8. Wydajność w budownictwie- definicje, wzory, zastosowanie praktyczne.

Wydajność jest to ilość produkcji wyrażona w jednostkach rzeczowych np. m³, sztuka.., wykonana przez maszynę lub zestaw maszyn.

3 rodzaje wydajności:

• Teoretyczna Q_t- maszyna jej nie osiągnie w całym okresie działania

Q_t= C⋅A

gdzie, C- przelicznik jednostek

C=3600s

C=28800s (3600⋅8)

1. Współczynnik uzależniony od czasu pracy

Współczynnik A

Rodzaj pracy
cykliczna
A=q/t q- pojemność geometryczna naczynia roboczego [m^3] t-czas jednego cyklu roboczego [s]

Praca ciągła bez przerw- przenośnik taśmowy

Praca ciągla z przerwami- przenośnik i cegła na przenośnik

• Techniczna Q_tech- wydajność, która ma być osiągnięta, ale w najlepszych warunkach realizacji i przy najwyższych kwalifikacjach obsługi

Q_tech=C⋅A⋅St

St- współczynnik uwzględniający technologie robót

• Eksploatacyjna Q_e-

We=C⋅A⋅St⋅Sw

Sw- współczynnik wykorzystywania czasu pracu

Sw=0,8

9. Wydajność zestawów maszyn w układzie szeregowym- wzory, opis.

Maszyny mogą pracować albo w zestawach, albo w grupach.

• Grupa maszyn nie jest uzależniona technologicznie.

We=Σ_i = 1ⁿWi

• Zestawy maszyn- maszyny, które są powiązane technologicznie.

3 rodzaje:

• Zestaw szeregowy

• Zestaw równoległy

• Zestaw mieszany

Zestaw szeregowy- szeregowa zależność technologiczna- przenośniki taśmowe pracujące jeden za drugim

Wz=|Qi|_min⋅r_szi

Wydajność zestawu szeregowego= iloczynowi minimalnej wartości bezwzględnej wydajności pojedynczej maszyny i prawdopodobieństwa pracy maszyn w układzie szeregowym

r_szi= π_i = 1ⁿri

10. Wydajność zestawów maszyn w układzie równoległym- wzory, opis.

Zestaw równoległy- samochody- nie są zależne technologicznie- można liczyć korelacje

Wz=Σ_i = 1ⁿQi⋅r_ri

Wydajność zestawu równoległego= iloczynowi sumy wydajności pojedynczej maszyny i prawdopodobieństwa pracy maszyny

r_ri=$\frac{\Sigma_{i = 1}^{n}Wi \cdot rri}{\Sigma_{i = 1}^{n}\text{Wi}}$ – średnia ważona sum

11. Wydajność zestawów maszyn w układzie mieszanym- wzory, opis.

Wz=$\left| \begin{matrix} |Qi|min & \cdot rszi \\ \Sigma_{i = 1}^{n}\text{Qi} & \cdot rri \\ \end{matrix} \right|$min

rri-pojedynczy szeregowy

Minimalna wartość bezwzględna z układów szeregowych lub równoległych.

12.Schematy pracy spycharek wraz z opisem.

Spycharki - maszyny o płaskim torze skrawania; ich zadaniem jest odspojenie gruntu i przemieszczenie po terenie urobku na określoną odległość; znajdują zastosowanie w pracach przygotowawczych (zdejmowanie humusu), wykonywaniu wykopów i nasypów, pracach porządkowych, karczowaniu drzew.

Odległości technologiczne:
- 20 m – jedzie przodem, cofa tyłem; przejazd ze skrawaniem i przemieszczeniem i powrót,
- powyżej 20 do 60 m – skrawanie w dwie strony i przemieszczenie; obrócenie i powrót roboczy z opuszczonym lemieszem;
- 60 m (dopuszcza się do 100 m) – druga maszyna ładowarka na podwoziu gąsienicowym, może wozić 50 m materiał.

Przemieszczanie urobku (opłacalne do 100m) sposobem łożyskowym - urobek przemieszczany jest w rynnie utworzonej przez grunt uzyskiwany z bocznych strat lepiszcza.

