I Ćwiczenia czynne w odciążeniu stosuje się głównie do poprawy wskaźników siły z różnych przyczyn w zespołach mięśniowych
Przy sile mięśni wynoszącej 2 stopnie (od –2 do + 2)
Aktywizują działanie „pompy mięśniowej” oraz poprawiają torowanie prioprioceptywne w odpowiednich drogach ruchowych
uzyskanie poprawy wskaźników siły mięśniowej w tych zespołach dynamicznych, które w skutek np. unieruchomienia kończyny opatrunkiem gipsowym posiadają zmniejszony potencjał w tym zakresie
likwidacja nie utrwalonych tzw. miękkich ograniczeń ruchu w stawach
zapobieganie powstawaniu ograniczeń przez zastosowanie kontynuacji ćw. biernych
możliwość wykonywania ruchu czynnego przy współobecności niepełnych zrostów kostnych po urazach najczęściej k. dolnych.
możliwość wykonywania ruchu czynnego przy współobecności bólu o mniejszej intensywności, odciążenie za pomocą systemu bloczkowego zmniejsza te odczucia umożliwiając tym samym zwiększenie zakresu wykonywanego ruchu
Przeciwwskazania
konieczność bezwzględnego unieruchomiania odpowiedniej części ciała
silne odczucia bólowe rożnego pochodzenia i przy rożnej lokalizacji tkankowej (mięsnie, stawy, tkanka okołostawowa)
ostre stany zapalne głównie stawów i tkanek obwodowych
stany bezpośrednio po urazach
odciążenie można uzyskać przez ręce terapeuty, system bloczkowy; wykonywanie ruchów na tzw. płaszczyznach poślizgowych, ćw. w wodzie
pozycja wyjściowa ( jak przy testowaniu na 2 stopień)
stabilizacja (podwieszkami bądź pasmami albo za pomocą ręki terapeuty)
odciążenie za pomocą podwieszek musi być pełne
ptk zaczepienia podwieszek odciążających powinien znajdować się w osi stawu
przesuniecie punktu zawieszenia kończyny w linii prostopadłej do osi długiej ćwiczonej kończyny w kierunku wykonywanego ruchu wspomaga ten ruch (stopień – 2 ,a odwrotna sytuacja stopień +2)
przy sile mięśniowej równej wg testu lLvetta na stopień 2 plus, można stosować ćw. z dodatkowym oporem
ruch należy prowadzić w pełnym zakresie przy każdym powtórzeniu
liczba powtórzeń w odpowiedniej płaszczyźnie i w jednej osi jest duża, mierzona nie jest różnica liczby powtórzeń a czasem ich wykonywania (3-5 minut dla każdego ruchu)
ze względu na wyraźnie zmieszoną sile należy stosować działania bezpośrednie gdyż ćw. przez 2 stawy mogą powodować deformacje w sąsiednich stawach
jest to na ogół krótkotrwały łącznik, za pomocą którego osłabione mięsnie przeprowadza się od ćwiczeń czynnych w odciążeniu do ćwiczeń z dawkowanym oporem
w pracy klinicznej stosowane powinny być u osób w trzecim okresie życia (3 dekada), po przekroczeniu progu starości, ponieważ nie stanowią dużego obciążenia wysiłkowego dla ćwiczących
siła mięśniowa klasyfikuje się w 3 stopniu wg skali Lovetta
Wskazania do prowadzenia ćw. wolnych:
utrzymanie, bądź poprawa ruchomości w stawach
kształtowanie koordynacji ruchowej w ruchach prostych jak i wielopłaszczyznowych, złożonych
utrzymanie (rzadziej poprawa) wskaźników siły mięśniowej w osłabionych zespołach mięśniowych
likwidacja wzmożonego spoczynkowo napięcia mięsni powstała na skutej zmęczenia mięśni albo w efekcie obawy przed pojawieniem się bólu
uzyskanie poprawy koordynacji nerwowo- mięśniowej
uruchomienie działań wspomagających pompę mięśniową
