2. SKAŁY OSADOWE.

Powstają na powierzchni Ziemi z niszczenia starszych skał. Często skłądają się z

fragmentow lub zwietrzelin skał starszych magmowych, przeobraŜonych i

osadowych. Powstawały od czasow zestalania się skorupy ziemskiej i tworzą się

wspołcześnie. NaleŜą do nich skały okruchowe, osady organogeniczne i chemiczne.

Etapy powstawania skał osadowych:

Wietrzenie - jest to proces ściśle związanego z tworzeniem większości skał osadowych, dostrczających substratu grubo lub drobnoziarnistego zasobnego w minerały ilaste, wodorotlenki żelaza i glinu a także minerały najodporniejsze na wietrzenie transport zwietrzałeg o materiału wpływa na wielkość kształt i stopien obtoczenia ziarna.

Transport -

sedymentacja - zachodzi jednoczesnie z transportem wodnym, procesy te powodują oddzielenie się minerałów grupy S i O2 od grupy innych składników w zależności od klimatu mogą powstawać minerały ilaste lub wodorotlenki glinu. W czasie sedymentacji zwłaszcza powolnej następuję zróżnicowanie geochemiczne pierwiastkówktórąwchodz ą w skład skał osadowych.Sedymentacja przebiega w środowisku morskim przejsciowym i kontynentalnym

Diageneza - prowadzi do zwiększenia ich twardości i zbitości. Diagenezą nazywa się wszelkie przeobrażenie afizyczne i c hemiczne zachodzące w osadzie przebiegajace w warunkach ciśnienia i temperatury nie różniących się lub niewiele rózniących od warukków w jakich osad został złożony

Nie wszystkie wymienione wyzej etapy muszą występować w tworzeniu każdej skały osadowej.

Podział skał osadowych:

I. Skały okruchowe.

Piroklastyczne, klastyczne, grubookruchowe, średniookruchowe i drobnookruchowe.

II. Skały ilaste.

Rezydualne, lodowcowe, rzeczne, jeziorne, morskie.

III. Skały pochodzenia chemicznego i organicznego.

Skały krzemionkowe, alitowe, Ŝelaziste, syderytowe, wapienne i dolomitowe,

gipsowe i solne, fosforanowe, kopalne paliwa stałe.

Klasa I. Skały okruchowe.

1. Skały piroklastyczne - są to osady przejsciowe między skałami magmowymi i

osadowymi tworza się w wyniku wybuchów wulkanów w osadach piroklastycznych występują również tufu i tufity tufy składają się z popiołów wulkanicznych z okruchów minerałów magmowych oraz z okruchów szkliwa Tufity zawierają poza

tym domieszkę materiału osadowego. Np.

- Aglomeraty (połobtoczone) - Brekcje (ostrokrawędziste) - Tufy (środowisko lądowe) i tufity (środowisko wodne) Skały te bywają rownieŜ zaliczane do skał wulkanicznych.

2. Klsatyczne - dzielą się na grubo średnio i drobnookruchowe

3. Grubookruchowe - to gruzy i żwiry , jest to lużny materiał okruchowy o wielkości ziaren 2 mm o ziarnach ostrokrawędziastych ( gruzy) obtoczonych

żwiry) materiał ten może się składać z okruchów jednego kilku lub wielu gatunków skał najlepsze obtoczenie mają żwiary plażowe mniejsze rzeczne a najgorzej wysorotwane najsłabiej obtoczone występują w osadach lodowcowych cechy te są wieć zależe od szybkości płynącej wody Np.

Gruzy (ostrokrawędziste luźne osady) ⇒ brekcje (okruchowce, druzgoty);

świry (luźne osady obtoczonych frakcji Ŝwiru) ⇒ zlepieńce (konglomeraty).

Zawartość składnikow mineralnych zaleŜy od rodzaju skał, z ktorych pochodzą

odłamki. Osady grubookruchowe posiadają bardzo niską retencję.

4.Średniookruchowe skały osadowe to piaski piaskowce arkozy i szarogłazy

Piaski są to luźne skały okruchowe o wielkości ziaren od 2 do 0,1mm średnicy nie zależnie od ich składu mineralnego klasyfikacje piasków można przeprowadzićna podastawie ich struktury przy czym wydziela się piaski grubo, średnio

i drobnoziarniste o ziarnie obtoczonymm lub ostrokrawędziastym biorąc pod uwagę środowisko sedymentacji można wydzielic piaski wydmowe rzeczne lodowcowe płytkowodne dominującym materiałem jest kwarc barwa zalezy od zawartości tlenków i wodorotlenków

Piaskowce - twarde skały powstające z piaskow w procesach diagenezy.

Ich trwałość i zasobność w składniki pokarmowe zaleŜy od składu materiału

zlepiającego ziarna piasku kwarcowego (lepiszcza).

Rodzaje piaskowcow według rodzaju lepiszcza:

piaskowiec kwarcytowy - lepiszczem jest krzemionka krystaliczna;

piaskowiec krzemionkowy - lepiszczem jest krzemionka koloidalna;

piaskowiec o lepiszczu krzemionkowo-ilastym, - lepiszczem jest opal i minerały

ilaste;

piaskowiec ilasty - lepiszczem są minerały ilaste;

piaskowiec marglisty – lepiszczem są minerały ilaste i węglan wapnia (lepiszcze

wapienno-ilaste);

piaskowiec o lepiszczu wapiennym

piaskowiec wapienny (ziarna CaCO3 zlepione lepiszczem wapiennym)

piaskowiec Ŝelazisty - lepiszczem są tlenki i wodorotlenki Ŝelaza.

Arkozy z diagenezy piaskow arkozowych.

Szarogłazy z diagezezy piaskow szarogłazowych.

5. Drobnookruchowe skały osadowe to mułki i lessy (lużne) oraz mułowce (scementowane)

Mułki to skały osadowe podobne do piasków lecz

o mniejszej średnicyy ziarna składnik przeważający to kwarc ale mułki są bogatsze w skalanie minerały ilaste i wodorotlenki żelaza

Less ma zblizoną średnice ziarn do mułków jest jednek typowym utworem eolicznym typowy less skład asie z kwarcu glinokrzemianów węglanów

ziarna lessu sąostrokrawędziaste a dominuję frakcja drobnego pyłu

Mułowce są skałami drobnookruchowymi podobnymi do piaskowców jednak uboższymi w kwarc a bogatszymi w minerały ilaste. Ziarna ostrokrawędziste i dobrze wysortowane , średnica 0,1 – 0,001 tekstura na ogół bezładna lub kierunkowa