Dr n. hum. Kulik Halina
Socjologia. Wybrane zagadnienia.
Materiały „pomocnicze” dla studentów.
SOCJOLOGIA – informacje ogólne
Socjologia jest nauką o strukturze i funkcjonowaniu społeczeństwa, o czynnikach warunkujących współżycie społeczne, oraz o jednostkach ludzkich funkcjonujących w tych strukturach.
Pojęcie „socjologia” pochodzi od łacińskiego słowa „societas” - społeczeństwo, oraz „logos” – nauka. Socjologia jest więc nauką o społeczeństwie.
Przedmiotem badań socjologii jest niemal cała rzeczywistość społeczna.
Zdaniem J. Szczepańskiego przedmiotem badań socjologii są zjawiska
i procesy tworzenia się różnych form życia zbiorowego ludzi, struktury tych zbiorowości, zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach, wynikające ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie, siły skupiające i siły rozbijające te zbiorowości, zmiany i przekształcenia w nich zachodzące.
Dzieje myśli społecznej, które są pradziejami socjologii, maja swoje źródło w kulturze społeczeństw pierwotnych.
Zainteresowanie kwestiami społecznymi, potwierdzają starożytni myśliciele:
Platon (427-347 p.n.e.)– „Państwo”
Arystoteles (384-322 p.n.e.)– „Polityka”
Święty Augustyn (354-430)
Święty Tomasz z Akwinu (1225-1274)– uważał np. że społeczeństwo składa się z ludzi modlących się, wojujących i panujących.
Niccolo Machiawelli (1469-1527) – „Książę” – ...motywem ludzkiego działania jest żądza władzy i posiadania...
Claude Saint-Simone (1760-1825) – zwrócił uwagę na nową naukę o społeczeństwie zwaną „filozofią społeczną”
August Comte (1798-1857) – „Kurs filozofii pozytywnej” 1837 rok
użył po raz pierwszy terminu „socjologia” – przedmiotem tej nauki określił społeczeństwo, stanowiące zharmonizowaną całość, składającą się z elementarnych cząstek, zwanych rodzinami.
Podał również metody badawcze tej nauki:
obserwacja
eksperyment
metoda porównawcza
analiza historyczna
Socjologia wraz z rozwojem podzieliła się na dyscypliny szczegółowe np. kultury, polityki, sportu, medycyny. I inne (ponad 30).
Socjologia medycyny jest nauką o społecznych problemach i mechanizmach związanych ze zdrowiem i chorobą jednostki ludzkiej i całego społeczeństwa.
Jako jeden z nielicznych przedmiotów humanistycznych w programie kształcenia przeddyplomowego /i podyplomowego/ pracowników medycznych, dopełnia program studiów medycznych o wiedzę o społecznych uwarunkowaniach zdrowia i choroby.
Socjologia medycyny to gałąź socjologii badająca społeczne aspekty zdrowia, choroby, działalności personelu medycznego i instytucji medycznych.
METODOLOGIA BADAŃ SPOŁECZNYCH – wybrane zagadnienia
Proces badawczy.
Proces badawczy przebiega zwykle zgodnie z niżej podanym wzorcem:
Zdefiniowanie problemu – czyli wybór właściwego problemu.
Przegląd literatury na dany temat.
Formułowanie hipotez - czyli zdefiniowanie problemu badawczego
w formie pytań, na które badacz będzie poszukiwał odpowiedzi.
Rozważenie kwestii etycznych – czyli rozwiązanie problemów związanych np. z anonimowością i poufnością lub bezpieczeństwem uczestników.
Wybór projektu badawczego – czyli sporządzenie planu zbierania i analizowania danych.
Zbieranie danych, ze zwróceniem szczególnej uwagi na to, by odpowiadały one sformułowanym hipotezom.
Analiza danych
Wyciąganie wniosków.
Metody i techniki badań społecznych.
Metoda – to najogólniej droga lub sposób postępowania. Pojęcie to jest różnie definiowane.
Technika – bardziej szczegółowe procedury postępowania, np. zbieramy informacje w celu rozwiązania problemu, posługując się techniką badań ankietowych , przy pomocy narzędzia badawczego jakim jest kwestionariusz ankiety.
Wybrane techniki badawcze.
Obserwacja
Wg. T. Kotarbińskiego: ... obserwowanie to postrzeganie planowe. Gdy zauważyłem coś niechcący, postrzegłem tylko; gdy wypatrywałem by zauważyć, zaobserwowałem”
Obserwacja jest subiektywnym postrzeganiem obiektywnych faktów.
