1. Konstytucyjne podstawy sÄ…downictwa administracyjnego (art. 45, 175 i 184 Konstytucji):

1. Sprawowanie wymiaru sprawiedliwości przez sądy administracyjne

Zgodnie z artykułem 184 Konstytucji RP – Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują,
w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie 
o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej.

2. Domniemanie właściwości sądów administracyjnych

Zgodnie z art. 1 § 1 prawa o ustroju sądów administracyjnych (usa) - sądy administracyjne (a są nimi: Naczelny Sąd Administracyjny oraz wojewódzkie sądy administracyjne) powołane są do sprawowania wymiaru sprawiedliwości przez kontrolę działalności administracji publicznej (obejmującą także orzekanie o zgodności z ustawami aktów prawa miejscowego) oraz rozstrzyganie sporów kompetencyjnych i sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi i między tymi organami, a organami administracji rządowej. Nieco szerzej właściwość tę ujmują unormowania art. 1 i 2 prawa o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (ppsa), 
z których wynika, że sądy administracyjne rozpoznają sprawy sądowoadministracyjne, czyli sprawy z zakresu kontroli działalności administracji publicznej oraz inne sprawy, do których przepisy prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi stosuje się z mocy ustaw szczególnych.

Rzeczowa właściwość sądów administracyjnych dookreślona jest w art. 3-5 ppsa, z których – w pewnym uproszczeniu - wynika, że sądy te orzekają w sprawach skarg na: decyzje administracyjne, większość postanowień wydanych 
w postępowaniu administracyjnym, egzekucyjnym i zabezpieczającym, inne akty lub czynności dotyczące uprawnień lub obowiązków wynikających z przepisów prawa, pisemne interpretacje przepisów prawa podatkowego wydane 
w indywidualnych sprawach, bezczynność lub przewlekłość postępowania organów administracji w powyższych sprawach, akty prawa miejscowego, akty nadzoru nad działalnością organów jednostek samorządu terytorialnego oraz orzekają w sprawach, w których przepisy ustaw szczególnych przewidują kontrolę sądu administracyjnego (np. w niektórych sprawach dyscyplinarnych) i rozstrzygają spory o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego i między samorządowymi kolegiami odwoławczymi (o ile ustawa nie powierza rozpoznawania tych sporów innym organom) oraz spory kompetencyjne między organami jednostek samorządu terytorialnego, samorządowymi kolegiami odwoławczymi, 
a organami administracji rzÄ…dowej.

3. Relacja między sądami administracyjnymi a sądami powszechnymi oraz Sądem Najwyższym.

Generalna klauzula: art. 3 § 1 PPSA Sądy administracyjne sprawują kontrolę działalności administracji publicznej i stosują środki określone w ustawie. à PPSA określa zakres kontroli sądów administracyjnych za pomocą klauzuli generalnej 
z pewnymi wyłączenia mi (enumeracja negatywna). Klauzula generalna oznacza, że można skarżyć do sądu adm. w zasadzie wszystkie decyzje administracyjne wydawane w trybie KPA i ustaw szczególnych.

à w razie wątpliwości, czy coś należy do sądu powszechnego czy administracyjnego, a nie jest wyraźnie określone, to chodzi tu o administrację publiczną, to jednak jest domniemanie sądów administracyjnych

4. Prawo do sądu – istota i elementy.

Zgodnie z art. 45 § 1 Konstytucji RP – Każdy ma prawo do sprawiedliwego i jawnego rozpatrzenia sprawy bez nieuzasadnionej zwłoki przez właściwy, niezależny, bezstronny i niezawisły sąd.

