Problemy ochrony przeciwpożarowej

Pojęcia podstawowe z zakresu ochrony przeciwpożarowej

Bezpieczeństwo pożarowe - stan eliminujący zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzi poprzez funkcjonowanie systemu norm prawnych i tech­nicznych środków zabezpieczenia przeciwpożarowego oraz prowadzonych działań zapobiegawczych przed pożarem.

Materiały niebezpieczne pożarowo to:

• gazy palne,

• ciecze palne o temperaturze zapłonu poniżej 55°C,

• materiały wytwarzające w zetknięciu z wodą lub parą gazy palne,

• materiały samorzutnie zapalające się w powietrzu,

• materiały wybuchowe i pirotechniczne,

• materiały ulegające samorzutnemu rozkładowi lub polimeryzacji,

• materiały mające skłonności do samozapalenia.

Pomieszczenia zagrożone wybuchem - pomieszczenia, w których może wytworzyć się mieszanina wybuchowa, powstała na skutek wydzielania się takiej ilości palnych gazów, par, mgieł, pyłów, których wybuch mógłby spowodować przyrost ciśnienia w tym pomieszczeniu, przekraczający 5 kPa.

Strefa zagrożenia wybuchem - przestrzeń, w której może występować mieszanina substancji palnych z powietrzem lub innymi gazami utlenia­jącymi, o stężeniu zawartym między dolną a górną granicą wybuchowości. Techniczne środki zabezpieczeń przeciwpożarowych - techniczne urządze­nia, sprzęt, instalacje lub rozwiązania budowlane służące zapobieganiu powstawania i rozprzestrzeniania się pożarów.

Ochrona przeciwpożarowa - polega na realizacji przedsięwzięć mających na celu ochronę życia, zdrowia, mienia przed pożarem, klęską żywiołową lub innym miejscowym zagrożeniem poprzez:

• zapobieganie powstawaniu i rozprzestrzenianiu się pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

• zapewnienie sił i środków do zwalczania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

• prowadzenie działań ratowniczych,

Materiały niebezpieczne

Najważniejsze informacje przy przechowywaniu i stosowaniu ww. materiałów:

• czynności związane ze stosowaniem i przechowywaniem ww. materiałów oraz transportem należy wykonywać zgodnie z warunkami ochrony zawartymi w instrukcji bezpieczeństwa pożarowego,

na stanowisku pracy przetrzymywać materiał niebezpieczny w ilości za­potrzebowania dobowego,

• przechowywać materiały niebezpieczne wyłącznie w pojemnikach przystosowanych do tego celu (fabrycznych), z materiałów co najmniej trudno zapalnych odprowadzających ładunki elektryczności statycznej, wyposażonych w szczelne zamknięcia i zabezpieczonych przed stłucze­niem,

• podczas przechowywania cieczy o temp. poniżej 55°C w strefach pożarowych zaliczonych do zagrożenia ludzi istnieją ograniczenia w prze­chowywaniu ilości tych cieczy (np. do 10 dni³ w strefie innej niż ZŁ IV),

• w pomieszczeniach handlowo-usługowych ciecze te należy przechowy­wać w szczelnych opakowaniach, zabezpieczonych przed stłuczeniem; sprzedaż prowadzić bez rozlewania.

UWAGA! Zabronione jest przechowywanie materiałów niebezpiecznych pożarowo w pomieszczeniach piwnicznych, na poddaszach i strychach, w obrębie klatek schodowych i korytarzy oraz w innych pomieszczeniach ogólnie dostępnych, jak również na tarasach, balkonach i loggiach.

Ochrona przeciwpożarowa w obiektach

Właściciel, zarządca, użytkownik budynku jest obowiązany zapewnić jego ochronę przeciwpożarową,

a w szczególności opracować instrukcję bez­pieczeństwa pożarowego zawierającą:

• warunki ochrony przeciwpożarowej wynikające z przeznaczenia obiektu, sposobu użytkowania, prowadzonego procesu technologicznego, za­grożenia wybuchem,

• sposób poddawania przeglądom technicznym i czynnościom konserwa­cyjnym stosowanych w obiekcie urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic,

• sposób postępowania na wypadek pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia,

• sposób wykonywania prac niebezpiecznych pod względem pożarowym, jeżeli takie prace są przewidywane,

• sposoby praktycznego sprawdzania organizacji i warunków ewakuacji ludzi.

