Problem definicji przestępczości zorganizowanej jest niezwykle kontrowersyjny i skomplikowany ze względu na różnorodność i zmienność form jej występowania w różnych krajach, dlatego definicji tego rodzaju przestępczości istnieje wiele. W polskiej praktyce organów ścigania i wymiaru sprawiedliwości są wykorzystywane różne definicje wypracowane przez poszczególne państwa i organizacje międzynarodowe.
Biuro do Walki z Przestępczością Zorganizowaną Komendy Głównej Policji posługuje się własną definicją przestępczości zorganizowanej, na którą składa się kilka elementów. Sprawcy działają z chęci zysku lub żądzy władzy, działalność grupy trwa przez dłuższy czas, jest to zorganizowana struktura, w której występuje podział zadań między członkami, sposobem zarabiania pieniędzy jest multiprzestępczość, grupa jest hermetyczna, zdyscyplinowana i poddana kontroli, używa przemocy lub innych środków zastraszania, dąży do wywarcia wpływu na politykę, organy ścigania, sądy lub media, nieraz prowadzi działalność w skali międzynarodowej, „pierze brudne pieniądze".
Pojęcie przestępczość zorganizowana do polskiego ustawodawstwa zostało wprowadzone w ustawie O ochronie obrotu gospodarczego z 12 X 1994 r. Do normy prawnej zakazującej „prania brudnych pieniędzy" (jednak bez właściwej interpretacji prawnej).
W treści Kodeksu karnego zawarto najważniejsze z punktu widzenia niniejszego zagadnienia unormowania prawne, stanowiące obecnie podstawy ścigania działalności zorganizowanych grup oraz związków przestępczych. Zgodnie z Art. 258. § 1 Kodeksu Karnego "Kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw, w tym i przestępstw skarbowych, podlega karze pozbawienia wolności do lat 3". Kolejne paragrafy tegoż artykułu przewidują kwalifikowany typ wzmiankowanego przestępstwa, zagrożony wyższą odpowiedzialnością karną sprawcy. Odpowiednio § 2 przewiduje za członkostwo w grupie lub związku przestępczym, jeśli struktura ta miała charakter zbrojny, karę pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. Zgodnie z § 3 kto zakłada lub kieruje grupą albo związkiem przestępczym podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8. Znamienne pozostaje rozróżnienie podmiotu przestępstwa, wedle stopnia zorganizowania: na związek przestępny oraz zorganizowaną grupę przestępczą. Za związek przestępny uważać należy trwały zespół przynajmniej 3 osób, przejawiający cechy zorganizowania zmaterializowane w ustalonych regułach przyjmowania do struktury nowych członków, zasadzie podporządkowania hierarchicznego, dyscypliny oraz realizacji obowiązków związanych z przydzielonym zakresem kompetencji, właściwych dla profilu działania związku. Natomiast pod pojęciem zorganizowanej grupy przestępczej rozumieć należy współpracę, co najmniej, trzech osób, której cel stanowi popełnienie określonych przestępstw lub też generalnie popełnianie przestępstw o luźnym związku zachodzącym pomiędzy poszczególnymi popełnionymi czynami, między innymi bez określenia stałych ról i utrwalonych hierarchii wewnątrz struktury, o większym jednak określeniu ról niż przy współsprawstwie. Nie stanowi jednak grupy przestępczej samo zawiązanie porozumienia z inną osobą lub osobami w celu popełnienia jednostkowego przestępstwa].
Problem definicji przestępczości zorganizowanej jest bardzo kontrowersyjny i skomplikowany z uwagi na różnorodność form jej występowania i dużą zmienność.
