POJĘCIA

Wykłady-

Teoria-powinna być formułowana w sposób abstrakcyjny, odnajdując tym samy podstawowe problemy, np. z empirii wiemy, że szkoła podstawowa nr18 pełni funkcje edukacyjne, a z teorii, że ogólnie szkoła (każda) pełni funkcje edukacyjne, teoria wychodzi poza to co możemy zobaczyć, teorie opisują to co uniwersalne i ogólne, sama teoria jest formułowana w języku formalnym, ale musi być on zrozumiały i niedwuznaczny dla plebsu, czyli każdy musi rozumieć daną teorie w ten sam sposób, ponadto teorie muszą być testowane systematycznie

Rodzaje teorii-
1.D.Eston-klasyfikacja teorii- na mikro (np.rodzina) i makro (globalizacja); na funkcje
2.Parsons i Shils-4 poziomy teorii:
-Systemy klasyfikacyjne ad hoc-tworzone na potrzebę chwili i danego przypadku, najmniej uporządkowany system porządkowania danych, dzielimy informacje na kilka kategorii: tak, raczej tak, nie, zdecydowanie nie
-Taksonomia-system kategorii stworzonych odpowiednio do obserwacji empirycznych, w taki sposób, że możemy opisać związki między kategoriami
-Struktury pojęciowe- twierdzenia dotyczą związków między dwiema lub więcej właściwościami empirycznymi i mogą być albo przyjęte albo odrzucone (NIE WIEM O CH*J TU CHODZI, SORX)
-Systemy teoretyczne-łączą taksonomie i struktury pojęciowe, dostarczają w sposób systematyczny opisów i wyjaśnień, system ten składa się z twierdzeń powiązanych ze sobą i umożliwia wyprowadzanie jednych twierdzeń z drugich, pozwala przewidywać i interpretować

Proces poznawczy:
1.natura jest uporządkowana-istnieją regularności i porządeczek jak u pani rozenek
2.natura jest poznawalna-ludzie są częścią natury
3.wszystkie naturalne zjawiska mają swoje naturalne przyczyny- jedno zjawisko poprzedza inne
4.prawdziwość wiedzy naukowej musi być dowiedziona obiektywnie
5.wiedza jest wyprowadzana z nabywanego doświadczenia
6.wiedza przewyższa ignorancje-nauka ma dawać możliwość rozwoju

Główne cele nauk społecznych:
Wyjaśnianie-jedno zjawisko jest wyjaśnione za pomocą zjawiska odwołującego się do praw ogólnych
Przewidywanie-wiedza naukowa powinna prowadzić do dokładnych przewidywań

Rozumienie zjawisk empirycznych-
Tradycja Verstehen- nauki przyrodnicze i społeczne tworzą dwie odmiennie dziedziny wiedzy, co wynika z odmiennego procesu badawczego, a to oznacza, że musimy stosować innych metod badawczych
Rozumienie Predyktywne-można uzyskać wiedzę obiektywna w naukach społecznych badając i świat społeczny i przyrodę i do tego stosujemy te same metody

Nauka normalna-rutynowe weryfikowanie teorii i paradygmatów
Nauka rewolucyjna- rewolucja w nauce, czyli rozwój konkurencyjnego paradygmatu, może zostać to zaakceptowane przez społeczność naukową ale tylko stopniowo

Pojęcia-symbol, reprezentacja obiektu
funkcje: komunikowanie się, są składnikami teorii, uogólnienie
Definicje- wypowiedzi określające jakie jest znaczenie danego terminu
Pojęcie pierwotne- nie można ich definiować wykorzystując inne pojęcia, np. kolor, smak, zapach, ich znaczenie jest już określone i jasne
Terminy pochodne- takie, które można zdefiniować za pomocą terminów pierwotnych
Definicje ofensywne- reprezentują zjawisko przez zbiór łatwo obserwowanych zachowań
Definicje pojęciowe-opisują pojęcia przez odwoływanie się do innych pojęć, czyli tzw. omówienia- mikrofalówka-kuchenka mikrofalowa :D
Definicje operacyjne-wyposażają pojęcia w odniesienia empiryczne