Instrukcja ww. powinna być poddawana okresowej aktualizacji, a co naj­mniej raz na dwa lata sprawdzana.

UWAGA! Dopuszcza się, aby instrukcja bezpieczeństwa pożarowego w obiektach produkcyjnych i magazynowych stanowiła część instrukcji technologiczno-ruchowej.

Nie jest wymagana instrukcja bezpieczeństwa pożarowego, gdy w obiek­tach nie występuje strefa zagrożenia wybuchem lub gdy powierzchnia strefy pożarowej obiektu, innego niż budynek, nie przekracza 1000 m².

Prace niebezpieczne pod względem pożarowym oraz ocena zagrożenia wybuchem

Przed rozpoczęciem prac niebezpiecznych właściciel, zarządca jest obo­wiązany:

• ocenić zagrożenie pożarowe w miejscu, gdzie będą wykonywane prace,

• ustalić rodzaj przedsięwzięć mających na celu niedopuszczenie do po­żaru lub wybuchu i jego rozprzestrzeniania się, wskazać osoby odpowiedzialne za przygotowane miejsca pracy, za przebieg i zakończenie pracy.

• zapewnić wykonywanie prac wyłącznie przez osoby upoważnione, zaznajomić osoby wykonujące prace z zagrożeniami zawodowymi.

Ocena zagrożenia wybuchem

W obiektach, w których prowadzone są procesy technologiczne z użyciem materiałów mogących wytworzyć mieszaniny wybuchowe, należy dokonać oceny zagrożenia wybuchem.

Klasyfikacje zagrożenia wybuchem określa Polska Norma PN-EN 60079-10, cz.10 - klasyfikacja przestrzeni zagrożonych wybuchem. W pomieszczeniu należy wyznaczyć strefę zagrożenia wybuchem, jeżeli może w nim występować mieszanina wybuchowa o objętości co najmniej 0,01 m³ w zwartej przestrzeni.

Ocena ww. obejmuje wskazanie pomieszczenia zagrożenia wybuchem, wy­znaczenie w pomieszczeniach i przestrzeniach zewnętrznych odpowiednich stref zagrożenia wybuchem oraz wskazanie czynników mogących w nich zainicjować zapłon.

Szczegółowe informacje dotyczące atmosfer wybuchowych podano w roz­dziale VI (punkt „Zagrożenie pożarem i/lub wybuchem - ocena zagrożeń, ocena ryzyka zawodowego).

Prace niebezpieczne pod względem pożarowym

Przy wykonywaniu ww. prac należy:

• zabezpieczyć przed zapaleniem materiały palne,

• prowadzić prace niebezpieczne pod względem pożarowym w pomieszczeniach zagrożonych wybuchem tylko wtedy, gdy stężenie par cieczy i gazów w mieszaninie z powietrzem nie przekracza 10% dolnej granicy wybuchowości,

• posiadać sprzęt umożliwiający likwidację wszelkich źródeł zapłonu,

• po zakończeniu prac miejsce, w którym były wykonywane prace, i sprzęt poddać kontroli,

• używać do wykonywania prac sprzętu sprawnego technicznie.

Kontrole przeciwpożarowe - działania pracodawcy

O istocie ochrony przeciwpożarowej dowiadujemy się z reguły wówczas, gdy zetkniemy się już ze skutkami pożarów. Zniszczone dokumenty, zalane podłogi to tylko niektóre straty związane z pożarem w zakładzie pracy. Straty materialne, a zwłaszcza bezpośrednie zagrożenie życia ludzi, uświadamiają, jak ważne i istotne jest zachowanie właściwego poziomu bezpieczeństwa pożarowego, zapewniającego normalną i bezpieczną pracę.