Na forum międzynarodowym próby zdefiniowania przestępczości zorganizowanej zmierzają w dwóch kierunkach. Pierwszym z nich, popieranym przez przedstawicieli Interpolu, jest określanie przestępczości zorganizowanej poprzez wskazanie trzech elementów: struktury korporacyjnej, działalności w celu osiągnięcia zysków oraz działania o charakterze bezprawnym, opartym na zastraszaniu i korupcji. Drugi kierunek opiera się o analizę zagrożeń wynikających z takiej przestępczości, a więc z uwzględnieniem wagi problemu oraz ponadnarodowego charakteru przestępstw popełnianych w ramach przestępczości zorganizowanej a także poprzez wskazanie tych czynów przestępczych – terroryzm, handel narkotykami, handel bronią i ludźmi, przestępstwa przeciwko środowisku i własności kulturalnej, przestępstwa komputerowe, korupcja, legalizowanie dochodów pochodzących z przestępstw. Definicję o charakterze normatywnym znaleźć można w konwencji Narodów Zjednoczonych przeciwko międzynarodowej przestępczości zorganizowanej. Wg niej: „zorganizowana grupa przestępcza oznacza posiadającą strukturę grupę składającą się z trzech lub więcej osób, istniejącą przez pewien okres czasu oraz działającą w porozumieniu w celu popełnienia jednego lub więcej poważnych przestępstw określonych na podstawie niniejszej konwencji, dla uzyskania, w sposób bezpośredni lub pośredni, korzyści finansowej lub innej korzyści materialnej”.
W USA najpowszechniej używa się definicji wypracowanej w 1966 roku przez Komisję Specjalną ds. Stosowania Prawa i Wymiaru Sprawiedliwości. Stwierdziła ona, iż „zorganizowane przestępstwo jest rodzajem sprzysiężenia o rozbudowanej, wieloczłonowej strukturze, opartego na wewnętrznej hierarchii, dyscyplinie i „żelaznych regułach postępowania”, które prowadzi planową działalność typu „biznesu” , zmierzającą do opanowania i monopolizacji określonych sfer ekonomii (zwłaszcza w dziedzinie handlu, usług, obrotu kapitałem). Podkreśla się, że działania obejmują zarówno czyny nielegalne, jak też stosowanie nielegalnych środków (szantaż, korupcja) do osiągania legalnych celów.”
Komisja Europejska jak również Grupa Ekspertów ds. Przestępczości Zorganizowanej Rady Europy zaliczają do podstawowych znamion tego rodzaju przestępczości: współpracę co najmniej trzech osób, trwającą przez dłuższy lub nieokreślony czas; sprawcy podejrzani lub skazani za popełnienie poważnych przestępstw kryminalnych; działanie w celu uzyskania korzyści lub władzy. Dodatkowo wymienia się: wykonywanie określonego zadania lub pełnienie określonej funkcji przez każdego z członków grupy, wykorzystanie różnych form wewnętrznej dyscypliny i kontroli, używanie przemocy lub innych środków, w celu zastraszenia, wywieranie wpływu na polityków, administrację wymiaru sprawiedliwości, ekonomię, media poprzez korupcję lub zastosowanie innych środków, wykorzystywanie struktur handlowych, pranie pieniędzy, prowadzenie działalności na międzynarodową skalę.
W Niemczech pod pojęciem przestępsię „planowane, określone na osiągnięcie zysku lub władzy popełnianie przestępstw, które pojedynczo lub łącznie charakteryzują się znacznym ciężarem gatunkowym, którym – na zasadzie podziału zadań - przez dłuższy lub nieoznaczony czas z wykorzystaniem zawodowych lub zbliżonych do zawodowych struktur, z użyciem przemocy lub innych środków zastraszenia, wywierając wpływ na politykę, media, administrację publiczną, wymiar sprawiedliwości i gospodarkę, zajmują się wspólnie co najmniej dwie osoby.”
W Polsce i krajach bloku wschodniego do 1989 roku w naukach penalnych nie używano oficjalnie terminu „przestępczość zorganizowana”. W prawie karnym w Polsce termin przestępczość zorganizowana po raz pierwszy został użyty w art. 5 ustawy z dnia 12 października 1994 roku o ochronie obrotu gospodarczego i zmianie niektórych przepisów prawa karnego.
Obecnie obowiązujący w Polsce Kodeks karny, tak jak ustawodawstwo karne wielu innych krajów, nie zawiera legalnej definicji przestępczości zorganizowanej. Zwrócić jednak należy uwagę, iż art. 258 k.k. dokonuje penalizacji samego udziału w zorganizowanej grupie albo związku mającym na celu popełnianie przestępstw.