opracowanie, ochrona przyrody

.     1. Ochrona przyrody jako idea i forma aktywności człowieka. Zakres, cel i metody realizacji (stopień ingerencji człowieka, przedmiot ochrony, miejsce prowadzenia ochrony). Ochrona przyrody – ochrona lasu – ochrona środowiska. Historia ochrony przyrody (aspekty: religijny, estetyczny, praktyczny). Kategoryzacja obszarów chronionych na świecie wg IUCN.

OCHRONA PRZYRODY- to zarówno idea, jak i forma aktywności człowieka, mająca na celu obronę i zachowanie dla przyszłych pokoleń cennych elementów przyrody (czyli rzadkich i zagrożonych wyginięciem), a także procesów w niej zachodzących.

Zakres: ochrona przyrody żywej i nieożywionej.

Cel: ochrona stanu zastanego i ochrona zachodzącego procesu.

Metody realizacji celu:

w zależności od ingerencji człowieka:

Ochrona lasu- część gospodarki leśnej; jej celem jest ograniczanie lub eliminowanie zagrożeń wpływających negatywnie na osiągnięcie określonego efektu ekonomicznego, jakim jest produkcja dużej ilości surowca drzewnego gwarantującego wysoką jakość pozyskanych sortymentów.

Ochrona środowiska- jej zadaniem jest niwelowanie (ochrona) negatywnego oddziaływania człowieka na środowisko

Historia ochrony przyrody.

Ciężko ustalić datę powstania, ponieważ ochrona przyrody jest ideą, trudno powiedzieć, kiedy się zaczęła, dlatego za datę przyjmuje się daty pierwszych aktów prawnych (XI w. – Bolesław Chrobry – zakaz polowania na bobry).

Były jednymi z najstarszych powodów ochrony szeregów elementów przyrody, które traktowano jako obiekty święte ,np.: skały, głazy narzutowe czy ostańce – traktowane często jako ołtarze przy których odprawiano modły i składano ofiary

,- gaje, np. Akademia – święty gaj złożony z platonów i drzew oliwnych otaczających grób herosa Akademosa,
-pojedynczedrzewa– baobaby i drzewa oliwne w Afryce, dęby w Europie

Zwierzęta np. słonie, nosorożce, byki

Do dziś są bardzo skuteczne, często dowodem są stare drzewa, które przetrwały bo mają na pniach zawieszone kapliczki

Piękno krajobrazu początkowo sporadycznym kryterium ochrony przyrody obecnie jest przyczyną bardzo częstą.

Aspekt praktyczny – chroniąc przyrodę ponosimy mniejsze straty

Kategoryzacja obszarów chronionych.

  1. Ścisły Rezerwat Przyrody – Obszar Dzikiej Przyrody

    1. Ścisły Rezerwat Przyrody

    2. Obszar Dzikiej Przyrody

  2. Park Narodowy

  3. Pomnik Przyrody

  4. Obszar Zagospodarowanych Siedlisk – Gatunków

  5. Krajobraz Chroniony – Chronione Wybrzeże Morskie

  6. Obszar Chroniony Zagospodarowanych Zasobów

.      2.Walory przyrodnicze parków narodowych Polski, ich zagrożenia i metody ochrony

1.Babiogórski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1954r.

Powierzchnia: ok. 3 400 ha

Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Babia Góra – 1725 m n.p.m.

- kilka pięter klimatycznych

- piętrowy układ roślinności:

1) Regiel dolny (700-1150 m n.p.m.)

2) Regiel górny (1150-1350 m n.p.m.)

3) Piętro kosodrzewiny (1350-1650 m n.p.m.)

4) Piętro alpejskie (1650-1725 m n.p.m.)

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza dalekiego zasięgu

2.Białowieski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1947r. (1932)

Powierzchnia: ok. 10 500 ha

Charakterystyczne: - najstarszy PN w Polsce

- największy obszar naturalny (bez ingerencji) w Europie

- 2 strefy lasów?

- ogromna mozaikowatość siedlisk

- gatunki występujące w Polsce tylko w BPN

- obszar ochrony ścisłej - w widłach rzek: Hwoźnej i Narewki

- ponad 1500 drzew pomnikowych

• Zagrożenia: lokalne zanieczyszczenia powietrza i wód (brak oczyszczalni)

3.Biebrzański Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1993r.

Powierzchnia: ok. 59 000 ha

Charakterystyczne: - największy PN w Polsce

- Biebrza – rzeka o charakterze naturalnym

- 3 części Biebrzy: Basen Północny, Środkowy i Południowy

- skrócony okres wegetacyjny: 192 dni

- ponad 50 zbiorowisk roślinnych

- duża różnorodność i stopień naturalności szaty roślinnej

- strefowy układ roślinności

• Zagrożenia: zanieczyszczenie wód (brak oczyszczalni ścieków, chemizacja)

obniżenie poziomu wód -> sukcesja roślinna, zarastanie łąk

- jeden z najmniej zagrożonych PN w Polsce

4.Bieszczadzki Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1973r.

Powierzchnia: ok. 29 000 ha

Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Tarnica (1346 m n.p.m.)

- dorzecze górnego Sanu

- 3 strefy klimatyczno-roślinne:

1) Pogórze (do 500 m n.p.m.)

2) Regiel dolny (500-1150 m n.p.m.)

3) Połoniny (powyżej 1150 m n.p.m.)

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza dalekiego zasięgu

zanieczyszczenia wód

- jeden z najmniej zagrożonych PN w Polsce

5.Drawieński Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1990r

Powierzchnia: ok. 11 300

Charakterystyczne: - rzeki z jeziorami zajmują 10% powierzchni

- rzeka: Drawa i Płociczna (jedne z najczystszych w kraju)

- największe jezioro: Ostrowiec

- ok. 30 gatunków ryb

• Zagrożenia: kształt litery V – utrudnia działania ochronne

zanieczyszczenia wód

6.Gorczański Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1981r.

Powierzchnia: ok. 7 000 ha

Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Jaworzyna Kamienicka (1288 m n.p.m.)

- 3 piętra klimatyczne

1) Umiarkowanie ciepłe (do 750 m n.p.m.)

2) Umiarkowanie chłodne (750-1100 m n.p.m.)

3) Chłodne (powyżej 1100 m n.p.m.)

- regiel dolny i górny

• Zagrożenia: prywatne polany (zagrożenie pożarowe podczas wypalania)

zanieczyszczenia powietrza

stan zdrowotny lasów

kłusownictwo i kradzieże

7.Kampinoski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1959r.

Powierzchnia: ok. 38 500 ha

Charakterystyczne: - park wyizolowany

- wydmy śródlądowe

- duże zróżnicowanie zbiorowisk roślinnych

- jeden z najbardziej suchych rejonów Polski – małe opady

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza i wód

zagrożenia komunalne

zagrożenia komunikacyjne

zagrożenia bilansu wodnego

zły stan zdrowotny lasów

dzikie budownictwo

szkodnictwo leśne

brak oczyszczalni ścieków

gospodarka rolna

- jeden z najbardziej zagrożonych Parków Narodowych

8.Karkonoski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1959r.

PCharakterystyczne: - najwyższy szczyt: Śnieżka (1602 m n.p.m.)

- 6 cyrków polodowcowych

(Cyrk lodowcowy – nieckowate zagłębienie otoczone z trzech stron

stromymi zboczami, a z czwartej wygładzonym progiem skalnym.

Cyrk powstaje w wyniku erozyjnej działalności lodowca górskiego.)

- ostańce skalne

- wodospady (np. Kamieńczyka)

- piętrowy układ roślinności

1) Regiel dolny (500 – 1000 m n.p.m.)

