POCZĄTKI ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ

Administracja- pochodzi od wyrazu "ministrate" tzn. zarządzać, a początek "ad" - jedynie wzmacnia charakter działań. Termin narodził sie w starożytnym Rzymie, a w językach europejskich występuje od średniowiecza. Ma charakter wykonawczy, obsługowy w stosunku do czynnika politycznego, któremu służy.

rys historyczny:

w starożytności działania administracji były traktowane jako wykonywanie działań władcy, suwerena, który był przedstawicielem boga lub wielkim przedstawicielem boga, urzędnicy byli jego sługami całkowicie posłusznymi i uzależnionymi od panującego, a wola władcy stawała się w pełni obowiązującym prawem. Nie istniały ograniczenia władcy. W starożytności istniały dwa zasadnicze modele :

1. model despotyczny - w imperiach europejskich - centrum władzy politycznej znajdowało się w rękach wąskiej elity skupionej wokół monarchy w skład tych elit początkowo wchodzili członkowie rodu monarchy i kapłani, później wojskowi oraz dzierżawcy królewscy.

2. model republikański -w europie- władza miała należeć do ludu, ale się zmieniał i dominujące znaczenie zdobywali oligarchowie, bogatsi właściciele. W niektórych częściach Europy władzę przejmowali tyrani wprowadzający ustrój dyktatorski np. w greckich państwach.

Jeżeli chodzi o model adm. publicznej w starożytności to trzeba mówić że był to model zcentralizowany i organy administracji jednoosobowe , model monokratyczny.

Aparat urzędniczy był mocno rozbudowany i miał charakter elitarny. warunkiem przynależności do sfery urzędniczej było pochodzenie społeczne, koniecznie umiejętność czytania i podstawy rachunkowości. Początkowo urzędnicy działali na szczeblu centralnym, później tworzono urzędy terenowe w prowincjach. A jednocześnie następował rozrost wyspecjalizowanych specjalizacji, czyli budowa specjalistycznych urzędów, do spraw skarbu, armii.

W średniowieczu (po upadku cesarstwa rzymskiego), po upadku starożytnych wzorców, nastąpił upadek całego systemu prawnego i administracyjnego, doszło do pewnej anarchii , nastąpił brak stabilizacji władzy w pierwszym okresie średniowiecznym i brak poszanowania dla prawa. Zmiany korzystne zaczęły pojawiać się od VI w., kiedy następowała stopniowa stabilizacja władzy politycznej , kształtowanie się księstw, na czele których stał książę, sprawujący władzę polityczną, traktował to księstwo jako swoją własność, dysponował tym księstwem jak własnością prywatną. Jest to ustrój monarchy patrymonialna. Dominowała zasada personalizmu prawa- prawo było kierowane do konkretnych adresatów. Dopiero później od IX w. zaczęło kształtować prawo powszechnie obowiązujące. Ale tyko na danym terytorium.

IX w jest to początek feudalizmu, zależność jednych osób względem drugich. Decydujące znaczenie mieli możnowładcy, którzy byli uwolnieni z pod zwierzchności monarchy, dzięki licznym immunitetom królewskim, mieli swoich lenników, poddanych, byli pośrednim szczeblem między monarchą a lennikami, ludem. Ciągle poszerzali swoją pozycję(wpływy i majątek), osłabiając pozycję króla, która coraz mniej miała znaczenie. Dominowało przysłowie, twierdzenie: "wasal mojego wasala nie jest moim wasalem" (wasal-lennik), czyli władza króla nie sięgała do ludu, lenników. Konsekwencja była tego że następowało rozbicie polityczne Europy.

Od XIII w. można mówić o monarchii stanowej zaczynały wykształcać sie rady, reprezentacje różnych stanów, grup społecznych ze względu na miejsce zamieszkania i pochodzenie. W Polsce wykształciły się sejmiki. Aparat urzędniczy coraz bardziej specjalizował się, był dobrze opłacany.

Kolejna epoka : ABSOLUTYZM - władza absolutna (MONARCHA)- od XVI-XVIII w., pochodzi z Francji za panowania Ludwika XIII i XIV. Król starał się całą władzę skupić władzę wokół siebie i zlikwidować władzę stanową. Król dążył do likwidacji jakiejkolwiek odrębności prowincjonalnych, partykularnych. Początkowo pozostawiono przywileje feudalne lokalnym możnowładcom., ale jednocześnie rozchodowywano struktury państwa zwłaszcza zapewnić takie struktury państwa, które były mało przyjazne dla obywateli takie jak: aparat skarbowy, policję. Administracja została oddzielona od sądownictwa. W połowie XVIII w. pojawił sie koncepcja trójpodziału władzy państwowej, której autorem jest CHARLES MONTESQUIEM swormuował koncepcję w słynnym dziele "O duchu praw" - podzielił władzę w tym dziele.

Następowała centralizacja władzy. Król sprawuje władze z łaski Boga i nikt nie może go tej władzy pozbawić. Władza(admin. publiczna) była nie przyjazna dla obywateli. Aparat adm. był wyspecjalizowany i skuteczny(ściąganie podatków), bez możliwości działań obronnych od strony obywatela. system administracyjnego widzi mi się , władza dążyła do osiągnięcia swoich celów. Szczytem monarchii absolutnej było panowanie Ludwika XIV, który sformułował słynne powiedzenie: "L'ETAT C'ESTA MOI"- państwo(władza) to ja.

Coraz większe znaczenie miało prawo publiczne, stawało się podstawą działania administracji, jednak było przez monarchę wykorzystywane bardzo instrumentalnie dla osiągnięcia własnych korzyści. Urzędnik był sługą władzy i musiał wykonywać jego polecenia. Wykształcił się aparat urzędniczy zhierarchizowany, i aparat urzędniczy zawodowy, urzędnicy składali przysięgę wierności. Przy zatrudnianiu urzędników dochodziło do patologii. Wykształcił się PATRONAŻ czyli kupczenie stanowiskami urzędniczymi.

We Francji wykształcił się Urząd, który zajmował się sprzedażą stanowisk urzędniczych.