2. Struktura sÄ…downictwa administracyjnego (art. 2, 16, 17, 32, 39 u.s.a., art. 176 ust. 1 Konstytucji):

   1. Dwuinstancyjność

Konstytucja RP stanowi, iż postępowanie sądowe jest co najmniej dwuinstancyjne (art. 176 Konstytucji RP). Kodeks postępowania administracyjnego expressis verbis wyraża zasadę dwuinstancyjności w art. 15. Każda sprawa administracyjna rozpoznana i rozstrzygnięta decyzją organu I instancji podlega w wyniku wniesienia odwołania, przez legitymowany podmiot, ponownemu rozpoznaniu i rozstrzygnięciu przez organ II instancji. Tym samym, sprawa administracyjna podlega dwukrotnemu zbadaniu i rozstrzygnięciu. Zdublowane rozpoznanie sprawy oznacza obowiązek przeprowadzenia dwukrotnie postępowania wyjaśniającego, co skutkuje kwalifikacją postępowania odwoławczego nie jako etapu weryfikacji decyzji wydanej w sprawie, ale ponownego jej rozpoznania (B. Adamiak, Odwołanie w polskim systemie postępowania administracyjnego, Wrocław 1980r., str. 144 i n.). Zasada dwuinstancyjności zapewnia prawo odwołania strony od decyzji nieostatecznych, zarówno negatywnych (nieuwzględniających w całości lub w części żądania zawartego w podaniu) jak 
i pozytywnych, bowiem tylko strona może dokonać oceny czy jej interes prawny został w pełni zrealizowany (por. Wyr. Sa/Wr z 3 lipca 1992 r. 455/92). Tym samym, art. 15 stwarza szerokie możliwości obrony interesu prawnego i gwarantuje jednostce prawo do zaskarżania decyzji do organu wyższej instancji w celu skontrolowania jej prawidłowości przez ponowne rozpatrzenie i rozstrzygnięcie sprawy. Postępowanie odwoławcze (przed organem wyższego stopnia) jest inicjowane przez wniesienie odwołania w dwutygodniowym terminie.

2. Zasięg terytorialny WSA i NSA

3. Wydziały WSA i izby w NSA

Art. 16. u.s.a § 1. Wojewódzki sąd administracyjny tworzy się dla jednego województwa lub dla większej liczby województw. 
§ 2. Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej, na wniosek Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego, w drodze rozporządzenia, tworzy i znosi wojewódzkie sądy administracyjne oraz ustala ich siedziby i obszar właściwości, a także może tworzyć, poza siedzibą sądu, i znosić wydziały zamiejscowe tych sądów.

Art. 17.§ 1. u.s.a Wojewódzki sąd administracyjny dzieli się na wydziały, które tworzy i znosi Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego.

§ 2. Wydziałem w wojewódzkim sądzie administracyjnym kieruje prezes lub wiceprezes sądu albo wyznaczony sędzia.

Art. 32 u.s.a Naczelny Sąd Administracyjny ma siedzibę w Warszawie.

Art. 39. u.s.a § 1. Naczelny Sąd Administracyjny dzieli się na: Izbę Finansową, Izbę Gospodarczą i Izbę Ogólnoadministracyjną.

§ 2. Izba Finansowa sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach zobowiązań podatkowych i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy podatkowe oraz o egzekucji świadczeń pieniężnych.

§ 3. Izba Gospodarcza sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach działalności gospodarczej, ochrony własności przemysłowej, budżetu,

dewizowych, papierów wartościowych, bankowości, ubezpieczeniowych, ceł, cen, stawek taryfowych oraz opłat, 
z wyjątkiem opłat w sprawach, o których mowa w § 4.

§ 4. Izba Ogólnoadministracyjna sprawuje, w granicach i trybie określonym przez właściwe przepisy, nadzór nad orzecznictwem wojewódzkich sądów administracyjnych w sprawach niewymienionych w § 2 i 3, a w szczególności 
w sprawach z zakresu budownictwa i nadzoru budowlanego, zagospodarowania przestrzennego, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa, leśnictwa, zatrudnienia, ustroju samorządu terytorialnego, gospodarki nieruchomościami,

prywatyzacji mienia, powszechnego obowiązku wojskowego, spraw wewnętrznych, a także cen, opłat i stawek taryfowych, jeżeli są związane ze sprawami należącymi do właściwości tej Izby.

