1.POJĘCIE I PRZEDMIOT PRAWA KONSTYTUCYJNEGO

Prawo konst. Jest zespołem norm, mających za przedmiot regulacji ustrój państwa, zawartych konst. i aktach normatywnych „wykonawczych” wobec niej. Stanowi fundament całego systemu prawa w państwie.

Przedmiot prawa obejmuje normy konstytucyjnoprawne określające:

• Podmiot władzy najwyższej

• Podstawy ustroju społ-gosp państwa

• Formy realizacji zwierzchnictwa narodu

• Status prawny jednostki

• System organów władzy publ

• System źródeł prawa w państwie

2. ISTOTA KONSTYTUCJI (TREŚĆ, FORMA, SYSTEMATYKA)

Termin „konstytucja” pochodzi od łac. Cłowa constituere, tj. urządzać, ustanawiać. Oznacza zatem tyle, co urządzanie, organizowanie państwa, nadawanie państwu ustroju. L. Garlicki: Konstytucja to akt prawa pisanego o najwyższej mocy prawnej, określający podstawowe zasady ustroju państwa, uchwalany i zmieniany w specjalnym trybie. Konstytucja to ustawa zasadnicza państwa.

Cechy szczególne to: szczeg. Treść, forma, moc prawna konstytucji.

Szczeg. Treść konstytucji: polega na zakresie regulowanych przez nią spraw oraz sposobie ich regulowania. Współczesna kons. określa całokształt kwestii ustrojowych państwa.

Szczeg. Forma konst.: wyraża się w jej szczególnej nazwie(tylko ten akt jest określany mianem konstytucji) oraz szczególnym trybie jej uchwalania i dokonywania w niej zmian.

Sposób uchwalania: przez parlament, konstytuantę, referendum.

Szczeg. Moc prawna: wyraża się w przyznaniu jej najwyższego miejsca w systemie źródeł prawa. Moc wiążąca konstytucji jest wyższa niż moc prawna ustaw zwykłych, Jest więc aktem nadrzędnym do tych ustaw a w konsekwencji do wszystkich aktów normatywnych w państwie.

Ze szczeg. Mocy prawnej wynik. Nast. Konsekwencje::

• przedmiot jej normowania ma charakter pierwotny i nieograniczony

• wszystkie inne akty muszą być z niż zgodne

• pozytywny obowiązek ustawodawcy- wydawania aktów niezbędnych do realizacji przepisów konstytucji.

3. ŹRÓDŁA PRAWA KONSTYTUCYJNEGO

najważniejszym źródłem prawa konstytucyjnego jest konstytucja. Jako ustawa zasadnicza w państwie reguluje podstawy jego ustroju i ma najwyższa moc prawną.

Ustawy konstytucyjne - ustawy konstytucyjne odróżnia od konstytucji węższy zakres regulacji ustrojowej, a nie ranga normatywna. Ustawy wykazują cechy źródła prawa konstytucyjnego, o ile normują jego przedmiot. Nie jest konieczne, aby wyczerpywał on całą treść tego aktu.

Ustawy zwykłe - ustawa jest aktem normatywnym parlamentu dochodzącym do skutku w szczególnym trybie i posiadającym moc prawną ustępującą jedynie aktom konstytucyjnym. Szczególna rangą ustawy legitymizowana jest przedstawicielskim charakterem parlamentu. Ustawy uchwalane są w celu wykonania postanowień konstytucji i

cechuje je daleko idąca doniosłość.

Dekrety i rozporządzenia z mocą ustawy - odrębne miejsce ze względów systematyzacyjnych, a nie hierarchicznych, zajmują akty normatywne zrównane z rangą ustawy. Mogą one przyjąć nazwę dekretów lub rozporządzeń z mocą ustawy.

Regulaminy parlamentarne - źródłami prawa konstytucyjnego mogą być także uchwały władzy ustawodawczej. Typowym przykładem są regulaminy parlamentarne, które zwykle, choć nie zawsze, wydawane są w formie uchwał, a nie ustaw.

4. TRANSFORMACJA USTROJU SPOŁ-GOSP I POLITYCZNEGO W LATACH 89-97

***POZAKONSTYTUCUJNE ŹRÓDLAPRAWA KONSTYTUCYNEGO

Ustawy-uważane za najważniejsze po konstytucji akty prawne właściwe do regulowania materii prawa konstytucyjnego. Mogą to być ustawy przewidywane przez konstytucje, lub takie, których ustawa nie przewiduje.