Pożary oraz zagrożenia z nimi związane doty­czą każdej dziedziny życia, każdej grupy bu­dynków, obiektów budowlanych i terenów, w obrębie których zlokalizowany jest bądź przetwarzany materiał palny oraz gdzie wystę­pują czynniki mogące zainicjować niekontro­lowane zjawisko palenia się. Warto pamiętać, że jakość i skuteczność dzia­łań w zakresie ochrony przeciwpożarowej uzależniona jest przede wszystkim od zacho­wań człowieka, O właściwej ochronie prze­ciwpożarowej decyduje nie tylko dostępność środków finansowych na ten cel, lecz rów­nież świadomość podmiotów, na których spo­czywa ustawowa odpowiedzialność za zabez­pieczenie przed zagrożeniem pożarowym lub innym miejscowym zagrożeniem, a także za realizację działań w sferze organizacyjnej. Do realizacji podstawowego zakresu działań związanych z ochroną przeciwpożarową zobo­wiązany jest albo właściciel, zarządca albo, sto­sownie do zakresu umowy cywilno-prawnej, każdy inny użytkownik obiektu [ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej).

Oznacza to, że obowiązek ten dotyczy:

• przestrzegania przeciwpożarowych wyma­gań techniczno-budowlanych, instalacyjnych i technologicznych,

• wyposażenia budynku, obiektu budowla­nego lub terenu w wymagane urządzenia przeciwpożarowe i gaśnice, zapewnienia konserwacji oraz naprawy urządzeń przeciwpożarowych i gaśnic w sposób gwarantujący ich sprawne i niezawodne funkcjonowanie, zapewnienia osobom przebywającym w budynku, obiekcie budowlanym lub na terenie, bezpieczeństwa i możliwości ewakuacji,

• przygotowania budynku, obiektu budowlane­ go lub terenu do prowadzenia akcji ratowniczej, zapoznania pracowników z przepisami przeciwpożarowymi,

• ustalenia sposobów postępowania na wypa­dek powstania pożaru, klęski żywiołowej lub innego miejscowego zagrożenia.

WAŻNE!

Brak w umowie zapisów określają­cych zakres odpowiedzialności za bezpieczeństwo pożarowe, zawartej pomię­dzy ustawowym podmiotem a innym pod­miotem faktycznie korzystającym z budynku bądź terenu, przenosi automatycznie odpo­wiedzialność za ochronę przeciwpożarową na jego właściciela.

Pomimo jasno i jednoznacznie określonych obowiązków, wynikających z ustawy o ochronie przeciwpożarowej, realizacja ich sprawia dużo trudności. Wynika to często z braku wiedzy czy ograniczeń finansowych, a co najgorsze - z nie­chęci podejmowania jakichkolwiek działań.

WSKAZÓWKA!

Aby móc realizować właściwy nad­zór nad stanem ochrony przeciwpo­żarowej, warto ocenić rzeczywisty stan bez­pieczeństwa z punktu widzenia interesanta, kupującego bądź gościa (osób zewnętrznych, niezatrudnionych w budynku). Często po­zwala to dostrzec rzeczywiste zagrożenia.

Codzienna praca i przebywanie w znanym z pozoru budynku w pewnym sensie „znie­czula" i osłabia zdolności postrzegania zagro­żeń. Są one bagatelizowane, a w konsekwen­cji nie do końca zauważane. Jeśli codziennie spotykamy się ze stanem permanentnego za­stawiania wyjść ewakuacyjnych i na pozór nie wiążą się z tym żadne konsekwencje, to taki stan przyjmujemy za normalny. Jednak w momencie zagrożenia sprawy te nie wyglą­dają już tak samo.

Kontrole wewnętrzne powinny uwzględniać dwie fazy:

• wizję lokalną oraz

• analizę dokumentacji związanej z bieżą­cym funkcjonowaniem obiektu.

To na ich podstawie można ustalić, czy naru­szone zostały warunki bezpieczeństwa poża­rowego oraz zidentyfikować potencjalne źródła pożaru bądź wybuchu. Warto, aby ta podejmowana przez pracodawców forma sa­mokontroli uwzględniała ocenę zasadniczo najważniejszych aspektów profilaktyki poża­rowej, tj.: warunki ewakuacji ludzi, sprawność techniczną i funkcjonalną urządzeń przeciw­pożarowych i gaśnic oraz stan techniczny instalacji użytkowych obiektu. Nie należy zapo­minać również o analizie przygotowania miejsc pracy pod względem organizacyjnym do postępowania w przypadku zagrożeń poża­rowych i innych miejscowych, np. budowla­nych, terrorystycznych, chemicznych itp.