13. Schematy pracy koparek.

Koparki są to maszyny służące do odspajania (oddzielania) urobku od calizny gruntu (1. «pokład skalny nienaruszony przez roboty górnicze». 2. «gleba jeszcze niezaorana». 3. «twardy grunt znajdujący się pod warstwą orną gleby» :P) i usuwania go na środki transportowe lub na odwał.

Urobek stanowi skała zwietrzała lub twarda. Skały zwietrzałe, zwane pospolicie ziemią, są odspajane za pomocą narzędzi tnących umieszczonych na naczyniach kopiących. Skały twarde muszą być przed tym rozluźnione i to najczęściej przez odstrzał. Koparka może również nabierać materiał usypany na hałdach i przenosić go na różne środki transportowe. Spełnia ona wówczas rolę urządzenia przeładunkowego lub ładowarki.

Koparka jednonaczyniowa, zwana również koparką łyżkową, składa się z następujących podstawowych zespołów:
- podwozia, najczęściej gąsienicowego lub na kołach ogumionych, pozwalającego na przesuwanie się w terenie,
- nadwozia obrotowego, na którym umieszczone są mechanizmy napędowe i sterujące oraz kabina operatora,
- osprzętu roboczego obejmującego wysięgnik i naczynie kopiące z odpowiednim uchwytem.

Koparka mechaniczna - wyposażona jest z reguły w 5 mechanizmów:
- mechanizm jazdy napędzający gąsienicę lub koła jezdne,

- mechanizm obrotu,
- mechanizm przyciągania łyżki za pomocą lin, które nawijają się na bęben umieszczony w kabinie,
- mechanizm naporu – przy osprzęcie przedsiębiernym (tj. mechanizm wysuwania łyżki za pomocą przekładni linowych lub łańcuchowych),
- mechanizm zmiany wysięgu

Koparki hydrauliczne - wyposażone są w podobne do koparek mechanicznych naczynia kopiące podsiębierne i przedsiębierne oraz ładowarkowe, natomiast zamiast mechanizmów takich jak przekładnie zębate, łańcuchowe, sprzęgła i bębny są one wyposażone w siłowniki i silniki hydrauliczne.

Koparki jednonaczyniowe dzielimy według różnych cech konstrukcyjnych, mających wpływ na eksploatację maszyny. Dzielimy je ze względu na:

• Pojemność łyżki:

a) koparki małe - o nominalnej pojemności łyżki od 0,16 do 1,6m³, stosowane w budownictwie,

b) koparki średniej wielkości - o nominalnej pojemności łyżki od 2 do 5m³, stosowane w robotach inżynieryjnych i w kopalnictwie odkrywkowym,

c) koparki wielkie - o pojemności łyżki od 5 do 10m³, stosowane w kopalnictwie odkrywkowym oraz przy wielkich robotach hydrotechnicznych.

• Osprzęt roboczy, w jaki jest koparka zaopatrzona:

a) koparki małe - mają z reguły wymienny osprzęt i stąd nazywamy je koparkami uniwersalnymi lub wielozadaniowymi,

b) koparki średnie i wielkie - zaopatrzone w jeden określony osprzęt, np. przedsiębierny, podsiębierny, zgarniakowy, chwytakowy, dźwigowy, ładowarkowy, strugowy i kafarowy.

• Rodzaj podwozia bądź też sposób przesuwania się w czasie pracy.

a) na podwoziu gąsienicowym,

b) na podwoziu kołowym,

c) kroczące,

d) umieszczone na innym środku transportu, (np. na samochodzie, ciągniku, wagonie kolejowym czy na pontonie),

e) umieszczone na dwukołowej przyczepie bez własnego napędu jazdy i ciągnione przez ciągnik.

• Źródło napędu, którym może być:

1. silnik spalinowy,

2. silnik elektryczny, (przy czym może to być napęd jedno- lub wielosilnikowy),

3. napęd spalinowo-elektryczny, w którym źródłem napędu jest silnik spalinowy napędzający generator elektryczny.

• Rodzaj przeniesienia napędu, który może być:

1. Mechaniczny,

2. hydrauliczny, (może być stosowany tylko do poszczególnych ruchów samego osprzętu, przy zachowaniu mechanicznego przeniesienia napędu do pozostałych mechanizmów, tj. jazdy i obrotu).

