystały. Państwa europejskie skorzystały. Najwięcej skorzystała Wlk. Brytania Niemcy Francja i Włochy.
W 48r. zostaje powołana Unia Zach. – europejska. I kryzys berliński. W 49r. powstaje pakt NATO.
Przełom lat 49-50 to okres niepokoju który powstał jako pakt NATO.
St. Zjed. Zwracając się do ZR by rozpoczęły działania wojenne w Japonii.
Okres drugi 56-69. Rozwijano przemysły ciężkie - rozwój przemysłu zbrojeniowego. 57r. świat wstrzymał oddech, gdy Sputnika(rakieta) wystrzelono.
W 61r. lot Gagarina i budowa muru berlińskiego oraz kryzys kubański. 64r. jest to rok przełomowy bo Chińska Republika wchodzi w posiadanie broni atomowej. Interwencja – akcja Dunaj w 1968r. Polska – Czechosłowacja (walka). W 55r. została zorganizowana konferencja w Genewie. Od niej następuje odprężenie sytuacji MN. Natomiast rok później ze to przełomowy zjazd komunistycznej partii ZR. NA którym zostaje potępiony kult jednostki. 61r spotkanie Kenediego i Churszczowa w Wiedniu. I od 65r. zaczyna się podejmować starania o zwołanie konferencji bezp.
Okres 3 : okres ten 1970r. został rozpoczęty negocjacjami wiedeńskimi odnośnie ograniczenia zbrojeń strategicznych. W okresie tym rozpoczyna się normalizacja stosunków między państwami socjalistycznymi a RFN. Począwszy od roku 1970 w Europie podejmowane są kwestie dotyczące zagwarantowania bezp. europejskiego. Finałem zaistniałej sytuacji jest podpisanie w 75r. aktu końcowego konferencji bezp. i współpracy. Natomiast w 1990 okres ten kończy się podpisaniem dokumentu Karty paryskiej która jednoznacznie przekreśla dotychczasowy ład zimno-wojenny. Pod koniec lat 80 sytuacja MN uległa nagłej transformacji. ZR, który do tej pory przeznaczał niewyobrażalne sumy na rozwój przemysłu zbrojeniowego znalazł się na krawędzi zapaści gospodarczej.
Skutki zimnej wojny:
W dziedzinie stos. MN były następujące:
- sparaliżowanie powszechnego systemu bezp. ONZ
- skutek uniemożliwienia, zapewnienia jednomyślności wielkich mocarstw niezbędnej do podejmowania przez rade bezp. decyzji dotyczących utrzymania pokoju.
- w okresie powołania ONZ do 95r najwięcej sprawa veta skorzystał Zrew. Rosja.
-Powstanie 2 przeciwstawnych systemów i struktur politycznych, Nato układ warszawski. Obie te struktury został podbudowane w dziedzinie gosp. Przez powołanie odpowiednich org. W wyniki zakończenia zimnej wojny dochodzi do rozpadu państw wielonarodowych .
- Zostają ujawnione kwestie poszczególnych narodów dzięki czemu powstają nowe państwa.
- Największe straty po zakończeni zimne WŚ poniósł ZR straty te dotyczyły zarówno terytorium jak i ludności.
Na egzamin:
Podział zimnej wojny na okresy.
Scharakteryzować 3 wydarzenia jakie miały miejsce w jakimś okresie ( 1, 2 ,3)
Temat: Rola ONZ w zapobieganiu konfliktów.
Powstała w 1945r. ONZ i jest jedyną organizacją MN o charakterze uniwersalnym czyli powszechnym. Spełnia ona wielorakie funkcje wśród których utrzymanie pokoju i bezp. światowego oraz rozwój przyjaznych stosunków i współpracy między poszczególnymi państwami stanowi cel nadrzędny. Genezę powstania tej organizacji należy łączyć z Kartą Atlantycką. Karata NZ obowiązuje All członków i propaguje ona następujące cele i zadania: utrzymanie pokoju i bezp. , rozwijanie przyjaznych stosunków między państwami, przywracanie w wiarę człowieka godność i jego wartości bez względu na różnice razy płci języka oraz wyznania. Wkład w rozwój praw człowieka , uzgadnianie działalności między państwami dla osiągnięcia wyższych cech.