Uchwały normatywne izb parlamentu- regulaminy izb parlamentu, mają charakter wewnętrznegoprawa izb.

Ratyfikowane ustawy międzynarodowe -

5. KONSTYTUCYJNE ZASADY USTROJU (społ-gosp-xerówki 3.3)

Wyznaczają kierunek pozostałych regulacji normatywnych, ukierunkowują proces wykładni, wskazują kierunki stosowania norm prawa konstytucyjnego, ukierunkowują sposób korzystania z uprawnień.

• zasada suwerenności narodu. Jednym z podstawowych elementów treści każdej konstytucji jest określenie przez nią podmiotu najwyższej władzy w państwie, czyli suwerena. Jest to podmiot, któremu przysługuje władza suwerenna9zwierzchnia) a więc niezależna w stosunkach zewnętrznych i najwyższa w stosunkach wewn. A poza tym pierwotna i prawie nieograniczona. Konstytucja RP z `97r. stwierdza, ze władza zwierzchnia należy do narodu

• zasada demokratycznego państwa prawnego- państwo prawne rozumiane formalnie to takie, w którym prawo stoi ponad państwem lub państwo jest rządzone przez prawo. składnikiem tak rozumianego państwa prawnego jest zasada praworządności.

• Zas. Urzeczywistniania ”demokracji mieszanej”- zasada łączenia rządów przedstawicielskich z formami demokracji bezpośredniej. Istotą rządów przedstawicielskich jest podejmowanie decyzji w imieniu suwerena przez organ przedstawicielski pochodzący z wyborów.

• Zasada podziału władzy i równowagi władz

* ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza,

*ust- sejm i senat, wyk. Prezydent i RM, sądow- sądy i trybunały

Zasada równowagi władz opiera się… na systemie wzajemnych oddziaływań.

6. PODSTAWOWE WOLNOŚCI, PRAWA I OBOWIĄZKI CZŁOWIEKA I OBYWATELA

Wolności i prawa osobiste: prawo do życia, nietykalność i wolność osobista, prawo do sądu, do ochrony prywatności, prawo rodziców do wychowania dzieci zgodnie z własnymi przekonaniami, wolność i ochrona tajemnicy komunikowania się, nienaruszalność mieszkalna, prawo do ochrony informacji osobowych, wolność poruszania się po PR, wybór miejsca zamieszkania i pobytu, swoboda opuszczenia terytorium państwa polskiego, prawo azylu, wolność sumienia i religii, wyrażania swoich poglądów oraz pozyskiwania i rozpowszechniania informacji

Wolności i prawa polityczne: wolność zgromadzeń, zrzeszania się, prawo do dostępu do służby publicznej, do uzyskiwania wiedzy o działalności organów władzy publicznej, o działalności osób pełniących funkcje publiczne.

Wolności prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne: prawo dowłasnosci, inne prawa majątkowe, prawo dziedziczenia, prawa pracownicze, wolność wyboru i wykonywania zawodu oraz wyboru miejsca pracy, prawo obywateli do zabezpieczenia społecznego, prawo do ochrony zdrowia, prawo do nauki, do informacji o stanie i ochronie środowiska.

Podstawowe obowiązki:

*obowiązek (obywatelski) wierności i troski o dobro wspólne

*Obowiązek(każdego) przestrzegania prawa RP

*obow(każdego) ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków

* obow(każdego) dbałości o stan środowiska

7. KONSTYTUCYJNY SYSTEM ŹRÓDEŁ PRAWA

8. ORGANIZACJA ORGANÓW PAŃSTWOWYCH W ŚWIETLE KONSTYTUCJI

9. PRAWO WYBORCZE I SYSTEM WYBORCZY

Prawo wyborcze:

*ujecie podmiotowe; określone uprawnienie obywatela do uczestnictwa w wyborach

*ujęcie przedmiotowe: ogol norm prawnych regulujących sposób przeprowadzenia wyborów i ustalenia ich wyników

System wyborczy - całokształt zasad prawnych, a także zasad mniemających charakteru prawnego, stosowanych w praktyce wyborów, obejmujących ich przygotowanie, przeprowadzenie oraz ustalkeie wyników.

