PRZESTĘPCZOSĆ ZAWODOWA JAKO KATEGORIA KRYMINOLOGICZNA
Klasyfikacja E. Ferriego
*przestępcy obłąkani * p. z urodzenia *p. nałogowi *p. przypadkowi *p. z namiętności
Polska doktryna prawa karnego w okresie międzywojennej wobec p. zawodowej
kk z 1932r. operował 3 kategoriami: * recydywista * p. zawodowy, *p. z nawyknienia
badania kryminologiczne – W. Świda ,, Przestępca zawodowy”, Wilno 1932r.
badanie S. Batowii z 1937r. jego zdaniem synonimem jest pojęcie: NIEPOPRAWNY PRZESTĘPCA = WIELOKROTNY RECYDYWISTA
Przestępczość zawodowa jako kategoria kryminologiczna
zakłada, że istnieje pewna liczba tw. przestępców niepoprawnych
działanie przestępne uważają za opłacalne rzemiosło
powtarzają czyny i stają się zawodowcami
zawodowstwo prowadzi do pogłębiającej się specjalizacji znamię ,, zawodowości”
przestęps nie musi być jedynym środkiem utrzymania, gdyż sprawcy ci często prowadzą inne legalne przedsiębiorstwa.
Wymieniamy tutaj paserów i stręczycieli.
Przestępca zawodowy funkcjonuje w polskim kodeksie karnym art. 65$1
Motywy do uzasadnienia kk z 1997r.
p. zawodowa ściśle związana z recydywą, ale to inne zjawisko
p. zawodowy jest recydywistą ale w znaczeniu kryminologicznym ( popełnia czyny, za które nie został skazany, ich przestępstwa są nieujawnione)
recydywa kryminologiczna: chodzi o kilka przestępstw, które nie muszą być popełnione w warunkach recydywy z art. 64kk, w warunkach zbiegu przestępstw, czy w ciągu przestępstw(art.91)
wspólną cechą recydywistów i zawodowych jest obojętny stosunek do przestępstwa
p. zawodowa nie musi stanowić p. zorganizowanej
zawodowi nie muszą pozostać w zorganizowanym kręgu przestępczym
nie utrzymują kontaktów ze środowiskiem przestępczym – znaczenie tej okoliczności dla procesu wykrywczego
p. zawodowy z reguły nie bywa karany
p. zawodowa to zróżnicowana grupa sprawców zarówno:
- menedżerowie, którzy dopuszczają się p. gospodarczych i p. skarbowych ( white collar)
- włamywacze
- zabójcy na zlecenie
p. zawodowy zazwyczaj ma w miarę normalne życie rodzinne
różnice osobowościowe i mentalne od przeciętnego recydywisty ( nie bierze narkotyków, nie nadużywa alkoholu)
Przestępca zawodowy wg. Solarza
o ,,zawodzie przestępczym” można mówić po spełnieniu 2 warunków
określona działalność stanowi stałe, choć niekoniecznie główne źródło dochodu
prowadzenie tej działalności wymaga choćby minimalnego przygotowania
Pojęcie kariery przestępczej ( criminal career)
termin wprowadzenia: lata 30’ XXw. – Elenaor i Sheldon Glueck
małżeństwo badało losy życiowe przestępców wielokrotnie karanych
to kierunek obecny też we współczesnej kryminologii
konstrukt wykorzyst. w badaniu sekwencji przestępczej popełnionych przez tego samego sprawcę w określonym czasie
badanie obejmuje genezę kariery i jej przebieg z uwzględnieniem rodzajów przestępstw
kariera przestępcy
wybór określonej drogi życiowej, która polega na trwałym związaniu się ze środowiskiem przestępczym
nie można wykluczyć, że osoba taka, mimo popełnienia przestępstw nigdy nie zostanie skazana
TERRORYZM A PRZESTĘPCZOŚĆ ZORGANIZOWANA
Powiązanie pomiędzy PZ a terroryzmem/ relacje między PZ a terroryzmem
Z istoty PZ wynika, że nie może być udziałem jednostki.
