Zasady prawa cywilnego :
Zasada ochrony osoby ludzkiej - przejawia się w przyznaniu każdej osobie zdolności prawnej (zdolności do bycia podmiotem praw i obowiązków o charakterze cywilnoprawnym ) i zdolności do czynności prawnych (możliwości kształtowania samodzielnie swojej sytuacji prawnej). Szczególnie przejawia się ona w przyznaniu szerokiej ochrony dobrom osobistym człowieka.
Zasada równości polega na zagwarantowaniu równości wobec prawa wszystkich obywateli, a w nieco skorygowanym zakresie także cudzoziemców
Zasada praw podmiotowych według tej zasady podstawą korzystania przez jednostki z różnorodnych dóbr są przysługujące im prawa o ustawowo zagwarantowanej treści.
Zasada ochrony dobrej woli chroni podmioty, które działają w mylnym, ale usprawiedliwionym przekonaniu co do uprawnień podmiotu, od którego nabywają określone prawo podmiotowe.
Zasada autonomii woli stron wyraża kompetencję do swobodnego kształtowania ,w granicach wyznaczonych przez ustawy i zasady współżycia społecznego , stosunków cywilnoprawnych przez czynności prawne. Przejawia się ona zwłaszcza w zasadzie swobody umów.
Zasada cywilnej odpowiedzialności za długi oznacza, że dłużnik odpowiada za swoje zobowiązania całym majątkiem własnym, a ograniczenia mogą wynikać tylko ze szczególnych unormowań.
Zasada pełnej ochrony rodziny oznacza w szczególności, że przepisy prawa cywilnego powinny być tak tłumaczone jak wymaga tego interes małoletniego dziecka i rodziny jako podstawowej komórki społecznej.
Zasada odpowiedzialności za szkodę według niej każdy kto wyrządził drugiemu szkodę ze swej winy, a w przypadkach przewidzianych przez ustawę także bez winy, jest zobowiązany do jej naprawienia.
Zasada dziedziczenia oznacza, że prawa i obowiązki osoby zmarłej przechodzą z mocy prawa na jej spadkobierców ustawowych bądź testamentowych. Dziedziczenie testamentowe ma pierwszeństwo przed ustawowym.
Zasada jedności prawa cywilnego oznacza, że do sfery prawa cywilnego należą również stosunki wynikające z zawodowej działalności gospodarczej co oznacza, że profesjonaliści mogą korzystać z bogatego arsenału narzędzi prawnych i środków ochrony znanych prawu cywilnemu.
Oświadczenie woli przez oświadczenie woli jako niezbędny element każdej czynności prawnej należy rozumieć taki przejaw woli, który wyraża w sposób dostateczny zamiar wywołania skutków prawnych w postaci ustanowienia , zmiany lub ustanie stosunku cywilnoprawnego.
Wady oświadczenia woli
Brak świadomości lub swobody powzięcia decyzji i wyrażenia woli - osoba składająca oświadczenie woli znajdowała się w stanie wyłączającym świadome albo swobodne wyrażenie woli. Szczególnie dotyczy to choroby psychicznej, niedorozwoju umysłowego albo innego chociażby przemijającego zaburzenia czynności psychicznych.
Pozorność wyraża się w braku zamiaru wywołania skutków prawnych i jednoczesnym zamiarze stworzenia okoliczności mających na celu zmylenia osób trzecich.
Błąd mylne wyobrażenie lub brak wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy u osoby oświadczającej swoją wolę
Podstęp polega na świadomym wprowadzaniu w błąd osoby dokonującej czynności prawnej w celu złożenia przez nią oświadczenia woli o określonej treści
Przedstawicielstwo polega na tym, że jedna osoba, zwana przedstawicielem dokonuje w imieniu drugiej osoby (reprezentowanego) czynności prawnej, która – o ile mieści się w granicach upoważnienia przedstawiciela do działania w cudzym imieniu reprezentowanego
Przedstawicielstwo, w którym przedstawiciel składa oświadczenie woli w imieniu reprezentowanego, określa się jako przedstawicielstwo czynne w odróżnieniu od przedstawicielstwa biernego , które zachodzi gdy przedstawiciel odbiera w imieniu reprezentowanego oświadczenie woli złożone przez osobę trzecią.