Przeciwwskazania:
identyczne jak w poprzednio omówionych gr. mięśniowych
pozycja wyjściowa taka jak na 3 w skali Lovetta przejęta przez pacjenta
do ćwiczeń prostych jednoosiowych, jednopłaszczyznowych, pozycja prostopadła do podłoża
tempo ćwiczeń dostosowanych do możliwości funkcjonalnych chorego, należy zwrócić uwagę aby szybkość nie zaburzała płynności i rytmiczności kolejnych powtórzeń zadania ruchowego
poprawę koordynacji nerwowo – mięśniowej można spróbować przez odpowiednie przyspieszenie tempa i przechodzenie z ćw. prostych do złożonych koordynacyjnie
Cel:
zbliżenie siły mięśniowej do granic normy mięsni albo osiągniecie takiej siły w sensie powrotu funkcji mięśnia
pozycje wyjściowe tak samo jak w poprzednio omówionych - 3 stopnie, dodatkowo stosujemy opór zewnętrzny np. ręka, podwieszka z bloczkiem, ciężarek
dla siły mięsni równej stopniom 4 i 5
Wskazania do prowadzenia ćw. czynnych oporowych
doprowadzenie do normy wskaźników siły mięśniowej albo zmniejszenie do min. osłabienia siły mięśniowej w niewydolnych w tym względzie ( z rożnych przyczyn) zespołach dynamicznych ( również z powodu unieruchomienia w opatrunku gipsowym lub gdy zaniki powstały na skutek zmian patologicznych
opóźnienie efektywności procesów patologicznych wywołujących osłabienie mięśni
uzyskanie kompensacji przerostów siły w nie objętych procesem chorobowym grupach mięsni
uzyskanie przerzutów napięć mięśniowych do części ciała.
Uzyskanie koordynacji nerwowo – mięśniowej
Poprawa wytrzymałości miejscowej ćwiczonych mięsni co zwiększa możliwość wykonywania zadań ruchowych w czasie
takie jak w innych formach ćw. czynnych, decyzja należy tu podobnie do lekarza prowadzącego
wszystkie schorzenia dodatkowe ( które upośledzają krążenie obwodowe)
ważna jest ocena siły mięśniowej, to warunkuje odpowiednie prowadzenie ćwiczeń oporowych, zastosowanie samej metody testowej może być zawodne, dlatego wskazana jest ocena dynamometryczna
w omawianej grupie ćwiczeń opór można dozować przez:
ręce terapeuty
odciążenie bezpośrednie
odciążenie pośrednie ale z pomocą systemu bloczkowego
wielkość oporu w poszczególnych fazach ruchu (podczas treningu izokinetycznego z ręcznie dawkowanym oporem musi być zmienna i tak dobrana by nie zaburzała koordynacji ruchu wyrażonej w jego płynności
im większy opór tym większa liczba powtórzeń i odwrotnie
wielkość siły zależy od wielkości kątowej pozycji stawów
prowadząc ćwiczenia z zastosowaniem systemu bloczkowego należy dobierać pozycje wyjściowe pacjenta tak, aby linka łączyła opór z ćwiczoną częścią ciała, była ustawiona prostopadle do osi długiej ćwiczonej kończyny w połowie zakresu ruchu w stawie którym ćwiczymy.
obciążenie nie może wisieć nad chorym
Czynnikami istotnymi i znaczącymi w każdym treningu oporowym jest:
czas treningu ( w znaczeniu jednostkowym i ogólnym)
tempo wykonywania ćwiczeń
liczba serii
liczba powtórzeń w serii
czas przerw pomiędzy seriami
liczba dni treningowych w tyg.
Definicja tych ćwiczeń jest trudna, mogą one znaleźć zastosowanie w każdej z trzech poprzednio opisywanych grup czynnych
Chodzi o to, ze pacjent może w 2/3 zakresu ćwiczonego ruchu wykonywać ćw. oporowe zgodnie z metodyką.