Funkcje jakie spełniają wybory: kreacyjna(ukształtowanie składu osobowego wybieranych organów, polityczno-programowa, legitymizująca

Zasady prawa wyborczego:

• Powszechności-określa krąg osób, którym przysługuje czynne i bierne prawo wyborcze. Kryteria czynnego prawa wyborczego w pl są jednolite, jestli chodzi o bierne to wymogi SA zróżnicowane-granica wieku(samorząd teryt. 18 lat, sejm 21 lat, senat 30, prezydent 35, org. Wykonawcze gmin 25 lat

• Równości- stopień wpływu każdego wyborcy na przebieg i wynik wyborów jest identyczny. Materialny- siła głosu każdego jest taka sama. Formalny- każdy wyborca dysponuje jednakową liczbą głosów w danym okręgu wyborczym

• Bezpośredniości- odn się do sposobu wyboru przedstawicieli, każdy ma prawo osobiście wyrazić swoją wolę

• Tajności głosowania-gwarantuje każdemu wyborcy, że treść jego decyzji wyborczej nie będzie znana nikomu poza nim samym.

Zasada większościowa-wybrany jest ten kandydat, który uzyskał najw. Ilość głosów; Zasada proporcjonalności

Tryb przeprowadzania wyborów:

*wybory do sejmu i senatu odbywają się łącznie, zarządza je Prezydent RP, wyb prezydenckie- ,marszałek a do org samorządowych Prezes RM

*kalendarz wyborczy- czynności dokonywane w toku postępowania wyborczego-tworzeni okręgów wyborczych i dowodów glosowania, powołanie komisji wyborczych, zgłaszanie kandydatów, czas trwania kampanii wyborczej…

*wyborcy dokonują aktu wyborczego w obwodach głosowania, wchodzą one w skład okręgów wyborczych. W wyb. Prezyd. Okręgiem wyborczym jest kraj

*etap końcowy proc. Wyborczego to weryfikacja ważności wyborów. Należy ona do Sądu Najwyższego.

10. ORGANIZACJA WYBORÓW DO SEJMU I SENATU

Sejm składa się z 460 posłów. Wybory do Sejmu są powszechne, równe, bezpośrednie i proporcjonalne oraz odbywają się w głosowaniu tajnym.

Senat składa się ze 100 senatorów.

Wybory do Senatu są powszechne, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym.

Sejm i Senat są wybierane na czteroletnie kadencje.

Kadencje Sejmu i Senatu rozpoczynają się z dniem zebrania się Sejmu na pierwsze posiedzenie i trwają do dnia poprzedzającego dzień zebrania się Sejmu następnej kadencji.

Wybory do Sejmu i Senatu zarządza Prezydent Rzeczypospolitej nie później niż na 90 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu, wyznaczając wybory na dzień wolny od pracy, przypadający w ciągu 30 dni przed upływem 4 lat od rozpoczęcia kadencji Sejmu i Senatu.

Sejm może skrócić swoją kadencję uchwałą podjętą większością co najmniej 2/3 głosów ustawowej liczby posłów. Skrócenie kadencji Sejmu oznacza jednoczesne skrócenie kadencji Senatu..

Wybrany do Sejmu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 21 lat.

Wybrany do Senatu może być obywatel polski mający prawo wybierania, który najpóźniej w dniu wyborów kończy 30 lat.

Kandydatów na posłów i senatorów mogą zgłaszać partie polityczne oraz wyborcy.

Nie można kandydować równocześnie do Sejmu i Senatu.

Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa.

Ważność wyborów do Sejmu i Senatu stwierdza Sąd Najwyższy.

Wyborcy przysługuje prawo zgłoszenia do Sądu Najwyższego protestu przeciwko ważności wyborów na zasadach określonych w ustawie.

11. SEJM I SENAT( POZYCJA USTROJOWA STRUKTURA, KOMPETENCJE, FUNKCJE)

Władza ustawodawcza, model dwuizbowości zróżnicowanej-pozycja Sejmu silniejsza.