• Sterowanie:

1. Mechaniczne,

2. Hydrauliczne,

3. Pneumatyczne,

4. elektryczne

(ten sam typ koparki może mieć różne Sposoby sterowania)

13. Schematy pracy zgarniarek.

Zgarniarka - pracuje przy dużych objętościach; odspaja, ładuje (nagarnia do skrzyni), ma element kubełkowy (przenośnik), który przesuwa materiał do tyłu by mogła więcej załadować; przewozi (transportuje) - odległość zależy od objętości skrzyni: małe skrzynie (6 - 10m³) - od 100 do 1000m; powyżej 6 - 11m³- 200 - 2000m (2km); powyżej 11m³- 300 - 3000m (3km); nie ma rozładunku; zagęszcza

l

13. BHP przy robotach ziemnych.

Zasady zapewniania bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót ziemnych reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 6 lutego 2003 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy podczas wykonywania robót budowlanych. Rozdział 10 Rozporządzenia odnosi się do robót ziemnych i w po­szczególnych paragrafach podaje wymagania i zalecenia dla tych robót:
- Roboty ziemne powinny być prowadzone na podstawie projektu, określającego położenie instalacji i urządzeń podziemnych, mogących znaleźć się w zasięgu prowadzonych robót.
- Roboty ziemne w bezpośrednim sąsiedztwie sieci elektroenergetycznych, gazowych, telekomunikacyjnych, ciepłowniczych, wodociągowych i kanali­zacyjnych powinny być poprzedzone określeniem przez kierownika budowy bezpiecznej odległości, w jakiej mogą być one wykonywane od istniejącej sie­ci, i sposobu wykonywania tych robót. Bezpieczna odległość wykonywania robót ustalana jest w porozumieniu z właściwą jednostką, w której zarządzie lub użytkowaniu znajdują się te instalacje. Miejsca robót należy oznakować napisami ostrzegawczymi i ogrodzić.
- Roboty ziemne w pobliżu instalacji podziemnych, a także głębienie wykopów poszukiwawczych powinny być wykonywane ręcznie.
- W czasie wykonywania wykopów w miejscach dostępnych dla osób niezatrudnionych przy tych robotach należy wokół wykopów pozostawionych na czas zmroku i w nocy ustawić balustrady zaopatrzone w światło ostrzegawcze koloru czerwonego. Poręcze balustrad powinny znajdować się na wysokości 1,1 m nad terenem i w odległości nie mniejszej niż 1 m od krawędzi wyko­pu. Dodatkowo, w przypadkach uzasadnionych względami bezpieczeństwa, wykop należy szczelnie przykryć, aby uniemożliwić wpadnięcie do niego. W przypadku przykrycia wykopu, zamiast balustrad, teren robót można ozna­czyć za pomocą ograniczeń z lin lub taśm z tworzyw sztucznych, umieszczo­nych wzdłuż wykopu na wysokości 1,1 m i w odległości 1 m od jego krawędzi. Jeżeli teren, na którym są wykonywane roboty ziemne, nic może być ogrodzo­ny, wykonawca robót powinien zapewnić stały jego dozór.
- Wykopy o ścianach pionowych nieumocnionych, bez rozparcia lub podpar­cia, mogą być wykonywane tylko do głębokości 1 m w gruntach zwartych i tylko w przypadku, gdy teren przy wykopie nie jest obciążony w pasie o szerokości równej głębokości wykopu. Wykopy bez umocnień, o głębokości nie mniejszej niż 1 m, lecz nie większej od 2 m, można wykonywać, jeżeli po­zwalają na to wyniki badań gruntu i dokumentacja geologiczno-inżynierska. Zabezpieczenie ażurowe ścian wykopów można stosować tylko w gruntach zwartych. Stosowanie zabezpieczenia ażurowego ścian wykopów w okresie zimowym jest zabronione.
- W czasie wykonywania wykopów ze skarpami o bezpiecznym nachyleniu,
zgodnym z przepisami odrębnymi, należy:

• w pasie terenu przylegającego do górnej krawędzi skarpy, na szerokości
  równej trzykrotnej głębokości wykopu, wykonać spadki umożliwiające łatwy odpływ wód opadowych w kierunku od wykopu;

• likwidować naruszenie struktury gruntu skarpy, usuwając naruszony grunt, z zachowaniem bezpiecznego nachylenia w każdym punkcie skarpy;

• sprawdzać stan skarpy po deszczu, mrozie lub po dłuższej przerwie w pracy.