Warunki ewakuacji

Pierwszy z wymienionych powyżej warun­ków ewakuacji wydaje się najważniejszy i do­tyczy w ogólnych założeniach:

• zapewnienia dostatecznej liczby i szerokości wyjść ewakuacyjnych;

• zapewnienia właściwych długości, szerokości i wysokości przejść oraz dojść ewakuacyjnych;

• zapewnienia bezpiecznej pożarowe obudowy i wydzielenia dróg ewakuacyjnych oraz pomieszczeń;

• zabezpieczenia przed zadymieniem dróg ewakuacyjnych, w tym: stosowania urządzeń zapobiegających zadymieniu lub urządzeń i innych rozwiązań techniczno-budowlanych zapewniających usuwanie dymu;

• zapewnienia oświetlenia awaryjnego (bez­pieczeństwa i ewakuacyjnego) oraz przeszkodowego w obiektach, w których jest ono niezbędne do ewakuacji ludzi;

• zapewnienia możliwości rozgłaszania sy­gnałów ostrzegawczych i komunikatów głosowych przez dźwiękowy system ostrzegawczy w budynkach, dla których jest on wymagany.
  W związku z powyższym, z punktu widzenia prawidłowej ewakuacji nie wystarcza usunięcie sprzed wejścia materiałów ograniczających do­stęp do drzwi - ważne jest, aby to wyjście było przystosowane do natychmiastowego użycia przez każdego ewakuującego się, a drogi pro­wadzące do tych drzwi były możliwie najkrót­sze, zasadniczo wolne od dymu i wydzielone w sposób zapewniający bezpieczeństwo na czas ewakuacji. Oznakowanie dróg i kierunków do wyjść powinno być przemyślane i, jak określają przepisy, umieszczane „... w sposób za­pewniający dostarczenie informacji niezbęd­nych do ewakuacji".

I nie wystarcza zawiesze­nie „strzałki" lub innego „zielonego" znaczka, aby system oznakowania był w pełni czytelny.

WSKAZÓWKA!

Aby system oznakowania był czytel­ny, należy przede wszystkim zrozu­mieć potrzebę stosowania oznakowywania ewakuacyjnego oraz dostosować się do prze­strzegania norm określających (oprócz ogól­nych zasad rozmieszczania znaków] również sposób ich „wymiarowania" zapewniający możliwości ich dostrzegania z większych odle­głości, np. w jednoprzestrzennych, obszernych pomieszczeniach biurowych, handlowych i magazynowych. Prawidłowemu oznakowa­niu powinna towarzyszyć analiza zagospoda­rowania pomieszczeń i układu dróg komunika­cyjnych. Częste błędy to również umieszczanie znaków, które nie spełniają norm oraz nie po­siadają stosownych dopuszczeń do stosowania w ochronie przeciwpożarowej.

Działania prewencyjne powinny również pro­wadzić do wskazania przesłanek, na podsta­wie których przepisy prawa klasyfikują użyt­kowany istniejący budynek jako zagrażający życiu ludzi. Mogą być to czynniki odnoszące się do wymagań techniczno-budowlanych, a określone w rozporządzeniu Ministra Infra­struktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny od­powiadać budynki i ich usytuowanie (DzU nr 75, póz. 690 ze zm.), w tym:

• szerokość przejścia, dojścia lub wyjścia ewakuacyjnego albo biegu bądź spocznika klatki schodowej służącej ewakuacji mniejsza o po­nad jedną trzecią od określonej w przepisach,

• długość przejścia lub dojścia ewakuacyjnego większa o ponad 100% od określonej w przepisach, występowanie w pomieszczeniu strefy pożarowej zakwalifikowanej do kategorii za­grożenia ludzi