Cechy obserwacji:
premedytacja – obserwacja jest przeprowadzona w celu rozwiązania ściśle i w pełni określonego zadania sformułowanego dokładnie
i szczegółowo
planowość – obserwacja musi być prowadzona według ustalonego
planu. Pozwala to skoncentrować się na tym co najważniejsze i jednocześnie wykluczyć luki w obserwacji
celowość – dzięki której uwaga obserwatora skupia się na interesujących go z punktu widzenia poznawczego zjawiskach
Aktywnością – polega na dokonywaniu selekcji, czyli poszukiwaniu interesujących cech
Systematyczność – obserwacja nie może być postrzeganiem przypadkowym, jednorazowym, powinna trwać ciągle i być prowadzona według określonego systemu pozwalającego spostrzegać obiekt wielokrotnie.
Rodzaje obserwacji:
bezpośrednia i pośrednia.
kontrolowana i niekontrolowana.
jawna i ukryta.
Wywiad.
Definiowany jest jako „rozmowa kontrolowana” w której biorą udział co najmniej dwie osoby: prowadzący wywiad i respondent. Jest to proces w trakcie którego badający stara się oddziaływać na badanego stawianymi pytaniami i skłaniać go do udzielania wypowiedzi na tematy interesujące badającego.
Badania ankietowe.
Stosowane są w celu możliwie szybkiego przebadania dużej zbiorowości. Polegają na swoistym typie wywiadu pisemnego.
Typy ankiet:
środowiskowe – bezpośrednio rozprowadzane w środowisku
prasowe
pocztowe
Wyróżniamy również ankiety jawne i anonimowe.
Badania oparte na dokumentach
Dokument to występujący w dowolnej postaci dowód istnienia określonych faktów czy wydarzeń
Dokument to również pisemne świadectwo zaszłych faktów czy wydarzeń społecznych
WYBRANE PROBLEMY ŻYCIA SPOŁECZNEGO
Życie społeczne to ogół zjawisk wynikających ze wzajemnego
oddziaływania jednostek i zbiorowości przebywających na odpowiednio wyodrębnionej przestrzeni. Wg F. Znanieckiego, społeczeństwo to kompleks grup współistniejących i krzyżujących się, podporządkowanych jednej grupie dominującej (narodowi, państwu, organizacji religijnej). Jest wielką zbiorowością terytorialną, stanowiącą układ zamknięty , posiadającą własne charakterystyczne cechy odrębności a tym samym jest dostępne badaniom empirycznym i historycznym.
Najogólniej wszelkie zbiory ludzkie dzielą się na:
proste zbiory społeczne - do których należą: zbiorowiska
społeczne - np. wg miejsca zamieszkania; kategorie społeczno-
demograficzne - np. wg wieku; typy psycho-społeczne np. - ludzie
aktywni, bierni, odważni itp.
zbiorowości społeczne - to wszelkie zbiory ludzi w których pomiędzy poszczególnymi członkami należącymi do tych zbiorowości zachodzą jakieś więzi społeczne, wzajemne oddziaływania, chociażby przez krótki okres tworzące z nich względnie wydzieloną całość.
Grupą społeczną jest wszelki zbiór ludzi, obejmujący co najmniej trzy osoby i wykazujący w swoim współżyciu, postępowaniu i zachowaniu jakąś organizację społeczną. ( np. dwie osoby)
Więź społeczna to zorganizowany system stosunków, instytucji, środków kontroli społecznej, skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe zbiorowości w całość zdolną do trwania i rozwoju. Każda zbiorowość istnieje dzięki istnieniu więzi.
Świadomość i kultura w społeczeństwie.
Pojęcia świadomości używa się zarówno do opisywania zjawisk zachodzących w jednostce ludzkiej, jak i społeczeństwie. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z tzw. indywidualną świadomością jednostki ludzkiej, stanowiącą przedmiot badań psychologii, w drugim - ze świadomością społeczną, której analizą zajmuje się socjologia, psychologia społeczna i filozofia.
Świadomością społeczną w ujęciu socjologicznym jest całokształt charakterystycznych dla danego społeczeństwa w danej epoce treści i form życia zbiorowego, składających się na sposób myślenia i kulturę umysłową tego społeczeństwa. W tym sensie świadomość społeczna obejmuje zarówno postawy, opinie jak i poglądy ludzi, właściwości układu psychicznego różnych grup danego społeczeństwa, jak i historycznie przez to społeczeństwo wytworzone zinstytucjonalizowane formy życia duchowego, takie jak: ideologia, moralność, nauka, sztuka, religia, prawo itp. Inaczej mówiąc, świadomość społeczna to całokształt zobiektywizowanych idei wywierających wpływ na światopogląd o działania członków określonego historycznie społeczeństwa.