§ 5. Pracami każdej z Izb kieruje wiceprezes wyznaczony do pełnienia tej funkcji przez Prezesa Naczelnego Sądu Administracyjnego.

3. Cechy wymiaru sprawiedliwości wykonywanego przez sądy administracyjne:

   1. Na czym polega kontrola wykonywana przez sÄ…dy administracyjne

Kontrola sądowa jest tradycyjną formą zagwarantowania zgodnego z prawem działania administracji w jej stosunkach 
z obywatelami. W toku rozwoju historycznego ukształtowały się różne typy kontroli nad administracją: -kontrola wykonywana wyłącznie przez powołane w tym celu sądownictwo administracyjne – sądownictwo wyodrębnione, -kontrola wykonywana przez sądy powszechne, -typ mieszamy kontroli wykonywanej w części przez sądy powszechne, a w części przez specjalistyczne sądownictwo administracyjne. Sądownictwo administracyjne polega na orzekaniu o legalności aktów administracyjnych przez organy o charakterze sądowym. Organ sądowy kontroluje powstały akt administracyjny z punktu widzenia jego zgodności z prawem i orzeka o jego ważności z tego właśnie punktu widzenia. Kontrola polega na możności skasowania aktu, a nie na zastąpieniu aktu wadliwego nowym aktem. Kontrola sądów administracyjnych przybiera 
w zasadzie jedynie formę kontroli następnej. Sądownictwo administracyjne sprawujące kontrolę legalności aktów administracyjnych jest najczęściej sądownictwem kasacyjnym. Sąd orzeka czy akt administracyjny jest ważny, czy nie. Gdy są stwierdzi, że akt jest nieważny, to wówczas sam nowego aktu nie wydaje, lecz jedynie znosi akt organu kontrolowanego, który z kolei wydaje akt nowy. Sądownictwo administracyjne można określić jako kontrole polegającą na orzekaniu 
o legalności aktów administracyjnych, przeprowadzaną przez organy o charakterze sądowym. Ustawodawca może przyznać sądom administracyjnym także prawo kontroli celowości aktów administracyjnych, ale wówczas organ sądowy w tym zakresie spełnia funkcję administracji.

2. Legalność – kryterium kontroli,

Legalność – oznacza zgodność działania z przepisami prawa. Kontrola pod względem legalności oznacza, czy jednostka działa zgodnie z przepisami prawa ogólnie obowiązującymi (ustawami, rozporządzeniami odpowiednich organów), a także przepisami prawa lokalnego- zarządzeniami wewnętrznymi, statutem, regulaminami wewnętrznymi. Ponadto badanie według kryterium legalności oznacza także sprawdzenie czy decyzje, zarządzenie wydawane przez kierownictwo jednostki jest zgodne z obowiązującymi przepisami, a także, czy te zarządzenia i decyzje nie skłaniają jednostki do działań niecelowych, nieefektywnych.

3. Kasacyjny charakter kontroli ( i wyjÄ…tki)

Charakter kasacyjny – tzn. uchyla się kontrolowany akt, ale jednocześnie nie tworzy się nowego.