- Bezpieczne nachylenie ścian wykopów powinno być określone w dokumentacji projektowej wówczas, gdy:

• roboty ziemne są wykonywane w gruncie nawodnionym,

• teren przy skarpie wykopu ma być obciążony w pasie równym głębokości
  wykopu,

• grunt stanowią iły skłonne do pęcznienia,

• wykopu dokonuje się na terenach osuwiskowych,

• głębokość wykopu wynosi więcej niż 4 m.

- Każdorazowe rozpoczęcie robót w wykopie wymaga sprawdzenia stanu jego
obudowy lub skarp. Jeżeli roboty odbywają się w wykopie wąsko przestrzennym jednocześnie z transportem urobku, wykop przykrywa się szczelnym
i wytrzymałym zabezpieczeniem. Pojemniki do transportu urobku powinny
być załadowane poniżej górnej ich krawędzi.
- Składowanie urobku, materiałów i wyrobów jest zabronione w następujących
przypadkach:

• w odległości mniejszej niż 0,6 m od krawędzi wykopu, jeżeli ściany wykopu są obudowane oraz jeżeli obciążenie urobkiem, jest przewidziane w doborze obudowy,

Zdarzenie: spychanie gruntu ze skarpy – maszyna spadła ze skarpy

Przyczyna: pierwszy raz pracował przy tych robotach, nie sprawdził stanu maszyny.

Zapobieganie:

- należy sprawdzić stan maszyny przed przystąpieniem do pracy,

- zachowanie odpowiedniej odległości o urwiska przy pracowaniu maszyną w jego pobliżu,

- powinno pracować się prostopadle do urwiska i nie przejeżdżać go gąsienicami,

Zdarzenie: Transport maszyny na inną budowę – złe ustawienie maszyny na przyczepie i wypadek.

Przyczyna: Padał deszcz, śliskie podłoże, śpieszył się, załadunek bez rampy, źle ustawiona przyczepa.

Zapobieganie:

- przy przetransportowywaniu maszyn należy używać najazdów przyczepionych do przyczepy, aby uniknąć upadku i zniszczenia maszyny,

Zdarzenie: Najazd na śpiącego pracownika maszyną.

Przyczyna: Zrobienie przerwy śniadaniowej w pobliżu maszyny, brak obejścia maszyny dookoła przez kierowcę, brak sygnału dźwiękowego.

Zapobieganie:

- nie można wypoczywać i robić przerwy na posiłek w pobliżu maszyn budowlanych,

- należy obejść maszynę dookoła przez rozpoczęciem pracy,

- przed rozpoczęciem cofania należy zasygnalizować to sygnałem dźwiękowym i wykonywać ten manewr powoli,

Zdarzenie: Wycinka lasu, pękła lina i uderzyła pracownika.

Przyczyna: Brak wycofania ludzi z obszaru prac, brak sprawdzenia liny przed rozpoczęciem prac.

Zapobieganie:

- przed rozpoczęciem budowy należy oczyścić drogę,

- przed uruchomieniem maszyny i rozpoczęciem prac należy usunąć ludzi z tego obszaru,

- należy sprawdzić widoczność przed rozpoczęciem prac,

- należy sprawdzić zaczepienie liny przed rozpoczęciem prac,

- nie można dopuścić do przeciążenia liny w trakcie pracy,

Zdarzenie: Zbrojenie terenu – roboty instalacyjne, podczas prac nastąpiło przechylenie koparki w stronę wykopu.

Przyczyna: Nieuwzględnienie wskazówek udzielonych przez koordynatora, niewypoczęty operator koparki.

Zapobieganie:

- należy uwzględniać wskazówki udzielone przez koordynatora,

- należy znać ograniczenia wywrotu i przeciążenia maszyny,

- prace można przeprowadzać będąc trzeźwym i wypoczętym.