Termin kultura (z łac. cultura - uprawa) ma współcześnie wiele znaczeń:
- wytwory materialne i duchowe ludzkości, jej dorobek gromadzony i utrwalony
w procesie historii, stale wzbogacany nowymi dziełami twórczymi, pracą wszystkich
społeczeństw, wyrażających określony poziom rozwoju ludzkości danych
społeczeństw i grup społecznych lub jednostek,
- całokształt historycznie ukształtowanych wartości, zasad, norm współżycia,
które stanowią podstawę wychowania,
- całokształt wytworów duchowych ludzkości lub określonych społeczeństw,
narodów, grup społecznych.
W socjologii przez pojęcie „kultura” rozumie się całokształt materialnego i duchowego dorobku ludzkości, nagromadzonego, utrwalonego i wzbogaconego w ciągu dziejów, przekazywanego z pokolenia na pokolenie.
Pod pojęciem kultury zdrowotnej, rozumieć można całokształt historycznie ukształtowanych wartości, zasad i norm, które stanowią podstawę wychowania zdrowotnego.
Medycyna – medycyna niekonwencjonalna
Medycyna to nauka o zdrowiu i chorobie, a także umiejętność albo sztuka zapobiegania chorobom i leczenia chorych.
Wykonywanie zawodów medycznych (lekarza, pielęgniarki) możliwe jest tylko i wyłącznie po uzyskaniu odpowiedniego wykształcenia, oraz uzyskaniu prawa wykonywania zawodu.
Lecznictwo niemedyczne w odróżnieniu od medycyny, opiera się głównie na umiejętnościach praktycznych terapeutów. Podstawę działalności leczniczej stanowi najczęściej intuicja, doświadczenie lub wrodzone zdolności terapeutów.
Są to również metody, techniki oraz teorie dotyczące leczenia lub profilaktyki, które nie są, lub są nie w pełni akceptowane przez medycynę naukową.
Przykłady metod: bioenergoterapia, homeopatia, ….
Zastanów się !!!
Medycyna niekonwencjonalna - Dlaczego tak popularna?
Ruch samopomocowy pacjentów
Działania samopomocowe, podejmowane na ogół w sytuacjach zagrożenia w celu przetrwania, należą do najstarszych mechanizmów organizacji życia zbiorowego.
W ramach samopomocy, pomocy wzajemnej i medycyny ludowej, realizowana była aż do drugiej połowy XIX wieku większość potrzeb zdrowotnych.
Cele większości ruchów samopomocy są następujące:
wzajemne wsparcie psycho-społeczne, sprzyjające przezwyciężaniu lub łagodzeniu problemów zdrowotnych;
samoedukacja i edukacja społeczna dostosowana do potrzeb grupy, środowiska lokalnego i szerszych kręgów społecznych;
realna pomoc członkom grupy poprzez udzielanie informacji, organizowanie różnych form rehabilitacji, współpracę z rodzinami, profesjonalistami, instytucjami oraz pomoc finansowa;
tworzenie grup nacisku, zmierzających do zwrócenia uwagi władz lokalnych i samorządów terytorialnych, polityków i władz państwa na potrzeby i trudności członków ruchu oraz domaganie się od nich skuteczniejszego rozwiązywania problemów zdrowotnych
Organizacje samopomocowe pacjentów funkcjonujące na terenie woj. śląskiego:
1. Kluby i stowarzyszenia abstynentów.
2. Towarzystwa do walki z narkomanią i innymi uzależnieniami.
3. Towarzystwa na rzecz osób autystycznych.
4. Klub amazonek.
5. Towarzystwa walki z astmą.
6. Stowarzyszenia chorych na białaczkę.
7. Stowarzyszenia diabetyków.
8. Stowarzyszenia osób dializowanych.
9. Towarzystwo dyslektyków.
10. Towarzystwa pomocy chorym na fenyloketonurię.
11. Związki głuchych.
12. Stowarzyszenie chorych na hemofilię.
13. Hospicja.
14. Stowarzyszenie chorych na łuszczycę.
15. Towarzystwa inwalidów narządów ruchu.
16. Stowarzyszenia osób niepełnosprawnych i ich rodzin.
17. Stowarzyszenia na rzecz chorych i niepełnosprawnych.
18. Towarzystwa na rzecz mężczyzn i kobiet.
19. Stowarzyszenie chorych na osteoporozę.
20. Stowarzyszenie chorych z przepukliną oponowo-rdzeniową.
21. Towarzystwa przyjaciół dzieci z porażeniem mózgowym.
22. Związki niewidomych.
23. Stowarzyszenia chorych na stwardnienie rozsiane.
24. Towarzystwa chorych ze stomią.
25. Stowarzyszenia chorych na serce.
26. Towarzystwa na rzecz osób z upośledzeniem umysłowym.
27. Śląskie Stowarzyszenie Osób Dotkniętych Chorobą Parkinsona
28. Śląskie Stowarzyszenie Alzheimerowskie
29. Stowarzyszenie FASTRYGA /FAS i FAE/
30. Górnośląskie Stowarzyszenie Wspierania Osób Chorych na Nieswoiste
Zapalenia Jelit (Colitis ulcerosa, Chorobę Crohna)
31. Stowarzyszenie „Debra” Polska i inne.
Wybrane problemy socjologii zawodów medycznych.
Zawód jest podstawowym składnikiem struktury społecznej i jednym z czynników kształtujących sytuację materialną jednostki, jej rolę i pozycję w społeczeństwie.
Pojęcie zawodu nie jest jednoznaczne.
W literaturze socjologicznej znaleźć można różne definicje zawodu, a nawet prześledzić ewolucję tego pojęcia.
J. Szczepański definiując zawód zwraca uwagę na kilka elementów:
„Przez zawód rozumiemy wewnętrznie spójny system czynności, wymagający określonych kwalifikacji, wykorzystywanych w regularny sposób i systematycznie, stanowiących podstawę utrzymania i zapewniający pozycję w społeczeństwie. Jest to „obiektywne” określenie zawodu, tzn. określenie niezależnie od tego, czy dany system czynności jest przez kogokolwiek wykonywany czy nie. np. możemy opisać system czynności składających się na zawody, których już dzisiaj nikt nie wykonuje, ale system czynności stanowiących ich istotę może być odtworzony dokładnie.
W drugim znaczeniu, przez zawód rozumiemy wykonywanie pewnego systemu czynności. Posiada więc i uprawia dany zawód ktoś, kto bez względu na kwalifikacje wykonuje pewne czynności, bez względu na to, czy wykonuje je zgodnie z określeniem obiektywnym czy nie, np. znachor wykonuje zawód lekarza bowiem leczy ludzi, lecz wykonywane przez niego czynności nie są zgodne z obiektywnym zawodem; reguły wykonywania tych czynności w jego wypadku też są inne, lecz wykonuje on czynności zmierzające do osiągnięcia tego samego celu co czynności lekarza. W tym wypadku, zawód to tyle, co wykonywanie czynności dla osiągnięcia określonego celu, tzn. wytworzenie pewnego produktu, usług, itp.
W trzecim, zasadniczym znaczeniu, zawód to tyle co ogół osób wykonujących określone systemy czynności, czyli - inaczej mówiąc - kategoria zawodowa; np. ogół lekarzy tworzy zawód lekarski, lub lepiej powiedziawszy - kategorię zawodową lekarzy”.
Zespół dziecka maltretowanego.
Na przestrzeni wieków, dziećmi – ofiarami znęcania - zajmowały się towarzystwa dobroczynne.
W 1946 r. amerykański pediatra-radiolog, J. Caffey, opublikował pracę „Liczne złamania kości długich u niemowląt z chronicznym krwiakiem podoponowym”.
W 1961 r. pediatra z Denver, H. Kempe, zorganizował konferencję Amerykańskiej Akademii Pediatrii, której tematem był „Zespół dziecka bitego”. W 1962 r. zespół ten zostaje oficjalnie wprowadzony do literatury Medycznej, przez Kempego, Silvermana i Steela.
„Za maltretowanie dzieci uważa się każde zamierzone lub niezamierzone działanie osoby dorosłej, społeczeństwa lub państwa, które wpływają ujemnie na rozwój fizyczny lub psychiczny dziecka”.
Krzywdzenie dziecka jest zjawiskiem złożonym i może przybierać różne formy.
Wyróżnia się cztery kategorie krzywdzenia:
krzywdzenie fizyczne, zespół dziecka bitego.
nadużycie seksualne
krzywdzenie emocjonalne lub psychiczne
zaniedbanie
Jak rozpoznać zespół dziecka maltretowanego?
Wiek dziecka:
- 1/3 ofiar maltretowania, stanowią dzieci poniżej 3 roku życia,
- połowę niemowlęta poniżej 1 roku życia.
