WOJSKOWA AKADEMIA TECHNICZNA
IM. JAROSŁAWA DĄBROWSKIEGO W WARSZAWIE
Wydział Mechaniczny
Kamil Szaniawski
Nr albumu:
Przestępczość zorganizowana jako wynik procesów globalizacji
Warszawa 2010
Problem przestępczości zorganizowanej jest jednym z tych zjawisk współczesnego świata, które skupiają na sobie uwagę rządów wielu państw, organizacji międzynarodowych oraz opinii publicznej. Współcześnie jest to zjawisko wielce różnorodne i o wiele bardziej skomplikowane niż sto czy dwieście lat temu. Dzisiejsze organizacje przestępcze, mafie, zasadniczo są już samowystarczalne, co więcej wykorzystując postępujące ułatwienia w zakresie komunikacji, podróżowania, przepływu kapitału, dóbr i usług prowadzą swa działalność w skali całego świata. Stają się jednym z głównych negatywnych efektów postępującego procesu globalizacji. Globalizacji będącej formą gospodarczej współzależności pomiędzy krajami świata, szybko postępującej integracji dotąd odrębnych krajowych rynków w jeden rynek ogólnoświatowy. Jak widać sprzyja to także niekontrolowanym procesom o charakterze patologicznym.
Początków przestępczości zorganizowanej można doszukiwać się w końcu XIX wieku i wiążą się z powstaniem włoskiej mafii - sycylijskiej cosa nostry i neapolitańskiej camorry. Obecnie przestępczość ta nie jest zjawiskiem charakterystycznym dla Włoch czy też USA lecz rozprzestrzenia się po świecie. Jest obecna zarówno w krajach wysoko rozwiniętych (Europa Zachodnia, Japonia) jak również w krajach rozwijających się (Ameryka Łacińska, Azja, Afryka). Demontaż komunistycznego świata w drodze demokratycznych przeobrażeń w państwach socjalistycznych, rozpad radzieckiego imperium i upadek systemu bipolarnego sprawiły iż zagrożony stał się również obszar Europy Środkowo-Wschodniej. Generalnie jednak dynamiczny rozwój cywilizacyjny i globalizacja systemów informacyjnych przyczyniły się do przeistoczenia gangów w znane nam obecnie konglomeraty przestępcze. Wynika to z zaawansowanej logistyki, dzięki której organizacje otrzymują sprzęt, środki techniczne, broń z niebywałej ilości źródeł. Globalizacja stworzyła również nieograniczone możliwości dla procederu obejmującego wszelkiego rodzaju operacje mające na celu wprowadzenie do legalnego obrotu wartości majątkowych, które pochodzą z nielegalnych źródeł - czyli prania brudnych pieniędzy. Dobrodziejstwem globalizacji stają się nieformalne systemy transferu pieniędzy. Jako przykład może posłużyć wymyślony przez Hindusów przed wiekami międzynarodowy system transferu pieniędzy - Hawala. Największą zaletą Hawali jest szybkość w transferze - pieniądze bardzo rzadko przepływają dłużej niż jeden dzień. Poza tym brak potrzeby zakładania i utrzymywania konta, i oczywiście całkowity brak śladów powoduje iż jest to idealny sposób finansowania działalności przestępczej czy też wprowadzania dochodu do legalnego obiegu.
Zasadniczo nadrzędnym celem staje się zarobek, grupy przestępcze stają się organizacjami stricte komercyjnymi a zorganizowanie ich nie polega tylko na hierarchicznym systemie: boss - księgowy - żołnierze lecz przybiera coraz to bardziej skomplikowane formy. Bierze się z to z dzisiejszych uwarunkowań - otwarcia granic, nie tylko państwowych ale przede wszystkim granic ekonomicznych czy też bezproblemowego przepływu osób i kapitału. Jak wspominałem wcześniej, w czasach kiedy nadrzędną wartością staje się pieniądz, głównym celem grup przestępczych staje się zarobek. Utarte historycznie działania typu: poszerzanie stref wpływu, eliminacja konkurencyjnych grup tylko temu służy. Najszerszy wachlarz pozyskiwania środków finansowych wynika z działalności nielegalnej, czyli z aktywności kryminalnej. Dzieje się tak, dlatego iż wiele grup sprawuję pieczę nad tak dochodowymi „interesami” jak handel narkotykami, czy też handel ludźmi. Generalnie jednak, na przemysł ten składa się wszystko może generować jakikolwiek zysk - przemyt, prostytucja, hazard, porwania, haracze i wymuszenia, podrabianie markowych towarów i banknotów, zabójstwa na zlecenie, nielegalny handel technologiami, kradzionymi przedmiotami i dziełami sztuki. Szczególną rolę, bo najbardziej opłacalną, odgrywa uprawa i handel narkotykami. Ten sposób pozyskiwania środków szczególnie upodobały sobie organizacje przestępcze Ameryki Południowej. Prym wśród grup czerpiących zyski z handlu narkotykami wiodą kartele kolumbijskie i meksykańskie, współpracujące z do organizacjami terrorystycznymi, takimi jak: Rewolucyjne Siły Zbrojne Kolumbii (FARC) i Armia Wyzwolenia Narodowego (ELN). Szacuje się, że uzyskują w ten sposób milionowe zyski. Biznes narkotykowy cały czas się rozwija, obecnie działa on w skali całego świata, tak jak międzynarodowe holdingi. Podbija coraz to nowe rynki. Jego oferta spotyka się na całym świecie z rosnącym popytem. Grupy przestępcze stworzyły mozaikę, na którą składają się kraje producentów i rynki zbytu. Łączą się w nieformalne grupy kapitałowe, scalają produkcję dla minimalizacji kosztów. Poszukują i wspólnie zabezpieczają kanały przerzutowe narkotyków oraz substancji potrzebnych do ich produkcji. To przekraczająca granice państw siatka powiązań, której ogniwami są ubodzy chłopi, drobni dilerzy, kurierzy i czerpiący profity szefowie światowych karteli. Podobny mechanizm istnieje w handlu bronią i w przemycie materiałów radioaktywnych. Tu z kolei ogniskiem są sieci przestępcze wywodzące się z byłych republik sowieckich.