PODSUMOWANIE czasu absolutyzmu :

- scentralizowany aparat państwowy, składający się z fachowych urzędników, coraz lepiej przygotowanych do pełnienia funkcji państwowych

-sprawnie działający aparat biurokratyczny, coraz bardziej zhierarchizowany,

- silna armia, która stała na czele takiego państwa

-pozycja możnowładców pod koniec tego okresu została zmarchinalizowana (??)

Kolejny etap zaczyna się od Rewolucji francuskiej - koniec XVII w. - równość, wolność, niepodległość, bractwo. Zaczęto wdrażać w życie trójpodział władzy. Od początku XIX w. następowało ograniczenie aktywności państwa w życiu obywateli. Zaczęła się pojawiać koncepcja państwa prawnego. Wszelkie działanie władzy państwowej powinno mieć działanie w obowiązującym prawie. Pojawiło się w Niemczech i zaczęła na całą Europę oddziaływać. Cel: Miała chronić obywatela przed samowolą władzy i administracji, przed nadmierne wkraczanie w sferę prywatną. Jednoznacznie podzielono aparat władzy na 3 segmenty: ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA OBECNIE

W/g JELINEK WALTER Administracją publiczną jest wszystko co się nie mieści w zakresie władzy ustawodawczej i sądowniczej. Z tego wynika że administracja publiczna musi być usytuowana w obrębie władzy wykonawczej.

inne definicje:

podmiotowo-przedmiotowa -czyli mieszana- jest zespół działań, czynności i przedsięwzięć o charakterze wykonawczym przez różne podmioty , organy i instytucje na podstawie prawa w formach przewidzianych przez system prawa. Administracja publiczna jest powiązana prawnie. zasada praworządności w działaniach adm. pub. Wykonywane działania są wykonywane przez bardzo rozbudowaną strukturę podmiotów. Wszystkie działania i przedsięwzięcia mają na celu realizację interesu publicznego, działanie na rzecz państwa lub lokalny, na rzecz mieszkańców danego terenu.

INTERES PUBLICZNY - nie może wykluczać interesu prywatnego, osób fizycznych tzn. spraw ważnych dla poszczególnych osób fizycznych. Wyznaczają granice interesu publicznego.

DEFINICJA PODMIOTOWA ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - rozczłonkowana struktura organizacyjna sektora publicznego i wszystkie podmioty wchodzące w jej skład działają na rzecz sektora publicznego. Musza działać na podstawie i w granicach przepisów prawnych, np. organy adm. publicznej

ORGANY ADMINISTRACJI PUBLICZNEJ - podmiot, który posiada pewne kompetencje w określonej dziedzinie spraw wynikające z przepisów prawa powszechnie obowiązującym (konstytucja, ustawy, akty prawne). Wyposażone są we władztwo administracyjne- prawo władczego rozstrzygania o sytuacji prawnej podmiotów zewnętrznych, usytuowanych na zewnątrz aparatu administracyjnego- osób fizycznych. Wykorzystując władztwo państwowe, stosują określone formy prawne właściwe dla adm. publicznej: akt normatywny, akt administracyjny(ugoda administracyjna). są organy np. prezes rady ministrów, minister, wojewoda, zarząd powiatowy, itd. może być jednoosobowy czyli monokratyczny (minister, wojewoda) lub kolegialny- wieloosobowy(rada ministrów, zarząd powiatu), konieczne jest podjęci uchwały. Zaletą jest przemyślane rozstrzyganie spraw. Dominują organy monokratyczne.

URZĘDY -jest to struktura, jednostka organizacyjna obsługująca organ administracji publicznej, tzn. pomagająca wykonanie zadań wynikających z przepisów. Celem istnienia urzędu jest obługa organu, np. minister ma do pomocy ministerstwo, wojewoda ma urząd wojewódzki, burmistrz-urząd miasta, wójt - urząd gminy itp.

inne podmioty realizujące zadania z zakresu adm. publicznej, w szczególności mają prawo rozstrzygania indywidualnych spraw różnych podmiotów w drodze decyzji adm. Chodzi o takie podmioty, którym prawo zostało powierzone na podstawie przepisów , i na podstawi porozumienia między org. admin. a takim podmiotem. np. dziekan, rektor- ma prawo na podstawie ustawy o szkolnictwie wyższym. Wydają decyzje admin.: przyznanie stypendiów, skreślenie z listy studentów, od których można się odwołać. Samorząd adwokatów , szkolny.

zadania adm. publicznej

1. obsługa procesów rządzenia, np.: ministerstwo ma na celu umożliwienie ministrowi prowadzenia polityki w określonym obszarze tematycznym.

2. wykonywanie zadań publicznych nałożonych na te podmioty na podstawie przepisów prawa, tzw. bierzące administrowanie sprawamoi publicznymi. Zadanie są zróżnicowane w zależności jaki fragment jest realizowany.

FUNKCJE ADM. PUBLICZNEJ polegającej na realizacji zadań publicznych

1. porządkowa- reglamentacyjna - niektóre org ad.pub. mają zadbać o bezpieczeństwo i porządek, albo też mają za zadanie reglamentować pewne dobra, np. wydawanie zezwoleń na sprzedaż alkoholu, koncesji, są to pewne dobra ważne dla państwa. praktyczne działania.

2. świadczenie usług - administracją świadcząca, np. : świadczy usługi transportowe dla mieszkańców, usługi edukacyjne ochrona zdrowia, kultury, opieka społeczna, itp. Obywatele są klientami usług adm. Świadczenie tych usług jest trudne w sensie organizacyjnym i kosztochłonne, pochłania nakłady publiczne. Adm. może zastosować różne rozwiązania, bo grupa klientów jest duża, powierza zadania podmiotowi zewnętrznemu, Takie działanie nazywa się OUTSOURCING, czyli tryb przepisów o zamówieniach publicznych. Umowy,

3. Zarządu majątkiem publicznym - funkcja właścicielska adm. publicznej, jest właścicielem dużego majątku. Pojawia się problem zarządu, pojawia się problem, czy chce zarządzać, może sama lub znajdzie zarządcę związanego umową. Majątek publiczne jest powszechny. Można się go pozbyć w drodze przetargu: sprzedać, lub wynająć, wydzierżawić i czerpać z tego korzyści.