ćw. redresyjne
wyciągi redresyjne
ćw. synergistyczne
jest to najradykalniejsza forma terapii od poprzednio omówionych, jeżeli chodzi o likwidacje przykurczów i ograniczeń w stawie
jej skuteczność zależy od 2 czynników - rodzaju zablokowania ruchomości stawowej i jej przyczyny oraz odporności pacjenta n a ból
cel: uzyskanie pełnej biernej ruchomości w ćwiczonych stawach
czynnikiem charakteryzującym te ćw. jest konieczność wejścia w granice bólu
Wskazania do ćw. redresyjnych
likwidacja określonych ( w stawie etiologii) ograniczeń stawowych ( głównie kończyny) ze względu na złożoną budowę anatomiczną, tego rodzaju terapia jest skomplikowana, dlatego trudna też do prowadzenia
przy zwiększonej wrażliwości pacjenta na ból, za zgodą na zlecenie lekarza, trzeba podać lek p. bólowy, polecane są zabiegi rozgrzewająco- rozluźniające tuż przed ćw.
stabilizacja odcinka bliższego ćw. kończyny
chwyt, którym terapeuta prowadzi ruch musi być pewny
ćwiczony ruch powinien być jednopłaszczyznowy
podczas wykonywania ćw. redresyjnych wskazane jest odciąganie powierzchni stawowych od siebie
tempo bardziej wolne, aby pozwolić na akceptacje bólu
odprowadzenie ruchu z pozycji krańcowych bardzo wolne
przerwy pomiędzy kolejnymi powtórzeniami ruchów redresyjnych należy wykorzystać na rozluźnienie, roztarcie mm. rozciąganych, wplecienie delikatnego masażu
nawiązanie kontaktu z chorym, mówienie mu co się dzieje, co jest wykonywane
obserwacja reakcji miejscowej, ewentualne zaczerwieniane, zwiększenie temperatury, obrzęk, wysięk który może nastąpić po naderwaniu mięśnia – natychmiastowe przerwanie ćw.
ćw. redresyjne należy kończyć serią ćwiczeń czynnych w odciążeniu w szybkim tempie, aby utrwalić redresje i zakres ruchu
jest to dynamiczniejsza od ćw. redersyjnych forma działania w celu uzyskania poprawy wskaźnika zakresu ruchu i ustanowienie ostatniego etapu leczenia zachowawczego przed interwencja chirurgiczną
sposób przyłożenia sił i jej rodzaj są inne ( wykorzystuje się tutaj system bloczkowy i odważniki)
są takie same jak w przypadku ćw. redresyjnych
wyciągi powinny być poprzedzone podaniem leków przeciwbólowych i wykonaniem jakiś zabiegów rozluźniających
stabilizacja podczas stosowania wyciągów, stosowana kontrwyciągiem, uniemożliwia przesuwanie pacjenta po podłożu na którym leży
masa działająca jako siła redresyjna powinna oscylować w granicach 1/8 lub 1/6 masy ciała pacjenta, tego typu wyciągów nie stosuje się w mniejszych stawach, np. ręki, przedramienia
czas trwania musi być dostatecznie długi, by przyniósł rezultaty
ważną czynnością jest moment zdejmowania wyciągu zredresiwanej kończyny (powinien trwać około 30 s)
ruch jest efektem rozbijania siły przez zespól agonistów ( czyli mięsni bezpośrednio odpowiedzialnych za ruch, jednocześnie następuje odruchowe rozluźnienie w grupie anatagonistów)
bezwzględne
Synergizmy bezwzgledne- sa to wrodzone połączenia czynnościowe pomiędzy mięśniami lub grupami mięsni, występujące u każdego człowieka i tak np.