2) Regiel górny (1000 – 1250 m n.p.m.)

3) Piętro subalpejskie (1250 – 1450 m n.p.m.)

4) Piętro alpejskie (powyżej 1450 m n.p.m.)

• Zagrożenia: turystyka

zanieczyszczenia powietrza i wód

zagrożenie bilansu wodnego

- najbardziej zagrożony Park Narodowy w Polsce powierzchnia: ok. 5 600 ha

9.Magurski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1995r.

Powierzchnia: ok. 19 500

Charakterystyczne: - najwyższy szczyt: Wątkowa (847 m n.p.m.)

- największa rzeka: Wisłoka

• Zagrożenia: erozja gleb

Powodzie

10.Narwiański Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1996r.

Powierzchnia: ok. 7 300 ha

Charakterystyczne: - rzeka Narew

- rozległe zabagnione dno doliny i otaczające ją wzniesienia

- bogata awifauna (183 gatunki)

• Zagrożenia: obniżenie poziomu wody

11.Ojcowski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1956r.

Powierzchnia: ok. 2 100 ha

Charakterystyczne: - najmniejszy PN w Polsce

- dorzecza Prądnika i Sąspówki

- jary krasowe: Dolina Prądnika i Sąspowska – prostopadłe skalne

zbocza i płaskie dno

- skały wapienne, skaliste doliny rzeczne

- liczne jaskinie (ok.210, największa - Łokietka) – tworzą się wskutek

działalności krasowej wód

- liczne źródła krasowe (ok.50), zasilające potoki

- 15 gatunków nietoperzy (z 22 występujących w Polsce)

-skrócenie pośrednich pór roku (szarugi wiosennej i jesiennej)

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza z dawnych lat

zanieczyszczenia wód (brak oczyszczalni ścieków)

zagrożenia dla bilansu wodnego

nadmierna turystyka

grunty obcej własności utrudniające działania ochronne

zagrożenia komunikacyjne

dzikie budownictwo

- jeden z najbardziej zagrożonych Parków Narodowych

12. Park Narodowy „Bory Tucholskie”

• Rok utworzenia: 1996r

Powierzchnia: ok. 4 600 ha

Charakterystyczne: - wydmy śródlądowe

- rzeka: Brda

- 21 jezior – 11% powierzchni (największe: Ostrowite)

• Zagrożenia: duży ruch turystyczny

niedostatecznie oczyszczane ścieki

13.Park Narodowy Gór Stołowych

• Rok utworzenia: 1993r.

Powierzchnia: ok. 6 300 ha

Charakterystyczne: - góry płytowe: podstawa i szczyt: piaskowiec, środek: margle

- najwyższy szczyt: Szczeliniec (919 m n.p.m.)

- granica zlewisk Morza Bałtyckiego i Północnego

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza dalekiego zasięgu

14.Park Narodowy „Ujście Warty”

• Rok utworzenia: 2001r.

Powierzchnia: ok. 8 000 ha

Charakterystyczne: - najmłodszy Park Narodowy w Polsce

- rzeka: Warta – duże wahania poziomu wody

- ochrona biotopów z dużą ilością ptaków wodnych i błotnych

- rezerwat Słońsk objęty Konwencją Ramarską

• Zagrożenia: wtórna sukcesja nieużytkowanych łąk i pastwisk

15.Pieniński Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1954r. (1932)

Powierzchnia: ok. 2 300 ha

Charakterystyczne: - Pieniny Właściwe, w których jest zlokalizowany Park dzielą

się na: Pieniny Czorsztyńskie, Masyw Trzech Koron, Pieninki

- najwyższy szczyt: Nowa Góra (903 m n.p.m.)

- pod względem klimatycznym jest to zacisze podgórskie

- główna rzeka: Dunajec

- bogactwo gatunków

- park transgraniczny

• Zagrożenia: szlaki komunikacyjne i energetyczne

turystyka

zapora wodna w Czorsztynie (zmiana stosunków wodnych)

16.Poleski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1990r

Powierzchnia: ok. 9 800 ha

Charakterystyczne: - równiny torfowe

- guzy i wzniesienia kredowe (najwyższy: Guz Andrzejowa)

- ozy i kemy pochodzenia lodowcowego

(Oz - wąski wał zbudowany z piasków i żwirów naniesionych przez

wody płynące szczelinami wewnątrzlodowcowymi.

Kem - pagórek o wysokości od kilku do kilkudziesięciu metrów,

zbudowany z piasków i żwirów, który powstał w otwartej szczelinie w

czasie zatrzymania lądolodu)

- unikalna w skali europejskiej tundra i lasotundra

• Zagrożenia: źle poprowadzone melioracje

przemysł wydobywczy

turystyka

rolnictwo

- park mało zagrożony

17.Roztoczański Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1974r.

Powierzchnia: ok. 8 500 ha

Charakterystyczne: - rzeka: Wieprz

- ostoja konika polskiego

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza i wód

trasy komunikacyjne

18.Słowiński Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1967r

Powierzchnia: ok. 21 500 ha

Charakterystyczne: - jeden z dwóch nadmorskich PN w Polsce

-wydmy (wysokość: od kilkunastu do 25m, niektóre ruchome)

- największa wydma: Czołpińska (ok. 500 ha)

- jeziora: Łebsko i Gardno

• Zagrożenia: turystyka (przyspiesza przesuwanie się wydm)

abrazja – niszczenie brzegów mórz i oceanów przez fale, prądy wody i

niesiony przez nie materiał skalny

Świętokrzyski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1950r

Powierzchnia: ok. 7 600 ha

Charakterystyczne: - Góry Świętokrzyskie – najstarsze w Polsce

- najwyższy szczyt: Łysica (612 m n.p.m.)

- brak zbiorników wodnych

- rezerwat na chełmowej górze ( wchodzący w PN) Na terenie rezerwatu znajdują się naturalne stanowiska modrzewia polskiego Niektóre rosnące tu modrzewie to ponad 300-letnie okazy. Wiek najstarszych dwóch okazów wynosi 336 lat, obwód nieco ponad 500 cm

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza

szkodnictwo leśne (kłusownictwo, kradzieże, wywóz kamieni)

Tatrzański Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1954r. (1947)

Powierzchnia: ok. 21 100 ha

Charakterystyczne: - park transgraniczny

- Tatry – jedyne góry w Polsce o charakterze alpejskim

- dzielą się na Tatry Wysokie (skały krystaliczne), Zachodnie (skały

krystaliczne i osadowe) i Zakopiańskie (skały osadowe)

- najwyższy szczyt: Rysy (2499 m n.p.m.)

- wiele jaskiń (największa: Jaskinia Wielka Śnieżna)

- klimat wysokogórski strefy umiarkowanej: gwałtowna zmienność

stanów pogody, częste inwersje temperatury, nagłe spadki ciśnienia,

lokalny wiatr: halny

- bogactwo wywierzysk, mokradeł, strumieni, potoków, jezior

- największe jeziora (zwane stawami): Morskie Oko, Wielki Staw

Polski

- 5 pięter roślinności:

1) regiel dolny (do 1250 m n.p.m.)

2) regiel górny (1250-1550 m n.p.m.)

3) karpackie zarośla kosówki (1550-1800 m n.p.m.)

4) piętro hal (1800-2300 m n.p.m.)

5) piętro turniowe (powyżej 2300 m n.p.m.)