Wyłaniane na drodze wyborów powszechnych, kadencja 4 lata. Kompetencje do uchwalania zmian w konstytucji a także do uchwalenia nowej konstytucji; reprezentują Naród; niezależność od innych organów państwowych, system permanencji pracy, zasada jawności prac. Sejm 460, senat 100.struktura wewnętrzna, organami izb są: Marszałek sejmu i senatu, prezydium s i s, konwent seniorów każdej z izb i komisje izb.

Funkcje sejmu i senatu:

• Ustawodawcza- są podmiotem funkcji ust., ustawa przechodzi przez procedurę-tryb ustawodawczy. przygotowują projekty ustaw i wykonują inicjatywę ustawodawczą, prace nad projektem ustawy w sejmie, prace w senacie nad ustawą uchwaloną przez sejm, ewentualne postępowanie w sejmie w kwestii stanowiska senau(poprawek bądź uchwały oodrzuceniu ustawy), podpisanie ustawy przez prezydenta_trubunał konstyt., weto, ogłoszenie ustawy w Dzienniku Ustaw. Rozpatrywanie projektu ustawy przez sejm dokonuje się w 3 czytaniach, sejm uchwala ustawę większością głosów.

• kontrolna sejm sprawuje kontrole nad działalnością Rady Ministrów: rozpatrywanie sprawozdań RM z wykonania ustawy budżetowej, kontrole problemowe, interpelacje, zapytania i pytania poselskie, komisje śledcze. Negatywna ocena przez sejm działalności RM może spowodować wyrażenie przez sejm wotum nieufności lub odmowę udzielenia rządowi wotum zaufania. Skutkiem- dymisja RM.

• Kreacyjna Sej powołuje inne organy państwowe oraz decyduje o ich obsadzie personalnej.

Zgromadzenie Narodowe:

• w celu przyjęcia przysięgi nowo wybranego prezydenta rp

• w kwestii uznania trwalej niezdolności prezydenta do sprawowania urzędu ze względu na stan zdrowia

• w celu poawienia prezydenta w stan oskarżenia przed trybunałem stanu

12. STATUS PRAWNY POSŁA I SENATORA

Wybrani do Sejmu posłowie i do Senatu senatorowie są przedstawicielami narodu. Posiadają tzw. mandat przedstawicielski, a więc coś w rodzaju pełnomocnictwa, które pretenduje ich do sprawowania urzędu). Mandat poselski i senatorski na trzy cechy:

jest mandatem, niezależnym, jest nieodwołalny

Nie można być jednocześnie posłem i senatorem.

Z funkcją posła lub senatora związany jest przywilej immunitetu parlamentarnego. Posłowi/senatorowi zapewnia on nietykalność osobistą oraz zwalnia z odpowiedzialności sądowej. poseł/senator nie może być pociągnięty do odpowiedzialności za swoją działalność, wchodzącą w zakres sprawowania przez niego mandatu ani w czasie jego trwania, ani po jego wygaśnięciu. Za swoją działalność poseł/senator odpowiada wyłącznie przed Sejmem/Senatem.

Poseł/senator nie może prowadzić działalności gospodarczej, jeśli osiągane korzyści majątkowe pochodzą ze skarbu państwa lub z budżetu organów samorządowych. Jeśli ten zapis konstytucyjny zostanie załamany, poseł/senator może zostać pociągnięty do odpowiedzialności przed Trybunałem Stanu.

Ten zakaz nie dotyczy członków Rady Ministrów i sekretarzy stanu rządowej administracji

13. PREZYDENT RP( WYBÓR, POZYCJA, KOMPETENCJE)

Prezydent, wybierany jest przez Naród w wyborach powszechnych, równych, bezpośrednich i w głosowaniu tajnym.

O wybór na stanowisko Prezydenta może ubiegać się osoba posiadająca obywatelstwo polskie, która najpóźniej w dniu głosowania kończy 35 lat oraz posiada pełnię praw wyborczych do Sejmu. Wybór danej osoby spośród kandydatów uzależniony jest od otrzymania przez niego więcej niż połowy ważnie oddanych głosów. Ustalenie

wyników wyborów oraz ich ogłoszenie należy do Państwowej Komisji Wyborczej.

Wybory zarządzane są przez Marszałka Sejmu na dzień, który

przypada pomiędzy 100 a 75 dniem przed upływem kadencji urzędującego

Prezydenta. Kandydat na Prezydenta winien

uzyskać poparcie minimum 100 000 obywateli posiadających prawo wybierania do

Sejmu, czego wyrazem jest złożenie podpisów przez zgłaszających.