Synergizmy bezwzlgledne z KKD
-zgiecie grzbietowe stopy powoduje napiecie miesnia czworoglowego
-zgiecie podeszwowe stopy napiecie miesnia trojglowego lydki
Synergizmy bezwzgledne z KKG
-zgiecie grzbietowe nadgarstka w pronacji wyzwala napiecie miesnia trojglowego ramienia
-zgiecie dloniowe nadgarstka w supinacji przedramienia powoduje napiecie miesnia dwuglowego ramienia
-supinacja przedramiena wyzwala napiecie miesnia dwuglwoego ramienia
Synergizmy bezwzgledne z Tulowia
-w lezeniu tylem uniesienie glowy i sklon w przod powoduje napiecie miesni brzucha
-w lezeniu przodem sklon glowy w tyl doprowadza do napiecia miesnia posladkowego wielkiego
Synergizmy względne - połączenia czynnościowe mięsni leżących po przeciwnej stronie ciała. Obecność ich można wykryć za pomocą badania EMG. Synergizmy te wygasają po ok.2 tyg.
Synergizmy ipsilateralne - ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy tą kończyną, w której się on znajduje.
Synergizmy kontrlateralne – ćwiczenia synergistyczne, w których do pobudzenia żądanego mięśnia wykorzystuje się ruchy przeciwną kończyną np. zgięcie przedramienia z maks. oporem wyzwala współnapięcie w m. dwugłowym ramienia po przeciwnej stronie.
Wskazania do prowadzenia ćw. synergistycznych:
zasadniczym wskazaniem do prowadzenia takich ćw. jest planowanie
Ćwiczenia kinezyterapii miejscowej:
Ćwiczenia oddechowe – stanowią bardzo ważną specyficzna grupę ćwiczeń w kinezyterapii, specyfika ćwiczeń wynika z lokalizacji schorzenia podstawowego, które nie musi się znajdować w obrębie układu oddechowego, poza oddziaływaniem leczniczym stosuje się ćw. oddechowe przy długoterminowym leżeniu, ćwiczenia oddechowe zależą od grup wiekowych pacjentów, we wszystkich grupach wiekowych mogą być stosowane
Wskazania do stosowania ćwiczeń oddechowych:
Wzmocnienie mięsni oddechowym ( wdechowych i wydechowym)
Zwiększenie pojemności życiowej płuc
Udrożnienie drzewa oskrzelowego
Zwiększenie ruchów klatki piersiowej i przepony
Korekta postawy w obrębie układu oddechowego
Przeciwwskazania:
występują rzadko
stany ciężkie nie pozwalające na prowadzenie tego typu ćw. ( rozległy zawal m. sercowego)
Rehabilitacja oddechowa jest równoległa do farmakologicznej metodą leczenia a w niektórych przypadkach może stanowić jedynie postępowanie lecznicze ( np. rozedma płuc, pozapalne zwłóknienie płuc i opłucnej)
zapobieganie następstwom zmian w uk. oddechowym i obniżonej ogólnej sprawności fiz., gdy nie doszło do odwracalnych zmian w uk. oddechowym np. astma, szczególnie dzieci
zapobieganie powikłaniom i następstwom ostrej choroby uk. oddechowego ( np. wysiękowe zapalenie opłucnej, zapalenie płuc)
usprawnienie mechaniki oddychania przez usunięcie wydzieliny z dróg oddechowych ( np. rostrzenie oskrzeli)
optymalne wykorzystanie rezerw oddechowych jeśli w przebiegu przewlekłej choroby uk. oddechowego doszło do zmian nieodwracalnych
zapobieganie powikłaniom ze strony uk. oddechowego w przebiegu chorób innych uk.
zewnętrzne - espiracja – zespół procesów fizjologicznych, podczas których ze środowiskiem wymieniane są gazy oddechowe.
wewnętrzne - oddychanie komórkowe, utlenianie biologiczne,– proces metaboliczny polegający na uzyskiwaniu energii użytecznej biologicznie podczas utleniania substratów
Mięśnie wdechowe – lista mięśni uczestniczących w procesie oddychania.