Wywiad:
niewspółmierność między motywem konsultacji i obrazem klinicznym
rozbieżność między wyjaśnieniami podanymi przez rodziców i objawami
długi odstęp czasu między początkiem zaburzeń a zgłoszeniem się do lekarza
wiek dziecka poniżej 3 lat
rozbieżność w ocenie rozwoju psychoruchowego a wersją rodziców
Badanie kliniczne:
wygląd dziecka
zachowanie dziecka
stan ogólny
objawy urazów
Ocena rozwoju psychoruchowego
Badanie radiologiczne
Badania dodatkowe
Badanie kliniczne rodzeństwa
Czynniki ryzyka:
Przebieg ciąży i porodu – ciąża niechciana, skomplikowany poród
Czynniki związane z dzieckiem –
dziecko z pierwszego małżeństwa nie akceptowane przez partnera
rozczarowanie związane z płcią
dziecko urodzone po śmierci poprzedniego dziecka
wady rozwojowe dziecka
wcześniactwo
dzieci bliźniacze
dziecko przez dłuższy czas przebywające w oddaleniu od rodziny
zachowanie się dziecka – agresywne, nieposłuszne, odmawiające jedzenia, moczące się w nocy.
Dane dotyczące rodziców –
matka samotna, małoletnia, bez oparcia
własne trudne dzieciństwo, rozpad rodziny, maltretowanie w dzieciństwie
upośledzenie rozwoju umysłowego, stany depresyjne
alkoholizm, narkomania
Co należy zrobić podejrzewając maltretowanie:
Rozpoznanie
Hospitalizacja
Zapewnienie dziecku ochrony
Dokumentacja
Rodzina.
Rodzina – stanowi integralną część każdego społeczeństwa; stanowi jego najmniejszą, a zarazem podstawowa komórkę. Jest środowiskiem życiowym niemal każdego człowieka.
Nie ma jednoznacznej definicji rodziny.
Rodzina - grupa osób połączonych ze sobą więzią małżeństwa, pokrewieństwa, powinowactwa lub adopcji – w porównaniu z innymi zbiorowościami społecznymi, wyróżnia się intymnością stosunków jednoczących jej członków i trwałością związków emocjonalnych.
Rodzina jest grupą pierwotną. Z niej człowiek „wchodzi” do innych grup społecznych.
Funkcje rodziny:
- emocjonalno-ekspresyjna
prokreacyjna
seksualna
socjalizacyjna
materialno-ekonomiczna
opiekuńczo-zabezpieczająca
prawno-kontrolna
klasowa
kulturalna
rekreacyjno-towarzyska
Zadania rodziny:
przygotowywanie dzieci do wejścia w życie społeczne, wychowanie i pielęgnowanie oraz zapewnienie im odpowiedniego startu życiowego
prowadzenie gospodarstwa domowego zaspokajającego potrzeby członków rodziny
sprawowanie pieczy nad życiem członków rodziny, ich zachowaniem, kulturą, zdrowiem i trudnościami życiowymi
utrzymanie granic -psychologicznych jednostki, jak i całego systemu
utrzymanie fizycznego otoczenia – wszystkie funkcje ekonomiczne
budowanie, kierowanie klimatem emocjonalnym – rodzaj relacji, więzi, sposoby wyrażania emocji
Typy rodzin:
~ rodzina pełna
Spełnia najbardziej optymalne warunki dla pełnienia funkcji wychowawczej, jest to rodzina złożona z dwojga rodziców i dzieci, połączonych ze sobą silną więzią emocjonalną, w której się przestrzega powszechnie uznawanych zasad, norm, wartości i ideałów.
Wszelkie pozostałe typy rodzin znacznie utrudniają pełnienie w nich funkcji wychowawczej:
~ rodziny rozbite
W skutek trwałej nieobecności jednego z rodziców w wyniku rozwodu, separacji, dezercji, a niekiedy z powodu z powodu śmierci lub wyjazdu za granicę.
~ rodziny zrekonstruowane
Przez zawarcie po ich rozbiciu nowego lub kolejnego małżeństwa, albo też przez adoptowanie nowego dziecka.
~ rodziny zdezorganizowane
Rozbite wewnętrznymi niepowodzeniami ich członkowie pozostają ze sobą w permanentnych konfliktach, przyczyna dezorganizacji mogą być: alkoholizm, wzajemna niechęć, podejrzliwość.
~ rodziny zdemoralizowane
Pozostające w konflikcie z prawem lub sąsiadami, co nie wyklucza bliskich i serdecznych kontaktów między domownikami.