O ważności wyborów prezydenckich, tak jak ma to miejsce w przypadku wyborów parlamentarnych, rozstrzyga Sąd Najwyższy. Prezydent wybierany jest na

5-letnią kadencję z możliwością wyłącznie jednorazowej reelekcji. Prezydent

obejmuje urząd po złożeniu przysięgi.

Pozycja prawnoustrojowa: brak odpowiedzialności politycznej przed parlamentem; władza wykonawcza wraz z RM. Funkcje: arbitra, najwyższy przedstawiciel Pr i gwarant ciagłości władzy państwowej, czuwa nad przestrzeganiem konstytucji, wybierany przez naród w wyborach powszechnych;

Akty urzędowe prezydenta rp - wydaje akty urzędowe, rozporządzenia i zarządzenia, postanowienia.

Kompetencje

a) arbitrażu politycznego- związane ze stanowieniem ustaw, w stosunku do rządu, relacje prezydenta z władzą sądowniczą

b) jako głowy państwa dot: stosunków zagranicznych, w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, tradycyjne uprawnienia głowy państwa, innekompetencje.

14. RADA MINISTRÓW( SKŁAD, TRYB POWOŁYWANIA I FUNKCJONOWANIA, KOMPETENCJE, ODPOWIEDZIALNOŚĆ)

Jest organem o charakterze politycznym

Sposób powoływania: jest procesem ,na który składa się wiele określonych czynności o charakterze prawnym i faktycznym, jej powołanie następuje na czas prawie nieokreślony, choć czas jej misji można dokładnie ustalić. procedura powoływania rządu może przebiegać w 3 wariantach- pierwszy zwany zasadniczym a dwa następne rezerwowymi.

Skład i struktur RM- Prezes RM i ministrowie. Mogą też być fakultatywnie powoływani wiceprezesi RM.

Kompetencje:

• inicjatywne- kształtowanie polityki państwa przez inicjowanie działań innych organów gł. Sejmu i prezydenta

• wykonawczo-organizatorskie- zapewnienie wykonania ustaw- zobowiązanie rządu do takich działań, które prowadzą do realizacji ustaw poprzez ogniwa systemu administracji rządowej

• w zakresie bieżącego samodzielnego kierownictwa państwa- rząd zapewnia przede wszystkim bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne państwa oraz porządek publiczny. Rząd uprawniony jest do sprawowania ogólnego kierownictwa w dziedzinie stosunkow z innymi państwami i organizacjami międzynarodowymi.

• Koordynacyjno-kontrolne -kierowanie, koordynowanie i kontrola działalności innych organów adm. Rządowej. Kompetencje te mają zapewnić jednolitoć polityki realizowanej przez cały system adm. Rządowej.

• Prawodawcze- RM wydaje rozporządzenia i uchwały

Odpowiedzialność: system parlamentarno-gabinetowy zakłada kontrole parlament nad działalnością rządu. Oznacza to ze RM za swoją działalność ponosi polityczną odpowiedzialność przed Sejmem. Odpowiedzialność polityczna może mieć charakter solidarny (odn. Całego rządu) lub indywidualny(poszcz. Członkowie).

15. ORGANIZACJA ADMINISTRACJI RZĄDOWEJ

16. USTRÓJ PRAWNY SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO ( WŁADZY, ORGANIZACJA ORGANÓW, MIENIE, WSPÓŁDZIAŁANIE KOMUNALNE, NADZÓR)

Zdecentralizowana forma administracji publicznej a przedmiotem działania ST jest jej wykonywanie. Podmiotem ST są społeczności lokalne, przez którą jest powoływany. ST sprawuje władzę publiczną.. Wykonuje te zadania w sposób samodzielny. Jednostkom ST została nadana osobowość prawna co ma b. ważne znaczenie dla ich samodzielności. Posiadanie własnych źródeł finansowych i uchwalanie własnego budżetu. Samodzielność jednostek ST podlega ochronie sądowej. Działalność podlega nadzorowi. Szczeble samorządu: gmina, powiat, województwo.