Mięśnie wdechowe właściwe
przepona – diaphragma
mięśnie międzyżebrowe zewnętrzne – mm. intercostales externi
Mięśnie wdechowe pomocnicze
mięśnie unoszące klatkę piersiową bezpośrednio. Początek na kręgosłupie i czaszce:
mięsień pochyły przedni – m. scalenus anterior
mięsień pochyły środkowy - m. scalenus medius
mięsień pochyły tylny - m. scalenus posterior
mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy – m. sternocleidomastoideus
mięsień zębaty tylny górny – m. serratus posterior superior
mięśnie unoszące klatkę piersiową bezpośrednio. Początek na obręczy kończyny górnej:
mięsień piersiowy mniejszy – m. pectoralis minor
mięsień podobojczykowy – m. subclavius
mięsień zębaty przedni – m. serratus anterior
mięśnie unoszące klatkę piersiową pośrednio, poprzez ustalenie obręczy kończyny górnej:
mięsień czworoboczny grzbietu – m. trapezius
mięsień równoległoboczny – m. rhomboideus
mięsień dźwigacz łopatki – m. levator scapulae
inne mięśnie pomocnicze:
mięsień prostownik grzbietu – m. erector spinae
mięsień najszerszy grzbietu – m. latissimus dorsi
mięsień piersiowy większy – m. pectoralis major
Mięśnie wydechowe właściwe:
Mm. międzyżebrowe wewnętrzne - mm. intercostales interni ///\\\
1. krawędź dolna wyżej leżącego żebra do wewnątrz od bruzdy żebra (od kąta żebra aż do mostka)
2. krawędź górna niżej leżącego żebra
- wypełniają przestrzeń od mostka do kąta, dalej przechodzą w błonę międzymięśniową wewn. (przedłużenie do kręgosłupa)
U. nn. międzyżebrowe
C. opuszczają żebra
Mięśnie wydechowe pomocnicze:
prosty brzucha - m. rectus abdomnis
skośny zewnętrzny brzucha - m. obliquus externus abdominis
skośny wewnętrzny brzucha - m. obliquus internus abdomnis
poprzeczny brzucha - m. transversus abdomnisn = leży najgłębiej z mm. bocznych brzucha, niektóre włókna m. skoś. wewn. brzucha i poprz. brzucha tworzą m. dźwigacz jądra, u kobiet włókna dołączają się do więzadła obłego macicy
1. pow. wewn. chrząstek żebrowych VII - XII
wyr. żebrowe kr. lędźw.
warga wewnętrzna grzebienia k. biodrowej
boczna część więzadła pachwinowego
2. kresa biała
U. siedem dolnych nn. międzyżebrowych
C. tłocznia brzuszna, zwęża kl. Piersiową
czworoboczny lędźwi - m. quadratus lumborum
stożkowaty - m. Pyramidalis szczątkowy, leży pod blaszką przednią pochewki m. prostego brzucha
1. gałąź górna k. łonowej
spojenie łonowe (ku przodowi od m. prostego brzucha)
2. kresa biała
U. n. podżebrowy
C. napina kresę białą
Inne mięśnie pomocnicze:
-poprzeczny klatki piersiowej - m. transversus thoracis
mięsień szczątkowy
1. pow. tylna wyr. mieczykowatego i dolnej części trzonu mostka
2. granica kostno-chrząstkowa żeber II - VI
U. nn. międzyżebrowe
C. w czasie skurczu pociąga żebra ku dołowi
-zębaty tylny dolny - m. serratus posterior inferior
leży na dolnej cz. grzbietu pod m. czworob. i m. najsz. grzb.
1. wyr. kolcz. Th11 - L2 / L3
2. krawędź dolna żeber IX - XII
U. nn. międzyżebrowe (9-11)
C. obniża żebra
-Mm. podżebrowe - mm. subcostales
są to m. szczątkowe
1. pow. wewn. dolnych żeber w okolicy kątów
2. krawędź górna II lub III niżej leżącego żebra
- najszerszy grzbietu - m. latissimus dorsi
Pojedynczy cykl oddechowy składa się z 2 faz – wdechu i wydechu.