Tymczasem mimo, że zdarzają się pojedynczy terroryści, terroryzm z reguły nosi znamiona zachowań grupowych
Motywem działania uczestników pz jest zawsze osiągnięcie korzyści majątkowej(zysku)
niekiedy jednak możliwy jest cel pośredni- zdobycie władzy.
Terroryzm jest z reguły nastawiony na zdobycie władzy. O ile jednak motywacja wynika z ideologii to z przyczyn taktycznych terroryści posługują się metodami kryminalnymi w celu zdobycia funduszy na działalność.
Organizacja terrorystyczna posługuje się niekiedy przemocą bez celu politycznego np. egzekucja na byłych lub niepewnych członkach organizacji
Organizacje przestępcze posługują się przemocą w podobnych celach także w ramach walki o wpływy lub terytorium ( przestępstwa porachunkowe)
Ponadto działania te stosowane przez pz mogą mieć na celu ochronę dotychczasowej pozycji nie wyłączając możliwości unicestwienia porządku prawnego ( np. gangi w Meksyku)
Grupy przestępcze mogą być małe lub duże, z międzynarodowymi powiązaniami lub bez takich kontaktów.
Podobne uwagi dotyczą grup terrorystycznych. W przypadku terroryzmu może on obejmować działania państwowe, lub być wspierany przez państwo.
Urzędnicy publiczni mogą być ,, częścią składową” zarówno zorganizowanego przestępstwa jak i terroryzmu.
Podobny model organizacyjny
struktura grup terrorystycznych i zorganizowanych zaczyna się do siebie upodabniać.
Rozpowszechnia się sieciowy model organizacyjny= polega on m.in. na tym, że funkcjonujące w jej ramach komórki są id siebie praktycznie uzależnione/ niezależne.
Uznaje się, że sieciowość to przejaw adaptacji do działań agend formalnej kontroli społecznej.
aspekt technologiczny
Handlarze narkotyków wykorzystują zaszyfrowane telefony, fałszerze używają wysokiej jakości komputerów i drukarek laserowych, pracze korzystają z systemów bankowych na całym świecie.
| PRZESTĘPCZOSĆ ZORGANIZOWANA | TERRORYZM | |
|---|---|---|
| Liczba uczestników | Nie może być udziałem jednostki | Zdarzają się pojedynczy terroryści, ale przeważnie są to zachowania grupowe |
| cel | Osiągnięcie korzyści majątkowej ( zysku), niekiedy zdobycie władzy | Zdobycie władzy, Zdobycie funduszy na działalność |
| Użycie przemocy | Egzekucja na członkach niepewnych/ byłych W ramach walki o wpływy lub terytorium Ochrona pozycji Unicestwienie porządku prawnego |
Czasem, bez celów politycznych np. egzekucja na byłych członkach organizacji |
| Powiązania | Międzynarodowe powiazania, lub brak | Międzynarodowe powiązania Działania państwowe, wspierane przez państwo |
kooperacja grup terrorystycznych i zorganizowanych
terroryzm zajmuje się handlem narkotykami dla sfinalizowania aktów przemocy,
handlarze narkotyków w szerokim zakresie korzystają z pomocy organizacji terrorystycznych dla prowadzenia lukratywnego handlu heroiną i kokainą.
pz wykazuje związek z finansowaniem terroryzmu. Terroryści czerpią korzyści z infrastruktury, które pz jest w stanie zapewnić, natomiast pz korzysta z finansowanych więzi, które stworzyli terroryści dla finansowania zamachów.
pod koniec 2002r. Al.-Kaida koordynowała akcję 31 ugrupowań. Po zatrzymaniu kuriera FARC z sumą 182 000euro prokurator generalny USA J. Ashcraft oświadczył, że terroryzm i narkotyki idą ze sobą w parze jak szczury i dżuma.
terroryści oprócz korzyści finans postrzegają handel narkotyk jako narzędzie walki z ,, zdegenerowaną kulturą Zachodu”.
stanowisko Hezballaha ( proirańska grupa terrorystyczna) Narkotyki, które rozprowadzamy przeznaczone są dla Szatana- Amerykanów i Żydów.