Globalizacja przestępczości doprowadziła naturalnie do globalizacji prewencji i zwalczania tego zjawiska. Uniwersalnym forum stała się oczywiście Organizacja Narodów Zjednoczonych. Podstawową bazę prawną dla prowadzenia międzynarodowej współpracy w zakresie zwalczania przestępczości narkotykowej zapewniają konwencje ONZ - zwłaszcza Konwencja o Zwalczaniu Nielegalnego Obrotu Środkami Odurzającymi i Psychotropowymi z 1988 r. oraz Konwencja o Zwalczaniu Międzynarodowej Przestępczości zorganizowanej z 2000 roku - zobowiązujące strony do pomocy prawnej, współpracy organów ścigania oraz do działań przeciwko procederowi legalizacji dochodów z działalności przestępczej. Międzynarodowa współpraca doprowadziła również do uruchomienia takich organizacji Trevi, Interpol czy Europol (w szczególności Eurojust - działań ekspertów do spraw zwalczania przestępczości zorganizowanej), które w kooperacji z amerykańskimi DEA i FBI zdają się być jedynym skutecznym narzędziem do walki z tym zjawiskiem
Elastyczne powiązanie tego rodzaju działań przestępczych w międzynarodowych sieciach tworzy kształt nowej globalnej gospodarki. Wspomniane wcześniej mafie włoskie i kartele kolumbijskie jak również japońska yakuza, chińskie triady oraz niezliczona liczba regionalnych i lokalnych grup przestępczych we wszystkich państwach, stworzyły razem szeroką globalną sieć, która przenika granice.
Co ciekawe ta globalna sieć dała możliwość przetrwania i działania tradycyjnym organizacjom przestępczym opartym na lokalnej kulturze. Wraz ze swoją ideologią, kodeksem honorowym, regionalnie i etnicznie zakorzenione organizacje znalazły swoje miejsce w tym międzynarodowym biznesie. Zorganizowana przestępczość ma wymiar globalny i tendencja ta będzie coraz bardziej umacniać się w następnych latach, dla tego istotnym jest aby globalna była także odpowiedź państw i międzynarodowych instytucji.
Bibliografia:
Dz. U. 95. 15. 69. Konwencja o Zwalczaniu Międzynarodowej Przestępczości zorganizowanej.
Dz. U. 05.18.158. Konwencja o Zwalczaniu Nielegalnego Obrotu Środkami Odurzającymi i Psychotropowymi.
Gruszczak Artur, Unia Europejska wobec przestępczości, współpraca w ramach III filara. Wyd. Uniwersytetu Jagiellońskiego. Kraków 2002.
Kurowski Wojciech, Globalizacja a działalność organizacji przestępczych, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2004, nr 9, s. 92-99.
Pikulski, Cosa Nostra - mafia sycylijska, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1999, nr 3;
Wójcik Jerzy Wojciech, Kryminologiczna ocena transakcji w procesie prania pieniędzy. Twigger, 2001, s.65
Villalon C., Kraina kokainy. National Geographic Polska, 2004, nr 7(58).
Zralek Peter, Sycylia: przewodnik. Pruszków, 2003, s.45-46
Praca zbiorowa, Kryminologia - repetytorium, Wolters Kluwer Polska Sp. z o.o., 2007
http://bezdroza.pl/serwis/main.php?action=newsy_pokaz&id=1915
W. Kurowski, Globalizacja a działalność organizacji przestępczych, Ekonomika i Organizacja Przedsiębiorstwa 2004, nr 9, s. 92-99.
P. Zralek, Sycylia: przewodnik. Pruszków,2003, s.45-46; S. Pikulski, Cosa Nostra - mafia sycylijska, Wojskowy Przegląd Prawniczy 1999, nr 3;
http://bezdroza.pl/serwis/main.php?action=newsy_pokaz&id=1915
C. Villalon, Kraina kokainy. National Geographic Polska, 2004, nr 7(58), s. 36-43
Dz. U. 95.15.69
Dz. U. 05.18.158
A. Gruszczak, Unia Europejska wobec przestępczości. Kraków 2002, s. 164-166
J. W. Wójcik, Kryminologiczna ocena transakcji w procesie prania pieniędzy. Twigger, 2001, s.65
