z mastriht, traktat konstytucyjny, lizboński

JEDNOLITY AKT EUROPEJSKI

Jednolity Akt Europejski - nowelizacja Traktatu Rzymskiego, uchwalona podczas konferencji rządowej w Luksemburgu i w Brukseli (9 IX 1985 - 27 I 1986) o zmianie i uzupełnieniu trzech Traktatów założycielskich: EWWIS (1951), EWG (1957) i Euratomu (1957). Układ wszedł w życie 1 lipca 1987 roku.
 

Sygnatariusze: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i Włochy.
 

Cele:
- 12 państw członkowskich zobowiązało się do utworzenia "jednolitego rynku europejskiego" do dnia 31 grudnia 1992 roku. Akt określa rynek wewnętrzny jako "obszar bez granic wewnętrznych, na którym zapewnia się swobodny przepływ towarów, osób, usług i kapitału"
- przewidziano wzmocnienie kompetencji niektórych organów Wspólnot oraz usprawnienie procesu decyzyjnego (zastąpienie zasady jednomyślności w Radzie Ministrów zasadą kwalifikowanej większości głosów - z wyjątkiem decyzji w kwestiach podatkowych, przepływu osób i praw pracowników).

Wzmocniono rolę Parlamentu Europejskiego przy stanowieniu prawa Wspólnoty. JAE ustanowił nową procedurę współpracy między Parlamentem Europejskim a Radą Ministrów, procedurę zgody Parlamentu w przypadku traktatów akcesyjnych i stowarzyszeniowych, rozwinął także współpracę państw członkowskich w dziedzinie polityki zagranicznej

Traktat o EWG został rozszerzony o nowe rozdziały poświęcone sprawom monetarnym, polityce socjalnej, spójności ekonomicznej i społecznej, badaniom i rozwojowi technologicznemu oraz ochronie środowiska. Stworzono ramy dla Europejskiej Współpracy Politycznej.
 

TRAKTAT O UNII EUROPEJSKIEJ

Traktat o Unii Europejskiej podpisany w Maastricht 7 lutego 1992 roku; wszedł w życie 1 listopada 1993 roku (po referendach przeprowadzonych w państwach członkowskich).

Sygnatariusze: Belgia, Dania, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Wielka Brytania i Włochy

Cele:
- utworzenie obszaru bez granic wewnętrznych
- umocnienie spójności gospodarczej i społecznej
- utworzenie unii gospodarczo-walutowej (łącznie z wprowadzeniem wspólnej waluty)
- potwierdzenie tożsamości Unii na arenie międzynarodowej
- realizacja wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa
- wzmocnienie ochrony praw i interesów obywateli państw członkowskich (ustanowienie obywatelstwa Unii)
- rozwój współpracy w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych

Traktat ustanowił Unię Europejską opartą na Wspólnotach Europejskich i uzupełnioną o nowe polityki, tzn. Unię Gospodarczą i Walutową, wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwa, współpracę w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości (trzy filary Unii Europejskiej). 

Ustalono też nowe ramy instytucjonalne UE: Rada Europejska , Rada Unii Europejskiej (dawniej: Rada Ministrów), Komisja Europejska (dawniej: Komisja Wspólnot Europejskich), Parlament Europejski oraz Trybunał Sprawiedliwości i Trybunał Rewidentów Księgowych , które pozostają trybunałami Wspólnot Europejskich.

 

TRAKTAT AMSTERDAMSKI

Traktat Amsterdamski został podpisany 2 X 1997 roku w Amsterdamie przez państwa Unii Europejskiej. Uzupełnia on i wprowadza poprawki do Traktatu z Maastricht, Traktatów Rzymskich oraz innych aktów Wspólnoty.
 

Sygnatariusze: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.
 

Cele:
- wzmocnienie federacyjnego charakteru UE
- zmiany instytucjonalne (wzmocnienie władzy Parlamentu Europejskiego, podejmowanie decyzji kwalifikowaną większością głosów, przewidziano powołanie przedstawiciela ds. polityki zagranicznej)
- zmiany w III filarze Unii (współpraca w zakresie bezpieczeństwa wewnętrznego i wymiaru sprawiedliwości; wzmocnienie kompetencji Brukseli w zakresie polityki wizowej, migracyjnej i azylowej - odpowiedzialność za swobodne przemieszczanie się osób w ramach UE
- wzmocnienie współpracy policji (Europol) i wymiaru sprawiedliwości
 

Traktat nie przesądził sprawy włączenia Unii Zachodnioeuropejskiej do Unii Europejskiej (sprzeciw Wielkiej Brytanii, Szwecji, Finlandii, Austrii i Irlandii) - przewidziano w nim możliwość podjęcia odrębnych programów integracyjnych przez ograniczoną liczbę krajów (przy założeniu, że zgodzą się na to wszyscy członkowie UE).
 