Jeśli nie możemy mordować za użycie broni zrobimy to narkotykami.
Opinia Ben Ladena ,, Zachód eksportuje do nas swoją zgniłą kulturę, a my eksportujemy na zachód narkotyki, czyli coś co powoduje gnicie zachodniego społeczeństwa”
Y. Bodansky, ekspert Afgańczycy każdego roku sprzedają na Zachodzie narkotyki warte 7/8mln dolarów. „ Kiedy Amerykanie kupują narkotyki, finansują dżihat”.
EKONOMIA TERRORU
ekonomia terroru uległa umiędzynarodowieniu
Zwiększa się kontrola nad sieciami prostytucji, rozwinął się przemyt, porwania, fałszowanie waluty, sprzedaż pirackich kopii wideo i filmów.
Granica pomiędzy przestępczością nie tylko zorganizowanej ale i pospolitą jest co raz bardziej iluzoryczna.
np. mafia rosyjska stworzyła na Cyprze 48tys. firm.
z tego punktu widzenia kwestia pozyskiwania środków finansowych z pz i terroryzmu służy:
- zapewnieniu ciągłości trwania organizacji przestępczej,
- zbudowania zaplecza na wypadek aresztowania ( wynagrodzenie dla adwokatów, fałszywe dokumenty, zapewnienie egzystencji poza granicami w przypadku ucieczki)
- opłacenie specjalistów: z zakresu ekonomiki, księgowości, które określają kierunki popełnienia przestępstw.
PRZESTĘPCZOŚĆ ZORGANIZOWANA NA TLE ,,PRZESTĘPCZOŚCI BIAŁYCH KOŁNIERZYKÓW”
twórca pojęcia: E. Sutherland ( amerykański kryminolog)
przestępstwa popełnione przy okazji wykonywania zawodu przez osoby cieszące się szacunkiem i wysokim statusem społ.
WHITE COLLAR
dzisiaj uważa się, że ten typ przestępstw to czyny popełnione podczas wykonywania legalnej działalności gospodarczej bądź realizowanej funkcjo urzędniczej.
jeśli przyjąć że chodzi o przestępstwa popełnione z okazji wykonywania zawodu lub wykorzystywania pozycji zawodowej to mamy do czynienia z szeroką gamą sytuacji:
- przestępstwa osób z klasy średniej i wyższej
- polityków
- przedstawicieli wolnych zawodów
- przestępstwa niebieskich kołnierzyków ( np. kradzież mienia w pracy)
chodzi o poważne naruszenie prawa popełnione dla realizacji celów legalnej organizacji zatrudniającej sprawcę tych czynów: czynu nieuczciwej konkurencji, praktyki monopolistyczne
PZ JAKO OBSZAR BADAŃ KRYMINOLOGICZNYCH
OBSERWACJA BADAWCZA
H.J. Schneider brał udział w obserwacji specjalnej jednostki policji ds. zwalczania pz w NY, wykorzystał tez akta tej jednostki dotyczące liderów świata pz i ich powiązań z politykami i szefami gospodarki
Anton Blok – przez 2,5 r. mieszkał w wiosce Genuardo aby poznać powstanie mafii jako „ proces strukturalny”, który przebiegał przez ostatnie 100l. i trwa obecnie. Za pomocą wywiadów próbował poznać stosunki społeczne tej wspólnoty. Używał też dokumentów archiwalnych ,, The Mafia of Sicilian Village 1860-1960” Oxford 17974
Peter Reuter- w latach 1965-71r. w NY w ciągu 2-3 lat otrzymywał inf od 3-4 członków grup, którzy mieli kontakt z znaczącymi postaciami świata przestęp, na podstawie tych inf uzupełnionymi opiniami oficerów policji i prokuratorów powstała analiza dotycząca nielegalnych gier, lichwiarskich pożyczek ( loansharking), pośrednictwa w wyścigach.
INICJATYWA BADAWCZA
Centrum ds. Informacji i Badań nad pz ( CIROC)
- zostało założone przez Zakłady Kryminologii Uniwer. Erasmusa w Rotterdamie i Wolnego Uniwersy w Amsterdamie.