Efekt Hawtrhrone (Elton Mayo 1924)- efekty modyfikujące zachowania pod wpływem prowadzenia społecznych obserwacji eksperymentalnych, gdy jesteśmy ich obiektem

Obserwacja uczestnicząca- zdobycie bliskiej i intymnej więzi z obiektem badania poprzez zaangażowanie się w stosunki z ludźmi przybywającymi w ich naturalnym środowisku
Going nativ- zbytnie wejście w świat badań

Raymond Gold-
Obserwacja uczestnicząca jawna-obserwuje obiekt za jego zgodą i nie ukrywam swojej roli badacza
Obserwacja uczestnicząca ukryta-obserwuje, ale badany obiekt o tym nie wie
Obserwacja nieuczestnicząca- obserwuje obiekt za jego zgodą ale nie biore aktywnego udziału w sytuacji

Sondaż-początki- Paul Lazarsfeld-badania konsumenckie (badania nad bezrobociem)

Populacja-zbiór całkowity obiektów poddawanych analizie (skończona-przeliczona liczna ludzi, nieskończona-nieskończona liczba jednostek)
Próba-podzbiór danych pochodzących z populacji
Parametr-wartość określonej zmiennej
Jednostka doboru próby- pojedyńczy obiekt populacji, z której dobieramy prób
Próba reprezentatywna-gdy wnioski badacza na podstawie przebadanej próby są takie same jakby przebadał całą populację

Próba losowa-do każdej jednostki doboru próby wchodzącej w skład populacji możemy określić prawdopodobieństwo z jakim ta jednostka może znaleźć się w próbie
Dobór prosty losowy-losujemy z list np. co 5 jednostkę w zależności od liczny populacji i próby
Próba warstwowa-Populacje dzielimy na grupy albo kategorie i z każdej grupy losujemy niezależne próby
Próba grupowa-populacje dzielimy na grupy, a następnie je losujemy (nie jednostki tylko grupy)

Próba nielosowa-nie ma możliwości określenia prawdopodobieństwa wejścia w skład próby
Próba okolicznościowa-tworzą ją osoby łatwo dostępne, bierzemy kogo mamy pod ręką
Próba celowa (ekspercka)- badacz wybiera osoby subiektywnie, stara się otrzymać próba, która będzie reprezentowała dana populację
Próba kwotowa-dążność do uzyskania maksymalnego podobieństwa do populacji, np., jeżeli w populacji jest tyle samo kobiet i mężczyzn to do próby tez bierzemy pół na pół ludzików
Metoda kuli śnieżnej-jedna osoba przekazuje ankiete drugiej

Najsłynniejszy przykład błędu w określeniu doboru próby- Literary digest-magazyn informacyjny miał zbadać kto wygra wybory Rooselvelt czy Landon, według magazynu miał wygrać Landon, ale oni źle dobrali próbe bo nie zapytali biedoty o zdanie bo Ciołki nie mieli telefonów, a to własnie oni głoswali na Rooselvelta no i w rzeczywistości on wygrał

Efekt ankietera-oczekiwania ankietera wobec respondenta oraz wpływ jaki wywiera ankieter na odpowiedzi badanego

POJĘCIA SŁOWNICZEK

Paradygmat (Thomas Kuhn)-model, wzorzec, który można wykorzystac do opisu oraz interpretacji jakiegoś zjawiska np. I prawo Newtona

Hipoteza- niesprawdzone twierdzenie dotyczące przyczyn jakiegoś zjawiska, zachowania, reakcji itp., w celu potwierdzenia lub obalenia hipotezy musimy zrobic badania

Operacjonalizacja- proces przekształcenia abstrakcyjnych pojęć, dotyczących przedmiotu badania w konkretne wskaźniki i zmienne