• ZŁ I, ZŁ II lub ZŁ V albo na drodze ewakuacyjnej okładziny sufitu lub sufitu podwieszonego z materiału łatwo zapal­nego, np. drewnopochodnych okładzin, lub kapiącego pod wpływem ognia, np. ozdob­nych paneli styropianowych bądź wykładziny podłogowej z materiału łatwo zapalnego, a także okładziny ściennej z materiału łatwozapalnego na drodze ewakuacyjnej, jeżeli nie zapewniono dwóch kierunków ewakuacji,

• niewydzielenie ewakuacyjnej klatki schodowej budynku wysokiego innego niż mieszkalny lub wysokościowego w sposób określony w prze­pisach, to znaczy w sposób zapewniający uzyskanie wydzielonej od pozostałych części budynku pionowej drogi ewakuacyjnej. Wydzielenie to realizowane jest w wyszczególnionych przypadkach, przede wszystkim poprzez ściany mające odpowiednią odporność ogniową oraz drzwi pożarowe w układzie przedsionka, niezabezpieczenie przed zadymieniem
  dróg ewakuacyjnych wymienionych w prze­pisach i w sposób w nich określony, tzn.:
  - poprzez stosowanie w obudowanych i zamykanych klatkach schodowych budynków, w zależności od ich wysokości i przeznaczenia,
  - systemów do usuwania dymu (np. z grawita­cyjnych bądź mechanicznych systemów oddymiania) lub urządzeń zapobiegających zadymieniu (wytwarzających różnicę ciśnień).
  Wymóg ten dotyczy również zabezpieczenia przedsionków przeciwpożarowych przed klatkami schodowymi oraz zastosowania roz­wiązań techniczno-budowlanych zabezpie­czających przed zadymieniem poziome drogi ewakuacyjne w budynkach wysokich i wyso­kościowych w strefach pożarowych innych niż mieszkalne (ZŁ IV),

• brak wymaganego oświetlenia awaryjnego w odniesieniu do strefy pożarowej zakwalifikowanej do kategorii zagrożenia ludzi ZŁ I, ZŁ II lub ZŁ V albo na drodze ewakuacyj­nej prowadzącej z tej strefy na zewnątrz bu­dynku.

Podstawowa kwalifikacja pożarowa budyn­ków oraz ich części z uwagi na przeznaczenie i sposób użytkowania stanowiąca podstawę realizacji prawidłowych zabezpieczeń prze­ciwpożarowych przewiduje następujący po­dział:

• budynki mieszkalne, zamieszkania zbiorowego i użyteczności publicznej - charaktery­zowane kategorią zagrożenia ludzi, określanej przez przepisy techniczno-budowlane jako ZŁ. W kategorii tej wyróżnia się następują­ce grupy obiektów klasyfikowanych odpowiednio jako:

• ZŁ I - zawierające pomieszczenia przezna­czone do jednoczesnego przebywania ponad 50 osób niebędących ich stałymi użytkownikami, a nieprzeznaczone przede wszystkim do użytku ludzi o ograniczonej zdolności po­ruszania się,

• ZŁ II - przeznaczone przede wszystkim do użytku przez ludzi o ograniczonej zdolności poruszania się, takie jak szpitale, żłobki, przedszkola, domy dla osób starszych,

• ZŁ III - użyteczności publicznej, niezakwalifikowane do ZŁ I i ZŁ II,

• ZŁ IV - mieszkalne,

• ZŁ V - do zamieszkania zbiorowego, niezakwalifikowane do ZŁ I i ZŁ II,

• budynki produkcyjne i magazynowe - określane jako PM,

• budynki służące hodowli inwentarza - określane jako IN (inwentarski).
  Lokalizacja w budynku chociażby jednej z wyżej wymienionych nieprawidłowości po­winna być nie tyle ostrzeżeniem, co rzeczy­wistym alarmem o przekroczeniu krytyczne­go, akceptowalnego w stosunku do budyn­ków użytkowanych, poziomu bezpieczeństwa ludzi. Może to znaleźć konsekwencje w postanowieniach ustawy o Państwowej Straży Pożarnej umożliwiającej organom PSP wstrzymanie robót (prac), zakazanie wyrażo­ne w formie decyzji administracyjnej używa­nia maszyn, urządzeń lub środków transpor­towych oraz eksploatacji pomieszczeń, obiektów lub ich części.