4. Cele kontroli

Kontrola administracji państwowej ma na celu zapewnienie odpowiednich standardów w działaniu organów państwowych. Postępowanie kontrolne ma charakter następczy w stosunku do działalności administracji. Głównym jego celem jest zapobieganie powstałym nieprawidłowościom i naprawianie zaistniałych błędów. Przez kontrolę należy rozumieć porównanie obowiązującego w podmiocie kontrolowanym stanu faktycznego ze stanem wymaganym przez przepisy prawa. Kontrola polega na ustaleniu przyczyn powstania ewentualnych rozbieżności oraz wskazaniu sposobów ich naprawienia. 
W administracji publicznej spotyka się wiele rodzajów kontroli. Uzależnione są one przede wszystkim od organu, który jej dokonuje, jak również od podmiotu, w którym przeprowadza się postępowanie kontrolne. Jednakże wszelkie rodzaje kontroli są prowadzone w oparciu o ujednolicone kryteria tj.: legalności, gospodarności, rzetelności oraz celowości. Kryteria te stanowią pewne określone mierniki wartości, według których dokonuje się oceny, w tym przypadku działalności administracji publicznej. Legalność stanowi kryterium nadrzędne w stosunku do pozostałych mierników. Oznacza ono zgodność z prawem podejmowanych przez organ działań i wydawanych decyzji. Dokonując oceny z punktu widzenia legalności, należy wziąć pod uwagę cały obowiązujący system prawny. Gospodarność wiąże się z właściwym wykorzystaniem publicznych pieniędzy. Natomiast rzetelność identyfikowana jest z regułami pozaprawnymi takimi jak sumienność, uczciwość. Z kolei celowość oznacza badanie działalności danego organu pod kątem realizacji zadań i celów na niego nałożonych. W zależności od kryterium, wyróżnia się kilka rodzajów kontroli. Mianowice, wyróżnia się kontrolę wewnętrzną oraz zewnętrzną. Kontrolę wewnętrzną przeprowadzają podmioty wewnętrzne, działające w ramach struktury administracji publicznej. Obejmuje ona wszystkie dziedziny działalności administracji państwowej i można ją podzielić na kontrolę resortową oraz międzyresortową. Natomiast kontrola zewnętrzna prowadzona jest przez specjalnie do tego powołane organy. W ramach kontroli zewnętrznej można wyróżnić kontrolę: 1) parlamentarną, 2) państwową, 3) kontrolę sądów i trybunałów, 4) kontrolę prokuratorską, 5) Rzecznika Praw Obywatelskich oraz kontrolę sprawowaną przez inne organy państwowe, jak choćby Rzecznika Praw Dziecka, Generalnego Inspektora Danych Osobowych, czy Państwową Inspekcję Pracy. Podstawową cechą kontroli parlamentarnej jest jej polityczny charakter. Wynika on z faktu sprawowania kontroli przez Sejm nad rządem, a przejawia się w działalności m.in. komisji sejmowych, czy śledczych. Kolejny podział, ze względu na zakres kontroli, obejmuje kontrolę zupełną i ograniczoną. Kontrola zupełna dotyczy całokształtu działalności prowadzonej przez dany organ administracji publicznej. Natomiast kontrola ograniczona dotyczy jedynie fragmentu działania podmiotu kontrolowanego. Kolejny podział opiera się na etapie działania, w którym wkracza organ kontroli. Wyróżniamy tutaj kontrolę: wstępną, faktyczną oraz następczą. Kontrola wstępna, zwana inaczej prewencyjną sprowadza się do badania zamierzonych działań organu badanego, zanim one jeszcze zostaną podjęte. Z kolei kontrola faktyczna jest równoległa w stosunku do działań podmiotu kontrolowanego. Natomiast kontrola następcza oznacza kontrolowanie przeprowadzonych już działań i stanowi podstawowy rodzaj kontroli organów administracji publicznej. Jeżeli chodzi 
o sposób zainicjowania kontroli, to wyróżniamy kontrolę z urzędu oraz na wniosek.