~ rodziny zastępcze
Także zaliczane do rodzin niepełnosprawnych. Są to rodziny zajmujące się rozwojem i wychowaniem dzieci „których rodzice nie żyją, bądź nie są w stanie ich wychować”. Rodziny te na ogół należycie wywiązują się ze swych zadań wychowawczych, w porównaniu zwłaszcza z domami dziecka.
Inny podział:
Kohabitacja – konkubinat. Żyją jak mąż i żona, wychowują dziecko, ale nie legalizują związku.
Rodzina rekonstruowana – zwana rodziną patchworkiem. Powstaje z łączenia się rodzin rozbitych, partnerzy wchodzą w nią z dziećmi z innych związków.
DINKS /double,income-no-kids/ - podwójne dochody, bez dzieci.
Samotni rodzice
Rodzina nomadyczna – zwana dojazdową, to taka w której małżonkowie żyją na odległość.
LAT / living apart together/ - biorą ślub, ale nie rezygnują z życia osobno.
Rodziny homoseksualne - pan z panem, pani z panią.
Rodzina wpływa na zdrowie poprzez:
Kształtowanie postawy wobec zdrowia jako pewnej wartości
Realizowanie wzorów zachowań istotnych dla zdrowia
Przestrzeganie norm związanych ze zdrowiem
Posiadaną wiedzę na temat zdrowia i choroby
W przypadku choroby rodzina stanowi podstawowe środowisko w którym przebywa chory:
Tworzy przestrzeń i warunki dla chorego i chorowania
Kontroluje przebieg choroby
Jest łącznikiem miedzy chorym a środowiskiem zewnętrznym
Daje wsparcie
Typy relacji opiekuńczych między rodziną a osobą niepełnosprawną
„Twoja samodzielność i aktywność jest naszą
troską i pragniemy ci dopomóc, abyś ją
odzyskał”
Nadmiar opieki
Niedobór opieki
Wzajemne manipulowanie
Znęcanie się fizyczne i psychiczne
Wydolność pielęgnacyjno-opiekuńcza rodziny zależy od:
- wiedzy i umiejętności członków rodziny
- struktury rodziny
- sprawności psychicznej i fizycznej członków
- funkcjonowania społecznego członków rodziny
- sytuacji bytowej rodziny
- funkcjonowania emocjonalnego rodziny
Pod rozwagę przyszłym i aktualnym rodzicom
Apel Twojego dziecka
Nie psuj mnie dając mi wszystko o co Cię proszę. Niektórymi prośbami wystawiam Cię jedynie na próbę.
Nie obawiaj się postępować wobec mnie twardo i zdecydowanie. Daje mi to poczucie bezpieczeństwa.
Nie pozwól mi utrwalać złych nawyków. Ufam, że Ty pomożesz mi się z nimi uporać.
Nie postępuj tak, abym czuł się mniejszym niż jestem. To sprawia, że postępuję głupio, żeby udowodnić że jestem duży.
Nie karć mnie w obecności innych. Najbardziej mnie przekonujesz, gdy mówisz do mnie spokojnie i dyskretnie.
Nie ochraniaj mnie przed konsekwencjami tego co zrobiłem. Potrzebne mi są również bolesne doświadczenia.
Nie przejmuj się zbytnio, gdy mówię „Ja cię nienawidzę”. To nie Ciebie nienawidzę, ale ograniczeń które stawiasz przede mną.
Nie przejmuj się zbytnio moimi małymi dolegliwościami. Pomyśl jednak, czy nie staram się przy ich pomocy przyciągnąć Twojej uwagi, której tak bardzo potrzebuję.
Nie gderaj. Będę się bronił, udając głuchego.
Nie dawaj mi pochopnych obietnic, bo czuję się bardzo zawiedziony, gdy ich później nie dotrzymujesz.
Nie przeceniaj mnie. To mnie krępuje i niekiedy zmusza do kłamstwa, aby nie sprawić Ci zawodu.
Nie zmieniaj swoich zasad postępowania w zależności od układów. Czuję się wtedy zagubiony i tracę wiarę w Ciebie.
Nie zbywaj mnie, gdy stawiam Ci pytania. Ja znajdę informację gdzie indziej, ale chciałbym żebyś Ty była moim przewodnikiem po świecie.
Nie mów, że mój strach i moje obawy są głupie. Dla mnie są bardzo realne.
Nigdy nawet nie sugeruj, że Ty jesteś doskonały i nieomylny. Przeżywam bowiem zbyt wielki wstrząs, gdy widzę, że nie jesteś taki.