Hipoteza zerowa-hipoteza, która zakłada brak zależności pomiędzy zmiennymi, jeśli znajdziemy jakaś zależność to zwykle pozwala nam na odrzucenie takiej hipotezy

Jednostka analizy- każda pojedyńcza osoba, gospodarstwo domowe, firma albo inny obiekt, która jest przedmiotem analizy w trakcie badania

Wytwory społeczne- wytwory kulturalne, materialne i niematerialne, które zostały stworzone przez człowieka i dla człowieka, np. wiersze, piosenki, samochody, budynki

Błąd ekologiczny rozumowania- polega na tym, że wnioski zebrane w trakcie badania grupy osób odnosimy do wszystkich jednostek wchodzących w skład tej grupy

Redukcjonizm- część lub wszystkie zjawiska będące przedmiotem badań sprowadzone są do kilku uniwersalnych zasad wyjaśniających

Badania przekrojowe-celem jest obserwacja jakiegoś zjawiska lub obiektu w konkretnym okresie czasu

Badania dynamiczne- Badania, w których obserwujemy dane zjawisko przez dłuższy okres czasu, np. kilka miesięcy albo kilka lat, umożliwiają one systematyczne gromadzenie danych

Badania trendów- celem jest opis zmian zachodzących w opinii społeczeństwa, a dotyczących np., jakie partie polityczne popieramy, jak ufamy instytucją publicznym, zadowolenie z życia itp.

Analiza Kohort-badanie grupy ludzi identyfikowanych ze względu na zdarzenie, kóre miało miejsce w ich życiu w tym samym czasie, do takiej grupy, można zaliczyć np. ludki, które urodziły się w tym samym roku, skończyły studia, podjęły prace itp.

Badania panelowe-badania prowadzone w sposób ciągły na tej samej grupie osób lub innych obiektów (np. gospodarstw domowych, sklepów), w celu zapewnienia jakości wyników, co jakiś czas wymienia się osoby biorące udział w badaniu

Wskaźnik- miara charakteryzująca wartość, wielkość, intensywność, np. wskaźnikiem zamożności mogą być dochody, wskaźnik czytelnictwa- liczba przeczytanych książek

Konceptualizacja- postępowanie badawcze, w trakcie którego definiuje się precyzyjnie problem badawczy, określa wszystkie terminy, pojęcia i wskaźniki

Wymiar-aspekt pojęcia możliwy do wyszczególnienia, np. rozróżnienie współczucia dla ludzi i dla zwierzątek

Pomiar nominowany- pomiar pozwalający na klasyfikacje zmiennych ze względu na ich cechy jakościowe, takie jak płeć, miejsce zamieszkania, wykonywany zawód i status społeczny

Pomiar porządkowy- pomiar pozwalający na klasyfikacje zmiennych wg określonego kryterium

Pomiar interwałowy- pomiar pozwalający na klasyfikację zmiennych ze względu na ich określone wartości przy jednoczesnym założeniu, że odległość między poszczególnymi wartościami zmiennych są równe w sensie matematycznym

Pomiar ilorazowy- pomiar pozwalający na klasyfikację zmiennych ze względu na ich wartość, na których można jednocześnie dokonywać dowolnych operacji obliczeniowych

Rzetelność (Guilford)- dokładność, ż jaką wyniki testowe odzwierciedlają status badanego w każdym z aspektów mierzonych przez test

Trafność-cecha pomiaru polegająca na tym, że mierzy on to, co rzeczywiście mierzyć powinien, czyli, że pomiar jest adekwatny do celów postawionych przez badacza

Trafność fasadowa-cecha wskaźnika lub narzędzia pomiarowego polegająca na tym, że mierzą one faktycznie to, co mierzyć powinny, czyli są adekwatne do przedmiotu badania

Trafność kryterialna- trafność narzędzia pomiarowego, którą można określić na podstawie trafności innego narzędzia pomiarowego, wykorzystywanego do pomiaru tej samej cechy, ale w późniejszym czasie.