4. Zarządzania rozwojem -państwa jak i lokalnym. Spojrzenie strategiczne administracji publicznej na funkcję państwa w pewnej perspektywie czasu, należy zaplanować jak będzie zorganizowana jednostka za x lat. Tego rodzaju służą programy rządowe i samorządowe, np. zapobieganie bezrobociu. Problem praktyczny z przełożeniem tych założeń na konkretne instrumenty może się zdążyć że plan mnie będzie w praktyce realizowany bo nie będzie chęci w realizowaniu programów poprzedników. Rozwój może być zaburzony.

ZASADA RESORTOWOŚCI- wykształciła się we Francji w okresie państwa absolutnego XVII i XVIII w., w okresie panowania Ludwika XIII i XIV. Polega na tym ,że adm. państwowa jest podzielona jest na niezależne od siebie struktury organizacyjne, które określamy jako resorty. Na czele resortów były organy wieloosobowe- kolegialne. Dopiero od XIX jednoosobowi ministrowie - monokratycznymi. Najwcześniej wyodrębnione zostały resorty spraw zagranicznych, skarbowości, wojskowości, spraw wew, wymiaru sprawiedliwości, później dołączane były sprawy wyznaniowe i światowe i pojawiały się kolejne. Na początku obowiązywania tej zasady wykształciły się swoiste metody i formy wykonywania administracji w poszczególnych resortach. Obecnie te resorty utożsamia się z działaniami adm. rządowej, a na czele kilku działów stoi minister. Obowiązuje we wszystkich współczesnych państwach demokratycznych.

zasada centralizacji - centralizm adm. - określa ta zasada stosunki zachodzące między różnymi organami adm. a zwłaszcza między organami szczebla centralnego i org. szczebla terenowego. zasada ta zakłada podporządkowanie pewnych organów organowi nadrzędnemu. a zatem zakłada hierarchię w adm. publicznej ta centralizacja często przejawia się przez wyznaczaniu przez organ nadrzędny kierunku działania dla organu podrzędnego możliwość wydawania wytycznych, instrukcji . Organy podporządkowane są zależne od organów nadrzędnych. Może wystąpić zależność osobowa, wtedy org. nadrzędne decydują o obsadzie kluczowych stanowisk w organach niższego rzędu, może być zależność służbowa, która jest związana z możliwością wydawania poleceń służbowych instrukcji i wytycznych. Pierwsza pojawiła się we Francji w o okresie absolutyzmu XVII ale w państwach współczesnych jest spotykana, w Polsce , na zasadzie centralizacji ukształtowana jest organizacja rządowa. Centralizacja nie występuje w samorządzie terytorialnym, organizacji samorządu terytorialnego w żadnym państwie.

zasada decentralizacji - polega na tym, że uprawnienia decyzyjne są podzielone między różne organy władzy i szczeble władzy-szczebel centralny i terenowy. cały szereg podmiotów ma znaczną niezależność osobową, funkcjonalną, czyli nikt nie może wywierać wpływu na organy zdecentralizowane- żaden inny organ. Główną formą jest samorząd który polega na ty, że samym zainteresowanym powierza się zarząd sprawami publicznymi, które dotyczą tych osób.

3 rodzaje samorządu:

-samorząd terytorialny- kiedy mieszkańcy danego terenu decydują o prawach ich dotyczących

- samorząd zawodowy - kiedy to korporacje zawodowe zrzeszające wykonujące wolne zawody np. adwokaci, radców, pielęgniarek, decydują o sprawach tych osób wykonujących. np. warunki przyjęcia, zawieszeniu, skreśleniu z listy.

-samorząd gospodarczy - który skupia podmioty prowadzące pewną aktywność gospodarczą. np., izby rolnicze, rzemieślnicze

- samorząd narodowościowy, który skupia przedstawicieli mniejszości narodowej

INNE FORMY DECENTRALIZACJI oparte nie na czynniku osobowym, oparta jest na:

- czynnik majątkowym - taka forma pojawiła się w XX w. np., przedsiębiorstwo państwowe, samodzielne zakład administracyjnym,

zasada koncentracji- kompetencje decyzyjne skupione są w rękach wąskiego grona osób np. ministra, wojewody, gubernatora. W państwie , w którym mamy administrację typu scentralizowanego organy terenowe nie mają własnych kompetencji decyzyjnych lecz kompetencja należy do szczebla centralnego. Koncentracja jest powiązana z centralizacją.

zasada dekoncentracji - powierzenie kompetencji administracji decyzyjnych szerokiemu kręgowi podmiotów, zwłaszcza szczeblowi terenowemu. Możliwość wydawania decyzji i w konsekwencji jest odpowiedzialność za podejmowane działanie jest rozproszona na różne szczeble administracji. Jeżeli występuje układzie zdecentralizowany, to zawsze jest powiązane zasadą decentralizacji. Ale na odwrót - dekoncentralizacja może występować również w układach zcentralizowanych. Może być tak ukształtowana administracja tzn. wykonywanie pewnych kompetencji powierzone zostało organom terenowym, przy czym w dalszym ciągu są one zależne wobec organów centralnym. Dekoncentracja musi być w układzie zdecentralizowanym, natomiast może być w układzie zcentralizowanym.

Akt normatywny – akt o charakterze abstrakcyjnym i generalnym, tzn. że jest wielorazowego stosowania, wszystkie podmioty będą objęte działaniem tego aktu. Szeroki krąg adresatów można zdefiniować cechy rodzajowe, np. studentów, żołnierzy, pracowników, szeroki krąg podmiotów. Dzielimy na:- powszechnie obowiązujące i wewnętrznie obowiązujące

Akt powszechnie obowiązujący – obowiązują wszystkich na całym terytorium państwa, wyjątek- przedstawiciele dyplomatyczni, członkowie ich rodzin. Wyjątek stanowi akty prawa miejscowego -obowiązują na części terytorium państwa podległa władzy organu, który taki akt wydał.