• Zagrożenia: zanieczyszczenia powietrza i wód

turystyka

rozbudowa bazy związanej z uprawianiem sportów zimowych

szkodnictwo leśne (kłusownictwo)

21. Wielkopolski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1957r.

Powierzchnia: ok. 7 500 ha

Charakterystyczne: - najdłuższy w Polsce oz (37km): Bukowo-Mosiński

- rzeka: Warta

- wiele jezior, m.in.: Góreckie, Witobelskie, Dymaczewskie

• Zagrożenia: niekontrolowana turystyka

silna presja mieszkańców (30 tys. osób wokół parku)

szkodliwe oddziaływania przemysłu

gospodarka rolna

nielegalne budownictwo rekreacyjne

zanieczyszczenia wód

szkodnictwo leśne

- jeden z najbardziej zagrożonych PN w Polsce

22 Wigierski Park Narodowy

• Rok utworzenia: 1989r.

Powierzchnia: 15 000 ha

Charakterystyczne: - liczne wzniesienia moreny czołowej, ozy, kemy

- 42 jeziora – największe: Wigry, Pierty

- 6 rzek, m.in.: Czarna Hańcza, Kamionka

- małe śródleśne dystroficzne jeziora, zwane sucharami

• Zagrożenia: zanieczyszczenia wód (brak oczyszczalni ścieków)

zagrożenia komunalne i komunikacyjne

dzikie budownictwo

gospodarka rolna

grunty obcej własności utrudniające działania ochronne

23 Woliński Park Narodowy

Rok utworzenia: 1960r.

Powierzchnia: ok. 11 000 ha

Charakterystyczne: - Park obejmuje część wyspy Wolin, wybrzeża klifowe nad

Morzem Bałtyckim i Zalewem Szczecińskim, wody

przybrzeżne Bałtyku i wschodnią część rozlewiska delty Świny

- Wolińska Morena Czołowa

- pagórki ozowe (najwyższy: Grzywacz – 115m n.p.m.)

- wybrzeże klifowe – najwyższe wybrzeże morskie w Polsce

- klify są podmywane przez fale, osuszane, wywiewane przez wiatr,

spłukiwane przez deszcze – rocznie cofają się o 0,8 m

- wsteczna delta Świny – powstaje, gdy spiętrzone północnymi

wiatrami wody Zatoki Pomorskiej wlewane są z powrotem do Zalewu

Szczecińskiego

- na wyspie dominują jeziora rynnowe, m.in. Czajcze

- foka szara, morświn

• Zagrożenia: > czynniki przemysłowe (zanieczyszczenia, linie komunikacyjne i

energetyczne)

> czynniki społeczno-ekonomiczne (turystyka, rybołówstwo,

pozyskiwanie trzciny)

> czynniki przyrodnicze (sukcesja wtórna, przemiany

zbiorowisk kserotermicznych)

> rozwijające się aglomeracje Świnoujście-Międzyzdroje

3.      Historia ochrony szaty roślinnej

Już ok. 3-4 tys. lat p.n.e. człowiek zaczął przekształcać pierwotne zbiorowiska leśne na obszarze Polski. Ludzie stale użytkowali drewno na opał, do budowy schronień, czy wyrobów narzędzi. Później jednak, poszukując terenów pod gospodarkę rolną, zaczęli wypalać lasy porastające najżyźniejsze gleby. Dopiero na początku XII w. zarysowały się granice między gruntami nieleśnymi a lasami. Stale zmniejszający się areał występowania cisa oraz spadek jakości d-stanów tego gatunku spowodował, że Władysław Jagiełło w Statucie warckim zabronił wyrębu tego gatunku grożąc karą pojmania. W ostatnich latach istnienia Polski przedrozbiorowej lasy zajmowały ok. 52% powierzchni kraju.

Współczesna ochrona gatunkowa roślin rozpoczęła się w Europie w XIX w. Stale zmniejszająca się powierzchnia lasów, łąk, torfowisk i wrzosowisk w wyniku dynamicznie zachodzących procesów urbanizacji, zmiana charakteru użytkowania, a także niekontrolowane zbieranie ziół leczniczych przyczyniło się w znacznym stopniu do zaniku lub wytępienia wielu gatunków roślin.

.     4. Wpływ człowieka na szatę roślinną: ludy koczownicze, osadnictwo i rolnictwo, melioracje, eksploatacja kopalin, szlaki komunikacyjne, urbanizacja, wylesienia, chemizacja rolnictwa i leśnictwa, zanieczyszczenia powietrza, introdukcja gatunków obcych. Synantropizacja flory, roślinności i szaty roślinnej

P Już ok. 3-4 tys. lat p.n.e. człowiek zaczął przekształcać pierwotne zbiorowiska leśne na obszarze Polski. Ludzie stale użytkowali drewno na opał, do budowy schronień, czy wyrobów narzędzi. Później jednak, poszukując terenów pod gospodarkę rolną, zaczęli wypalać lasy porastające najżyźniejsze gleby.

Współcześnie przyczyny wymierania poszczególnych gatunków i grup roślin mogą być naturalne (np. wskutek dynamicznych naturalnych przemian ekosystemów) bądź też antropogeniczne (np. w wyniku urbanizacji, powiększania użytków rolnych). Podstawowymi czynnikami, które kształtowały kilkaset lat temu roślinność w Europie, były zmiany klimatyczne (ocieplenie i większa wilgotność) oraz działalność człowieka (rolnictwo- wypasy, wypalania, wyręby).

Synantropizacja flory i roślinności: Kierunkowy proces przemian świata organizmów żywych pod wpływem działalności człowieka. Gatunki synantropijne to gatunki towarzyszące człowiekowi rodzime ( apofity) lub obce(an tropofity) występujące na siedliskach ukształtowanych przez człowieka lub istotnie przez niego zmienionych

Przejawy synatropizacji flory :

Przejawy synatropizacji roślinności

.     5. Historia ochrony zwierząt. Współczesne zagrożenia zwierząt. Ochrona gatunkowa zwierząt. Introdukcja, reintrodukcja i zasilanie populacji jako metody czynnej ochrony zwierząt

Historia ochrony zwierząt.

W Polsce za panowania Piastów wszystkie ziemie wraz z lasami należały do monarchy, książąt lub dostojników kościelnych. Odpowiednio regulowane były zasady użytkowania lasu, zwłaszcza w odniesieniu do polowania na dzikiego zwierza.

Już za czasów Bolesława Chrobrego nadmierne polowania wpłynęły na znaczny spadek liczebności bobrów, dostarczających cennych futer, stroju bobrowego oraz mięsa. Wodny tryb życia tego zwierzęcia oraz kielnia pokryta łuską dawały przyzwolenie na spożywanie tego mięsa także w dni postne. Dlatego Bolesław Chrobry wydał na początku XI w. dekret zakazujący polowania na bobry.

W 1423r. Władysław Jagiełło w Statucie warckim wprowadził kary za polowania na zwierzęta łowne. Dzięki polowaniom gromadzono olbrzymie ilości dziczyzny, które po zasoleniu, uwędzeniu lub suszeniu traktowane były jako zapasy dla potrzeb wojska.

Na mocy I Statutu litewskiego wydanego przez Zygmunta Starego w 1529r. wprowadzono ochronę rzadkich lub zagrożonych wymarciem zwierząt: tura, żubra, bobra, sokoła i łabędzia, a w II i III Statucie za zabicie tarpana groziła już kara śmierci. Z zachowanych zapisów wynika, że ostatnimi na świecie ostojami turów były puszcze Wiskicka i Jaktorowska. Ostatnia turzyca padła w 1627r. Tury z reliktowej populacji wymarły najprawdopodobniej z powodu chorób przenoszonych przez bydło domowe, wymarzania w okresie ostrych zim, zabijania przez kłusowników i myśliwych oraz wzajemnego zabijania się w okresie godowym.