Zakres działania: wszystkie sprawy o znaczeniu lokalnym. Samodzielnie prowadzą politykę finansową. Trzy rodzaje dochodów: własne, subwencje ogólne i dotacje celowe z budżetu państwa.

17. USTRJ I WŁAŚCIWOŚCI SĄDÓW(ORGANIZACJA, TYPY, KRAJOWA RADA SĄDOWNICTWA)

Cechy specyficzne władzy sądowniczej: niezawisłość sędziowska, oparcie działalności wyłącznie na prawie, rozstrzyganie prawnych spraw i sporów, oparcie funkcjonowania sformalizowanych procedurach. Sądy- sprawują wymiar sprawiedliwości-monopol.

Sąd najwyższy- sprawowanie nadzoru nad działalnością sądów powszechnych i wojskowych w zakresie orzekania( nadzór judykacyjny). W jego skład wchodzą: Pierwszy prezes Sn, powoływany przez prezydenta na 6 lat, prezesi Sn powoływani przez prezydenta, sędziowie Sn powoł. Przez prezydenta na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Sąd najwyższy dzieli się na 4 izby: cywilna, karną, wojskową, pracy, ubezpieczeń społecznych i spraw publicznych

Sądy powszechne- dwuinstancyjność

8rejonowe(1 instancji), okręgowe(1 i 2), apelacyjne(2)

Sędziowie powoływani przez prezydenta na wniosek KRS. Prezesów sądów powołuje Minister Sprawiedliwości.

Sądy szczególne- obejmują określoną grupę spraw u są usytuowane poza systemem sądów powszechnych.

Naczelny Sąd Administracyjny- kontrola działalności administracji publicznej.

Sądy wojskowe- garnizonowe sądy wojskoe i wojskowe sądy okręowe. Są to przede wszystkim sądy karne, właściwe w sprawach o przestępstwa popełniane przez żołnierzy na służbie wojskowej.

Krajowa Rada Sądownictwa nie jest organem władzy sądowniczej. Jest to organ oszczególnym charakterze, uplasowany pomiędzy władzami. Zasadniczą konstytucyjną funkcją jest stanie na straży niezależności sądów i niezawisłości sędziów. + zasada co najmniej dwuinstancyjności postępowania sądowego, zasada udziału obywateli w sprawowaniu wymiary sprawiedliwości.

18. TRUBUNAŁ KONSTYTUCYJNY(POZYCJA, USTRÓJ, ZAKRES KONTROLI, ORZECZENIA)

Jest organem sprawującym kontrolę zgodności prawa z konstytucją. W jego skład wchodzi 15 sędziów wybieranych indywidualnie przez sejm na 9 letnią kadencję. Prawo powoływania prezesa i wiceprezesa tk przysługuje prezydentowi. Tj jest w orzekaniu niezależny.

Funkcje:

• Orzekanie o zgodności aktów normatywnych z aktami wyższego rzędu

• Orzekanie w sprawach skarg konstytucyjnych

• Orzekanie w sprawach zgodności z konstytucją celów lub działań partii politycznych

• Rozstrzyganie sporów kompetencyjnych pomiędzy centralnymi konstytucyjnymi organami państwa

• Rozstrzyganie w sprawie zaistnienia przeszkody w sprawowaniu urzędu przez prezydenta rp

Podstawowym zadaniem jest kontrola hierarchicznej zgodności norm prawnych

Przedmiotem kontroli mogą stać się wszystkie- poza zawartymi w aktach prawa miejscowego- normy prawa obowiązującego w rp. Punktem odniesienia jes przede wszystkim konstytucja z 2.04.1997 ale może to być ratyfikowana ustawa międzynarodowa lub ustawa.

Skutki prawne orzeczeń trybunału dot. Przede wszystkim dalszego losu skontrolowanego aktu normatywnego lub zawartej w nim normy. Stwierdzenie w konstytucji, że orzeczenia tk mają moc powszechnie obowiązującą i są ostateczne, oznacza, że nie istnieje żadna droga odwołania się od przeczeń tk a orzeczenie jest wiążące dla wszystkich adresatów.