Do głównych organów ONZ należy : zgromadzenie ogólne, rada bezp., pobiernicza, komitety stałe, MN trybunał sprawiedliwości i rada gospodarcza i społeczna. W skład zgromadzenia ogólnego wchodzą All państwa członkowskie, które dysponują 1 głosem, natomiast rada bezp. słała się z 15 członków w tym z 5 członków stałych: Francja, Rosja , Stany Zjednoczone , Wielka Brytania i Chiny(Tajwan).
W sprawach merytorycznych obowiązuje wymóg jednomyślności 5 stałych członków Rady Bezpieczeństwa (RB) natomiast w oparciu o art. 41 i 42 Karty Narodów Zjednoczonych RB może stosować środki przymusu politycznego, ekonomicznego i militarnego wobec państw, które nieprzestrzeganą zasad współżycia MN. Zasadniczym celem RB jest poszukiwanie środków i metod służących zachowania pokoju i bezp. RB odgrywa pierwszoplanową rolę w systemie NZ. Decyduje ona o przyjmowaniu, wykluczaniu zawieszaniu członków, o obsadzie stanowisk poszczególnych, powołanie sekretarza generalnego.
KOMPETENCJE RB W ZAKRESIE POKOJOWEGO ROZSTRZYGANIA SPORÓW ORAZ REAGOWANIA NA SYTUACJE ZAGROŻENIA POKOJU:
W zasadzie dysponowania środkami pokojowymi:
- podejmować misje wyjaśniające i badawcze,
- kierować wnioski do Sekretarza Generalnego ONZ o podjęcie misji, bądź wyznaczenie specjalnego przedstawiciela w celu poszukiwania rozwiązania sporów i konfliktów,
- wzywać str. Sporu do uregulowania go wskazanymi w art. 22 KNZ środkami: rokowania, badania pośrednictwo, arbitraż, postępowanie sądowe, odwołanie się od organów lub układów regionalnych bądź inne środki pokojowe wedle wyboru stron.
- podjąć akt siły, wezwać do przetrwania działań, zastosować środki zmniejszające napięcie, apel o rozpoczęcie negocjacji.
W zakresie wymuszania pokoju:
- podejmować z rekomendacji Zgromadzenia Ogólnego ONZ bezpośrednie środki karne wobec państw łamiących prawa MN wykluczając je z ONZ bądź z określonego rodzaju działalności tej organizacji,
- podejmować akcje przy użyciu sił zbrojnych, jaką uważa się za koniczną dla utrzymania pokoju albo przywrócenia MN pokoju i bezp.
- określić środki wymuszenia pokoju m. In. Poprzez ustanowienie sankcji : ekonomicznych komunikacyjnych i dyplomatycznych.
DZIAŁANIA STOSOWANIE PRZEZ ONZ W ZAKRESIE UTRZYMANIA POKOJU I BEZPIECZŃSTWA:
- procedury sprawozdawcze i inspekcje
-mechanizmy „pomocnicze” – akcje typu pace keeping, bądź porozumienie o przerwaniu ognia oraz inne działania zapewniające postrzeganie prawa i ładu wewnętrznego,
- stosowanie środków sądowych
- stosowanie środków przymusu w postaci użycia sił zbrojnych, stosowanie przez Zgromadzenie Ogólne NZ rekomendacji dla RB w celu podjęcia środków karnych wobec państwa łamiącego prawo MN.
-selektywne stosowanie środków niemilitarnych podejmowanych przez RB
W 1992r. został ogłoszony przez Sekretarza ONZ program dla pokoju.
Program ten zawierał nowatorskie rozwiązania które obejmowały następujące kwestie:
- prowadzenie bardziej adekwatnych operacji pokojowych
-zwiększenie zdolności ONZ do organizowania akcji przymusowych na rzecz utrzymania pokoju, Program ten zawierał również nowatorskie propozycje dotyczące regulowania współczesnych konfliktów zbrojnych w różnych jego fazach.
