TERAPIA ZAJĘCIOWA

RYS HISTORYCZNY: wartość zajęcia i pracy.

Za pioniera w tej dziedzinie uważany jest dr. Philippe Pinel z Fracji.

W XXw. terapię zajęciową wprowadza się w domach starców.

W XIX w. w Polsce i na początku XX wieku stosowana była na oddziałach psychiatrycznych.

W Polsce z rehabilitacją- zasadniczy okres po II wojnie światowej rozwija się ona tak jak w innych krajach.

MIEJSCE TERAPII

REHABILITACJA:

► FORMA: terapia zajęciowa

► DZIEDZINY: rehabilitacja lecznicza (kliniczna, przemysłowa, uzdrowiskowa)

► DZIAŁY: fizjoterapia, rehabilitacja psychologiczna

Wg Kazimiery Milanowskiej: Terapia zajęciowa to leczenie pracą, ergoterapia- wykorzystuje różne formy pracy i rekreacji jako jedne ze środków leczniczych mających na celu przyspieszenie powrotu utraconych funkcji i sprawności, a w przypadkach zmian nieodwracalnych wyrobienie funkcji zastępczych. Terapia zajęciowa jest jedną z form leczenia usprawniającego.

Wg Ewy Baum: Terapia zajęciowa to celowe, polisensoryczne działanie rehabilitacyjne o charakterze zajęć ciągłych (np. muzycznych, plastycznych, ruchowych) stanowiących proces terapeutyczny, prowadzący do usprawniania i kompensacji zaburzonych funkcji organizmu pacjenta.

Są to zajęcia celowe, systematyczne, prowadzą do aktywizacji, nadają życiu sens, umożliwiają zaistnienie społeczne.

ZADANIA TERAPEUTY ZAJĘCIOWEGO:

● aktywizacja pacjenta,

● wykorzystywać w pracy z pacjentami różnorodne metody i formy terapii zajęciowej,

● tworzyć klimat i atmosferę do pracy twórczej w grupie pacjentów,

● dobierać pracę wg. wieku, stanu zdrowia, potrzeb, zainteresowań pacjentów,

●prowadzić dokumentację terapeutyczną.

TERAPEUTA ZAJĘCIOWY POWINIEN POSIADAĆ CECHY:

● otwartość

● życzliwość

● odpowiedzialność

● kreatywność

● samodzielność

● umiejętność pracy w zespole

● konsekwencję w działaniach.

ZESPÓŁ TERAPEUTYCZNY to grupa specjalistów w placówce zajmująca się rehabilitacją podopiecznego: kierownik warsztatu terapii zajęciowej, psycholog, pedagog, logopeda, fizjoterapeuta, terapeuci zajęciowi, asystenci osób niepełnosprawnych, pracownik socjalny, rodzice lub osoby znaczące dla niepełnosprawnego.

Warsztaty umożliwiają realizację programu rehabilitacyjnego poprzez zajęcia organizowane w następujących pracowniach:

● pracownia umiejętności społecznych i życiowych,

● pracownia kulinarna,

● pracownia rękodzieła,

● pracownia dziewiarstwa/ kroju i szycia,

● pracownia informatyczna,

● pracownia arteterapeutyczna,

● pracownia ceramiczna,

● pracownia stolarska,

● pracownia tapicerska,

● pracownia introligatorska,

● pracownia ogrodnicza.

FORMY TERAPII ZAJĘCIOWEJ:

► grupowa

► indywidualna

KLASYFIKACJA TERAPII ZAJĘCIOWEJ ► RODZAJE ► METODY ► TECHNIKI

RODZAJE TERAPII ZAJĘCIOWEJ:

► Arteterapia

► Ergoterapia

► Socjoterapia

ERGOTERAPIA -terapia pracę, zajęcia manualne.

SOCJOTERAPIA -terapia zaburzeń zachowania i zaburzeń emocjonalnych w toku spotkań grupowych, towarzyskich.

ARTETERAPIA -terapia sztuką, kontakt bierny lub czynny ze sztuką i kulturą.

METODY ERGOTERAPII:

1) Dziewiarstwo

2) Wikliniarstwo

3) Metaloplastyka

4) Krawiectwo

5) Stolarstwo

6) Garncarstwo i ceramika

7) Hafciarstwo

8) Kaletnictwo

9) Ogrodnictwo

10) Tkactwo

METODY SOCJOTERAPII

1) Ludoterapia -zabawoterapia

2) Terapia ruchem

3) Trening umiejętności społecznych

4) Rekreacja

METODY ARTETERAPII

1) Rysunek

2) Grafika

3) Malarstwo

4) Filmoterapia

5) Choreoterapia

6) Teatroterapia

7) Biblioterapia

8) Rzeźba

9) Muzykoterapia

10) Sztuki użytkowe

11) Zdobnictwo i dekoratorstwo.

Arteterapia pełni kilka ważnych funkcji terapeutycznych:

● usuwa zahamowania i poczucie niepewności

● buduje wiarę we własne możliwości

● buduje adekwatną samoocenę

● usprawnia manualnie

● poprawia koordynację wzrokowo- ruchową

● pomaga w samorealizacji

● pomaga w nawiązywaniu i podtrzymywaniu relacji interpersonalnych.

ETAPY POSTĘPOWANIA TERAPEUTYCZNEGO:

1. Diagnoza terapeutyczna

● dla nakreślania planu postępowania terapeutycznego

● dla kontroli postępów w prowadzonej terapii

● dla określania generalnej linii rehabilitacji z oznaczeniem końcowego celu jaki miałaby osiągnąć badana osoba.