Trafność teoretyczna- trafność narzędzia pomiarowego, polegająca na tym, że narzędzie obejmuje możliwie wyczerpującą ilość wskaźników, logicznie ze sobą powiązanych, które w ten sposób mogą zostać wykorzystywane do pomiaru jakiegoś obiektu, zjawiska itp.

Trafność treściowa- trafność narzędzia pomiarowego, którą można określić poprzez sprawdzenie zakresu wskaźników i mierników wykorzystywanych do pomiaru określonego zjawiska

Indeks-miernik ilościowy stosowany do pomiaru zjawisk społecznych, ekonomicznych, politycznych itp. Będący zazwyczaj syntetycznym ujęciem kilku lub kilkunastu różnych wskaźników, opisujących dane zjawisko.

Analiza pytań- procedura badawcza, której celem jest ustalenie, czy poszczególne pytania zamieszczone w ankiecie czy kwestionariuszu nie powtarzają tych samych treści i zagadnień, są adekwatne do tematyki badania i są logicznie ze sobą powiązane

Walidacja- procedura sprawdzenia narzędzi badawczych, które mają być wykorzystane w planowanym badaniu, pod kątem ich poprawności, trafności i dokładności

Skala dystansu społecznego Bogardusa- skala określająca dystans społeczny np. w jakim stopniu członkowie społeczności są uprzedzeni wobec przedstawicieli innej grupy

Skala Guttmana-skala składająca się z szeregu hierarchicznie uporządkowanych pytań, dotyczących tego samego zagadnienia

Skala Thurstone’a- skala wykorzystywana do badania i mierzenia postaw

Skala Likerta- skala stosowania w badaniach marketingowych, wynkowych i społecznych

Dyferencjał semantyczny- skala stosowana do oceny postaw, produktów, usług

Typologia- klasyfikacja metodologiczna badań, narzędzi i technik badawczych ze względu na ich podstawowe cechy oraz przeznaczenie

Dobór nieprobalistyczny- każdy dobór próby badanej, w którym nie stosuje się żadnych technik losowania. Jednostka z populacji trafia do próby na podstawie niearbitralnej decyzji badacza

Dobór celowy- metoda nielosowanego doboru próby badanej, do której jednostki wybierane są na podstawie arbitralnej decyzji badaczy

Informator- osoba pomagająca badaczom w dotarciu do określonej społeczności

Bramkarz- osoba zajmująca wysoką pozycje w jakiejś grupie lub organizacji społecznej o sztywnej strukturze zarządzania i przepływy informacji. Dla grupy badaczy chcącej zbadać taką grupe pozyskanie bramkarza często decyduje o powodzeniu badanka

Ważenie-procedura matematyczna stosowana w trakcie analizy danych ilościowych, której celem jest skorygowanie struktury badanej próby w taki sposób aby odpowiadała ona populacji, z której zosała wybrana

Operat losowania- baza zawierająca dane adresowe jednostek należących do określonej populacji, z której można wylosowac próbe reprezentatywna do badania

Losowanie proste- rodzaj losowania, w którym każda z jednostek z operatu ma takie same prawdopodobieństwo wziąć udział w badaniu

Poziom ufności- stopień prawdopodobieństwa, z jakim możemy ocenić wiarygodność wyników badania przeprowadzonego na jakiejś próbie losowej

Randomizacja- metoda losowego doboru ludzi do grupy badanych, stosuje się ją po to aby przydzielić uczestników badania do poszczególnych grup i aby było to dziełem przypadku

Eksperyment podwójnie ślepy- osoby badane i zespół badaczy nadzorujący jego przebieg, nie wiedzą która grupa jst eksperymentalna a która kontrolna

Case study-projekt badawczy, którego celem jest pogłębiona analiza i wyjaśnienie problemu dotyczącego działalności np. firmy

Grupa fokusowa- osoby uczestniczące w FGI (wywiadzie grupowo zogniskowanym)