Urządzenia przeciwpożarowe oraz gaśnice

Kolejnym, poza warunkami ewakuacji, obsza­rem samokontroli pracodawcy jest analiza sta­nu wyposażenia obiektu w urządzenia prze­ciwpożarowe oraz gaśnice, a także regularna kontrola ich technicznej i funkcjonalnej sprawności potwierdzona właściwą doku­mentacją. Wymagania przepisów przeciwpo­żarowych w tym zakresie są jednoznaczne - określają zarówno zasady doboru tych urzą­dzeń, jak i ogólną częstotliwość ich przeglą­dów. W analizie prawidłowości powierzanych serwisom prac konserwacyjnych nie można zapomnieć o wskazaniach producenta w tym względzie. Dotyczy to również zakresu czyn­ności konserwacyjnych, prób i sprawdzeń. Z reguły jest to określone w dokumentacji technicziio-ruchowej urządzenia, jak również w normach. Należy zwracać szczególną uwa­gę na dokumentację pozostawianą przez ser­wisantów i zadać sobie pytanie, czy rzeczywi­ście określa ona stan techniczny i funkcjonal­ny urządzeń przeciwpożarowych. Na stan zabezpieczenia obiektów wpływa nie tylko to, co służy wykrywaniu pożaru, alar­mowaniu o pożarze bądź jego zwalczaniu. Ważną rolę odgrywają także instalacje tech­niczne, bez których normalne funkcjonowa­nie obiektu byłoby niemożliwe. Często już na etapie wizualnej oceny stanu technicznego instalacji użytkowych pojawia­ją się liczne zastrzeżenia. Zdarza się, iż w trakcie użytkowania urządzeń i instalacji pomijane są warunki, jakie określa ich pro­ducent, odnoszące się w szczególności do sposobu korzystania, co często jest ignoro­wane przez użytkowników.

Dokumentacja

Warto zwrócić uwagę, jakie treści zawierają protokoły określające naprawy, przeglądy czy konserwacje oraz jakie wnioski zostały okre­ślone w kontekście oceny stanu technicznego instalacji i urządzeń oraz jakie uprawnienia mają osoby dokonujące tych czynności. Protokoły nie są tylko bezużytecznymi papiera­mi zawierającymi dla laika mnóstwo niezro­zumiałych danych. Są to przede wszystkim (na potrzeby ochrony przeciwpożarowej) wnioski i ocena. W związku z tym należy czytać to, co zostaje nam pokazane - ważna jest konkluzja, a nie tytuł. Należy także zwró­cić uwagę na terminy realizacji tych przeglą­dów. Określa je zasadniczo ustawa - Prawo budowlane, wskazując konieczność corocz­nych kontroli stanu technicznego budynku, jak również okresowej kontroli, co najmniej raz na 5 lat, której zakresem powinno być również objęte m.in. badanie instalacji elek­trycznej i piorunochronnej w zakresie stanu sprawności połączeń, osprzętu, zabezpie­czeń i środków ochrony od porażeń, oporno­ści izolacji przewodów oraz uziemień instala­cji i aparatów, czyli to, co interesuje kontrole­rów Państwowej Straży Pożarnej. Również przepisy przeciwpożarowe uściślają czasokresy realizacji czynności odnoszących się do usuwania zanieczyszczeń z przewodów dymowych i spalinowych w okresach ich użyt­kowania, potwierdzonych oczywiście stosow­ną dokumentacją, tj. co najmniej raz w mie­siącu odnośnie do przewodów palenisk zbio­rowego żywienia i usług gastronomicznych (jeżeli przepisy miejscowe nie stanowią inaczej), a w innych przypadkach co najmniej raz na kwartał dla palenisk opalanych pali­wem stałym i raz na 6 miesięcy - w przypad­ku stosowania paliwa płynnego i gazowego.