2. Określenie celów terapii

● muszą wynikać ze specyficznych potrzeb konkretnej osoby oraz etapu postępowania rehabilitacyjnego

● zależą też w dużej mierze od rodzaju samej niepełnosprawności

● niepełnosprawność fizyczna wymaga od terapeuty skoncentrowania uwagi i działań na uaktywnienie mięśni, poprawienia koordynacji, siły, mobilności czy też wyrobienie czynności zastępczych w samoobsłudze.

3. Dobór metod i technik terapii zajęciowej. Specyficzne techniki zastosowane w terapii zajęciowej

● założeń teoretycznych

● potrzeb, wieku, płci

●rodzaju schorzenia, stosowanych metod leczenia, umiejętności, zdolności i zainteresowań pacjenta, możliwości i czasu, który terapeuta może poświęcić terapii.

W doborze metod i technik do potrzeb i możliwości podopiecznego musimy zwrócić uwagę na jego poziom wysiłkowy.

4. Planowanie - zadanie pedagogiczne,

● plan powinien być obiektywnie realny do zrealizowania, plan nie może być krótszy niż tygodniowy.

5. Prowadzenie terapii zgodnie z planem.

Podstawą sukcesu jest:

● dobra znajomość podopiecznych,

● odpowiedni dobór materiału rzeczowego,

● możliwość metody,

● zasady pedagogiki specjalnej: personalizacji, indywidualizacji, sukcesu, wielostronnego mobilizowania i wzmacniania osiągnięć.

6. Monitorowanie

Śledzenie przebiegu terapii jest niezbędnym elementem całego procesu terapeutycznego. Z jednej strony pozwala dostrzec postępy w prowadzonym procesie, z drugiej strony zaś pozwala na zmodyfikowanie planu, który nie przynosi zamierzonych efektów.

MUZYKOTERAPIA

Termin muzykoterapia (1950)- dziedzina wykorzystująca muzykę w sposób ukierunkowany, wielofunkcyjny, kompleksowy i systematyczny.

W celach leczenia farmakologicznego, zabiegowego, rehabilitacyjnego, psychoterapii i pedagogiki specjalnej.

Cel muzykoterapii:

● ujawnienie i rozładowanie zablokowanych napięć i emocji,

● osiągnięcia integracji w grupie, nauki, odpoczynku i relaksacji.

HOREOTERAPIA

Horeoterapię możemy stosować w pracy z pacjentami cierpiącymi na zaburzenia psychomotoryczne, psychiczne i trudności w kontaktach z innymi ludźmi.

HROMOTERAPIA -leczenie kolorem

TALASOTERAPIA- leczenie nad morzem.

LUDOTERAPIA. Głównym celem ludoterapii jest wyprowadzenie pacjenta ze stanu apatii i izolacji.

TYPY ZABAW:

● zabawy indywidualne i grupowe,

● zabawy na świeżym powietrzu,

● zabawy przy łóżku chorego dziecka.

BIBLIOTERAPIA

CELE BIBLIOTERAPII:

● rewalidacyjny,

● resocjalizacyjny,

● profilaktyczny,

● ogólnorozwojowy.

Biblioterapia- proces terapeutyczny, w którym odpowiednio wyselekcjowane i przystosowane materiały czytelnicze stosuje się jako środek wspierający proces leczniczy i wychowawczy.

Biblioterapia nie leczy, ale pomaga zmienić postawę na taką, która sprzyja w zdrowiu, łagodzi agresję, pomaga zaakceptować swoją inność lub aktualny stan, w którym się znajdujemy.

TERAPIA RĘKI

CEL ZAJĘĆ: podnoszenie jakości chwytu dowolnego, nożycowego, pensetowego a także ograniczenie ruchów zamiarowych, mimowolnych a ćwiczeń ruchów docelowych.

ĆW BEZ WYKORZYSTYWANIA DODATKOWYCH PRZEDMIOTÓW:

● zaciśnięcie dłoni w pięść,

● prostowanie rąk,

● klaskanie w dłonie swoje i prowadzącego zajęcia,

● zabawy paluszkowe,

● uderzenie palcami w blat stołu,

● zabawy cieniem.

ĆW Z WYKORZYSTANIEM POMOCY

● umiejętność chwytania dowolnych przedmiotów np. koraliki, guziki,

● wyciąganie drobnych przedmiotów z wody, piasku,

● malowanie palcami, pędzelkiem,

● gra na bębenku,

● przekładanie kartek w książce,

● dziurkowanie kartek.

ZABAWA KLOCKAMI- ogólnym celem jest rozwijanie i doskonalenie umiejętności manipulacyjno- konstrukcyjnych.

UKŁADANKI- rozwijanie umiejętności manualnej ręki i precyzji ruchów, rozwijanie prawidłowego widzenia całego przedmiotu z jego poszczególnych przedmiotów, poznawanie różnorodnych układów przestrzennych, układanie elementów na obrazkach, na linii cięć, układanie obrazka na podstawie wzorów i bez wzorów, układanki wtyczkowe, mozaiki i układanki geometryczne, układanki typu puzzle z niezbyt dużej ilości elementów.

WYKORZYSTYWANIE ELEMENTU PLASTYCZNEGO- usprawnianie czynności manipulacyjnych jak również doskonalenie znajomości przedmiotów i pojęć. Lepienie z plasteliny, gliny, masy solnej.

Malowanie palcami obu rąk jednocześnie lub naprzemian.

WYDZIERANIE: darcie papieru, bibułki.

WYCINANIE: cięcie papieru na dowolne kawałki, cięcie po śladzie.

SKŁADANKI PAPIEROWE: origami.

ĆW GRAFICZNE: doskonalą chwyt trójpalcowy co stanowi postawę do nauki pisania.

● wodzenie palcem po wzorze,

● odtwarzanie wzorem w powietrzu lub na dużych arkuszach,

● łączenie kropek.