STERYLIZACJA

STERYLIZACJA – jest to proces który ma na celu zabicie/ usunięcie ze środowiska lub materiału wszystkich drobnoustrojów w ich formach wegetatywnych i przetrwalnikowych.

METODY WYJAŁAWIANIA:

• Metody mechaniczne:

  • Sączenie wyjaławiające.

• Metody fizyczne:

  • Wyjaławianie za pomocą suchego/ gorącego powietrza

  • Wyjaławianie za pomocą nasyconej pary wodnej pod ciśnieniem

  • Wyjaławianie za pomocą promieniowania nadfioletowego

  • Wyjaławianie za pomocą promieniowania jonizującego.

• Metody chemiczne:

  • Wyjaławianie za pomocą gazów

  • Wyjaławianie za pomocą roztworów środków chemicznych.

SĄCZENIE WYJAŁAWIAJĄCE:

Polega na zatrzymaniu drobnoustrojów na sączkach o średnicy porów poniżej 0,22µm. Sączki membranowe są to błony o strukturze gąbczastej o grubości od 50-200µ, otrzymywane przez odparowywanie rozpuszczalnika z roztworu polimeru wylanego na gładkie powierzchnie. Stosowane są następujące polimery: Poliamidy, Poliwęglany, pochodne Celulozy (głównie Octan i Azotan). Sączki szklane np. Schotta, w odróżnieniu od membranowych, są wielokrotnego użytku. Nadają się do sączenia zarówno metodą próżniową jak i ciśnieniową. Wyjaławianie przez sączenie stosuje się dla roztworów wrażliwych na temperaturę np. antybiotyki. Inne roztwory, jeżeli nie ma p/wskazań, należy wyjaławiać nasyconą parą wodną pod ciśnieniem.

FILTR HEPA:

Wysokosprawny filtr służący do dezynfekcji powietrza. Filtry HEPA stosowane są w lożach, boksach, skrzynkach lub pomieszczeniach do pracy w środowisku jałowym. Są wykonywane ze szkła spiekanego, zapewniają filtrację powietrza przez pory wielkości 0,3µm. Zatrzymują większość (co najmniej 99,97%) zanieczyszczeń mechanicznych, większych niż 0,3µm, a także: komórki grzybów, pierwotniaków, bakterii oraz większość wirusów.

WYJAŁAWIANIE ZA POMOCĄ SUCHEGO/ GORĄCEGO POWIETRZA:

Przeprowadza się je w sterylizatorach powietrznych czyli suszarkach elektrycznych z termoregulacją, stosując temperatury od 160-200°C. Metodą tą wyjaławia się:

• Przedmioty szklane, ceramiczne, metalowe

• Podłoża do zasypek (Talk, Tlenek cynku)

• Chlorek sodu

• Tlenek magnezu

• Kwas borowy

• Oleje roślinne i ich roztwory

• Glikole

• Wazelinę

• Parafinę.

Nie należy wyjaławiać tą metodą substancji zawierających wodę, gumy i tworzywa sztuczne, tkanin, waty. Suche/ gorące powietrze powoduje utlenianie, a co za tym stoi – inaktywację i degradację składników komórkowych drobnoustrojów. Czas wyjaławiania należy liczyć dopiero od momentu wyrównania się temperatury materiałów sterylizowanych z otoczeniem (co najmniej 15 minut). Materiały wyjaławiane tą metodą powinny być czyste i suche, a po wyjałowieniu odpowiednio zabezpieczone przed wtórnym zakażeniem np. przedmioty porcelanowe powinny być umieszczone w puszce Schimmelbuscha; płytka Petriego z wyjałowionym Talkiem powinna być przykryta dopasowanym wieczkiem etc.

160°C (<2H), 170°C (<1h), 180°C (30min).

WYJAŁAWIANIE ZA POMOCĄ NASYCONEJ PARY WODNEJ POD CIŚNIENIEM:

Jest to najskuteczniejsza metoda wyjaławiania, przeprowadzana jest w sterylizatorach parowych – autoklawach. Autoklawy to hermetyczne pojemniki wyposażone w nanometr, termometry, zawór bezpieczeństwa i zawór powietrza. Wyjaławianie hermetycznie zamkniętych pojemników z roztworami możliwe jest dzięki temu, że doprowadzona do autoklawu nasycona para wodna oddaje im swoje ciepło utajone, ogrzewając je do własnej temperatury. Roztwór w pojemniku paruje wytwarzając własną parę, która jest faktycznym czynnikiem sterylizującym. Temperatura i czas wyjaławiania ustala się w próbach właściwych dla danego materiału w zależności od jego rodzaju, objętości i opakowania. Zwykle polecane warunki to temperatura 121°C, 1014 hPa a czas nie krótszy niż 15 minut. Nasycona para wodna powoduje gwałtowną hydrolizę, denaturację i koagulację enzymów i struktur komórkowych. Wyjaławianie jest rezultatem zarówno wysokiej temperatury jak i aktywności cząsteczek H₂O. Metodą tą można wyjaławiać:

• Przedmioty metalowe i szklane

• Materiały opatrunkowe i Szewne (nici chirurgiczne)

• R-ry wodne odporne na temperaturę

• Gumę

• Tworzywa sztuczne odporne na temperaturę.

Substancje wrażliwe na temperaturę w postaci roztworów można wyjaławiać przez ogrzewanie w temperaturze 98-100°C przez 30-60 minut.

WYJAŁAWIANIE ZA POMOCĄ PROMIENIOWANIA NADFIOLETOWEGO:

Zakres promieniowania, które wykazuje działanie bakteriobójcze obejmuje fale o długości 210-328μm. Największą efektywność mają fale długości 254µm. Źródłem takich fal jest Lampa rtęciowa. Tą metodą możemy wyjaławiać powietrze i powierzchnie przedmiotów. Promieniowanie nadfioletowe jest adsorbowane przez szkło i tworzywa sztuczne, nie ma zdolności przenikania w głąb płynów i ciał stałych. Wywołuje stany zapalne skóry i zapalenie spojówek. Jest to metoda pomocnicza.

WYJAŁAWIANIE ZA POMOCĄ PROMIENIOWANIA JONIZUJĄCEGO:

Wyróżnia się promieniowanie jonizujące α, β, γ. Najczęściej stosuje się promieniowanie γ, a jego źródłem są izotopy Co60 i Cs137 (rzadziej stosuje się promieniowanie β – jego źródłem jest akcelerator elektronów). Promieniowanie jonizujące ma dużą zdolność penetracji, wymaga ścisłej kontroli skuteczności procesu wyjaławiania i jest metodą stosowaną z konieczności. Głównie stosuje się je do wyjaławiania sprzętu jednorazowego użytku i opatrunków.

WYJAŁAWIANIE ZA POMOCĄ GAZÓW:

Stosowane jest tylko z konieczności.