Urządzenia grzewcze

W zimie wzrasta zapotrzebowanie na ciepło. Nie ma problemu w miejscach, gdzie działa centralne ogrzewanie, zagrożenie pojawia się tam, gdzie trzeba dogrzewać się dodatkowo samemu. Wówczas używane są przeróżne promienniki ciepła, termowentylatory, ogrzewacze gazowe oraz wszelkiego rodzaju urządzenia wykorzystujące zjawisko spalania płomieniowego lub żarzenia. Brak komfortu termicznego w miejscu pracy powoduje, że bezpieczeństwo pożarowe przegrywa w walce z zapotrzebowaniem na ciepło. Warto pamię­tać, że większość z tych urządzeń lokalizowa­na j est w bezpośrednim sąsiedztwie materiałów palnych, są one montowane i użytkowane w sposób niezgodny z wymaganiami, a ich stan techniczny często zawodzi. Nie można zapomnieć o dokumentacji technicznej, któ­ra określa warunki bezpiecznej pracy urzą­dzenia. Jednak zawsze należy przewidzieć, że każde elektryczne urządzenie grzejne do­datkowo obciąża instalację elektryczną, a każda pełna i pusta butla gazowa stanowi potencjalne zagrożenie. Zasadniczo nie nale­ży umieszczać tych urządzeń:

• w pomieszczeniach i strefach zagrożonych wybuchem,

• w miejscach występowania materiałów pożarowo niebezpiecznych,

• bezpośrednio na podłożu palnym oraz w sąsiedztwie materiałów palnych, w tym ele­mentów wystroju i wyposażenia wnętrz. Dodatkowe istotne wymagania w zakresie stosowania urządzeń gazowych zasilanych gazem płynnym z indywidualnych butli regu­lują przepisy techniczno-budowlane.

WSKAZÓWKA!

• Przy podejmowaniu samodzielnych działań na rzecz kontroli stanu bez­pieczeństwa pożarowego pracodawca powi­nien wspierać się podstawowymi przepisami branżowymi w tym zakresie.

• Niewątpliwie należą do nich przepisy świe­żo znowelizowanego z datą wejścia w życie 30 czerwca 2010 r. rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciw­pożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

(Dz. U. Nr 109, poz. 719), stanowiącego kompendium podstawo­wej wiedzy w zakresie przygotowania obiektów pod względem organizacyjnym i porządkowym, jak również stanu wyposa­żenia ich w instalacje i urządzenia przeciw­pożarowe oraz zasad związanych z użytko­waniem materiałów niebezpiecznych pożarowo.

• Dobrym źródłem wiedzy jest również rozpo­rządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych

(Dz. U. Nr 124, póz. 1030).

Nie zapominajmy też o przepisach techniczno-budowlanych, przede wszystkim rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie {Dz. U. Nr 75, póz. 690 ze zm.}.

• Bardzo ważne jest także zwrócenie szczególnej uwagi na sytuacje, które mogą spowodować pożar, jego rozprzestrzenianie się oraz utrudnienie prowadzenia akcji ratowniczo-gaśniczej lub ewakuacji. Przepisy w tym za­kresie jednoznacznie zakazują czynności, które nie powinny mieć miejsca w trakcie eksploatacji obiektu.

Zmiany w przepisach

Ostatnie zmiany w prawie dotyczące przepi­sów przeciwpożarowych powinny być każdo­razowo uwzględniane również w przypadku podejmowanych działań prewencyjnych. Można wśród nich wymienić m.in. warunki prowadzenia sprzedaży materiałów pirotech­nicznych. Obecnie już wiadomo, że sprzedaż detaliczna tych materiałów nie może odby­wać się w systemie stoisk samoobsługowych oraz że miejscem magazynowania tych wyro­bów nie mogą być pomieszczenia niewydzielone pożarowo i nieprzeznaczone wyłącznie do tego celu. Stanowi to podstawę do egze­kwowania od pracodawcy właściwej organi­zacji obrotu materiałami pirotechnicznymi, np. w obiektach handlowych. Warto również zwrócić uwagę na zmianę po­dejścia do podstawowego dokumentu stano­wiącego o zasadach .organizacji ochrony przeciwpożarowej w obiektach i terenach, ja­kim jest instrukcja bezpieczeństwa pożaro­wego. Dotychczas instrukcja ta leżała na pół­ce lub w szafie, a pracownicy zazwyczaj nie wiedzieli o jej istnieniu i funkcji, jaką pełni. Dla wielu zarządców czy użytkowników obiektów dokument ten stanowił „zło ko­nieczne". Nowa wersja przepisu ustala inną wagę tego opracowania.