- Zbierane są informacje na temat aktualnych tendencji rozwojowych pz, tworzenie i rozpowszechnianie wiedzy, wspieranie programów szkoleniowych.
KRYMINOLOGICZNE DEFINICJE PZ.
definicja jest potrzebna zarówno dla praktyki ściągania karnego jak i wiedzy kryminologicznej
wynika to z prostego faktu: trzeba wiedzieć czego się poszukuj,na co i w jaki sposób należy reagować, co chce się zbadać.
definicje uzależnione od tego kto jest jej autorem:
definicję pochodzące od przedstawicieli wymiaru sprawiedliwości i organów ścigania
Akcentuje się takie elementy jak: konspiracyjność, hierarchia, duże zagrożenie dla ładu publicznego
definicje pochodzące od kryminologów:
Zróżnicowane, nawet regulujące złożoność struktur przestępczych, inne przyjmują punkt widzenia organów ściąganie,
definicje byłych członków organizacji przestępczych:
Zeznania świadków koronnych
Zeznania Valachiego były uznane za przesadne w świetle wypowiedzianych innych „skruszonych” mafiosów
definicje ekonomistów:
Akcentuje się uznanie przez organizacje przestępcze pozycji monopolistycznej na rynku, strach i polityczna korupcja, maja na celu wyeliminowanie wolnej konkurencji.
Definicje uzależnione od specyfiki poszczególnych krajów
włoskie badania dotyczące Cosa Nostry
koncepcje amerykańskie zaczęły obejmować nie tylko grupy włoskie ale tez przestępczość azjatycką inne formy PZ jak gangi motocyklowe, uliczne i więzienne.
METODOLOGIA BADAŃ PZ
problem zakres wiedzy
indywidualni badacze i praktycy ( funk. służb) mają dostęp do infor., które opisują jedynie dolne segmenty organizacyjne.
Co więcej mogą oni oceniać empirycznie zorganizowaną przestępczość tylko z zewnątrz i lepiej poznać jej bazę.
np.Patricia Adler badała styl życia handlarzy i przemytników narkotyk. ( typowa baza,czyli drobni handlarze). Ustalenia:
- handlarze prowadzili „ szybkie życie”= rozrywka, hedonizm, luźne życie seksualne, unikanie obowiązków, ryzyko związane z handlem narkotykami sprawiało im przyjemność.
opisy ośrodków decyzyjnych, powiazań mogą pochodzić od „ insiderów”= liderów grup, którzy kształtowali przestępcze podziemie. Źródłem wiedzy byliby zatem „skruszeni” wywodzący się z najwyższych szczebli.
teza Schneidera, że w Europie oprócz mafii Sycylijskiej i Camorry, pozostałe grupy nie tworzą dużych scentralizowanych organizacji przestępczych.
Różnica poglądów wynika zatem z różnych poziomów PZ:
1) O ile dane płynące z analizy dokumentów rządowych USA i przesłuchań parlamentarnych oraz komisji ekspertów ukazują obraz pz jako formalną, hierarchicznie zbudowaną organizację.
2) z drugiej strony ustalenia pojedynczych badaczy wskazują, na to, że pz to jedynie luźno powiązany system protektorów i klientów, siecią elastycznych układów i znajomości.
Wg Schneidera źródła informacji obejmują:
- Oficjalne i nieoficjalne przesłuchania przez Komisje parlamentarną ( zwłaszcza w USA) i Komisje ekspertów
- notatki z podsłuchu telefonicznego i elektronicznego,
- biografie i pamiętniki byłych bossów gangów,
- wyniki obserwacji uczestniczącej i nieuczestniczącej,
- wywiady z członkami organizacji przestępczych,
- wywiady z funkcjonariuszami służb policyjnych,
- dokumenty skonfiskowane podczas akcji politycznych,
- dokumenty historyczne ( archiwalne).
DZIENNIKARSTWO ŚLEDCZE
ekstremalnym przykładem jest Antonio Salas
hiszpański dziennikarz śledczy, który specjalizuje się tzw. reportażem wcieleniowym,
badał środowiska terrorystyczne, handlarzy ludźmi
publikacje ,, Handlowałem kobietami”, „ Ja terrorysta”
R. Saviano
- lokalny dziennikarz „Corriere di Coserta” zauważył, że żaden z miejscowych parlamentarzystów nie przyszedł na spotka.