Pełnomocnictwo czynność prawna, której treścią jest oświadczenie woli mocodawcy upoważniające osobę lub osoby do dokonywania w jego imieniu czynności prawnych określonych w pełnomocnictwie. Na podstawie tego umocowania pełnomocnik jest upoważniony do reprezentowania (zastępstwa) mocodawcy, w zakresie określonym w pełnomocnictwie, w stosunkach prawnych z innymi podmiotami prawa;
Mając pod kryterium treść można wyróżnić :
1.pełnomocnictwo ogólne – które obejmuje jedynie umocowanie do czynności zwykłego zarządu (np. do pobierania czynszu). Wymaga zachowania formy pisemnej pod rygorem nieważności
2.pełnomocnictwo rodzajowe (gatunkowe) – wskazuje określoną kategorię czynności prawnych do których umocowany jest pełnomocnik (np. do sprzedawania nieruchomości, zawierania umowy o pracę); pełnomocnictwo rodzajowe nie jest dopuszczalne w zakresie tych czynności prawnych, co do których wymagane jest pełnomocnictwo szczególne
3.pełnomocnictwo szczególne – dotyczy indywidualnie określonej czynności prawnej (np. sprzedaży oznaczonej nieruchomości); ten typ pełnomocnictwa jest dopuszczalny do wszystkich typów czynności prawnych, niemających ściśle osobistego charakteru
Zależnie od tego , kto udziela pełnomocnictwa wyróżnia się :
Pełnomocnictwo główne - udzielone przez mocodawcę
Pełnomocnictwo substytucyjne – udzielone przez pełnomocnika w imieniu i ze skutkiem dla mocodawcy
Wyróżnia się także :
Pełnomocnictwo samodzielne zasadą jest samodzielne pełnomocnictwo .Wynika to z art. 107 kodeksu cywilnego, który stanowi, iż w sytuacji gdy mocodawca ustanowił kilka pełnomocników z takim samym zakresem umocowaniem, każdy z nich może działać samodzielnie, chyba że co innego wynika treści pełnomocnictwa
Pełnomocnictwo łączne, gdy mocodawca nakaże pełnomocnikom łączne działanie
Przedawnienie jest instytucją ograniczają w czasie dochodzenie roszczeń majątkowych wynikających ze stosunków cywilnoprawnych skutek przedawnienia polega na tym że po upływie terminu przedawnienia ten przeciwko któremu przysługuje roszczenie (dłużnik) może uchylić się od jego zaspokojenia podnosząc zarzut przedawnienia . Roszczenie majątkowe istnieje nadal jednak staje się roszczeniem niezupełnym (pozbawionym przymusu realizacji)
Pojęcie i zasady małżeństwa
Małżeństwo jest to usankcjonowany przez prawo trwały, równoprawny związek kobiety i mężczyzny , powstały z ich woli w sposób sformalizowany określony jako swoista dwustronna czynność prawna zbliżona do kategorii umów.
Zasady małżeństwa
Zasada monogamii wyrażona została w art. 18 Konstytucji RP i znalazła swoje rozwiniecie w art. 1 w związku z art. 13 § 1 k.r.o., który zakazuje zawierania małżeństwa temu, kto już pozostaje w związku małżeńskim (zarówno mężczyzna jak i kobieta nie mogą pozostawać jednocześnie w więcej niż jednym ważnie zawartym małżeństwie). Małżeństwo zawarte wbrew temu zakazowi może zostać rozwiązane przez sąd na żądanie każdego, który ma w tym interes prawny. Przestrzeganiu zasady monogamii służy art. 206 k.k., który stanowi, że kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim, podlega odpowiedniej karze.
Zasada równouprawnienia małżonków w ich wzajemnych relacjach i stosunkach z ich wspólnymi dziećmi została wyrażona w art. 23 KRiO, a następnie uszczegółowione w wielu innych przepisach tego kodeksu. Ma ono umocowanie w stanowiących o równości płci przepisach wielu najważniejszych dokumentach międzynarodowych i w Konstytucji RP. Najistotniejszymi przejawami równouprawnienia małżonków jest:
- równy wiek mężczyzny i kobiety wymagany do zawarcia małżeństwa (art. 10 KRiO),
- odstąpienie od preferowania nazwiska mężczyzny w przepisach o nazwisku małżonków po zawarciu ich związku (art. 25 KRiO),
- wspólne decydowanie o istotnych sprawach rodziny ( art.95 KRiO)
- równe prawa, obowiązki i kompetencje związane ze sprawowaniem władzy rodzicielskiej nad wspólnymi dziećmi, szczególnie zaś wspólne decydowanie o ich istotnych sprawach (art. 97 KRiO)
Zasada świeckości Świecki charakter małżeństwa sprowadza się do stwierdzenia, że podlega ono prawu państwowemu ( a więc świeckiemu ), czyli podlega ono kompetencji urzędów publicznych i jurysdykcji sądów powszechnych. Obowiązywaniu w polskim prawie tej zasady nie przeczy wprowadzona w konsekwencji zawarcia umowy między Polską a Stolicą Apostolską możliwość zawierania małżeństw w obrządku religijnym ze skutkiem dla prawa świeckiego
Zasada trwałości małżeństwo powinno być związkiem dozgonnym , jednak nie oznacza to nierozerwalności węzła małżeństwa ; KRO wymaga tutaj spełnienia określonych przesłanych, a o rozwiązaniu decyduje sąd
Konkubinat to trwały związek mężczyzny i kobiety, który spełnia dla nich te same funkcje co małżeństwo, jednak nie jest on związany w sposób formalny . Konkubinat nie został prawnie uregulowany w polskim prawie. Osób żyjących w konkubinacie dotyczą przepisy wskazujące na konsekwencje bycia osobą bliską : m.in. przepisy o uprawnieniach osoby najbliższej w ramach prawa karnego.