Zasady:

1)zamknięty katalog źródeł Prawa powszechnego- konstytucja z 2 kw. 1997r- umowy MN ratyfikowane(przez prezydenta)a.) za zgodą sejmu – najważniejsze sprawyb.) bez zgody sejmu- wszystkich innych spraw- ustawy- rozporządzenia - akty prawa miejscowego( mogą być wydawane przez: terenowe organy adm rządowej, org jednostek samorządu terytorialnego)

2. akty wewnętrznie obowiązujące – obowiązują w prawnej zamkniętej strukturze organizacyjnej. Jednostki organizacyjne podporządkowane np.: zarządzenie ministra, kierownika urzędu, dla pracowników

3, organ kolegialny – wieloosobowy – akt określa się jako uchwała, np.przez RM – obowiązuje członków RM

Akt administracyjny – ma przeciwstawny charakter do aktu normatywnego. Ma charakter indywidualny i konkretny, dotyczy konkretnej sprawy, osoby, sytuacji. Występuje w dwóch odmianach: decyzje administracyjne i postanowienia administracyjne.

Decyzje administracyjne – rozstrzyga o sytuacji prawnej podmiotu, przyznaje uprawnienia, np. pozwolenia budowlane przyznaje prawo, np. do posiadania broni; albo nakłada obowiązek do danej decyzji, np. podatki, nakaz rozbiórki, czyli uprawnienie, obowiązek do danej decyzji(uprawnienie albo obowiązek).

Postanowienia administracyjne – ma charakter pomocniczy. Wydawane są w toku postępowania administracyjnego, rozstrzygają kwestie incydentalne, które się pojawiają, np. postanowienie o zawieszenia postępowania, o podjęcie postępowania, o zatwierdzeniu ugody postępowania, o dopuszczenie organizacji. Przy wykonaniu decyzji adm. stosowane są procedury czyli tryb działania organów administracji przy nakładaniu uprawnień lub obowiązków.

Procedura administracyjna – uregulowana jest w kodeksie postępowania administracyjnego(ogólne postępowanie adm.)

Szczególne postępowanie adm. – w przypadkach nakładania podatków – ordynacja podatkowa - reguluje uprawnienia stron w ramach postępowania, możliwość odwołania, zażalenia na postępowanie.

Może oddziaływać w różnych formach nie władczych, takie jak umowy cywilno-prawne zawierane z podmiotami zewnętrznymi, usytuowanego na zewnątrz administracji, dlatego, że:

1. adm. publiczna świadczy usługi na rzecz określonego kręgu podmiotów, np. usługi transportowe

2.adm. publiczna potrzebuje pewnych świadczeń, usług, dostaw, sprzętu. jeżeli wartość takiego świadczenia przekracza równowartość 14tyś. euro, to kontrahenta należy wyłonić w trybie o zamówieniach publicznych z zastosowaniem 1 z 8 trybów. Jeśli wartość jest mniejsza, to też adm. publiczna musi wyłonić w taki sposób aby było przejrzyste, ogłoszenie, jak najtaniej

1. porozumienie adm. – zawierane z innymi org. adm. publiczna lub z podmiotami zewnętrznymi, mają na celu wspólne wykorzystanie zadań publicznych, np. transport zbiorowy, powierzenie wykonania zadań przypisane dla innego organu.

2. ugody administracyjne – zastępują decyzje administracyjne, można zawrzeć w sprawie kilku osób, ich interesy nie są takie same ale przeciwstawne, sporne, wtedy organ mógłby wydać decyzję adm., powinien zachęcać te strony do zawarcia ugody. Ugoda polega na porozumieniu stron, jak będą kształtowały się, uprawnienia i obowiązki. Rola organu adm. polega na zatwierdzeniu ugody. Jest minimalna, cała wola uzgodnienia pozostawiona jest stronom, zastępuje decyzje(jeśli ugoda to decyzji się nie wydaje).

Czynniki faktyczne org. adm

1.działalność organizatorsko-promocyjna np. spotkania ze społeczeństwem, zachęty do działań, szczepienia ochronne, ci którzy stosują sie do tych zaleceń są w pewien sposób nagrodzeni; zachęcać i promować

2.czynności materialno-technicznych – przymusowa rozbiórka budynku

organy: kolegialne- wieloosobowe, jednoosobowe - monokratyczne

1. zasada kolegialności – wykształciła się w XVII i XVIII w. i ma swoje zalety: większa grupa osób decyduje o podejmowaniu rozstrzygnięć, nie dochodzi do działania nieprzemyślanego. Wadą jest, że proces podejmowania decyzji trwa długo.

2. zasada org. jednoosobowych – od XIX w. zalety: szybkość działania, bo 1 osoba sprawująca funkcję organu decyduje, ważne jest określenie osoby odpowiedzialnej za wydaną decyzję. Ryzyko arbitralności(stronniczość) rozstrzygnięcia, skłonności jest wadą. W naszym systemie przeważają org. 1-osobowe

urząd adm. publicznej - aparat adm. obsługujący organ adm. publicznej, a zatem są to urzędnicy, którzy pomagają w wykonaniu zadań. Organ służy urzędowi.

Struktura organizacyjna polskiej administracji publicznej:

1. administracja państwowa

2. administracja samorządowa

adm. państwowa - nie może mieścić się w kręgu ustawodastwa ani wymiaru sprawiedliwosci, konsupcja władzy publicznej jest podzielona na 3 segmenty: ustawodawcza, wykonawcza i sądownicza autorem jest Charles Montesquen. Adm. państwowa mieści się w ramach władzy wykonawczej.

władza wykonawcza - sprawuje prezydent oraz rada ministrów. Podstawowym tworem władzy państwowej będzie adm. rządowa, podległa jest radzie ministrów. Można wyróżnić pozostałą administrację: NBP, KRRiT; NIK - nie są podległe prezesowi RM

adm. Rządowa - działa na szczeblu centralnym i terenowym. Na adm. rządową składają się organy i obsługujące je urzędy. Na czele tej administracji centralnej stoi prezes Rady Ministrów oraz członkowie rządu, czyli ministrowie(Rada Ministrów) - obecnie 20 członków(z prezesem) wśród ministrów wyróżniamy 18-działowych, kierują działami adm. rządowych-resorty, wśród nich jest dwóch wice prezesów: minister finansów i minister gospodarki

Każdy minister działowy kieruje kilkoma resortami adm. rządowej, pełen wykaz tych działów i sprawy tych działów określone jest w ustawie o działach adm. rządowej z 1997 r. Oprócz 18 min działowych jest jeszcze 1- minister bezteki(zadaniowy), obecnie Jacek Cichocki, szef kancelarii prezesa RM. Ministrowie działowi obsługiwani są przez własne ministerstwa.

centralne organy adm. rządowej - jest ok. 30 np.: prezes głównego Urzędu statystycznego, zamówień publicznych, ochrony konkurencji, centralny organ może być usytuowany w ministerstwie, którym podlega.

Minister jest czynnym politykiem i ma pewne cele polityczne np.: ma przeprowadzić reformę np.: oświaty, coś pozmieniać, ale politycznie. Prezes RM sygnalizuje w swoim pierwszym wystąpieniu: ekspose - cele polityczne, program działania rządu w swojej kadencji.

Cały pion polityczny - ich obecność w ministerstwie jest nietrwały( fragment ministerstwa). Minister odchodzi ze swoimi ludźmi. Pion urzędniczy ma charakter trwały w ministerstwie - nie zmienia się. Na czele tej struktury urzędniczej stoi Dyrektor Generalny ministerstwa, podlegają mu komórki organizacyjne, które należy podzielić na departamenty i biura. departamenty mają na celu merytoryczną obsługę zadań ministra, biura mają na celu obsługę ministerstwa, np. obsługa księgowa, zamówień publicznych, jedynie ministerstwa. departamenty dzielą się na wydziały. Podobnie jak i biura. Na czele departamentów i biur stoi dyrektor, a na czele wydziału stoi naczelnik a jemu podlegają pracownicy na różnych stanowiskach urzędniczych takich jak specjalista, i wszędzie struktura się powtarza.

Po pracownikach należy oczekiwać profesjonalizmu, bezstronności, neutralności politycznej i rzetelności.

kancelaria prezesa podobnie jak pion polityczny i urzędniczy. Na czele kancelari ministrów stoi minister Bezteki, kieruje pionem politycznym i urzędniczym

pracownicy

KORPUS SŁUŻBY CYWILNEJ - obejmuje ok. 125 tyś. osób zatrudnionych na szczeblach centralnych ale również w urzędach terenowych(ok 1/3 w urzędach i izbach skarbowych -adm. skarbowej). członkowie korpusu służby cywilnej dzielą się na pracowników i urzędników sł. cyw. Sytuację prawną reguluje ustawa - o służbie cywilnej z 2008 r. Pracownicy sł. c. są zatrudnieni na podstawie umowy o prace. Urzędnicy są na podstawie mianowania co zwiększa stabilność ich zatrudnienia(najtrwalsz forma), jest ich ok. 25 tyś. żeby stać się urzędnikiem mianowanym trzeba wybrać 1 z dwóch ścieżek rozwoju zawodowego

1. Mając ukończone studia wyższe mag. można ubiegać się do krajowej szkoły adm. publicznej KSAP w celu odbycia szkolenia stacjonarnego ok. 3 sem i obejmuje intensywną naukę prawa wykorzystywanego w adm. publicznej.

- zdać egzamin wstępny

- jeden język obcy na poziomie zaawansowanym

- mieć w momencie zdawania mniej niż 32 lata

Po ukończeniu szkolenia stacjonarnego jest sporządzona lista i absolwentom proponowane są miejsca pracy. We Francji taka szkoła nazywa się: ECOLE NATIONALE D'ADMINISTRATION(ENA)

2. Postępowanie kwalifikacyjne w służbie cywilnej organizowane przez KSAP. Udział jest dostępny dla pracowników sł. cyw. przez co najmniej 3 lata, mają wykształcenie wyższe mag, znajomość języka obcego na poziomie zaawansowanym. Mają po przejściu tego postępowania dodatek cywilny(880zł)

Obowiązki wynikają z kilku aktów min konst art 153, wyznacza podstawowe standarty w pracy urzędniczej: profesjonalizm, neutralność polityczna, bezstronność i rzetelność.

PROFESJONALIZM- jak najlepsze przygotowanie na określone stanowisko pracy, sprawdzony w momencie naboru na wolne stanowisko, wyłącznie na kryteriach merytorycznych, konkurencyjnych. W trakcie ocen okresowych co 2 lata dokonuje bezpośredni przełożony. Skutek oceny pozytywnej - zwiększenie kwoty bazowej; negatywna - potwierdzona przy kolejnej ocenie -to oznacza rozwiązanie stosunku pracy(drugą ocenę można przyśpieszyć). Profesjonalizm podnoszony jest w czasie szkoleń, przez szefa służby cywilnej dla ogółu osób zatrudnionych, dotyczących spraw związanych z funkcjonowaniem tego urzędu na danym stanowisku. Temu służy sprecyzowanie potrzeb pracownika i indywidualny plan rozwoju zawodowego dla każdego pracownika i urzędnika sł. cyw. i modyfikowany w ocenie okresowej.

RZETELNOŚĆ - prawidłowe, terminowe, wykonanie zadań powierzonych przez przełożonego, rozliczanie w trakcie oceny okresowej. Urzędnik ma obowiązek przestrzegać przepisów prawa. Zgodnie z zasadą legalizmu i praworządności. Działa zgodnie z prawem.

NEUTRALNOŚĆ POLITYCZNA - polega na tym, że jest ograniczona możliwość aktywności politycznej i związkowej. Członek służby cywilnej nie może prowadzić działalności politycznej, która mogłaby zagrozić neutralności, żadnych funkcji w partiach, związkach.

BEZSTRONNOŚĆ - uczciwość urzędnicza w wykonywaniu zadań służbowych Nie może powstać stan zagrożenia bezstronności: nie może powstać podległość i zależność między osobami spokrewnionymi.

- Urzędnik nie może się kierować interesem jednostronny w swoich działaniach, wyłącznie publicznym, państwowym.