1. brak

2. brak

1. Właściwości sądów administracyjnych

   1. Pojęcie właściwości sądu

Przepisy prawa używają określenia "właściwość" choć prawidłowym jest też określenie "kompetencja" Właściwości owe zawarte są w prawie materialnym i wyróżniamy trzy takowe: miejscową, rzeczową i funkcjonalną (inaczej instancyjną) Właściwość miejscowa określa jaki organ jest kompetentny do rozstrzygnięcia sprawy. Ustala się jego terytorialny zasięg działania (np. zakresem terytorialnym rady powiatu jest obszar powiatu). Właściwość rzeczowa wskazuje kategorię spraw przekazanych danym organom (np. uprawnienia do wydania paszportu posiada wojewoda, dowodu osobistego wójt itd.). Właściwość funkcjonalna (instancyjna) określa organ właściwy instancyjnie do rozstrzygnięcia danej sprawy (np. zakaz organizowania zgromadzeń publicznych wydaje organ I instancji czyli wójt, organem jest wtedy wojewoda jako organ II instancji). Organy administracji publicznej nie mogą przekroczyć swoich kompetencji, zrzec się ich bądź ograniczyć. Mogą natomiast wyjątkowo działać w zakresie kompetencji innego organu. Następuje wtedy tzw. delegowanie kompetencji. Przeniesienie kompetencji wymaga podstawy ustawowej, jest to wyjątek od zasady nieprzenoszalności kompetencji.

2. Przesłanki właściwości

Brak

3. Właściwość WSA a właściwość NSA

Właściwość WSA

Stosownie do art. 13 § 1 wojewódzkie sądy administracyjne właściwe są we wszystkich sprawach sądowoadministracyjnych, dla których nie jest zastrzeżona właściwość NSA. Przepis § 2 art. 13 określa właściwość miejscową tych sądów przyjmując, że do rozpoznania sprawy właściwy jest ten wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Należy zaznaczyć, że siedziby i obszar właściwości wojewódzkich sądów administracyjnych określa rozporządzenie Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 25 kwietnia 2003 r. w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz. U. Nr 72, poz. 652). NSA sprawuje nadzór nad działalnością wsa w zakresie orzekania w trybie określonym ustawami, 
a w szczególności rozpoznaje środki odwoławcze od orzeczeń tych sądów (art. 3 pusa, art. 13 § 1 ppsa). Art. 14 ppsa wyraża zasadę perpetuatio fori (ciągłości właściwości sądu administracyjnego), analogiczną do art. 15 § 1 kpc.

Właściwość rzeczowa

Zgodnie z art. 13 § 1ppsa wojewódzkie sądy administracyjne rozpoznają wszystkie sprawy sądowoadministracyjne 
z wyjątkiem spraw, dla których zastrzeżona jest właściwość NSA (właściwość NSA określa art. 15 §1 ppsa). Dotyczy to 
w szczególności skarg na działalność i – w pewnym zakresie - bezczynność administracji publicznej, których wyliczenia zawiera katalog w art. 3 ppsa.

Właściwość miejscowa

Zgodnie z art. 13 § 2 ppsa do rozpoznania sprawy właściwy jest wojewódzki sąd administracyjny, na którego obszarze właściwości ma siedzibę organ administracji publicznej, którego działalność została zaskarżona. Właściwość miejscową poszczególnych wojewódzkich sądów administracyjnych określa Rozporządzenie Prezydenta RP z dnia 25 kwietnia 2003 r. 
w sprawie utworzenia wojewódzkich sądów administracyjnych oraz ustalenia ich siedzib i obszarów właściwości (Dz.U.03.72.652, zm. Dz.U.04.187.1927). Natomiast Prezydent Rzeczypospolitej Polskiej może przekazać wojewódzkiemu sądowi administracyjnemu rozpoznawanie spraw określonego rodzaju należących do właściwości innego wojewódzkiego sądu administracyjnego, jeżeli wymagają tego względy celowości (art. 13 § 3). Prezydent wydał dotychczas dwa rozporządzenia w tym zakresie (Dz.U.03.72.653; Dz.U.04.187.1926).

Zasada ciągłości właściwości sądu administracyjnego

Art. 14 ppsa wyraża zasadę ciągłości właściwości sądu administracyjnego, zgodnie z którą wojewódzki sąd administracyjny właściwy w chwili wniesienia skargi pozostaje właściwy aż do ukończenia postępowania, choćby podstawy właściwości zmieniły się w toku sprawy, chyba że przepis szczególny stanowi inaczej.