W ubiegłych wiekach także wierzenia i przesądy miały wpływ na tępienie bądź ochronę niektórych gatunków zwierząt, np. uważano, że bociany chronią właścicieli domostw przed nieszczęściem, a ropucha może u swego prześladowcy wywołać parchy.

Niektórych gatunków zwierząt leśnych poszukiwano ze względu na ich jakoby cudowne właściwości lecznicze- im rzadszy zwierz, tym bardziej był ceniony w czarnej magii i medycynie ludowej, np. krew borsuka z piwem stosowano do leczenia trądu, a napary z „rogów” jelonka rogacza były magicznym napojem miłosnym.

W pierwszej połowie XIX w. w Puszczy Białowieskiej całkowicie wytępiono jelenia, bobry i niedźwiedzia. Jeleń powrócił na te tereny dzięki przesiedleniom, zaś niedźwiedzie brunatne powróciły za sprawą reintrodukcji- niestety nie na długi czas, ponieważ po zakończeniu II wojny światowej zostały zabite przez kłusowników.

W lasach rządowych w połowie XIX w. objęto ochroną wiele gatunków ptaków, a za ich zabicie groziły surowe kary.

Przykładem ochrony zagrożonego gatunku zwierzęcia na skalę światową może być żubr. W 1919r. w Puszczy Białowieskiej zginęła z ręki kłusownika ostatnia samica. Taki sam los spotkał żubra kaukaskiego. Inwentaryzacja wszystkich pozostałych przy życiu żubrów w ogrodach zoologicznych i zwierzyńcach wykazała 54 osobniki. W 1924r. sprowadzono pierwszą dla Polski parę żubrów czystej krwi białowieskiej, którą umieszczono w Poznaniu. Po przeniesieniu hodowli do Białowieży sukcesy hodowlane nie dały na siebie długo czekać. Obecnie gatunek ten musi być nadal traktowany jako obiekt szczególnej troski, nie można bowiem wykluczyć kataklizmów kontynentalnych, zubożenia genetycznego i rozproszenia izolowanych stad.

2. Przyczyny współczesnego zagrożenia zwierząt:

3. Światowa strategia ochrony określa działania w 3 zasadniczych kierunkach.

  1. utrzymanie różnorodności form życia i zróżnicowania genetycznego

  2. zabezpieczenie ciągłości procesów ekologicznych i ewolucyjnych

  3. zachowanie gatunków rzadkich i zanikających

  1. introdukcja- wprowadzenie obcego gatunku na tereny nigdy przez niego nie zamieszkałe. Z punktu widzenia ochrony przyrody jest niekorzystna, niepożądana, ponieważ w większości powoduje nieodwracalne zmiany w lokalnej szacie roślinnej i faunie. W Polsce wprowadzanie do wolnej przyrody oraz przemieszczanie zwierząt obcych rodzimej faunie jest zabronione i wymaga zezwolenia ministra właściwego do spraw środowiska.

  2. reintrodukcja- ponowne wprowadzenie na dany obszar gatunku, który wyginął na tym terenie. Jest jednym z najważniejszych zabiegów w czynnej ochronie zwierząt, który pozwolił uchronić od zagłady wiele gatunków kręgowców, np. nosorożca, żubra. Musimy znać przyczynę wyginięcia gatunku i ją usunąć. Program reintrodukcji jest zazwyczaj połączony z programem hodowli zagrożonego gatunku (np. w ogrodach zoologicznych, zwierzyńcach). Reintrodukcja jest bardzo kosztowną formą czynnej ochrony zwierząt, a przygotowanie programu odbudowy populacji oraz jego wdrażanie obejmuje zazwyczaj okres kilku dziesięcioleci. W Polsce przykładem reintrodukcji jest wprowadzanie rysia na teren Puszczy Kampinoskiej. Projekt wzbudza jednak wiele kontrowersji.

  3. zasilanie populacji- polega na przemieszczaniu zwierząt w celu dopuszczenia do istniejącej populacji nowego materiału genetycznego. Praktykowane jest gł. przez gospodarkę łowiecką. Wiele populacji zwierząt jest izolowanych i nie ma możliwości naturalnej wymiany osobników. Zasilanie populacji jest wtedy często jedynym sposobem, aby przeciwdziałać skutkom nadmiernego spokrewnienia zwierząt.

.      Formy ochrony przyrody w Polsce

PARK NARODOWY- obszar chroniony wyróżniający się szczególnymi wartościami przyrodniczymi, naukowymi, społecznymi, kulturowymi i edukacyjnymi, o powierzchni nie mniejszej niż 1000 ha, na którym ochronie podlega cała przyroda oraz walory krajobrazowe (def. Ustawa o ochronie przyrody, art. 8). Wszelkie działania na terenie parku narodowego podporządkowane są ochronie przyrody i mają pierwszeństwo przed wszystkimi innymi działaniami.

Pomnik przyrody- pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej oraz odznaczające się indywidualnymi cechami, wyróżniającymi je wśród innych tworów (def. Ustawa o ochronie przyrody, art. 40). Pomnik przyrody to nie tylko jedno drzewo; może to być aleja drzew, zgrupowanie

STANOWISKO DOKUMENTACYJNE.

Jest to niewyodrębniające się na powierzchni lub możliwe do wyodrębnienia, ważne pod względem naukowym i dydaktycznym, miejsce występowania formacji geologicznych, nagromadzeń skamieniałości lub tworów mineralnych, jaskinie lub schroniska podskalne wraz z namuliskami oraz fragmenty eksploatowanych lub nieczynnych wyrobisk powierzchniowych i podziemnych. Krótko mówiąc- są to małe powierzchnie stworzone głównie z myślą o obiektach ochrony nieożywionej

UŻYTEK EKOLOGICZNY.

Użytkami ekologicznymi są zasługujące na ochronę pozostałości ekosystemów mających znaczenie dla zachowania różnorodności biologicznej - naturalne zbiorniki wodne, śródpolne i śródleśne oczka wodne, kępy drzew i krzewów, bagna, torfowiska, wydmy, płaty nieużytkowanej roślinności, starorzecza, wychodnie skalne, skarpy, kamieńce, siedliska przyrodnicze oraz stanowiska rzadkich lub chronionych gatunków roślin, zwierząt i grzybów, ich ostoje oraz miejsca rozmnażania lub miejscasezonowego przebywania. Stanowią najliczniejszą grupę form ochrony przyrody. Celem użytków ekologicznych jest ochrona różnorodności biologicznej. Nie muszą to być obiekty o charakterze naturalnym- mogą mieć charakter antropogeniczny (np. łąki). Unia Europejska wykorzystuje te miejsca okresowo, np. dla płazów jako miejsca rozrodu lub dla ptaków jako miejsce gniazdowania.

ZESPÓŁ PRZYRODNICZO- KRAJOBRAZOWY.

Zespołami przyrodniczo-krajobrazowymi są fragmenty krajobrazu naturalnego i kulturowego zasługujące na ochronę ze względu na ich walory widokowe lub estetyczne. Mogą to być np. pałace lub inne zabudowania otoczone parkiem o szczególnych walorach krajobrazowych albo przykłady REZERWAT PRZYRODY.