Negocjacje nad kształtem Traktatu zostały podjęte w czerwcu 1995 roku, w celu przygotowania Unii do poszerzenia o kolejne kraje - tym razem z Europy Środkowej. Jednak przyjęte postanowienia nie doprowadziły do głębokiej reformy wewnętrznej (rozumianej jako zdolność Unii do skutecznego działania w składzie poszerzonym do 20 bądź więcej państw).

 

 

TRAKTAT NICEJSKI

Traktat Nicejski wynegocjowany przez piętnastu szefów rządów UE, obradujących w Nicei w dniach 7 - 11 grudnia 2000.
 

Przywódcy Piętnastki uznali, że "od daty wejścia w życie Traktatu z Nicei Unia będzie w stanie powitać nowe państwa, gdy tylko wykażą zdolność do sprostania obowiązkom, wynikającym z członkostwa".

Strony porozumienia: Austria, Belgia, Dania, Francja, Grecja, Finlandia, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Portugalia, RFN, Szwecja, Wielka Brytania i Włochy.
Cele:
- przygotowanie instytucji Unii Europejskiej do poszerzenia o 12 nowych państw
- ustalenie podziału głosów w Radzie Ministrów (345 głosów: Niemcy, Francja, Wielka Brytania i Włochy otrzymają po 29 głosów, Polska i Hiszpania - po 27)
- zwiększenie ilości spraw (do 80 proc.), w których decyzje podejmowane będą większością kwalifikowaną (258 głosów)
- odejście od prawa weta w niektórych kwestiach (polityka imigracyjna od 2004 roku, fundusze strukturalne od 2007 roku)
- reforma Parlamentu Europejskiego (zwiększenie liczby eurodeputowanych do 732)
- reforma Komisji Europejskiej (od czasu wejścia w życie Traktatu Nicejskiego każdy kraj będzie miał tylko jednego komisarza; po przyjęciu 12 nowych państw liczba komisarzy ma być niższa od 27)
- proklamowanie Karty Praw Podstawowych - zbioru praw człowieka i swobód obywatelskich
 

Szczyt, który zakończył konferencję międzyrządową Piętnastki w sprawie reformy, zapoczątkowaną w połowie lutego 2000 roku, zapowiedział następną taką konferencję na 2004 rok. Ustalono też, że wszystkie szczyty w poszerzonej UE mają się odbywać w Brukseli.

 TRAKTAT LIZBOŃSKI

Traktat podpisany 13 grudnia 2007 r. w Lizbonie przez przywódców 27 państw członkowskich ma wyposażyć UE w nowoczesne instytucje oraz niezawodne metody pracy tak, aby mogła ona skutecznie i aktywnie stawić czoła wyzwaniom współczesnego świata. W szybko zmieniającej się rzeczywistości mieszkańcy UE oczekują, że UE zajmie się kwestiami związanymi z globalizacją, zmianami klimatycznymi oraz bezpieczeństwem i energią. Traktat lizboński ma wzmocnić demokrację w UE oraz jej zdolność do codziennej ochrony interesów obywateli.

Dzięki wprowadzanym w Traktacie zmianom Unia będzie bardziej demokratyczna, przejrzysta i skuteczna w działaniu. Traktat wzmacnia rolę Parlamentu Europejskiego i parlamentów krajowych, gwarantując obywatelom większą możliwość uczestnictwa w procesie decyzyjnym UE. Uproszczeniu i usprawnieniu ulegną metody pracy i zasady podejmowania decyzji w UE. Instytucje europejskie w istotnym zakresie zostaną zreformowane. Zwiększą się możliwości działania w dziedzinach o istotnym znaczeniu dla dzisiejszej Unii takich jak bezpieczeństwo energetyczne czy walka z terroryzmem. Traktat wprowadza ponadto istotne zmiany w tak ważnej sferze działalności, jak polityka zagraniczna, m.in. poprzez ustanowienie funkcji Wysokiego Przedstawiciela Unii do spraw zagranicznych oraz powołanie Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych. Zmiany te przyczynią się do lepszego promowania interesów i wartości europejskich w świecie oraz umocnienia pozycji międzynarodowej UE.
Traktat lizboński musi zostać ratyfikowany przez wszystkie 27 państw członkowskich. Powinien wejść w życie 1 stycznia 2009 roku.