Układ moczowy, układ wydalniczy, zespół narządów, których zadaniem jest usuwanie zbędnych i szkodliwych produktów przemiany materii oraz regulacja zawartości wody w organizmie.-mocznika,śladowe ilości amoniaku

-regulacja gospodarki wodno-mineralnej

.Mocz pierwotny. filtracja kłębkowa. Krew dopływając do nerek zostaje doprowadzona do kłębuszka naczyń włosowatych ciałka nerkowego przez tętniczkę doprowadzającą. Tu pod wpływem ciśnienia krwi przesącza się do torebki otaczającej kłębuszek tworząc tzw. mocz pierwotny.

Mocz ostateczny  mocz powstający z moczu pierwotnego w wyniku zagęszczenia, zwrotnej resorpcji i sekrecji w kanalikach nerkowych. Ma on o wiele mniejszą objętość i większe stężenie substancji niż mocz pierwotny. Zawiera m.in. wodę, produkty przemiany materii, mocznik. Gromadzi się w miedniczkach nerkowych, skąd moczowodami spływa do pęcherza moczowego,

Resorpcja w nerkach - to zwrotne wchłanianie wody, niektórych jonów (np. potasu, sodu), aminokwasów oraz glukozy w procesie powstawania moczu. Zachodzi w kanaliku nerkowym.

Zagęszczenie moczuW cewkach nerkowych zachodzi również bardzo istotne zjawisko, jakim jest zagęszczanie i rozcieńczanie moczu. Możliwe jest ono na skutek charakterystycznego anatomicznego układu pętli nefronu, naczyń prostych i leżących w ich sąsiedztwie cewek zbiorczych, a także różnej zdolności przepuszczania wody w poszczególnych częściach cewki nerkowej (ramię wstępujące pętli Henlego jest nieprzepuszczalne dla wody, zaś przepuszczalność cewki dystalnej i zbiorczej zależy od aktywności hormonu antydiuretycznego - ADH). Istotną rolę w zagęszczaniumoczu odgrywa również recyrkulacja mocznika i wynikająca z niej zmiana stężenia mocznika w poszczególnych strukturach nerki.

Układ moczowy.

 

Organizm traci wodę z moczem, z potem, z pow. skóry w procesie parowania z kałem oraz z powietrzem wydychanym. Najwięcej wody i elektrolitów wydala się z moczem 1,5 l na dobę.

Czynność nerek – wiąże się z wytwarzaniem moczu z którym usuwane są metabolity, nadmiar płynów i elektrolity, to się nazywa czynnością zewnątrzwydzielniczą nerek. Czynność wewnątrzwydzielnicza polega na wydzielaniu do krwi substancji biologicznie czynnych (renina, erytropoenina, prospaglandyny, metabolity vit. D3) jednostką czynnościową nerek jest nefron.

Nefron zbudowany jest z tętnicy odprowadzającej i t. doprowadzającej torebki Baumana, cz. Zstępującej pętli henlego, kanalika krętego bliższego, dalszego, kanalika zbiorczego, cz. Wstępującej pętli Henlego i brodawki nerkowej. W kłębuszku nerkowym zachodzi filtracjakłębuszkowa czyli przenikanie części osocza do światła torebki Baumana. Barmana filtrach gromadzących się w kłębuszku przepływa kolejno przez kanalik kręty bliższy a nast. Przez cz. Zstępującą pętli Henlego  nast. Przez cz wstępującą, kanalik kręty dalszy i mocz tworzący się w nefronie odpływa do kanaliczka zbiorczego. Kanalik zbiorczy ma ujście na brodawce nerkowej gdzie przepływa mocz do miedniczki nerkowej. W każdej nerce znajduje się ok. 1 mln nefronów.

Tworzenie się moczu jest związane z 3 procesami:

Filtracja kłębuszkowa – zachodzi w kłębuszkach, krew dopływająca stanowi ok. 20% pojemności minutowej serca. Krew z kłębuszków odpływa przez tętniczki odprowadzające. Filtracja przebiega przez pory w ścianie naczyń kłębuszka. W przesączu kłębuszkowym znajdują się albuminy lub hemoglobina uwalniana z erytrocytów w czasie zwiększonej hemolizy. Niektóre związki chemiczne wprowadzone do osocza krwi są prawie całkowicie wydalane przez nerki.

Resorpcja kanalikowa – zarówno resorpcja jak i sekrecja to zasadnicze funkcje kanalików dalszych i bliższych, resorpcja kanalikowa może przebiegać na dwóch mechanizmach: resorpcji biernej i resorpcji czynnej wbrew gradientowi stężeń  (transport aktywny). Przykładem resorpcji czynnej jest glukoza. Progowe stężenie glukozy we krwi przy którym pojawia się w moczu nazywa się progiem nerkowym glukozy. Poza glukozą resorbowane są: jony sodowe, potasowe, kwas moczowy, kreatyna, ciała ketonowe, kwas askorbinowy, reszty kwasu fosforowego i siarkowego, aminokwasy.

Sekrecja – przez komórki nabłonka do światła kanalika wydzielane są substancje mendo i egzogenne wydzielanie to odbywa się na drodze dyfuzji i aktywnego wydzielania. Bierne wydzielanie dotyczy słabych zasad i kwasów na zasadzie mechanizmu aktywnego wydzielane są substancje endogenne: kreatynina, sterydy przy jednoczesnym wchłanianiu jonów sodu.

Wchłanianie wody – nabłonek cz wstępującej pętli Henlego na tym odcinku  aktywnie transportowane są jony sodu w cz dalszych kanalików nerkowych przy nieobecnym hormonie wazopresyna błona kanalika jest również nieprzepuszczliwa dla wody. Zagęszczeniemoczu to resorpcja zwrotna wody z tworzącego się moczu do tego procesu potrzebna jest obecność wazopresyny która powoduje aktywizację enzymu cyklaza adenylowa, aktywacja tego enzymu powoduje resorpcje zwrotna wody. W następstwie następującej resorpcji wody w kanalikach zbiorczych tylko 1% wody przefiltrowanej w kłębuszkach zostaje ostatecznie wydalony z moczem.

Czynniki wpływające na wytwarzanie moczu – tworzenie moczu zależy od średniego ciśnienia tętniczego krwi, czynniki obniżające ciśnienie krwi powodują zmniejszenie filtracji kłębuszkowej. Wzrost ciśnienia krwi do pewnych granic nie wpływa na ciśnienie kłębuszków. Na filtracje kłębuszkową wpływają hormony: wazopresyna, aldosteron, parathormon, ANP – przedsionkowy pektyd natriuretyczny produkowany jest w mięśniach przedsionków serca, jest uwalniany do krwi na skutek rozciągania ścian przedsionków, powodujezwiększenie wydalania jonów sodu i wody co powoduje obniżenie ciśnienia tętniczego we krwi.

Czynniki wpływające na wydzielanie hormonów: niedokrwienie nerek powoduje wydzielanie przez nerki związków podwyższających ciśnienie krwi lub zwiększających erytropoezę (renina) jest ona wydzielana przez aparat przykłębuszkowy. W czasie niedokrwienia aparat ten wydziela reninę która działa na angiotensynogen pod wpływem enzymu konwertazy angiontensyna I jest przekształcana w angiotensynę II która ma działanie kurczące na naczynia powodując podwyższenie ciśnienia krwi. Erytropoetyna produkowana w kłębuszkach nerkowych stale jest wydzielana do krwi pod wpływem przewlekłego niedotlenienia lub utraty krwi, pobudza produkcje czerwonych krwinek, przez nerki produkowane są również metabolity wit D3 oraz PGE2.

Wydalanie moczu: mocz wydostający się z kanalików gromadzi się w miedniczce nerkowe, na skutek ruchów perystaltycznych moczowodu mocz przemieszcza się do pęcherza moczowego, wypełnienie pęcherza moczowego powoduje rozciągnięcie jego ścian i podrażnienie receptorów na drodze odruchowej poprzez ośrodek oddawania moczu w części krzyżowej rdzenia kręgowego dochodzi do jednoczesnego skurczu mięśnia wypieracza a rozkurczu zwieracza zew i wew cewki moczowej w efekcie mocz zostaje wydalony na zewnątrz.