Najstarszym na ziemiach polskich i jednym z najstarszych w Europie rezerwatem przyrody jest uroczysko „Ziesbusch” (obecnie Wierzchlas), w którym od 1827r. chroniono największe skupisko cisów na Pomorzu. Na początku XX w. Marian Raciborski wystąpił z inicjatywą utworzenia na obszarze trzech zaborów sieci rezerwatów. Po odzyskaniu niepodległości w 1918r. utworzono w Polsce 39 rezerwatów przyrody o łącznej powierzchni ponad 1450 ha. Do wybuchu II wojny światowej zarejestrowano w Polsce łącznie 186 rezerwatów przyrody. Po II wojnie światowej liczba rezerwatów bardzo szybko wzrastała, mimo że część z nich ulegała likwidacji na skutek zaniku celu ochrony lub łączenia w większe jednostki. harmonijnego układu ekologicznego. Te formy ochrony przyrody zajmują największą powierzchnię

PARK KRAJOBRAZOWY.

Park krajobrazowy obejmuje obszar chroniony ze względu na wartości przyrodnicze, historyczne i kulturowe oraz walory krajobrazowe w celu zachowania i popularyzacji tych wartości w warunkach zrównoważonego rozwoju (def. Ustawa o ochronie przyrody, art. 16). Grunty rolne, leśne i inne nieruchomości znajdujące się w granicach parku są nadal użytkowane gospodarczo. Wokół parku krajobrazowego może być utworzona otulina.

OBSZAR CHRONIONEGO KRAJOBRAZU.

Obszar chronionego krajobrazu obejmuje tereny chronione ze względu na wyróżniający się krajobraz o zróżnicowanych ekosystemach, wartościowe ze względu na możliwość zaspokajania potrzeb związanych z turystyką i wypoczynkiem lub pełnioną funkcją korytarzy ekologicznych.

OCHRONA STREFOWA.

Jedną z form ochrony przyrody jest ustanawianie stref ochronnych wokół ostoi, siedlisk oraz stanowisk wybranych gatunków porostów, roślin i zwierząt. Strefa ochronna polega na ochronie miejsc rozrodu i regularnego przebywania niektórych rodzimych gatunków chronionych.

Granice stref ochronnych wyznacza wojewoda. Granice takich stref muszą być oznakowane tablicami z napisem „Ochrona grzybów (roślin, zwierząt) osobom nieupoważnionym wstęp wzbroniony”.

Podział stref ochronnych:

  1. ścisła:

    1. obowiązuje przez cały rok

    2. na jej obszarze zabrania się wykonywania jakichkolwiek prac z zakazem przebywania włącznie

    3. centrum takiej strefy stanowi zazwyczaj gniazdo z fragmentem starodrzewu

    4. granice wyznacza się po granicach d-stanów, drogach, ciekach i liniach oddziałowych

    5. wielkość strefy od 3 do 12,5 ha

    6. jakiekolwiek działania w tej strefie wymagają zgody wojewody

    7. istotne jest zachowanie ciszy w okresie inkubacji i odchowu piskląt

  2. częściowa:

    1. obszar czasowo wyłączony z działalności człowieka

    2. obowiązuje w okresie lęgowym danego gatunku i obejmuje okres budowy gniazda, wysiadywania jaj i wychowu młodych

    3. dla każdego gatunku maksymalna odległość od miejsca rozrodu i regularnego przebywania wynosi 500 m

    4. granice wyznacza się po okręgu lub wg granic naturalnych

    5. prace mogą być wykonywane zgodnie z planem, lecz tylko w ściśle ustalonych terminach i po uzyskaniu akceptacji wojewody

PROGRAM NATURA 2000.

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 to sieć obszarów chronionych na terenie Unii Europejskiej.

Podstawowym celem sieci Natura 2000 jest ochrona różnorodności biologicznej na terytorium UE przez zabezpieczenie najcenniejszych typów ekosystemów o znaczeniu europejskim oraz za Podstawą prawną wdrażania sieci Natura 2000 są dwie dyrektywy:

Ptasia, z dn. 02.IV.1979r. – ma na celu ochronę i zachowanie populacji ptaków dziko występujących, uregulowanie zasad ich pozyskiwania oraz handlu. Składa się z 19 artykułów i 5 załączników (z wykazami gatunków), które określają metody realizacji powyższych celów.

Siedliskowa (Habitatowa), z dn. 21.V.1992r. – ma na celu utrzymanie różnorodności biologicznej w obrębie europejskiego terytorium państw członkowskich UE. Cel ten jest realizowany przez ochronę wybranych siedlisk zagrożonych oraz zabezpieczenie egzystencji tym gatunkom roślin i zwierząt, które są uznawane za zagrożone i rzadkie na terenie Wspólnoty.

Na podstawie Dyrektywy Ptasiej i Siedliskowej wyznacza się obszary chronione, nazywane obszarami węzłowymi:

  1. Obszary Specjalnej Ochrony (OSO)- wskazane zgodnie z zaleceniami Dyrektywy Ptasiej

  2. Specjalne Obszary Ochrony (SOO)- wyznaczone zgodnie z zapisami Dyrektywy Siedliskowej

Aby mówić o sieci, konieczne jest połączenie obszarów węzłowych (OSO i SOO) za pomocą korytarzy ekologicznych, które zapewniają spójność przestrzenną. Wyróżnia się:

  1. korytarze „kompleksowe”- wyznaczone w skali kraju; przeciwdziałają izolacji populacji oraz obejmują obszary ważne pod względem kształtowania warunków wodnych i klimatycznych

  2. korytarze „gatunkocentryczne”- wyznaczone na poziomie lokalnym; umożliwiają przemieszczanie się wybranym gatunkom

LEŚNE KOMPLEKSY PROMOCYJNE

(nie jest to forma ochrony przyrody)

Celem jest proekologiczna gospodarka leśna.

Prowadzi się prace badawcze i doświadczalnictwo w celu wyciągnięcia wniosków na temat możliwości i

warunków upowszechniania zasad ekorozwoju na całym obszarze Lasów Państwowych.

LASY OCHRONNE

Za lasy szczególnie chronione, zwane dalej "lasami ochronnymi", mogą być uznane lasy, które:

1) chronią glebę przed zmywaniem lub wyjałowieniem, powstrzymują usuwanie się ziemi, obrywanie się

skał lub lawin,

2) chronią zasoby wód powierzchniowych i podziemnych, regulują stosunki hydrologiczne w zlewni oraz na

obszarach wododziałów,

3) ograniczają powstawanie lub rozprzestrzenianie się lotnych piasków,

4) są trwale uszkodzone na skutek działalności przemysłu,

5) stanowią drzewostany nasienne lub ostoje zwierząt i stanowiska roślin podlegających ochronie

gatunkowej,

6) mają szczególne znaczenie przyrodniczo-naukowe lub dla obronności i bezpieczeństwa Państwa,

7) są położone:

a. w granicach administracyjnych miast i w odległości do 10 km od granic administracyjnych miast

liczących ponad 50 tys. mieszkańców,

b. w strefach ochronnych wokół sanatoriów i uzdrowisk,

c. w strefie górnej granicy lasów.

. .      Czerwone księgi i czerwone listy.

  1. Czerwona księga roślin.

Pierwsza czerwona księga w 1962r

W 1993r. ukazała się „Polska czerwona księga roślin”,

EX – gatunki całkowicie wymarłe

EW – gatunki wymarłe w warunkach naturalnych

CR – gatunki krytycznie zagrożone

EN – gatunki zagrożone

VU – gatunki narażone

LR – gatunki niższego ryzyka

DD – gatunki, których stopień zagrożenia jest trudny do określenia z powodu braku dostatecznej ilości informacji

Czerwona księga zwierząt.