Nigdy nie myśl, że usprawiedliwianie się przede mną jest poniżej Twojej godności. Wzbudza ono we mnie prawdziwą serdeczność.
Nie zabraniaj mi eksperymentowania i popełniania błędów. Bez tego nie mogę się rozwijać.
Nie zapominaj jak szybko dorastam. Jest Ci zapewne trudno dotrzymać mi kroku, ale - proszę Cię - postaraj się.
Ku rozwadze
Czym dziecko żyje tego się nauczy
uczy się chłodu i obojętności wobec innych ludzi.
Jeśli dziecku brak emocjonalnego kontaktu z rodzicami
Uczy się samotności i obojętności.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze krytyki,
Uczy się potępiać.
Jeśli dziecko doświadcza wrogości
Uczy się walczyć.
Jeśli dziecko musi znosić kpiny,
Uczy się nieśmiałości.
Jeśli dziecko jest zawstydzone,
Uczy się poczucia winy.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze tolerancji,
Uczy się być cierpliwy.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze zachęty,
Uczy się ufności.
Jeśli dziecko jest akceptowane i chwalone,
Uczy się doceniać innych.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze uczciwości,
Uczy się sprawiedliwości.
Jeśli dziecko żyje w poczuciu bezpieczeństwa,
Uczy się ufności.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze aprobaty,
Uczy się lubić siebie.
Jeśli dziecko żyje w atmosferze akceptacji i przyjaźni,
Uczy się tego jak znaleźć miłość w świecie.
Niepełnosprawność
Jej rozumienie i terminologia zmienia się wraz z rozwojem rehabilitacji.
Wraz ze zmianą koncepcji zdrowia, choroby, niepełnosprawności, która uwzględnia
- aspekt fizyczny
- aspekt umysłowy
- aspekt społeczny i duchowy – zmienia się pojęcie niepełnosprawności
Socjologiczne koncepcje choroby i niepełnosprawności:
- choroba jako zaburzenie umiejętności pełnienia ról społecznych
- choroba jako dewiacja
- choroba jako płaszczyzna konfliktu
- choroba jako piętno
- choroba jako źródło zależności lub korzyści
Modele niepełnosprawności:
Indywidualny model niepełnosprawności – oparty na założeniu, że niepełnosprawność jest osobistą tragedią jednostki, a przyczyny problemu postrzega się w funkcjonalnych ograniczeniach lub psychologicznych ubytkach będących skutkami niepełnosprawności
Społeczny model niepełnosprawności – niepełnosprawność w znacznej mierze wynika z przeszkód i barier doświadczanych przez osoby nią dotknięte. Nie indywidualne ograniczenia ale niedostarczanie przez społeczeństwo odpowiednich usług oraz niezaspokajanie potrzeb osób niepełnosprawnych „tworzą” niepełnosprawność.
Według danych Światowej Organizacji Zdrowia, co piąty człowiek na świecie jest niepełnosprawny. Szacuje się, że w Polsce jest około kilkanaście (12%) osób niepełnosprawnych, w tym ok. 1,5 – 2 mln osób starszych.
Odsetek osób niepełnosprawnych zwiększa się wraz z wiekiem:
* W grupie wiekowej od 15 do 19 lat
niepełnosprawnością objęta jest co 50 osoba .
* W grupie wiekowej od 20 do 29 lat
niepełnosprawnością objęta jest co 30 osoba .
* W grupie wiekowej od 30 do 39 lat
niepełnosprawnością objęta jest co 17 osoba .
* W grupie wiekowej od 40 do 49 lat
niepełnosprawnością objęta jest co 6 osoba.
* W grupie wiekowej od 50 do 59 lat
niepełnosprawnością objęta jest co 3 osoba.
* W grupie wiekowej od 50 do 69
niepełnosprawnością objęte jest około 28 %
ludności
Za niepełnosprawność uznaje się ograniczenie możliwości funkcjonowania człowieka na poziomie biologicznym, osobowościowym i społecznym.
Mówiąc o osobie niepełnosprawnej mamy na myśli kogoś, kto całkowicie lub częściowo ma naruszoną sprawność biologiczną czyli funkcjonalną lub psychospołeczną.
Niepełnosprawność jest zjawiskiem wielowymiarowym.
Najogólniej, definicje „niepełnosprawności” można podzielić na:
Definicje ogólne osoby niepełnosprawnej
Definicje dla ściśle określonych celów
Definicje poszczególnych kategorii osób
niepełnosprawnych
Wg. Ustawy o pomocy społecznej,
niepełnosprawność – oznacza stan fizyczny, psychiczny lub umysłowy, powodujący trwałe lub okresowe utrudnienie, ograniczenie, bądź uniemożliwienie egzystencji.