Właściwość NSA

Do zakresu właściwości rzeczowej Naczelnego Sądu Administracyjnego w myśl art. 15 § 1 ustawy - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi, Dz. U. Nr 153 poz. 1270 ze zm., oprócz rozpoznawania środków odwoławczych od orzeczeń wydawanych przez wojewódzkie sądy administracyjne, należą:

- rozpoznawanie sporów o właściwość między organami jednostek samorządu terytorialnego, miedzy samorządowymi kolegiami odwoławczymi, jeżeli odrębna ustawa nie stanowi inaczej, oraz sporów kompetencyjnych miedzy organami jednostek samorządu terytorialnego a organami administracji rządowej;

- podejmowanie uchwał mających na celu wyjaśnienie przepisów prawnych, których stosowanie wywołało rozbieżności
w orzecznictwie sądów administracyjnych;

- podejmowanie uchwał zawierających rozstrzygnięcia zagadnień prawnych budzących poważne wątpliwości w konkretnej sprawie sądowoadministracyjnej;

- rozpoznawanie innych spraw należących do właściwości Naczelnego Sądu Administracyjnego na mocy odrębnych ustaw, 
w tym skarg na przewlekłość postępowań sądowoadministracyjnych, w rozumieniu ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o skardze na naruszenie prawa strony do rozpoznania sprawy w postępowaniu sądowym bez nieuzasadnionej zwłoki, Dz. U. Nr 179, poz. 1843. W tym zakresie NSA przysługują kompetencje sądu I instancji. NSA jest także sądem dyscyplinarnym w stosunku do sędziów sądów administracyjnych, zaś rzecznikiem dyscyplinarnym w tych sprawach jest Rzecznik Dyscyplinarny Naczelnego Sądu Administracyjnego.

5. Charakterystyka wybranych form działania (braku działania) administracji objętych właściwością sądów administracyjnych:

   1. Decyzja administracyjna – podstawowa definicja, rodzaje decyzji podlegających zaskarżeniu,

Decyzja administracyjna – podstawowa forma rozstrzygnięć organów administracji. Akt rozstrzygający władczo. Jest to jednostronne rozstrzygnięcie o prawach i obowiązkach konkretnej osoby w indywidualnej sprawie. Rozstrzyga sprawę co do jej istoty w całości lub części. Adresatem decyzji jest zawsze strona postępowania. Decyzja, co do zasady, powinna mieć formę pisemną. Do niezbędnych elementów każdej decyzji należy:

* oznaczenie organu administracji,
* data wydania decyzji,
* oznaczenie strony lub stron, do których decyzja jest skierowana,
* podstawa prawna decyzji,
* rozstrzygnięcie sprawy,
* uzasadnienie faktyczne i prawne,
* pouczenie o możliwości odwołania, terminach i trybie,
* podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do wydania decyzji.

b) Postanowienie – podstawowa definicja, rodzaje postanowień podlegających zaskrzeniu,

Postanowienie powinno zawierać: oznaczenie organu administracji publicznej, datę jego wydania, oznaczenie strony lub stron albo innych osób biorących udział w postępowaniu, powołanie podstawy prawnej, rozstrzygnięcie, pouczenie, czy 
i w jakim trybie służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz podpis z podaniem imienia i nazwiska oraz stanowiska służbowego osoby upoważnionej do jego wydania.Postanowienie powinno zawierać uzasadnienie faktyczne 
i prawne, jeżeli służy na nie zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego oraz gdy wydane zostało na skutek zażalenia na postanowienie. Postanowienia, od których służy stronom zażalenie lub skarga do sądu administracyjnego, doręcza się na piśmie. W niektórych przypadkach (gdy przemawia za tym interes strony, a przepis prawny nie stoi temu na przeszkodzie), postanowienia mogą być stronom ogłaszane ustnie. Postanowienie, które może być zaskarżone do sądu administracyjnego, doręcza się stronie wraz z pouczeniem o dopuszczalności wniesienia skargi oraz uzasadnieniem faktycznym i prawnym.Zażalenie przysługuje na postanowienia w postępowaniu administracyjnym, których przedmiotem jest:

• odmowa wszczÄ™cia postÄ™powania na żądanie organizacji spoÅ‚ecznej,

• odmowa dopuszczania organizacji spoÅ‚ecznej do udziaÅ‚u w postÄ™powaniu,

• zawieszenie postÄ™powania,

• odmowa zawieszenia postÄ™powania,

• podjÄ™cie zawieszonego postÄ™powania,

• odmowa przywrócenia terminu do dokonania czynnoÅ›ci procesowej,

• zatwierdzenie lub odmowa zatwierdzenia ugody,

• zajÄ™cie stanowiska, wyrażenie opinii lub zgody przez inny organ,

• nadanie decyzji rygoru natychmiastowej wykonalnoÅ›ci,

• ukaranie strony, Å›wiadka lub biegÅ‚ego grzywnÄ… za niestawienie siÄ™ bez uzasadnionej przyczyny,

• ukaranie strony, Å›wiadka lub biegÅ‚ego grzywnÄ… za bezzasadnÄ… odmowÄ™ zÅ‚ożenia zeznania, wydania opinii, okazania przedmiotu oglÄ™dzin, udziaÅ‚u w innej czynnoÅ›ci urzÄ™dowej,

• odmowa zwolnienia od kary grzywny, o której mowy powyżej,

• ukaranie strony, Å›wiadków, biegÅ‚ych i innych osób uczestniczÄ…cych w rozprawie karÄ… grzywny za niewÅ‚aÅ›ciwe zachowanie siÄ™ w czasie rozprawy,

• odmowa umożliwienia stronie przeglÄ…dania akt sprawy, sporzÄ…dzania z nich notatek i odpisów, uwierzytelniania takich odpisów lub wydania uwierzytelnionych odpisów,

• odmowa wydania zaÅ›wiadczenia bÄ…dź zaÅ›wiadczenia o treÅ›ci żądanej przez osobÄ™ ubiegajÄ…cÄ… siÄ™ o nie,

• koszty postÄ™powania.

  3. Akty prawa miejscowego – kto wydaje, rodzaje aktów i podstawowe cechy

Akty prawa miejscowego wydają terenowe organy administracji rządowej – wojewodowie i organy administracji niezespolonej, oraz organy samorządu terytorialnego – zwłaszcza rady gmin, rady powiatów, sejmiki województw. Akty te muszą być wydane na podstawie i w granicach upoważnień zawartych w ustawie. Taki jest wymóg konstytucji.
Sejmik województwa wydaje akty prawa miejscowego obowiązujące na obszarze województwa lub jego części. Akty te podpisuje przewodniczący sejmiku niezwłocznie po ich uchwaleniu i kieruje do publikacji w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Akty prawa miejscowego obowiązują na obszarze, odpowiednio: województw, powiatów, gmin.
Wojewoda może wydawać też rozporządzenia porządkowe w sprawach nieuregulowanych w ustawach lub innych przepisach powszechnie obowiązujących, jeżeli jest to niezbędne do ochrony życia, zdrowia lub mienia oraz zapewnienia porządku, spokoju i bezpieczeństwa publicznego. Przepisy porządkowe ogłasza się w obwieszczenia oraz w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie lub w ośrodkach masowego przekazu, niezależnie od ogłoszenia przepisów porządkowych w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Konieczna uchwała.

Akty rady powiatu i gminy są przyjmowane w formie uchwał, ogłaszanych w wojewódzkim dzienniku urzędowym. Przepisy porządkowe muszą być ponadto opublikowane w środkach masowego przekazu i w obwieszczenia albo w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie.