Mszaki i glewiki

Mszaki i glewiki to organizmy lądowe. Charakteryzują się przewagą gametofitu nad sporofitem, a także heteromorficzną przemianą pokoleń. Jako, iż zasiedlają niekiedy trudno dostępne tereny, nazywane się roślinami pionierskimi. Mszaki mają ogromny udział w utrzymywaniu bilansu wodnego zbiorowisk roślinnych dzięki retencji (zatrzymywaniu wody), a także zapobiegają erozji gleby.

Mszaki mają duże zdolności regeneracyjne. Mogą też wytwarzać specjalne rozmnóżki, czyli łatwo odrywające się wielokomórkowe twory, z których mogą wyrastać nowe rośliny (rozmnażanie wegetatywne).

1. Mszaki dzielimy na:

• Wątrobowce (leśna przyziemka)

- gametofit w postaci płatowatej plechy (porostnica wielokształtna) lub płożącej się łodyżki z listkami (usznica spłaszczona). Brak w niej wiązek przewodzących. Ich gametangia znajdują się na trzonkach (plemniostany i rodniostany). Sporofity są bardzo małe, ograniczone do niewielkiej sety oraz zarodni.

- W cyklu zarodnia nie jest chroniona czepkiem. W sporangiach występują sprężyce (elatery) - martwe wydłużone komórki, które pod wpływem wody wyginają się ułatwiając tym samy wysypywanie się zarodników.

• Mchy

- gametofit w postaci prostej nierozgałęzionej łodyżki z listkami. W łodyżce obecna jest wiązka przewodząca zbudowana z hydroidów (martwe - transport wody) otoczona leptoidami (żywe - transport asymilantów).

- na szczycie gametofitu znajduję się plemnia lub rodnia (wielokomórkowa). Uwicione plemniki wędrują do rodni wyłącznie w środowisku wodnym i z zygoty powstaje sporofit, który wrasta stopą w gametofit. Ma on postać nierozgałęzionej łodyżki (seta), na szczycie której znajduje się puszka zarodni zamknięta wieczkiem. Seta odrywa górną część rodni i przekształca ją w czepek. Wewnątrz puszki znajduję się kolumienka, która odżywia dojrzewające zarodniki, chroni przed urazami mechanicznymi oraz rozmieszcza zarodniki w puszce. Gdy zarodniki dojrzeją, odpada wieczko i dzięki ruchom ozębni (pod wpływem wody kurczy się lub rozszerza) regulowany jest poziom wysypywanych zarodników. Gdy wykiełkują, rozwija się z nich nitkowaty splątek, na którym wyrastają ulistnione łodyżki (gametofory).

- Torfowce tworzą skupiska zwane mszarami. W swojej budowie nie mają chwytników oraz sety - zastępuję je pseudopodium, które jest wytworem gametofitu. Gametofit torfowców rośnie całe życie - jego część szczytowa jest żywa (prowadzi fotosyntezę oraz magazynuje wodę), dolna ulega mineralizacji.

- Prątniki (widłoząb, skrętek wilgociomierz).

- Płonniki (płonnik pospolity).

2. Glewiki:

- wykazują cechy podobne do mszaków i paprotników.

- typ przemiany pokoleń podobny do mszaków: sporofit jest całe życie zależny od gametofitu. Sporofit różnicuje się z zygoty powstałej na drodze oogamii. Nie posiada sety, natomiast między stopą a zarodnią nieprzerwanie produkowane są elementy budujące zarodnię. Skutkiem tego zarodnia zróżnicowana jest na szeregi poziomów dojrzałości zarodników. W odróżnieniu od mszaków sporofit glewików jest zielony, żyje i funkcjonuje tak długo jak gametofit, oraz przez cały okres swojego życia produkuje zarodniki. Gametofit jest plechowaty i tworzy rozetki przylegające do podłoża. Gametangia tworzą się na górnej stronie plechy.