- najbliższe otoczenie go odrzuciło ( bali się )
PRZESTĘPCZOŚĆ GRUPOWA A PZ
BANDA
grupa, której członkowie indywidualnie lub zbiorowo systematycznie naruszają przepisy prawa, mając w tych działaniach wsparcie w postawach i poglądach grupy.
często to pojęcie odnoszone jest wyłącznie do zbiorowości nieletnich przestępców ( wykorzystywane w teoriach kryminalnych np. Ohlina, Clowarda)
wówczas banda często przybiera postać gangu młodzieżowego,
koncepcja ,, jakby grupy” Yablonsky
członkowie bandy czują przynależność do wspólnoty, najczęściej jej uczestnicy biorą udział w popełnieniu przestępstwa.
banda koncentruje się na określonym terytorium,
głównym spoiwem bandy jest szef, zazwyczaj z charyzmatyczną osobowością. Elementy organizacji wewnętrznej opierają się na jego autorytecie.
GANGI
Należy rozgraniczyć:
gangi dorosłych: to w zasadzie zorganizowane grupy przestępcze
gangi młodzieżowe: zazwyczaj są omawiane w kontekście subkultur przestępczych. Niekiedy wskazuje się, że ich czyny są bardziej spontaniczne niż planowane.
CHULIGAŃSTWO
w literaturze polskiej funkcjonuje pojęcie postawy chuligańskiej,
tzw. postawa chuligańska obejmuje:
zachowanie chuligańskie( stosowanie przemocy wobec osób lub rzeczy = wandalizm)
identyfikowanie się z określonym środowiskiem, przestrzeganie obowiązujących tam norm i prowadzenie stylu życia, którego podstawową cechą jest rozrywka realizowana poprzez agresywne zachowanie.
CHULIGAŃSTWO STADIONOWE W POLSCE
Czynniki:
rodzaj dyscyplin sportowych, w których widzowie dopuszczają się aktów przemocy,
zachowania stanowiące przestępstwa o odmiennych przedmiotach ochrony
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu, przeciwko wolności
zakres kryminalizacji: czyny kwalifikowane jako przestępstwa lub wykroczenia,
lokalizacja: stadion, jego najbliższe sąsiedztwo, poza stadionami,
kiedy dochodzi do przemocy: przed meczem, w trakcie, po meczu, w czasie w którym nie odbywają się żadne imprezy sp.
prowokacje; na agresywne zachowanie wpływ mają sytuacje na boisku tj. decyzje sędziów, faule zawodników
Analiza kryminologiczna
zachowania kwalifikowane jako przestępstwa, wykroczenia popełnione są w przeważającej części/ większości przy użyciu przemocy ( przestępczość agresywna)
są to przestępstwa popełnione z reguły w grupie,
sprawcy tych przestępstw wykazują się specyficzną motywacją,
przestępstwa te mają związek z wydarzeniami sportowymi, w szczególności z meczami piłki nożnej.
Never Ending Story
zakaz spożywania alkoholu podczas zawodów obowiązywał już w 450r. ne. w Delfach,
w 1314r. Nicholas Farndon, burmistrz Londynu ogłosił proklamację zawierającą zakaz gry w mieście.
PSYCHOLOGIA TŁUMU
przejawy wpływu tłumu na jednostkę są następujące:
- utrata odrębności ,, zanikanie świadomości swego Ja”
- poczucie bezkarności i niezwyciężoności,
- przewaga procesów nieświadomych nad świadomymi
charakterystyka cech tłumu:
- prawo „ jednostki umysłowej” polegające na tym, że „ uczucia i myśli tłumu mają 1 kierunek”
- brak wytrwałości w dążeniu do celu,
- odczuwanie skrajnych emocji,
- brak tolerancji dla poglądów innych, niż własne,
- podatność na sugestie i ,, zbiorowe halucynacje”
zdaniem Le Bana
,, Pewność bezkarności, wzrastająca w miarę wzrostu liczebności tłumu, oraz świadomości chwilowej potęgi, którą czerpie on właśnie ze swej liczebności, tworzą warunki do powstawania w tłumie takich czynów i uczuć, na które nigdy by się nie zdobyła jednostka „
Differentie specifica gangów pseudokibiców:
- geneza powstania,
- aspekty organizacyjne,
- modus operandi.