Prawidłowa wymiana gazowa w płucach zależy od:
Nie zaburzonej wentylacji pęcherzykowej (VA)
Stałego przepływu krwi przez naczynia włosowate płuc (perfuzji w poszczególnych partiach płuc) perfuzja Qc
Pojemności płuc: (całkowita, wdechowa, zalegająca, życiowa)
Całkowita pojemność płuc to cała objętość powietrza zawartego w płucach. Dzieli się ją na:
1) pojemność wdechową, którą określa pojemność powietrza wciąganego do płuc w czasie najgłębszego wdechu, po spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość oddechowa (ilość powietrza wchodzącego i wychodzącego z płuc przy spokojnym oddychaniu) i objętość zapasowa wdechowa (wydychana przy maksymalnym wysiłku ponad objętość oddechową),
2) pojemność zalegającą czynnościową, którą określa pojemność powietrza pozostająca w płucach przy spokojnym wydechu.
Składają się na nią: objętość zapasowa wydechowa (ilość powietrza usuwana z płuc przy maksymalnym wydechu) i objętość zalegająca (ilość powietrza pozostającego w płucach przy maksymalnym wydechu).
Natomiast pojemność życiowa płuc to ilość powietrza, jaka może być wprowadzona do płuc po uprzednim maksymalnym wydechu (spirometr, oddychanie), wynosi średnio 3500 cm3 (4500cm3 u mężczyzn, 3200cm3 u kobiet), na co składa się ilość powietrza zwana powietrzem oddechowym (500 cm3), powietrzem uzupełniającym (1500 cm3) i powietrzem zapasowym (1500 cm3).
Wentylacja płuc jest to:
odruchowe usuwanie powietrza z płuc przez wydech i napełnianie ich przez wdech.
Zmiany objętości płuc zapewniające wymianę gazów między przestrzenią pęcherzykową a otoczeniem.
Także ilość powietrza wchodząca do płuc i wychodząca z nich w jednostce czasu (wentylacja płuc wynosi u dorosłego człowieka średnio 6-8 l na min).
Dla określenia wymiany gazów większe znaczenie ma wentylacja pęcherzyków płucnych.
- największa objętość powietrza, jaką można wydmuchać z płuc podczas maksymalnego, szybkiego wydechu. Jest zazwyczaj niższa niż w przypadku pojemności życiowej (VC) z uwagi na uwięzienie części powietrza w drogach oddechowych na skutek zapadania się oskrzeli.
- jest to jedna z metod oceny oporu w drogach oddechowych tzw. Próba Tiffeneau, jest to maksymalna ilość powietrza jaką można usunąć z układu oddechowego w ciągu pierwszej sekundy maksymalnie szybkiego, głębokiego wydechu wykonywanego po maksymalnym wdechu.
-jeden z parametrów spirometrycznych określający maksymalny przepływ powietrza przez drogi oddechowe podczas maksymalnie natężonego wydechu, wyrażany w l/min.
Wyróżniamy 3 postacie upośledzenia wentylacji płuc:
restrykacja (drożność prawidłowa, ograniczenie rozszerzenia płuc np. zrosty)
obturacyjna (upośledzona drożność, np. rostrzenie oskrzeli)
Objawy niewydolności oddechowej:
duszność
sinica,
trzeszczenia
rzężenia wilgotne i świsty nad płucami
hipoksemia z zasadowicą oddechową.
W drugim okresie (po 1–2 dniach) pojawiają się zmiany radiologiczne w płucach w postaci obustronnych słabo odgraniczonych zacienień siateczkowo-smużkowo-plamistych, którym towarzyszy narastanie duszności.
W trzecim okresie zmiany radiologiczne powiększają się, a duszności towarzyszy narastająca hipoksemia z kwasicą oddechową.
Stopień nasilenia objawów zależy od choroby podstawowej.