- Nie może w pracy i działaniach urzędniczych preferować i dyskryminować, lecz zawsze musi mieć na uwadze interes publiczny,

- musi być czujny w stosunku do wadliwych poleceń przełożonych. Ma obowiązek kwestionować takie co są niezgodne z prawem wadliwe polecenia przełożonych, jest tzw. reicus urzędniczy – kwestionowanie wadliwych poleceń przełożonych - ma obowiązek aby potwierdził to polecenie na piśmie. Jeśli przełożony potwierdzi to polecenie na piśmie, urzędnik nadal nie może wykonać, bo jest niezgodne z prawem i musi poinformować wyższego przełożonego o zaistniałej sytuacji. Wymagania zwiększające uczciwość i obowiązek składania oświadczeń o stanie majątkowym co roku do 31 marca. składane dyrektorowi Generalnego Urzędu i porównuje z oświadczeniami z lat poprzednich. Jeżeli oświadczenie się nie zgadza to jest przekazywany do CBA(centralne biuro antykorupcyjne). Zakaz łączenia zatrudnienia w adm. rządowej z zatrudnieniem w innym miejscu aby nie powstał konflikt interesów. Zgoda na dodatkowe zatrudnienie może wydać jedynie dyrektor, jeżeli uzna, że nie ma zagrożenia.

Urzędnik:

- jakakolwiek praca inna musi wymagać zgody dyrektora;

- może posiadać pakietu akcji, tylko kontrolny pakiet akcji lub udziałów(10%wartości),

- nie może prowadzić samodzielnie lub spółce działalności gospodarczej, ani zarządzać, ani nadzorować;

- Musi być odseparowany od działalności gospodarczej;

- Gdyby członek sł. cyw. złamał którąś z zasad jest pociągnięty do komisji dyscyplinarnej(dział w każdym urzędzie). Polska sł. cyw. działa w oparciu o ustawę z 2008 r.

Model mieszany – zaczął kształtować się 96r., zaczęła funkcjonować wcześniej nie znane były standardy sfery urzędniczej Polski model służby cywilnej jest modelem mieszanym. Łączy w sobie elementy modelu kariery z modelem stanowisk. W modelu kariery zakłada się przywiązanie do służby cywilnej na trwałe, przechodzenie przez kolejne szczebla kariery. A w modelu kariery model stanowisk. Zatrudnienie na konkretne stanowisko i tylko wtedy gdy nie jest potrzeba odchodzi. W Polsce jest wymieszany.

rada ministrów: 18 + 1 bezteki - 18 resortowych i 1 bezteki

zasady funkcjonowania rady ministrów:

1. kolegialność działania RM. tzn. każdy dokument rządowy musi być uzgodniony z wszystkimi członkami RM

2. Inicjowanie prac RM przez poszczególnych ministrów, projekt dokumentu Rządowego opracowuje właściwy Minister ze względu na daną sprawę. Każdy dokument rządowy po przyjęciu przez RM. wymaga wykonania(wdrożenia) co również należy do obowiązku właściwego ministra.

3. RM. działa na podstawie planów pracy

a) legislacyjny plan – obejmuje projekty ustaw, po wstępnych założeń do późniejszych projektów ustaw i projekty rozporządzeń RM

b) plan prac nie legislacyjny – obejmuje projekty programów RM, np. uregulowania brzegów odry, Rządowy program pomocy dla osób niepełnosprawnych, strategie długookresowe, sprawozdania, informacje stanowiska

te dwa rodzaje programów są publikowane na stronie bip(biuletyn informacji publicznej RM.),. podstrona w tym BIP - ogólnopolski portal dotyczący funkcjonowania adm. publicznej, struktury organizacyjnej, każdy organ adm. publicznej ma tam swoją podstronę na której są zamieszczane informacje. Każdy minister ma również swój program prac legislacyjnych, gdzie są zamieszczone projekty rozporządzen tego ministr(Jeżeli minister będzie wydawał takie rozporządzenie to projekt tego rozporządzenia wymaga potwierdzenia RM).

Rada ministrów - działa na podstawie planu pracy i ministrowie także działają na podstawie planu pracy. Sporządza się na każdy rok kalendarzowy, wskazuje się przy każdym z dokumentów przewidywany termin rozpoczęcia i zakończenia prac oraz osobę za to odpowiedzialną w danym resorcie - ministerstwie, np. sekretarz stanu. Jawność działania, wszystko jest zamieszczone na stronie bip. Ustawa o radzie ministrów, która reguluje zasady działania RM(uchwała RM z 2002r.). Szczegółowe kwestie są zawarte w regulaminie pracy rady ministrów – uchwała RM 2002r.

Wojewoda jest przedstawicielem RM w terenie, reprezentantem skarbu państwa, zwierzchnikiem administracji rządowej. Podlega mu zespolona adm. rządowa a w jej skład wchodzą zespolone z wojewodą służby, inspekcje i straże. jest powoływany i odwoływany przez prezesa RM. na wniosek ministra właściwego do spraw adm. Rządowej (ministerstwo ds. administracji i cyfryzacji)

wojewoda - funkcja typowo polityczna, jeżeli RM. składa dymisją to wojewoda i wicewojewoda też składają dymisję. Ma do pomocy 1 lub 2 wice. w zależności od województwa, trzeba wskazać ważniejszego i mniej ważnego.

wice-wojewoda powoływany przez prezesa na wniosek wojewody. Ma do pomocy Urząd obsługowy - urząd wojewódzki. Statut nadaje wojewoda. Podlega prezesowi RM. Załącznikiem do statutu jest wykaz podmiotów wchodzących w skład zespolonej administracji rządowej.

wojewoda jest powiązany z centralną adm. rządową w następujący sposób:

1. prezes RM. kieruje działalnością wojewody w szczególności może wydać mu wytyczne i polecenia służbowe, może rządać przekazania sprawozdań z działalności wojewody. Dokonuje okresowej oceny pracy wojewody.

2. Prezes RM. sprawuje nadzór nad działalnością wojewody. Wyłącznym kryterium tego nadzoru jest zgodność działania wojewody z polityką RM. (w terenie)

3. Minister spraw administracji i cyfryzacji sprawuje nadzór nad działalnością wojewody –ze względu na kryterium lojalności czyli zgodności z prawem. A pomocniczo ze względu na kryterium rzetelności i gospodarności(właściwe wydatkowanie środkami publicznymi).

4. Obowiązek udzielenia właściwego ministrowi lub centralnemu organowi administracji rządowej informacji i wyjaśnień w wyznaczonym terminie.

5. Jeżeli między wojewodami dojdzie do sporu na tle realizowanych zadań, jest rozstrzygany przez prezesa RM.

Wojewoda swoje zadania realizuje przy pomocy Urzędu Wojewódzkiego(komórki organizacyjne w postaci wydziałów). Osoby tam zatrudnione są to członkowie korpusu służby cywilnej.