WAŻNE!

Oprócz zakresu tematycznego (jaki powinien być zrealizowany w kon­tekście konkretnych warunków technicznych, organizacyjnych i budowlanych występują­cych w obiekcie) instrukcja bezpieczeństwa pożarowego musi zawierać obszerną cześć graficzną. Służy ona nie tylko pracodawcy, ale również (a w niektórych przypadkach przede wszystkim) służbom ratowniczym Państwo­wej Straży Pożarnej w celu ich wykorzystania na potrzeby planowania, organizacji i prowa­dzenia działań ratowniczych.

Nowe przepisy określają, że instrukcja po­winna być dokumentem „żywym" i użytecz­nym, znanym każdemu pracownikowi i to nie tylko, kiedy składa podpis na oświadczeniu o zapoznaniu się z jej treścią. Treści w niej zawarte mają być bazą danych o budynku, je­go parametrach technicznych, które mogą stanowić w niektórych sytuacjach jedyne źró­dło informacji dla prowadzących działania ra-towniczo-gaśnicze.

Podsumowując, w kontroli wewnętrznej warto dostrzec ważne ogniwo w procesie ciągłego diagnozowania stanu bezpieczeń­stwa pożarowego zajmowanego obiektu. Warto przekonywać swojego pracodawcę o możliwościach i pozytywnych skutkach, jakie niosą wewnętrzne audyty.

I nieprawdą jest, że wydatki na ochronę przeciwpożaro­wą nie zwracają się. Wprost przeciwnie - bezpieczny budynek przyciąga ludzi, stwa­rza komfort pracy, a przez to wzrasta jej ja­kość i wydajność. Obiekt taki ma swoją war tość wymierną, szczególnie wtedy, gdy w sy­tuacji pożaru zastosowane, lecz na co dzień niedoceniane i niezauważane, elementy ochrony przeciwpożarowej zapewnią możli­wości opuszczenia zagrożonej strefy, chro­niąc życie i zdrowie ludzi, a także ogranicza­jąc straty materialne.

PODSTAWA PRAWNA

• Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej

• (Dz. U. z 2009 r. nr 178, póz. 1380 ze zm.),

• Ustawa z dnia 6 maja 2005 r. o zmianie ustawy o ochronie przeciwpożarowej
         Dz. U. 2005, Nr 100, poz. 835

• Ustawa z 24 sierpnia 1991 r. o Państwowej Straży Pożarnej

• (Dz. U. z 2009 r. nr 12, póz. 68 ze zm.),

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z 12 kwietnia 2002 r. w sprawie warunków technicznych, jakim powinny odpowiadać budynki i ich usytuowanie

(Dz, U. nr 75, póz. 690 ze zm),

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrzny i Administracji z 7 czerwca 2010 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów

(Dz. U. nr 109, póz. 719),

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 24 lipca 2009 r. w sprawie przeciwpożarowego zaopatrzenia w wodę oraz dróg pożarowych

(Dz. U. nr 124, póz. 1030).

Zmiany prawne dot. ochrony p. pożarowej:

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z 30 sierpnia 2010 r.
w sprawie wysokości środków finansowych w 2010 r. i ich podziału między jednostki ochrony przeciwpożarowej działające w ramach krajowego systemu ratowniczo-gaśniczego, opublikowane w

(Dz. U. nr 166, poz. 1127; weszło w życie 24 września 2010 r.)

Rozporządzenie ustala wysokość środków finansowych przeznaczonych wyłącznie na zapew­nienie gotowości bojowej jednostek ochrony przeciwpożarowej działających w ramach krajo­wego systemu ratowniczo-gaśniczego. W 2010 r. środki te ustalono na kwotę 33 min zł.

Projekty ustaw w ministerstwach dot. ochrony p. pożarowej:

• Projekt ustawy o zmianie ustawy o Państwowej Straży Pożarnej (przygotowany przez Mini­sterstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji).