Uraz mózgu - powstaje w wyniku nagłego zadziałania na czaszkę energii mechanicznej o sile przekraczającej zdolności adaptacyjne czaszki i opon mózgowych. Powoduje znaczne zmiany w funkcjonowaniu CUN uszkodzenie struktur, zaburzenia czynnościowe związane z zakłóceniem procesów chemicznych i elektrycznych neuronów. Rodzaje: otwarte, penetrujące, zamknięte

Udar mózgu (dawne apopleksja, wylew) – zespół objawów wynikających z czasowego lub stałego uszkodzenia funkcji OUN przez proces niedokrwienny lub krwotoczny, w kt doszło do pierwotnego uszkodzenia jednego lub wielu naczyń mózgu przez proces patologiczny, to nagłe ogniskowe zaburzenie czynności mózgu.

niedokrwienny udar mózgu - udar spowodowany gwałtownym zatrzymaniem dopływu krwi do mózgu, a tym samym brakiem dopływu tlenu, na skutek czego komórki nerwowe obumierają w ciagu kilku minut. Może być wynikiem niedrożności tętnicy zaopatrującej lub niewystarczającego przepływu krwi przez dany obszar mózgu.

krwotoczny udar mózgu - czyli krwotok mózgowy - udar spowodowany przedostaniem się krwi poza naczynie mózgowe. W konsekwencji doprowadza do niszczenia tkanki przez wynaczynioną krew. Najczęściej dochodzi do niego wskutek pęknięcia drobnych tętnic mózgowych w przebiegu nadciśnienia tętniczego. Inną przyczyną mogą być nieprawidłowości naczyń (tak zwane malformacje naczyniowe, naczyniaki)(obraz hipertensyjny w TK, biały obszar gdzie wylala się krew)

przemijające napady niedokrwienne mózgu - przemijające, ogniskowe zaburzenie funkcji neurologicznych spowodowane przemijającym, ostrym niedokrwieniem mózgu, którego obraz kliniczny jest podobny do udaru mózgu. Objawy kliniczne ustępują w czasie krótszym niż 24 godziny.

niedokrwienne zespoły móżdżkowe - –,przy uszkodzeniach móżdżku, objawy takie jak: zaburzenia chodu i równowagi, zaburzenia oceny odległości, drżenie zamiarowe, oczopląs,, mowa skandowana, obniżone napięcie mięśniowe, obniżone odruchy ścięgniste, ataksja móżdżkowa (niezborność ruchowa niekorygowana wzrokiem). Przyczyną może być: zatrucie alkoholem (encefalopatia Wernickiego, alkoholowa, brak wit.B1), lekami, uraz głowy, krwotok do móżdżku, chorobu zapalne, ropien.

zator sercowo-płucny ostra niewydolność prawej komory serca powstała w wyniku nagłego wzrostu ciśnienia w krążeniu małym (płucnym), będącego skutkiem ostrej zatorowości płucnej. Do zatorowości płucnej dochodzi w wyniku zatkania (częściowego lub całkowitego) tętnicy płucnej lub jej odgałęzień przez materiał zatorowy najczęściej to zakrzep krwi, rzadko tłuszcz lub powietrza. Objawy to: duszność, sinica, przyspieszony oddech, ból w klatce piersiowej, nadmierne wypełnienie żył szyjnych z możliwymi objawami wstrząsu.

Zespół wstrząśnięcia mózgu – natychmiastowa pourazowa dysfunkcja mózgu połączona z nieprzytomnością .Rodzaje to; przemijająca dezorientacja bez utraty przytomności, krótkotrwałą utrata przytomności, długotrwała utrata przytomności

tętniaki ośrodkowego układu nerwowego – tętniak to ogniskowe, patologiczne rozszerzenie światła tętnicy. Przybiera w OUN różne postacie. Tętniaki są wadami naczyń mózgowych.. Wśród czynników predysponujących do powstawania tętniaków wymienia się zaburzenia rozwojowe oraz zmiany degeneracyjne ścian tętnic, powstające pod wpływem takich czynników, jak: nadciśnienie tętnicze, palenie tytoniu, nadużywanie alkoholu, stosowanie doustnych leków antykoncepcyjnych. Wyróżnia się dwa rodzaje tętniaków: workowate i wrzecionowate. Wynikiem pęknięcia tętniaka jest krwawienie podpajęczynówkowe lub śródmózgowe. Innym powikłaniem jest uogólniony lub miejscowy skurcz naczyniowy, który na skutek spadku perfuzji może prowadzić do powstania zawału mózgu. 

krwotok podpajęczynówkowy - (podpajęczy) - krwotok do przestrzeni płynowych otaczających mózg. Najczęściej jest spowodowany pęknięciem tętniaka, czyli nieprawidłowego poszerzenia dużych tętnic przebiegających na podstawie i powierzchni mózgu. W zależności od umiejscowienia tętniaka może z nim współistnieć krwotok mózgowy.

krwiak nadtwardówkowy - powstaje na skutek gromadzenia się wynaczynionej krwi pomiędzy kością czaszki a oponą twardą. Jest następstwem pourazowego uszkodzenia tętnicy, z reguły oponowej środkowej lub jednej z jej gałęzi i najczęściej jest zlokalizowany w okolicy skroniowej lub skroniowo-ciemieniowej. Rzadziej źródłem krwawienia są zatoki opony twardej i naczynia śródkościa w miejscu złamania.

uraz kontaktowy – bezpośrednie uderzenie w głowę, zwykle kojarzy się ze złamaniem kości czaszki

uraz bezwładnościowy – uraz związany z nagłą zmianą prędkości

wskaźniki głębokości urazu – 1. Głębokość śpiączki mierzona na skali Glasgow zaraz po wystąpieniu urazu; 2. Czas trwania nieprzytomności (tj. okres u pacjenta, u którego wynik na skali Glasgow był poniżej 9), 3. Czas trwania niepamięci następczej (amnezji pourazowej); 4. Obecność objawów neurologicznych (uszkodzenie mózgu czy n niedowład potwierdzony jednym badań neuroobrazowania).

pourazowy obrzęk mózgu. - Może objawić się po stłuczeniu mózgu lub w następstwie krwiaka śródczaszkowego, a także w wyniku drgawek pourazowych. Zaburzeniom świadomości najczęściej towarzyszą bóle głowy, połączone z nudnościami i wymiotami. Wymagają bezwzględnej hospitalizacji i leczenia farmakologicznego.