ASPEKTY ZESPOLENIA

zespolona adm. wojewódzka - kierownicy tych służb inspekcji i straży są powoływane i odwoływane przez wojewodę, na tym polega :

zespolenie personalne z wojewodą. Wojewoda decyduje o obsadzie stanowisk kierowniczych.

Wojewoda może tym kierownikom wydawać polecenia służbowe i wytyczne z wyjątkiem takich, które by się odnosiły do treści decyzji adm - zespolenie funkcjonalne - wytyczne.

Uprawnienia - Wojewoda w stosunku do służb inspekcji:

- kieruje całą zespoloną adm. rządową

- koordynuje działalność służb

- zapewnia spójność działania

- zapewnia warunki skutecznego działania

- finansuje na funkcjonowanie (daje środki)

- ponosi odpowiedzialność za rezultaty działania

SŁUŻBY, INSPEKCJE, STRAŻE

wyróżniamy:(organy zespolonej adm. rząd):-komendant woj. policjii / komenda woj. policji- wojewódzki inspektorat nadzoru budowlanego / inspektorat bud- woj. insp. geodezyjnego i kartograficznego / inspektorat- komendant woj. państwowej straży pożarnej- woj. insp. ochrony roślin i nasiennictwa- woj. insp. farmaceutyczny- woj. insp. transpotru drogowego- woj. insp. ochrony roślin- woj insp. jakości handlowej art rolno-spoż- kurator oświaty- woj. konserwator zabytków- państwowa woj. inspekcja sanitarny

Te wojewódzkie służby, inspekcje i straże mają powiązanie ze szczeblem powiatowym. Niektóre z tych inspekcji i straży mają na szczeblu powiatu podporządkowane służby i straże( policja, straż poż, budownictwo) i są reprezentowane w powiecie.

Osoby zatrudnione są członkami służby cywilnej. ich sytuację prawną reguluje jakiś inny akt niż ustawa o służbie cywilnej jak np. straży, policja(funkcjonariusze). Kierownicy wydają decyzja adm., odwołanie takich decyzji rozpatrywane jest przez kierownika wojewódzkiego inspekcji i straży.Pełen wykaz zawarty jest w ustawie o wojewodzie(art.56)w skrócie - adm. skarbowe, adm. wojskowe i celne -dla każdego z tych segmentów jest odrębna ustawa, która reguluje ich organizację i zadania a także sposób powoływania i odwoływania w/w osób. Podporządkowani są szczeblowi centralnemu wykonując zadania wyspecjalizowane w terenie. Pewne powiązane z województwem istnieje . Mają obowiązek składania rocznych informacji o swojej działalności w województwie. Organy te mają prawo wydać akty prawa miejscowego obowiązujące na ich terenie działania. Wydając taki akt mają obowiązek uzgodnić projekt z wojewodą. Ustawa o adm. i wojewodzie w województwie 2009r.wyznacza zadania wojewody, dzieli adm. na zespoloną i niezespoloną.

ADMINISTRACJA PUBLICZNA= ADM PAŃSTWOWA+ ADM. SAMORZĄDU TERYRORIALNEGO

administracja publiczna:

1. adm. Samorządowa ⇒ adm. samorządu terytorialnego(samorządowa

2. adm. państwowa ⇒ad. rządowa ⇒adm. nie powiązana( NBP; KRRiT; Biuro Rzecznika Praw Obywatelskich; Gł. Insp. Danych osobowych)

Pozostała administracja rządowa - nie podporządkowana RM i działająca na szczeblu centralnym ogólnopolskim

Adm. samorządowa - samorząd terytorialny - jest ukształtowany na zasadzie decentralizacji władzy publicznej tzn. poszczególne jednostki samorządu terytorialnego posiadają własne zadanie i kompetencje z zakresu przepisu prawa, ale nie są podległe ani podporządkowane lecz są niezależne, autonomiczne, mają własną osobowość prawną, mogą występować w obrocie gospodarczym.

Adm. państwowa ma w stosunku do samorządu uprawnienie nadzoru. Nadzór jest sprawowany na kryterium legalności, czyli działania z prawem. Samorząd terytorialny ma długą tradycję, istniał już w okresie XX-lecia międzywojennego. Sejmiki szlacheckie w dawnej Polsce też jest przejaw samorządności. W okresie PRL sam. terytorialny był zlikwidowany przez władze komunistyczne 1950-1990 -nie istniał. Został reaktywowany w 1990r. po ustawie o samorządzie - funkcjonuje pod nazwą o samorządzie gminnym, po reformie o adm. publicznej. Początkowo 1990-99 istniał tylko 1 szczebel - gmina, później po uchwaleniu konstytucji -po 97 - dała zielone światło dla rozszerzenia samorządu terytorialnego konstytucja przewidziała, że musi istnieć szczebel regionalny(województwa) a może istnieć szczebel lokalny(powiat). Z taką konstrukcją została przeprowadzona reforma(1998) ale weszła w życia w 99 1 stycznia(1 z 4) rząd Buzka.

weszły w życie 2 nowe ustawy: o sam. powiatowym; o sam. województwa. Ustawa: gmina, powiat, województwo.

Mamy 3-szczeblową strukturę samorządu terytorialnego. Są niezależne w stosunku do adm. państwowej(gmina, powiat, woj.)

Mogą być jedynie nadzorowane ze względu na legalność.

Niezależnie funkcjonują obok siebie .....

- ustawa o funduszach publicznych

- ustawa o dochodach jedn. publicznych

- ustawa o gospodarce komunalnej daje im możliwości prowadzenia gosp. komunalnej. Istnienie jednostek (gm. pow. woj.) związane jest z przyznaniem mieszkańcom danego terenu możliwości samodzielnego decydowania o własnych sprawach.

Przynależność do gmin, powiatów i województw jest związana z danym faktem zamieszkania na danym terenie jest obligatoryjna. mieszkańcy będą w swoich sprawach decydować wybierając swoich przedstawicieli do władz jednostek. Przedstawiciele będą rozstrzygać za nich ważne kwestie. Funkcjonuje demokracja pośrednia(przedstawicielska). Wyjątkowo się zdarza, że decydują sami przy referendum. Każda jednostka ma 2 organy: stanowiący i wykonawczy.