19. TRYBUNĄŁ STANU( ODPOWIEDZIALNOŚĆ KONSTYTUCYJNA, ORGANIZACJA, POSTĘPOWANIE W SPRAWIE ODPOWIEDZIALNOSCI KONSTYTUCYJNEJ)

Jest organem odpowiedzialności konstytucyjnej. Jest odrębnym organem władzy sądowniczej, posiadającym w tej dziedzinie wyłączność. W skłąd wchodzą: przewodniczący, k™órym z urzędu jest pierwszy prezes SN, dwaj zastępcy przewodniczącego i 16 członków.. Jest organem kadencyjnym równym długości kadencji sejmu.

Odpowiedzialność:

• prezydent rp- zakres jego odpowiedzialności ma nie tylk najszerszy ale i wyłączny charakter

• Inne osoby zajmują…Ce najwyższe stanowiska państwowe(prezes RM i członkowie RM)

• Posłowie i senatorowie- za naruszenie przepisów antykorupcyjnych.

Postępowanie w przedmiocie odpowiedzialności prawnej przed ts obejmuje 2 etapy:

• Postępowanie przygotowawcze(wstępne),które obywa się w sejmie

• Postępowanie przed trybunałem stanu mające charakter dwuinstancyjny

Za czyny będące deliktami konstytucyjnymi ts może orzec nast. Kary: *utratę czynnego i biernego prawa wyborczego na urząd prezydenta, o sejmu, senatu,* utratę wszystkich lub niektórych orderów, odznacze i tytułów honorowych

20. NAJWYŻSZA IZBA KNTROLI (ORGANIZACJA, ZAKRES DZIAŁANIA)

Działa niezależnie od organów władzy państwowej, jest naczelnym organem kontroli państwowej, podlega Sejmowi. Organ kolegialny , który prowadzi kontrolę wg kryterium:

• legalności, sprawdzania czy działalność posiada podstawę prawną i jest zgodna z obowiązującym prawem

• gospodarności, czy poniesione nakłady przyniosły możliwie maksymalne efekty

• celowości, czy działania prowadziły do osiągnięcia zmierzonego celu

• rzetelności. Czy działania są zgodne z wymaganiami wiedzy i techniki ora zasadami dobrej wiary.

Obowiązki wobec sejmu:

• Analizy z wykonania budżetu państwa i założeń polityki pieniężnej

• Opinii w przedmiocie udzielenia absolutorium dla RM

• Sprawozdań ze swojej działalności

21. RZECZNIK PRAW OBYWATELSKICH (GENEZA I POZYCJA, ZAKRES DZIAŁANIA, TRYB I ZASADY FUNKCJONOWANIA)

Szczególny organ powiązany z parlamentem, czuwający nad prawidłowością postępowania administracji publicznej wobec obywateli. Jest samodzielnym organem konstytucyjnym, podległość wobec parlamenty, szczególnie- sejmu. Aktywność Rzecznika ma być przede wszystkim zorientowana na ochronę wolności i praw jednostki.

Wszczęcie postępowania w sprawie wolności czy praw jednostki może nastąpić:

*na wniosek obywateli lub ich organizacji

*n wniosek organów samorządowych

* z inicjatywy własnej Rzecznika

Rzecznik ma obowiązek corocznego przedstawiania s i s informacji o swojej działalności oraz informacji o stanie przestrzegania wolności i praw człowieka i obywatela. W tym wyraża sią funkcjonalna zależność Rzecznika od parlamentu.

22. KRAJOWA RADA RADIOFONII I TELEWIZJI

To organ, który powinien stanowić jedną z istotnych gwarancji wolności srodków masowego komunikowania. Jest organem kostytucyjnym niezależnym od innych org. Państwowych a zwłaszcza od rządu.

Składa się z pięciu członków powoływanych przez Sejm2, senat 1 i prezydenta 2, spośród osób wyróżniających się wiedzą i doświadczeniem w zakresie środków społecznego przekazu. Kadencja trwa 6 lat licząc od dnia powołania ostatniego cżłonka. Członek kr nie może być powłany na kolejną pełną kadencję.

Podstawowe zadania: stoi na straży:

*wolności słowa

*prawa do informacji

*interesu publicznego w radiofonii i telewizji

23. MIEJSCE W SYSTEMIE SPOŁECZNYM I POLITYCZNYM PARTII POLITYCZNYCH I SEKTORA NON-PROFIT, ŚRODKÓW MASOWEGO PRZEKAZU, OPINII PUBLICZNEJ.

---