Dwa ważne pytania:
Czy chuligani stadionowi są wykorzystywani przez świat przestępczości zorganizowanej?
czy może chuligaństwo stadionowe stanowić
MODEL BIUROKRATYCZNY/ KORPORACYJNY
Donald R. Cressey przygotował raport na potrzeby Prezydenckiej Komisji ds. Przestrzegania Prawa i Wymiaru Sprawiedliwości w 1967r.
Przedmiotem badań była Cosa Nostra
książka,, Theft of Nation. The Structure and Operations of Organized crime in America” 1969r.
konkluzja raportu:
“ PZ to rodzaj towarzystwa, które stara się działać poza kontrolą narodu amerykańskiego i jego rządu. Składa się z tysięcy przestępców, działających w obrębie struktur tak skomplikowanych jak struktury 1 z wielkich korporacji, podporządkowanym prawom, których przestrzegania wymuszone jest o wiele surowiej niż
Istota modelu biurokratycznego:
istnieje wyraźne podobieństwo zorganizowanych struktur przestępczych do legalnej korporacji tzn:
- hierarchia,
- podział pracy,
- awans na podstawie zasług i umiejętności,
- trwałość pewnych funkcji niezależnie od zmian personalnych,
- specjalny kodeks postępowania ( zawiera zasady takie jak):
a) lojalność wobec członków organizacji i wzajemne nieprzeszkadzanie sobie w interesach,
b) racjonalność w relacjach miedzy członkami grupy,
c) „oczy szeroko otwarta, usta zamknięte”,
d) „bycie człowiekiem honoru”
e) niezależność i klasa połączone ze świadomości własnej wartości
powyższa teza otworzyła nowy kierunek badań. Zaczęto postrzegać pz jako nielegalne przedsiębiorstwo, które zajmują się dostarczaniem nielegalnych dóbr i usług.
np. można wyróżnić przestępczość „drapieżną”(predatory) i usługową/ gangsterską ( racketeering), która polega właśnie na zaspokajaniu popytu społeczeństwa na nielegalne dobra i usługi ( D.R. Taft, R.W. England)
KONCEPCJA EKONOMICZNA
kryminologiczne poglądy na naturę przestępczości uwzględniające ekonomiczny punkt widzenia
w latach 70’ XXw. pojawiła się koncepcja pz opartej na zysku, jako podstawowej więzi łączącej jej członków,
opis grup przestępczych i ich zachowań opiera się na podejściu ekonom., zaczęto wykorzystywać terminologię ekonomicz.
PZ zajmuje się dostarczaniem społeczeństwu:
- nielegalnych towarów i usług ( narkotyki, twarda pornografia)
- nielegalnego dostarczania legalnych ( niekiedy reglamentowanych) towarów i usług ( papierosy bez akcyzy, broń)
pojęcie ,, zorganizowana grupa przestępcza” powinna zostać zastąpiona pojęciem „ przedsiębiorstwo przestępcze” ( illicit, illegal enterprise), gdyż występują liczne podobieństwa” (D. Smith)
W obu przypadkach mamy do czynienia z działalnością gospodarczą podyktowaną chęcią maksymalnego zysku.
Illegal enterprises podobnie jak ich legalne odpowiedniki zmierzają do maksymalizacji swojego udziału w rynku danego towaru, usługi, ale w części gospodarki, którą można nazwać„szara strefą” lub „ podziemiem gospodarcz/ przestępczym”
działają prawa popytu i podaży ( moda na krak w USA, zwiększył się popyt, więcej ludzi zaczęło handlować, walka o terytorium, handlarze walczą ze sobą, mają broń wzrost liczby zabójstw)
funkcje ekonomiczne rzutują na rozwiązania organizacyjne i podział zadań, proces decyzyjny, struktura organizacyjna.
akcentuje się, że przedsiębiorstwo przestępcze adaptuje się do otoczenia społeczno- ekonomicznego, reaguje na działania agend formalnej kontroli społecznej. Wyjaśnia to zmienność i różnorodność form organizacyjnych pz.
różnica leży w zakresie świadczonych usług lub produkowanych i oferowanych towarów.
D. Gambetta
analogicznie do procesu produkcji i sprzedaży towarów również specyficzne przedsiębiorstwa mafijne muszą dysponować określonymi zasobami, które umożliwiają działalność.
na 1 planie lokuje się umiejętność stosowania przemocy, przy czym D. Gambetta odrzuca teorie z zakresu etiologii kryminalnej, które utożsamiają źródło stosowania przemocy ze źródłami norm subkulturowych.
wg. autora „ akceptacja rozlewu krwi nie jest cechą subkulturową lecz specyficzną umiejętnością, która podobnie jak umiejętności bardziej specyficzne, można przekazać z pokolenia na pokolenie”
Mafia rozpatrywana w kategoriach ekonomicznych to „ terytorialny oligopol przypominający raczej konstelacje niezależnych firm niż federacje jednostek powiązanych jawnymi regułami”
MODEL PATRYMONIALNY
krytyka modelu biurokratycznego,
decydującymi czynnikami jest tradycja i mentalność występująca na Sycylii,
pz opiera się na specyficznych relacjach typu patron-klient.
Jest wpływowy człowiek, który pomaga swoim klientom, a oni w zamian maja go popierać.
oznacza to, ze powiazania między członkami organizacji przestępczej mają charakter feudalny, oparte na zaufaniu, szacunku, lojalności wobec szefa ( który pełni rolę pater familias)
uzależnienie od siebie klientów przysłania ekonomiczy wymiar reakcji, która stopniowo przekształca się w formę wyzysku.
Zauważa się tutaj, że kontrakt na ochronę stanowi podstawę tworzenia silnych, familijnych więzi.
znajduje to odzwierciedlenie nawet w języku używanym przez mafiosów,
zwrot “who is holding you”- osoby związane kontraktem automatycznie wchodzą w zasięg wpływów rodziny mafijnej
PRZEGLĄD WAŻNIEJSZYCH DEFINICJI:
Definicja prezydenckiej komisji ds. badan pz. z 1986r.
Istnieją 3 komponenty pz:
GRUPY KRYMINALNE
ich rdzeń składa się z osób połączonych związkami rasowymi, etnicznymi i innymi
grupa kryminalna= trwale skonstruowany kolektyw osób, które wykorzystując przestępczość, przemoc i podatność na korupcję, działa dla osiągnięcia i utrzymania władzy oraz zysku.
cechy takiej grupy: stałość struktury, przemoc, przestępczość, współsprawstwo
cele: władza i zysk.
PROTEKTORZY
osoby które strzegą interesów grupy,
należą do grupy kryminalnej, bo czują się związani z przestępczymi celami,
do protektorów należą: skorumpowani urzędnicy, adwokaci, ludzie biznesu, którzy wspierają grupę kryminalną poprzez nadużywanie swojego statusu lub uprzywilejowanej pozycji oraz nadużycie prawa,
do protektorów w USA oprócz adwokatów należą też sędziowie, politycy, doradcy finansowi, banki, przedsiębiorstwa,
to właśnie dzięki protektorom grupa krym. jest chroniona przed odpowiedzialnością cywilnoprawną i ściganiem karnym
WSPARCIE SPOŁECZNE
wsparcie ze strony społeczeństwa i specjalistów, którzy świadczą usługi ‘ad hoc’ by pomnożyć korzyści grupy
chodzi tutaj o sytuacje jak np. ofiary pomagają jej przejmując nielegalne towary lub usługi,
osobistości z życia społecznego zapraszają członków pz, stawiając ich w korzystnym świetle
przedsiębiorcy zawierają z nimi transakcje,
specjaliści np. udział chemików i pilotów w kryminalnych przedsięwzięciach