Wyróżniał on następujące kwestie:
- dyplomacja prewencyjna
- tworzenie pokoju
- utrzymanie pokoju
- budowanie pokoju- jest działaniem odnoszącym się w sposób krytyczny wobec sytuacji zaistniałej w następstwie konflikcie. Zawiera on w sobie identyfikacje struktur i środki wsparcia struktur, które będą promować pokój, budować zaufanie, współdzielenie między byłymi przeciwnikami, dla uniknięcia powrotu do konfliktu
- wymuszanie pokoju
Stosownie do postanowień KZ przewiduje się następujące rodzaje operacji pokojowych:
- obserwacja sytuacji po jednej bądź po obu stronach
- ustalenie faktów obserwacja wypadków faktycznej bądź rzekomej interwencji zewnątrz misje mediacyjne i pojednawcze , misje wyjaśniające stan faktyczny przez prowadzenie różnego rodzaju procedur sądowych . Ponadto w toku operacji pokojowej siły zbrojne ONZ mogą wykonywać zadania takie jak:
- czasowe administrowanie a nawet i okupowanie jakiegoś terytorium, patrolowanie stref granicznych
- nadzorowanie różnego rodzaju plebiscytów
-zabezpieczanie ustalonego statusowo
Podstawy prawne operacji pokojowych:
Postępowanie i zachowanie się uczestników misji musi być zgodne z MN prawem konfliktów zbrojnych
- prawo „haskie” (21 konwencji) rządzące prowadzeniem walki
- prawo „genewskie” zwane humanitarnym
Pozycję prawa misji pokojowych regulują:
-umowa między ONZ oraz krajem przyjmującym misję ( SOFA)
- porozumienie między ONZ oraz krajem uczestnikiem misji (PSA)
Procedury ONZ
Na podstawie KNZ można rozpatrywać 3 obszerne kategorie operacji a mianowicie na podstawie rodz. VI będą operacje utrzymania pokoju. Na zapisach rodz. VII będzie wymuszanie pokoju. Natomiast na podst. Art. 7 interwencja w celu wymuszania pokoju.
Rozdział VI poświęcony procedurom pokojowym.
Rozdział VII traktuje o użyciu siły jeżeli RB stwierdzi istnienie zagrożenia przeciwko pokojowi, jego pogwałcenie lub akt agresji, może uzyć siły odbudowy lub wymuszenia pokoju.
Użycie siły powinno zostać poprzedzone:
- wezwaniem zainteresowanych stron do podporządkowania się rozwiązaniom tymczasowym. Które RB uzna za popadnę lub konieczne
- zastosowaniem sankcji w stosunku do stron konfliktu, polegających na : całkowitym lub częściowym zerwaniu więzi gospodarczych i komunikacyjnych oraz stosunków dyplomatycznych.
Mandat Sił Pokojowych
Do udzielenia mandatu dla sił pokojowych upoważniona jest RB lub Zgromadzenie Ogólne NZ. Przyjmują one w tym celu rezolucję.
Stałymi elementami mandatu są:
-cel polityczny postawiony przed Siłami (lub Misją)
- rola i zadania sił
- rozmiary oraz struktura organizacji Sił (Misji)
- instytucje nadzorujące operacje
-warunki określone przez państwo lub państwa przyjmujące (gospodarz)
- data wygaśnięcia mandatu
Ponadto w mandacie mogą być zawarte inne elementy:
- określenie gł. Osób odpowiedzialnych
- decyzje finansowe i logistyczne
Są trzy stopnie dowodzenia jeżeli chodzi o misje.
Typy operacji:
Wybór typu operacji należy do kompetencji Sekretarza Generalnego Ze względu ma skład występują 3 typy:
Misja obserwatorów wojskowych ONZ. (United Nations Military Obserwr) Składa się ona z niezbrojnych obserwatorów wojskowych. Mają oni sprawować kontrolę nad realizacją porozumień o zawieszeniu broni.
Siły utrzymania pokoju. W ich skład wchodzą bataliony piechoty. Są tworzone do sprawowania kontroli nad strefą kryzysu w celu przeszkodzenia wznowieniu działań zbrojnych
3 siły wielozadaniowe. Dołączona policja, element cywilny. Grupy obserwatorów jednostki wojskowe gr. Humanitarne. W rezerwie są siły lotnicze i morskie