Wg. WHO – osoba niepełnosprawna to ta, u której istotne uszkodzenie i obniżenie sprawności funkcjonowania organizmu powoduje utrudnienie, ograniczenie, czy uniemożliwienie wykonywania zadań życiowych i wypełniania ról społecznych, biorąc pod uwagę jej wiek, płeć, czynniki społeczne, środowiskowe i kulturowe.
dla celów rehabilitacji zawodowej i zatrudnienia:
osoba niepełnosprawna – oznacza jednostkę której szanse uzyskania, utrzymania i awansu we właściwym zatrudnieniu są poważnie ograniczone na skutek fizycznej lub psychicznej niepełnosprawności oficjalnie orzeczonej.
Akty prawne ważne w problematyce niepełnosprawności:
Ustawa o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnieniu osób
niepełnosprawnych z dnia 27 sierpnia 1997 roku /Dz.U. nr 123, poz. 776/
Ustawa o pomocy społecznej z dnia 29 listopada 1990 roku /Dz.U. nr 123, poz. 776/
Uchwała Sejmu RP z dn. 1 sierpnia 1997 r. Karta Praw Osób Niepełnosprawnych (M. P. z 1997 r., Nr 50, poz. 475).
Ustawa o ochronie zdrowia psychicznego z dnia 19 sierpnia 1994 roku /Dz.U. Nr 111, poz. 535/.
Ustawa o systemie oświaty z dnia 7 września 1991 roku /Dz.U. nr 96,
W Polsce obowiązują dwa odrębne systemy orzekania o niepełnosprawności:
jeden dla celów zatrudnienia,
drugi dla celów rentowych (a w jego ramach jakby 4 podsystemy: ZUS – renty pracownicze, KRUS – renty rolnicze, MSWiA oraz MON – renty służb mundurowych).
Systemy te są ze sobą w pewnym stopniu powiązane (orzeczenia rentowe są uznawane w pewnym zakresie dla celów zatrudnienia), liczne są jednak pomiędzy nimi odrębności.
Psychospołeczne mechanizmy funkcjonowania osoby niepełnosprawnej
i ich uwarunkowania
Problemy społeczne /życiowe/ związane z niepełnosprawnością, obejmują wszystkie aspekty życia ludzkiego:
od niedostosowania środowiska zewnętrznego do potrzeb osoby niepełnosprawnej .....do problemów jednostki do problemów środowiska.
Problemy społeczne dotyczą najczęściej:
norm współżycia
systemu prawnego
postaw
koncepcji ról społecznych
możliwości kształcenia pracy
życia rodzinnego
życia towarzyskiego
trudności wynikających z istnienia barier architektonicznych, urbanistycznych,
komunikacyjnych
rezygnacji z aspiracji życiowych
poczucia krzywdy
„Integracja” – „jest to zespolenie się, scalenie, tworzenie całości z części”. Modne hasło w problematyce niepełnosprawności. Polega na likwidowaniu barier, umożliwianiu niepełnosprawnym funkcjonowania w społeczeństwie. Bardzo pożądane są postawy pro integracyjne.
Istotny udział w procesie integrowania osób niepełnosprawnych ze społeczeństwem ma problematyka przystosowania psychospołecznego a w niej:
samoocena
akceptacja siebie
funkcjonowanie społeczne
Do podstawowych potrzeb u osób z niepełnosprawnością zaliczyć należy potrzebę:
bezpieczeństwa
kontaktu z drugim człowiekiem
poczucia własnej wartości
osiągnięć
niezależności
zaufania do siebie wobec stawianych celów
samorealizacji
prestiżu
miłości ....
Niepełnosprawność narusza najcenniejsze wartości człowieka czyli: zdrowie, sprawność fizyczną, zdolność do wypełniania podstawowych zadań społecznych, oraz stanowi przeszkodę w realizacji własnych celów.
Wsparcie społeczne to:
- pomoc w chwilach trudnych, jaką człowiek uzyskuje /lub sam ją świadczy/ od innych ludzi,
- dostępne wsparcie płynące z powiązań człowieka z innymi ludźmi, grupami społecznymi, społeczeństwem
Rodzaje wsparcia /pomocy/:
- emocjonalne
- rzeczowe
- informacyjne
- wartościujące
- instrumentalne
- duchowe
- motywacyjne
Przyjemnej nauki i celujących efektów!