Została opublikowana w 1992r., a poszerzone wydanie, dotyczące tylko kręgowców, ukazało się w 2001r. Przyjęto w niej następującą kategoryzację gatunków:

EX – gatunki całkowicie wymarłe, które w Polsce miały swoje ostatnie ostoje, np. tur

CR – gatunki skrajnie zagrożone, których liczebność na terenie kraju zmalała do poziomu krytycznego, np. wąż Eskulapa

EN – gatunki bardzo wysokiego ryzyka, silnie zagrożone wyginięciem ze względu na ich małą populację, np. cietrzew

VU – gatunki wysokiego ryzyka, narażone na wyginięcie ze względu na postępujący spadek liczebności populacji, np. gniewosz

NT – gatunki niższego ryzyka, ale bliskie zagrożenia wyginięciem, np. ryś

LC – gatunki nie wykazujące na razie regresu populacyjnego i nie należące do zbyt rzadkich, np. orlik krzykliwy

EXP – gatunki zanikłe lub prawdopodobnie zanikłe, których występowanie w Polsce nie zostało potwierdzone w przybliżeniu od lat 50, np. norka europejska

CZERWONE LISTY.

Krótko mówiąc czerwone listy są uproszczonymi odpowiednikami czerwonych ksiąg (mają postać tabelki).

a)Czerwona lista roślin.

W Polsce czerwona lista roślin zagrożonych poprzedziła ukazanie się polskiej czerwonej księgi- 1992r. Na liście tej znalazło się m.in. 40% znanych w naszym kraju gatunków porostów, 25% grzybów wielkoowocnikowych, ok. 20% mchów, wątrobowców, paprotników i roślin kwiatowych. W ostatnich latach powstało wiele regionalnych czerwonych list, np. dla Pomorza Zachodniego i Wielkopolski

  1. Czerwona lista zwierząt.

Jest uproszczoną formą ewidencji zagrożonych i rzadkich gatunków zwierząt. Pierwsze takie listy ukazały się w połowie lat 70. XX w. w Niemczech, natomiast „Czerwoną listę zwierząt ginących i zagrożonych w Polsce” opublikował Głowaciński w 2002r. Uwzględniono w niej cały podtyp kręgowców, a z bezkręgowców tylko niektóre gromady i rzędy.

.      Zagrożenia lasów w Polsce. Błędy w gospodarce leśnej i ich wpływ na stan rodzimej przyrody. Program ochrony przyrody dla nadleśnictwa. Fundusze ochrony przyrody

ZAGROŻENIA LASÓW W POLSCE.

  1. zmniejszenie powierzchni leśnej (w skali lokalnej lasów jest coraz mniej, ale w skali globalnej od II wojny światowej nastąpił wzrost powierzchni leśnej):

    1. eksploatacja złóż i minerałów

    2. budowa dróg i autostrad

    3. rozwój gospodarki kraju

  2. utrata naturalnego charakteru:

    1. gospodarka leśna

    2. szkodnictwo leśne

    3. intensywny rozwój turystyki

    4. zanieczyszczenia środowiska (powietrza, wody, gleby)

  3. obniżanie zdrowotności lasów:

    1. zanieczyszczenia środowiska

    2. choroby patogeniczne

    3. gradacje szkodliwych owadów

BŁĘDY W GOSPODARCE LEŚNEJ.

PROGRAM OCHRONY PRZYRODY DLA NADLEŚNICTWA.

Jest to część planu urządzenia lasu zawierająca kompleksowy opis stanu przyrody oraz zadania z zakresu jej ochrony. Do podstawowych celów należy wliczyć:

Bardzo ważna podczas wykonania programu ochrony przyrody jest inwentaryzacja lasu.

-inwentaryzacja stanowisk gatunków rzadkich i chronionych

-inwentaryzacja wybranych d-stanów

-inwentaryzacja punktów widokowych, ciekawych fragmentów krajobrazu

-inwentaryzacja i opis zagrożeń ograniczających, bądź uniemożliwiających prawidłowy rozwój lasów i poszczególnych ich składników

W efekcie końcowym powstaje opracowanie, na które składają się 3 główne działy tematyczne:

  1. podstawowe zadania z zakresu ochrony przyrody i sposoby ich realizacji

  2. kompleksowy opis stanu przyrody w nadleśnictwie

  3. mapy walorów przyrodniczo-krajobrazowych

FUNDUSZE OCHRONY PRZYRODY.

W Polsce fundusze ekologiczne są tworzone w znacznym stopniu z opłat pobieranych za gospodarcze korzystanie ze środowiska oraz kar za przekroczenie dopuszczalnych norm emisji zanieczyszczeń.

  1. Ekofundusz- powstał w 1991r., gdy część państw wierzycieli wyraziła zgodę, by dodatkowo 10% polskiego zadłużenia po zmianie na złotówki przeznaczyć na wspieranie inwestycji proekologicznych. Wielkość funduszu do 2010r. szacuje się na ok. 535 mln $. Są z niego udzielane bezzwrotne dotacje np. na zachowanie różnorodności biologicznej polskiej przyrody

  2. Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW)- został powołany i zyskał osobowość prawną w 1989r. Cztery lata później Sejm powołał do życia wojewódzkie i gminne fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej, a w 1999r., w związku z reformą administracji państwowej i rządowej, również powiatowe. Osobowość prawną mają wyłącznie fundusz narodowy i fundusze wojewódzkie. NFOŚiGW ma największe osiągnięcia w finansowaniu ochrony środowiska w Polsce. W ciągu 11 lat działalności dofinansował prawie 7600 proekologicznych przedsięwzięć na sumę ponad 7,7 mld zł. Środki te przeznaczono m.in. na dofinansowanie działalności wydawniczej, wspieranie kształcenia specjalistów ochrony środowiska w wyższych uczelniach, organizowanie konferencji oraz konkursów, a także na finansowanie przygotowania gleby pod zalesianie gruntów porolnych w ramach „Krajowego Programu Zwiększania Lesistości”.

Różnorodność biologiczna, jej zagrożenia i ochrona. Ochrona in situ i ex situ. Ochrona różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, gatunkowym, ekosystemalnym.

Różnorodność biologiczna to:

  1. zróżnicowanie wszystkich żywych organizmów występujących na Ziemi w ekosystemach lądowych, morskich i słodkowodnych oraz w zespołach ekologicznych, których są częścią; dotyczy różnorodności w obrębie gatunku, pomiędzy gatunkami oraz różnorodności ekosystemów

  2. zróżnicowanie organizmów, rozpatrywane na wszystkich poziomach organizacji przyrody, od odmian genetycznych w obrębie gatunku przez rodzaje, rodziny i jeszcze większe jednostki systematyczne, a także rozmaitość ekosystemów- zarówno zespołów organizmów żyjących w określonych siedliskach, jak i samych warunków fizycznych, w których żyją

  3. zmienność genetyczna każdej żyjącej populacji oraz skład gatunkowy i zróżnicowanie systemów ekologicznych występujących na Ziemi

Ekstynkcja, czyli wymarcie gatunku z chwilą śmierci jego ostatniego przedstawiciela, jest w przyrodzie procesem naturalnym. W długiej historii naszej planety nastąpiło wiele zmian przyrodniczych i klimatycznych, które ograniczały liczbę występujących gatunków. Niestety, w ostatnich latach proces ekstynkcji znacznie się nasilił.

Podstawowe cele ochrony różnorodności biologicznej:

  1. ochrony in situ – oznacza zachowanie ekosystemów i naturalnych siedlisk gatunków oraz utrzymanie i restytucję zdolnych do życia populacji w ich naturalnym środowisku, a gatunków udomowionych lub hodowlanych w otoczeniu, w którym rozwinęły swoje specyficzne właściwości

  2. ochrony ex situ – dotyczy składników różnorodności biologicznej poza naturalnym środowiskiem ich występowania, tzn. w warunkach sztucznych. W leśnictwie ten rodzaj ochrony oznacza m.in. przechowywanie nasion w bankach genów

Międzynarodowe akty prawne w zakresie ochrony przyrody. Prawo miękkie vs. prawo twarde. Konwencja Ramsarska. Konwencja Paryska. Konwencja Waszyngtońska (CITES). Konwencja Bońska. Konwencja Berneńska. Konwencja o różnorodności biologicznej (Rio de Janeiro). Dyrektywa Ptasia i Dyrektywa Siedliskowa. Polityka leśna państwa. Polityka ekologiczna państwa.

MIĘDZYNARODOWE AKTY PRAWNE

- prawo twarde – dyrektywy

- prawo miękkie – konwencje (kraj przystępuje dobrowolnie)

1. KONWENCJA O OBSZARACH WODNO-BŁOTNYCH MAJĄCYCH ZNACZENIE MIĘDZYNARODOWE,

ZWŁASZCZA JAKO ŚRODOWISKO ŻYCIOWE PTACTWA WODNEGO

tzw. konwencja ramarska

Rok: 1971r.

Miejsce: Ramsar (Iran)

Cel: ochrona obszarów wodno-błotnych, zwłaszcza tych o znaczeniu międzynarodowym, przez

wspieranie ich utrzymywania, racjonalnego użytkowania, współpracę międzynarodową i

tworzenie rezerwatów.

2. KONWENCJA O OCHRONIE ŚWIATOWEGO DZIEDZICTWA KULTUROWEGO I PRZYRODNICZEGO

tzw. konwencja paryska

Rok: 1972r.

Miejsce: Paryż

Cel: ochrona szeroko rozumianego dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego o szczególnych i

uniwersalnych wartościach. Kulturowe – np. budowle pomnikowe, obiekty architektoniczne.

Przyrodnicze – np. cenne formacje przyrodnicze, niektóre parki narodowe.

3. KONWENCJA O MIĘDZYNARODWYM HANDLU DZIKIMI ZWIERZĘTAMI I ROŚLINAMI GATUNKÓW

ZAGROŻONYCH WYGINIĘCIEM

tzw. konwencja waszyngtońska

Rok: 1973r.

Miejsce: Waszyngton

Cel: zakaz komercyjnego handlu gatunkami uznanymi za wymierające i w skali globu skrajnie

zagrożone, a także ograniczenie handlu gatunkami potencjalnie zagrożonymi.

4. KONWENCJA O OCHRONIE WĘDROWNYCH GATUNKÓW DZIKICH ZWIERZĄT

tzw. konwencja bońska

Rok: 1979r.

Miejsce: Bonn (Niemcy)

Cel: Konwencja zobowiązuje uczestniczące kraje do ochrony wymierających gatunków

wędrownych na podstawie własnych aktów prawnych. (Gatunek wędrowny – populacje

gatunków, których przedstawiciele okresowo przekraczają granice jurysdykcji państwowych.)

5. KONWENCJA O OCHRONIE DZIKIEJ FLORY I FAUNY EUROPEJSKIEJ ORAZ ICH SIEDLISK NATURALNYCH

tzw. konwencja berneńska

Rok: 1979r.

Miejsce: Berno (Szwajcaria)

Cel: ochrona wybranych gatunków osiadłych i wędrownych oraz ich środowisk. (Szczególnie

gatunki endemiczne i zanikające). Ma duże znaczenie dla gadów, płazów, ssaków i roślin,

które nie są objęte innymi porozumieniami międzynarodowymi

6. KONWENCJA O RÓŻNORODNOŚCI BIOLOGICZNEJ

Rok: 1992r.

Miejsce: Rio de Janeiro

Cel: przestrzeganie ochrony różnorodności biologicznej na poziomie genetycznym, gatunkowym i

biocenotycznym.

7. DYREKTYWA PTASIA

Rok: 1979r.

Przyjęta: przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą

Cel: ochrona dziko żyjących ptaków i zachowanie najważniejszych siedlisk awifauny.

Na podstawie tej dyrektywy jest realizowany program Natura 2000

8. DYREKTYWA SIEDLISKOWA

Rok: 1992r.

Przyjęta: przez Europejską Wspólnotę Gospodarczą

Cel: promowanie działań sprzyjających zachowaniu różnorodności biologicznej i procesów

przyrodniczych w systemach naturalnych i półnaturalnych.

Polityka ekologiczna państwa.

Wielokrotnie zmieniana, ale podstawowe cele zostały utrzymane. II Polityka ekologiczna państwa została przyjęta przez Sejm 23.VIII.2001r. Stwierdza się w niej, że bezpieczeństwo ekologiczne państwa zależy od utrzymania integralności stanu lasów. W ramach ekologizacji polityki leśnej zaleca się wzrost lesistości kraju i rozszerzenie renaturalizacji obszarów leśnych, w tym znajdujących się na terenach leśnych obszarów wodno-błotnych i obiektów cennych przyrodniczo. Oprócz tego w dokumencie podkreślono znaczenie programów ochrony przyrody w nadleśnictwach.

  1. w zakresie ochrony przyrody i krajobrazu planuje się m.in.:

.  Zagrożenia i metody czynnej ochrony zwierząt (bezkręgowce, płazy i gady, ptaki szponiaste, kuraki leśne, dziuplaki, ssaki owadożerne, nietoperze, bóbr, ssaki nadrzewne, wilk, kotowate, łasicowate, niedźwiedź brunatny, żubr).

Bezkręgowce

ZAGROŻENIA

Z punktu widzenia bezkręgowców różnorodność jest niezwykle istotna, ponieważ inne wymagania mają ślimaki, inne ważki, a jeszcze inne ciepłolubne preferujące łąki śródleśne.

Lucanus cervus, Osmoderma eremita, Rosalia alpina, Cerambyx cerdo

OCHRONA

Znaczna ilość siedlisk ważnych dla bezkręgowców znajduje się w rezerwatach przyrody i PN.
Ochrona rzadkich siedlisk takich jak tereny podmokłe, strefy brzegowe, oczka, bagna, stawy

Umożliwia to rozwój roślinności przybrzeżnej i stworzenie odpowiednich warunków dla ważek i ślimaków.

O co chodzi? Rozkładające się drewno stwarza korzystne warunki termiczne i wilgotnościowe, dlatego może być wykorzystywane jako miejsce schronienia, gniazdowania i żerowania

PŁAZY I GADY

PŁAZY: Rana esculenta, rana tempraria, Salamandra salamandra, Bombina bombina, Bufo bufo, Tritus cristatus, Hyla arboreta,

GADY: Emys orbicularis, Vipera Berus, Natrix natrix, Anguis fragilis, LAcerta agilis, Lacerta viridis

ZAGROŻENIA

OCHRONA

PTAKI SZPONIASTE

Heliaetus albicilla, Milvus mlivus, Buteo buteo, Milvus migrans, Accipiter gentili,

ZAGROŻENIA

Najgroźniejsze jest DDT – środek owadobójczy. Ulegał on akumulacji w ciałach wielu zwierząt w tym tych, które stanowiły bazę pokarmową dla ptaków szponiastych

OCHRONA

2. Strefa ochrony okresowej, obowiązuje w okresie budowy gniazda, wysiadywania jaj i wychowu młodych. Wynosi maksymalnie 500m. Strefa musi być oznakowana w terenie.

KURAKI LEŚNE

Tetrao tetrix, Tetrao urogallus, Bonasia bonasia

TETRAO TETRIX

ZAGROŻENIA

Podmokłe tereny znacznie ograniczają presję drapieżników

TETRAO UROGALLUS

OCHRONA

DZIUPLAKI

Dendrocopos major

ZAGROŻENIA

OCHRONA

Są 4 typy skrzynek lęgowych. Różnią się wymiarami w tym wielkością otworu wlotowego. (Otwór na środku deski, a nie na łączeniu. Brak patyczka pod nim)
Wysokość otworu wlotowego skrzynki jest zabezpieczeniem przed drapieżnikami
Odległość między skrzynkami A i A1 to minimum 30metrów.
Skrzynki typu B – dla szpaków, można w większym zagęszczeniu.
Sprawdza się nawet wywieszanie skrzynek na uprawach i młodnikach - na specjalnych słupach.
Wysokość min 3m
Do szkrzynek nic nie wkładamy, a czyścimy co jesień (X)

Owadożerne
Jeże

Zagrożenia

Vulpes vulpes, Meles meles, Mustela putiorius, Bubo bubo i psy

Lis Borsuk Tchórz Puchacz

OCHRONA

Kret

Zagrożenia

Bocian Puszczyk Myszołów, Borsuk Lis

OCHRONA KRETA

OCHRONA JEŻA I KRETA

Ryjówkowate

  1. Ryjówka aksamitna – Sorex araneus

  2. Ryjówka malutka – Sorex minutus

  3. Ryjówka górska – Sorex alpinus

  4. Ryjówka średnia – Sorex caecutiens

  5. Rzęsorek rzeczek –Neomys fodiens

  6. Rzęsorek mniejszy – Neomys anomalus

  7. Zębiełek białawy – Crocidura leucodon

  8. Zębiełek karliczek – Crocidura suaveolens

Zagrożenia

OCHRONA

NIETOPERZE (Chiroptera)

ZAGROŻENIA

OCHRONA

Rozwieszanie w różnorodnych miejscach. Blisko siedlisk owadów.

Skrzynki umieszcza się także na: strychach budynków, ścianach, pod mostami

Skrytki wewnątrz podziemi robi się z tzw. pustaków, które dobrze izolują

Bóbr – Castor fiber

Pozytywny wpływ na środowisko, tworzy rozlewiska, które porastają roślinnością szuwarową, stanowi to naturalną oczyszczalnię z zanieczyszczeń, a także staje się to miejscem bytowania licznych bezkręgowców, ryb. Zasilanie w wodę powoduje odtwarzanie rzadkich zbiorowisk, takich jak łęgi.

Bóbr powoduje szkody w gospodarce człowieka. Zalewanie dróg, blokowanie przepustów, podtapianie gruntów leśnych, niszczenie grobli, ścina drzewa na linie kolejowe.

ZAGROŻENIA

OCHRONA

SSAKI NADRZEWNE

Scirrus vulgaris, Muscardinus avellanarius, Eliomys quercinus, Dryomus nitedul, Glis glis

Scirrus vulgaris

Zagrożenia

Ochrona

Glis glis

Zagrożenia

Ochrona

Muscardinus avellanarius

Zagrożenia

Ochrona

Eliomys quercinus

Zagrożenia

Ochrona

WILK – Canis lapus

ZAGROŻENIA

-zabijanie w wyniku kłusownictwa
- Postępująca fragmentacja kompleksów leśnych izoluje od siebie populacje wilków. Zwiększa to prawdopodobieństwo wyginięcia w wyniku zdarzeń losowych, utrudniony przepływ genów.

- malejąca baza żerowa na obszarach ostoi tego gatunku
-brak współpracy z krajami ościennymi w sprawie ochrony wilka

OCHRONA

Niedźwiedź brunatny – Ursus arctos

ZAGROŻENIA

OCHRONA

- utworzenie dużych stref spokoju w poszczególnych ostojach poprzez ograniczenie penetracji ludzkiej
- Reintrodukcja w północno-wschodniej Polsce i Sudetach

RYŚ (Lynx lynx)

ZAGROŻENIA

OCHRONA

ŻBIK (Felis sylvestris)

ZAGROŻENIA

OCHRONA

ŁASICOWATE

Meles meles, Lutra Lutra, Mustela putorius, Mustela lutreola, Mustela nivalis, Mustela Visio

Zagrożenia

Żubr – Bison bonasus

ZAGROŻENIA

OCHRONA

.  Ochrona przyrody w Polsce w świetle ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 roku o ochronie przyrody.

Ustawa o ochronie przyrody z 16 kwietnia 2004 r. określa warunki ochrony biosfery

(komponentów ożywionych środowiska – roślin, zwierząt i grzybów) oraz siedlisk, obszarów i

krajobrazu. Wprowadza także przestrzenne formy prawne ochrony przyrody oraz elementy

ochrony, nie uznawane za formy ochrony w art. 6 ustawy. Uchwalenie w 2004 r. nowej

ustawy było związane z dostosowywaniem polskiego prawa do wymogów Unii Europejskiej –

w tym wprowadzaniem nowej formy ochrony przyrody – Natura 2000 i liberalizacją

przepisów ochrony przyrody z jednoczesnym zwiększeniem uprawnieo samorządów do

decydowania o tworzeniu form ochrony. Ustawa ta poza wprowadzeniem nowej prawnej

formy ochrony Natura 2000, określiła: definicję działalności i cele ochrony przyrody; nowe

organy wykonawcze; formy ochrony; ograniczenia i sposoby działania na obszarach

chronionych; zasady gospodarowania zasobami przyrody; uprawnienia organizacji

społecznych i obywateli; skutki prawne ochrony i przepisy karne.

Zgodnie z literą nowej ustawy, wszelkie formy ochrony przyrody (poza obszarami Natura

2000 – objętymi procedurą opiniowania ze strony samorządów) wymagają uzgodnieo z

samorządami oraz właścicielami gruntów, które mogą zostad włączone pod ochronę.

Oznacza to, że w przypadku braku zgody właściciela gruntu lub samorządu organ posiadający

kompetencje do ustanowienia określonej formy ochrony przyrody nie ma prawa jej

ustanowid. Takie rozwiązanie prawne jest przyczyną m.in. blokowania przez samorządy gmin

powstawania nowych parków narodowych, czy krajobrazowych lub ich powiększania (jak np.

w sytuacji Białowieskiego PN).


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ochrona przyrody opracowane
Formy ochrony przyrody w Polsce
3 Formy ochrony przyrody KL
Zanieczyszczenie gleb metalami ciężkimi, STUDIA, ochrona przyrody
PROGRAM laboratoriów z Ekologii i ochrony przyrody na semestr zimowy 14 15
Jadczak, ekologia i ochrona przyrody,Biomy świata, krainy biogeograficzne
Jadczak, ekologia i ochrona przyrody,Populacja i jej?chy charakterystyczne
Ochrona przyrody syllabus
Kolokwium II Ekologia i Ochrona przyrody
FORMY OCHRONY PRZYRODY ściaga
D20091220Lj o ochronie przyrody1
Ochrona przyrody
Ochrona przyrody 5
ASSETS strona ochrona przyrody
park, LEŚNICTWO SGGW, MATERIAŁY LEŚNICTWO SGGW, Ochrona Przyrody
Nieużyyki przemysłu cynkowo-ołowiowego, STUDIA, ochrona przyrody
147 USTAWA O OCHRONIE PRZYRODY CAŁOŚĆ
odp test 1, 1 ROK Biologia i geologia, spec.Ochrona przyrody, Chemia nieorganiczna

więcej podobnych podstron