Przedstawicielstwo jest w org. stanowiącym. W gminie org. stanowiącym jest Rada Gminy(jeżeli to jest gmina wiejska), ma siedzibę na wsi, nie ma statusu miasta, lub miejska - siedziba gminy w mieście.gm. wiejska- rada gminy;gm. miejska- rada miasta;gm. wiejsko-miejska;

Org. wykonawczym jest wójt w gminie wiejskiej, albo burmistrz lub prezydent w gm. miejskiej. Prezydent jest org. Wykonawczym, jeżeli liczba mieszkańców jest większa niż 100 tyś. albo też przed 1990 r., kiedy to weszła w życie ustawa też w tym mieście istniał prezydent, to go zostawiono. W powiecie org. stanowiącym jest Rada powiatu. Org. wykonawczym starosta powiatu. W województwie org. stanowiącym jest sejmik województwa a wykonawczym zarząd województwa, przewodniczącym - marszałek województwa.

Organ stanowiący pochodzi z wyborów powszechnych - bezpośrednich. Szczegółowy tryb i zasady są określone w ustawie - kodeks wyborczy z roku 2011. Liczba radnych jest dostosowana do mieszkańców.

W gminie pochodzi z wyborów powszechnych ale w powiecie i województwie pochodzą z wyborów pośrednich, wybierane przez radę powiatu, sejmik woj. , taki wybór powinien nastąpić 3 mies. Od ukonstytuowania się nowo wybranej rady, sejmiku, wojew.

Kadencja organu wynosi 4 lata (org. stanowiący) i ewentualnie wcześniejsze odwołanie - jeżeli organ był przez mieszkańców, to może być odwołany tylko przez mieszkańców, wyłącznie w drodze referendum lokalnego. Jeżeli pochodził z wyborów pośrednich (zarząd powiatu, woj.) to przez organ który go wybrał, rada sejmik. Ten kto wybiera, może odwołać i nikt inny.

każdy organ stanowiący ma:- uchwala akty prawa miejscowego, obowiązujących na danym obszarze, terytorialny obszar obowiązywania. Ogłaszane w woj. dzienniku urzędowym i przyjęty na danym terenie, obwieszczenia.- org. stanowiący kontroluje działania org. wykonawczego, rozlicza go z wykonywania budżetu jednostki(raz w roku), rozliczenie za rok poprzedni, tj. udziela się absolutorium z wykonania budżetu. Nie udzielenie absolutorium może pociągnąć procedurę odwołania przed końcem kadencji.

Organ wykonawczy zajmuje się:

- wykonywanie aktów prawa miejscowego, wdrażanie ich;

kierowanie bieżącą działalnością jednostki;

- właściwe wykonanie budżetu jednostki;

W gminie mogą istnieć ponadto jednostki pomocnicze:

- w gm. wiejskiej - sołectwo - org. stanowiące - zebranie wiejskie org wykonawczy - sołtys (np.: zbieranie podatków)

- w gm. miejskiej mogą istnieć: dzielnica - rada dzielnicy-zarząd dzielnicy ; osiedle - rada osiedla- zarząd osiedla

Tego typu jedn. pomocnicza gdy statut gminy tak stanowi. Daje możliwość utworzenia, te jednostki tworzy rada gminy.

statut- najważniejszy akt wewn. tej jednostki, który określa sprawy podstawowe, wewnętrzną strukturę organizacji. jak również określa kwestie finansowe, zasady zarządu, obciążenia, itp.

Nadzór nad działalnością sprawują 3 organy: prezes RM, wojewoda, Regionalna Izba Rozrachunkowo-finansowa.

Prezes RM- uprawnienia:

- może wprowadzić zarząd komisaryczny po uprzednim zawieszeniu jednostki, jest wprowadzany w razie nie rokującego na szybką poprawę i przedłużającego się braku wykonywania zadań publicznych (max 2 lata) nie dłużej niż do najbliższych wyborów.

- może wystąpić do sejmu o rozwiązanie rady(gminy, powiatu, woj.) tak się stanie w razie powtarzającego się naruszenia przez org. stanowiący konstytucji lub ustaw. Wyznacza tymczasowo sprawuje funkcję tego organu -1 osoba.

wojewoda:

- bada akty prawa miejscowego pod względem legalności

- może stwierdzić ich nieważność w ciągu 30 dni lub zaskarżyć do woj. sądu adm.

Regionalna izba rozrachunkowa - te same kompetencje jak wojewoda ale ograniczone do aktów o charakterze finansowym

ADMINISTRACJA SAMORZĄDOWA:

Aby org. wykonawczy mógł skutecznie realizować zadania ustawowe, kierować sprawami musi mieć rozbudowany aparat obsługowy (urzędnicy, pracownicy itp.). Aparat ten stanowią Urzędy bezp. obsługujący skuteczną pracę - Urząd Gminy, Miasta, starostwo powiatowe, urząd marszałkowski. Jednostki org. gm. pow. woj. realizujące różne zadania wyspecjalizowane: biblioteki, szkoły, przedszkola, obiekty sportowe, domy kultury, zakłady transportu miejskiego, itp.

Osoby zatrudnione – pracownicy samorządowi – mają swoją ustawę z 2008r. – ustawa o pracownikach samorządowych.

Zespolona adm. Powiatowa w skłak której wchodzą: starostwo pow., pow. Urząd pracy, jedn organizacyjna stanowiący aparat pomocniczy powiatowych służb, inspekcji i straży. przypisane są w sensie organizacyjnej. Podlegają wojewódzkim inspekcją, a starosta ma małe uprawnienia, sytuacjach kryzysowych, koordynuje ich działalność, wiążące polecenia za które ponosi odpowiedzialność.

Zadania:1.zadania własne, które służą bezpośrednio mieszkańcom danego terenu; 2.zadania zlecone z zakresu adm. Rządowej, które służą interesom ogólnopaństwowej, zapewnia bezpieczeństwo.

Bezp za realizację zadań zleconych środki muszą pochodzić z budżetu państwa, dotacja celowa. W sytuacji kryzysowej starosta będzie mógł wydać polecenia.